TL on tap CNXH CHƯƠNG VI.doc

CHƯƠNG VI:

XÃ HỘI - XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

I. Hình thái kinh tế xã hội cộng sản chủ nghĩa.

1. Khái niệm HTKT-XHCSCN

Thuật ngữ HTKT-XH được C. Mác sử dụng lần đầu tiên khi viết

lời tựa cho tác phẩm: “ Góp phần phê phán khoa kinh tế chính trị”

(1859). Đến năm 1867 khi bộ “Tư bản” ra đời thì quan niệm về

HTKT-XH đã được trình bày rõ ràng cả về mặt khái niệm và nội

dung.

Về khái niệm HTKT-XH, thực chất chúng ta đã được hiểu trong

chương trình Triết học ( phần CNDVLS).

- HTKT-XH là một khái niệm của CNDVLS dùng để chỉ xã

hội ở từng giai đoạn lịch sử nhất định với một kiểu QHSX đặc

trưng cho xã hội đó, phù hợp với một trình độ nhất định của

LLSX và một KT3 tương ứng được xây dựng trên những quan hệ

sản xuất ấy.

Như vậy khái niệm HTKT-XH đề cập đến 3 mặt:

+ LLSX ở một trình độ nhất định

+ Những QHSX phù hợp với trình độ phát triển của LLSX

+ KT3 được xây dựng trên cơ sở QHSX đó

Vậy xã hội loài người đã và đang trải qua những HTKT-XH nào?

Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác đã chỉ ra rằng quá trình

phát triển của các HTKT-XH là một quá trình lịch sử tự nhiên, xã

hội loài người đã và đang trải qua 5 HTKT-XH: CSNT, CHNL,

PK, TBCN và đang bước vào xây dựng HTKT-XHCSCN.

Trên cơ sở khái niệm chung về HTKT-XH của CN Mác, qua các

quan niệm của Mác, Ăngghen, Lênin chúng ta có được khái niệm cụ

thể hơn về HTKT-XHCSCN và thấy được sự khác biệt về chất giữa

HTKT-XH CSCN với các HTKT-XH khác đã tồn tại trong lịch sử.

- HTKT-XHCSCN là chế độ phát triển cao nhất hiện nay, là chế

độ xã hội có QHSX dựa trên sở hữu công cộng về TLSX, thích

ứng với LLSX ngày càng phát triển, tạo thành cơ sở hạ tầng có

trình độ cao hơn so với cơ sở hạ tầng của CNTB, trên cơ sở đó có

KT3 tương ứng thực sự là của nhân dân với trình độ xã hội hóa

ngày càng cao.

Trên đây là những nội dung của khái niệm HTKT-XHCSCN ,

chúng ta sẽ được phân tích và làm sáng tỏ ở phần II: Những đặc

trưng cơ bản của XHXHCN.

2. Các đi ều kiệ n cơ b ản của sự ra đ ời HTKT-XHCSCN.

Trên cơ sở khảo sát, phân tích tỉ mỉ HTKT-XHTBCN có những

căn cứ khoa học. Thấy được những mâu thuẫn, những hạn chế, tiêu

cực của XHTB, C.Mác đã dự báo khoa học về sự ra đời tất yếu của

HTKT-XHCSCN . Chính Lênin đã đánh giá công lao dự báo khoa

học của C.Mác về HTKT-XHCSCN giống như một nhà tự nhiên

học… coi “vấn đề tiến hóa của một giống sinh vật mới, một khi đã

biết nguồn gốc của nó và định được rõ rệt hướng của những biến

đổi của nó”

Nói cách khác : Chính nhìn thấy những mâu thuẫn không thể

khắc phục được trong lòng XHTBCN cho nên C. Mác nhìn thấy sự

phủ định HTKT-XHTBCN là một tất yếu lịch sử.

a. Nhữ ng đi ều kiệ n cơ b ản của sự ra đ ời HTKT-XHCSCN.

- Một là, sự phát triển mạnh mẽ của LLSX, đặc biệt là nền công

nghiệp hiện đại đã làm cho trình độ phát triển của LLSX ngày

càng mang tính chất xã hội hóa, dẫn tới sự mâu thuẫn ngày càng

cao với QHSX TBCN dựa trên chế độ chiếm hữu tư nhân TBCN

về TLSX chủ yếu. Đây là nguyên nhân kinh tế cho sự ra đời của

HTKT-XHCSCN.

Chúng ta thấy rằng: trước đây XHTBCN hình thành trong lòng

XHPK ở Châu Âu từ cuối thế kỷ 15, đầu thế kỷ 16 và được xác lập

với tính cách là một HTKT-XH đầy đủ khi cuộc cách mạng công

nghiệp đã hoàn thành. Chính sự phát triển của nền sản xuất đại

công nghiệp đảm bảo thắng lợi hoàn toàn của CNTB đối với chế độ

PK, đồng thời sự phát triển hơn nữa của nền sản xuất ấy lại làm