Thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử án hình sự của Viện Kiểm sát Nhân dân cấp cao ở nước ta hiện nay

VIỆN HÀN LÂM

KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN HOÀI NAM

THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM SÁT XÉT XỬ

ÁN HÌNH SỰ CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN CẤP CAO

Ở NƯỚC TA HIỆN NAY

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI-năm 2018

VIỆN HÀN LÂM

KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN HOÀI NAM

THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM SÁT XÉT XỬ

ÁN HÌNH SỰ CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN CẤP CAO

Ở NƯỚC TA HIỆN NAY

Ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự

Mã số: 9 38 01 04

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Cao Thị Oanh

HÀ NỘI-năm 2018

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu

khoa học độc lập của tôi. Các số liệu và tư liệu trong

luận án đảm bảo độ tin cậy, chính xác và trung thực.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về công trình

nghiên cứu của mình.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU 1

Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 6

1.1. Tình hình nghiên cứu trong nước 6

1.2. Tình hình nghiên cứu ngoài nước 18

1.3. Đánh giá tình hình nghiên cứu liên quan đến luận án và những vấn

đề đặt ra tiếp tục nghiên cứu trong luận án

21

Chương 2: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HÀNH

QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM SÁT XÉT XỬ VỤ ÁN HÌNH SỰ

CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN CẤP CAO

24

2.1. Những vấn đề lý luận về thực hành quyền công tố trong giai đoạn

xét xử vụ án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân cấp cao

24

2.2. Những vấn đề lý luận về kiểm sát xét xử vụ án hình sự của Viện

kiểm sát nhân dân cấp cao

44

2.3. Mối quan hệ, các yếu tố tác động và tiêu chí đánh giá chất lượng

thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử vụ án hình sự của Viện

kiểm sát nhân dân cấp cao

53

Chương 3: QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN

THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM SÁT XÉT XỬ VỤ

ÁN HÌNH SỰ CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN CẤP CAO Ở

NƯỚC TA HIỆN NAY

63

3.1. Quy định của pháp luật về thực hành quyền công tố và kiểm sát xét

xử vụ án hình sự của Viện Kiểm sát nhân dân cấp cao ở nước ta

hiện nay

63

3.2. Thực tiễn thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử vụ án hình

sự của Viện Kiểm sát nhân dân cấp cao ở nước ta hiện nay

84

Chương 4: YÊU CẦU, QUAN ĐIỂM ĐỊNH HƯỚNG VÀ CÁC

GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM CHẤT LƯỢNG THỰC HÀNH QUYỀN

CÔNG TỐ, KIỂM SÁT XÉT XỬ VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA VIỆN

KIỂM SÁT NHÂN DÂN CẤP CAO Ở NƯỚC TA HIỆN NAY

114

4.1. Yêu cầu đặt ra cho thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử vụ

án hình sự của Viện Kiểm sát nhân dân cấp cao

114

4.2. Quan điểm định hướng đảm bảo chất lượng thực hành quyền công

tố và kiểm sát xét xử vụ án hình sự của Viện Kiểm sát nhân dân

cấp cao

120

4.3. Các giải pháp đảm bảo chất lượng thực hành quyền công tố và

kiểm sát xét xử vụ án hình sự của viện kiểm sát nhân dân cấp cao

121

KẾT LUẬN CHUNG 145

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ 147

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 148

PHỤ LỤC 154

NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT

1 BLTTHS Bộ luật tố tụng hình sự

2 GĐT Giám đốc thẩm

4 KSV Kiểm sát viên

3 KSXX Kiểm sát xét xử

5 PT Phúc thẩm

6 QCT Quyền công tố

7 TA Tòa án

8 TAND Tòa án nhân dân

10 TT Tái thẩm

9 THQCT Thực hành quyền công tố

11 VKS Viện kiểm sát

12 VKSND Viện kiểm sát nhân dân

DANH MỤC CÁC BẢNG PHỤ LỤC

Phụ lục 1 Thống kê kết quả kiểm sát bản án sơ thẩm hình sự của các

VKSND cấp cao từ ngày 01/6/2015 đến 30/11/2018

Phụ lục 2 Thống kê kết quả THQCT và KSXX PT án hình sự của các

VKSND cấp cao từ ngày 01/6/2015 đến 30/11/2018

Phụ lục 3 Thống kê kết quả giải quyết đơn đề nghị kháng nghị GĐT, TT

hình sự của các VKSND cấp cao từ ngày 01/6/2015 đến

30/11/2018

Phụ lục 4 Thống kê kết quả THQCT và KSXX GĐT, TT án hình sự của các

VKSND cấp cao từ ngày 01/6/2015 đến 30/11/2018

Phụ lục 5 Thống kê kết quả THQCT và KSXX PT án hình sự của các Viện

phúc thẩm VKSND tối cao từ ngày 01/12/2008 đến 31/5/2015

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Kết quả của các công trình nghiên cứu cho thấy, cùng với sự phát triển của

xã hội loài người, hoạt động điều tra, truy tố, xét xử người phạm tội ngày càng

phải chính xác, công bằng hơn, nhằm bảo vệ có hiệu quả hơn các lợi ích chung

của xã hội, đồng thời đảm bảo các quyền và tự do cơ bản của công dân. Xuất

phát từ yêu cầu khách quan của xã hội, hoạt động xét xử, một hoạt động tố tụng

rất quan trọng trong quá trình giải quyết vụ án hình sự dần phát triển các cơ chế

phù hợp để tăng cường tính chính xác, công bằng. Để hạn chế sai sót, có thể

kiểm soát và đánh giá lại bản án, quyết định của TA cấp dưới, cơ chế TA cấp

trên xét xử lại vụ án có bản án, quyết định chưa có hiệu lực (xét xử PT), hoặc xét

lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật (GĐT, TT) dần dần xuất hiện và

ngày nay mang tính phổ biến trên toàn thế giới. Trong quá trình đó, đồng hành

với hoạt động xét xử của TA luôn luôn là hoạt động THQCT của cơ quan công

tố và cả hoạt động KSXX ở một số nước. Như vậy có thể nói xét xử PT, GĐT,

TT cũng như THQCT và KSXX PT, GĐT, TT tồn tại như một nhu cầu tất yếu ở

mọi nền tư pháp, là một giai đoạn tố tụng quan trọng nhằm đảm bảo việc xét xử

vụ án hình sự được chính xác, công bằng.

Tuy mục tiêu cho hoạt động THQCT và KSXX PT, GĐT, TT vụ án hình

sự là giống nhau, nhưng các nước ở từng giai đoạn lịch sử có cách thức tổ chức

thực hiện khác nhau. Đối với nước ta, để khắc phục các bất cập, hạn chế, tăng

cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động tư pháp, cần đổi mới tổ chức hoạt động của cơ

quan tư pháp, trong đó có việc tổ chức ra VKSND cấp cao. VKSND cấp cao là một

cấp kiểm sát mới trong hệ thống VKSND 4 cấp, có nhiệm vụ THQCT và KSXX

theo thủ tục PT đối với bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của TA cấp

tỉnh; THQCT và KSXX theo thủ tục GĐT, TT đối với bản án, quyết định có hiệu

lực pháp luật của TA cấp tỉnh, cấp huyện. Đây là một lựa chọn hợp lý nhằm tăng

cường hiệu quả hoạt động của cả hệ thống VKS nói chung, hoạt động THQCT

và KSXX PT, GĐT, TT vụ án hình sự nói riêng.

2

Sau khi được thành lập, mặc dù phải thụ lý giải quyết khối lượng công việc

rất lớn, nhưng trong hơn 3 năm qua các Viện cấp cao cơ bản đã hoàn thành

nhiệm vụ THQCT và KSXX án hình sự theo các thủ tục PT, GĐT, TT. Tuy vậy

mô hình VKSND cấp cao còn hết sức mới mẻ ở nước ta. Các quy định của pháp

luật đảm bảo cho hoạt động của VKSND cấp cao nói chung, hoạt động THQCT

và KSXX vụ án hình sự nói riêng vẫn còn chưa đầy đủ và có những điểm chưa

phù hợp gây khó khăn cho hoạt động THQCT và KSXX án hình sự của VKSND

cấp cao. Cùng với đó, điều kiện hoạt động của các VKSND cấp cao còn rất thiếu

thốn về cơ sở vật chất, lực lượng cán bộ, lề lối làm việc. Thực tiễn thực hiện

nhiệm vụ THQCT và KSXX vụ án hình sự của VKSND cấp cao cho thấy, bên

cạnh những kết quả đạt được vẫn còn nhiều hạn chế. Do đó, việc nghiên cứu làm

rõ những vấn đề lý luận, tổng kết rút kinh nghiệm từ thực tiễn hoạt động, từ đó

đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác THQCT và KSXX vụ

án hình sự của VKSND cấp cao là rất cần thiết. Vì những lý do như trên, nghiên

cứu sinh đã chọn vấn đề “Thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử vụ án hình

sự của Viện kiểm sát nhân dân cấp cao ở nước ta hiện nay” làm đề tài nghiên cứu

của mình.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án

* Mục đích nghiên cứu của Luận án là làm rõ những vấn đề lý luận về

THQCT và KSXX vụ án hình sự, thực trạng quy định, áp dụng pháp luật về

THQCT và KSXX PT, GĐT, TT vụ án hình sự và đề xuất một số giải pháp nhằm

nâng cao chất lượng công tác này tại VKSND cấp cao.

* Để đạt mục đích đề ra, quá trình nghiên cứu Đề tài phải giải quyết một số

nhiệm vụ như sau:

- Làm rõ những vấn đề lý luận về thực hành quyền công tố và kiểm sát xét

xử theo thủ tục PT, GĐT, TT của VKSND cấp cao;

- Khảo sát thực trạng quy định của pháp luật và áp dụng các quy định pháp

luật về THQCT và KSXX vụ án hình sự của VKSND cấp cao ở nước ta hiện nay,

đánh giá những kết quả đạt được, những tồn tại hạn chế và nguyên nhân;

3

- Làm rõ yêu cầu, định hướng và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu

quả THQCT và KSXX vụ án hình sự tại VKSND cấp cao.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án

* Đối tượng nghiên cứu là lý luận và thực tiễn THQCT và KSXX vụ án

hình sự của VKSND cấp cao.

* Phạm vi nghiên cứu của luận án: Đề tài được thực hiện trong phạm vi

của khoa học Luật Hình sự và Luật Tố tụng hình sự; sử dụng số liệu thống kê về

hoạt động THQCT và KSXX PT, GĐT, TT vụ án hình sự của 03 VKSND cấp cao

và các bộ phận thuộc hệ thống cơ quan VKSND trước đây đã thực hiện nhiệm vụ

tương ứng trong thời gian 10 năm gần đây.

4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận án

* Phương pháp luận: Luận án dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa

Mác – Lênin, lý luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử; đồng thời dựa trên

tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật, quan điểm của Đảng, Nhà nước

ta về cải cách tư pháp trong những năm qua.

* Các phương pháp nghiên cứu cụ thể:

Luận án sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp hệ thống, nghiên

cứu luật so sánh, tập trung nhất ở Chương 2 để làm rõ những vấn đề lý luận về

THQCT và KSXX nói chung, THQCT và KSXX PT, GĐT, TT của VKSND cấp

cao nói riêng;

Phương pháp khảo sát thực tiễn, phân tích so sánh, tọa đàm khoa học,

phỏng vấn trực tiếp chuyên gia, sử dụng số liệu thống kê của ngành kiểm sát

nhằm tìm hiểu về luật thực định về THQCT và KSXX PT, GĐT, TT của

VKSND cấp cao cũng như đánh giá thực tiễn THQCT và KSXX PT, GĐT, TT

của VKSND cấp cao trong những năm qua, so sánh với giai đoạn trước đây được

sử dụng tập trung ở Chương 3;

Phương pháp tổng hợp, phân tích-dự báo nhằm dự báo xu hướng và nhu

cầu cần thiết về nâng cao chất lượng THQCT và KSXX PT, GĐT, TT của

VKSND cấp cao các biện pháp cần thực hiện trong thời gian tới tập trung ở

4

Chương 4.

5. Đóng góp mới về khoa học của luận án

Cùng với việc kế thừa những kết quả nghiên cứu về THQCT và KSXX đã

có, Luận án đóng góp mới về khoa học như sau:

- Tiếp tục nghiên cứu làm rõ một số vấn đề lý luận, như: Chủ thể, đối

tượng, nội dung, phạm vi của THQCT và KSXX PT, GĐT, TT vụ án hình sự.

- Tiếp tục khảo sát và nghiên cứu toàn diện, tổng kết thực tiễn dưới góc độ

khoa học hoạt động xây dựng pháp luật cũng như áp dụng các quy định của pháp

luật về THQCT và KSXX vụ án hình sự của các VKSND cấp cao; phát hiện,

đánh giá đúng những kết quả đạt được, tồn tại hạn chế và nguyên nhân của nó.

- Lảm rõ các yêu cầu mới đặt ra cho hoạt động THQCT và KSXX vụ án

hình sự của các VKSND cấp cao trong giai đoạn hiện nay; đề xuất, kiến nghị

phù hợp để nâng cao chất lượng hoạt động này.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án

Đây là công trình khoa học nghiên cứu về THQCT và KSXX PT, GĐT, TT

vụ án hình sự tại các VKSND cấp cao ở Việt Nam. Với những phương pháp

nghiên cứu khoa học, Luận án đã đi sâu phân tích, luận giải những vấn đề lý

luận, pháp luật thực định và thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật về THQCT

và KSXX PT, GĐT, TT vụ án hình sự tại các VKSND cấp cao; đánh giá thực

tiễn quy định pháp luật, áp dụng quy định pháp luật về THQCT và KSXX PT,

GĐT, TT vụ án hình sự tại các VKSND cấp cao trong những năm qua; đề xuất

đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật cũng như để đảm bảo hiệu

quả các quy định của pháp luật, nâng cao chất lượng về THQCT và KSXX PT,

GĐT, TT vụ án hình sự tại các VKSND cấp cao trong thời gian tới.

Các kết quả nghiên cứu của Luận án có ý nghĩa quan trọng, là cơ sở cho

các nghiên cứu chuyên sâu về THQCT và KSXX vụ án hình sự. Luận án còn có

giá trị tham khảo hữu ích trong nghiên cứu, giảng dạy và học tập, cũng như trong

thực tiễn THQCT và KSXX PT, GĐT, TT vụ án hình sự tại các VKSND cấp

cao.

5

7. Cơ cấu của luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, các phụ lục,

Luận án gồm có 4 chương:

Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu

Chương 2: Những vấn đề lý luận về thực hành quyền công tố và kiểm sát

xét xử vụ án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân cấp cao

Chương 3: Quy định của pháp luật và thực tiễn thực hành quyền công tố

và kiểm sát xét xử vụ án hình sự của Viện kiểm sát nhân dân cấp cao ở nước

ta hiện nay

Chương 4: Yêu cầu, quan điểm định hướng và các giải pháp bảo đảm

chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử vụ án hình sự của

Viện kiểm sát nhân dân cấp cao ở nước ta hiện nay

6

Chương 1

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

1.1. Tình hình nghiên cứu trong nước

Đến nay trong nước đã có khá nhiều công trình nghiên cứu các vấn đề liên

quan đến đề tài Luận án ở nhiều góc độ khác nhau, có thể phân chia thành một số

nhóm như sau:

1.1.1. Nhóm các công trình nghiên cứu về quyền công tố, thực hành

quyền công tố và kiểm sát xét xử

THQCT và KSXX PT, GĐT, TT vụ án hình sự của VKSND cấp cao là

một dạng hoạt động THQCT và kiểm sát hoạt động tư pháp, do vậy nghiên cứu

những vấn đề lý luận chung về QCT, THQCT và kiểm sát hoạt động tư pháp là

cơ sở để tiếp tục nghiên cứu sâu hơn, cụ thể hơn về THQCT và KSXX PT, GĐT,

TT. Liên quan đến những vấn đề lý luận chung về QCT, THQCT và kiểm sát

hoạt động tư pháp có thể kể đến một số công trình sau đây:

* Liên quan đến QCT, THQCT:

Trong nhóm liên quan đến QCT, THQCT đáng chú ý có các công trình

như Luận án tiến sỹ luật học “QCT ở Việt Nam” của tác giả Lê Thị Tuyết Hoa

(Viện nhà nước và pháp luật 2002), sách chuyên khảo “THQCT và kiểm sát hoạt

động tư pháp trong giai đoạn điều tra” của tác giả Lê Hữu Thể (Nxb Tư pháp,

2005), Luận án tiến sỹ luật học “THQCT trong TTHS từ thực tiễn tỉnh Nghệ An”

của tác giả Tôn Thiện Phương (Học viện khoa học xã hội năm 2017). Các công

trình đã nghiên cứu khá toàn diện, sâu sắc những vấn đề lý luận về nguồn gốc,

khái niệm, phạm vi, nội dung QCT, THQCT. Các giả cũng đã rất cố gắng phân

biệt làm rõ các khái niệm QCT và THQCT, mối quan hệ giữa QCT và THQCT –

một mối quan hệ biện chứng giữa quyền lực nhà nước và cách thức tổ chức thực

hiện quyền lực ấy; mối quan hệ giữa THQCT và KSXX là 2 chức năng của

VKS, tuy độc lập nhưng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Kết quả nghiên cứu

cũng làm rõ nội dung THQCT trong các giai đoạn tố tụng khác nhau, trong đó có

7

giai đoạn xét xử. Các công trình đã cung cấp kiến thức nền tảng cơ bản, có giá trị

tham khảo rất tốt khi nghiên cứu về đề tài Luận án.

Ngoài ra, góp phần làm rõ những vấn đề lý luận về QCT có khá nhiều bài

viết nêu lên những quan niệm khác nhau về QCT, thực tiễn THQCT ở nước ta

hiện nay như: bài viết "Cơ quan THQCT trong cải cách tư pháp ở nước ta hiện

nay" của TS Đỗ Văn Đương in trên Tạp chí Nghiên cứ lập pháp số 07/ 2006;

“QCT và tổ chức thực hiện QCT trong nhà nước pháp quyền” của TS Nguyễn

Minh Đức in trên Tạp chí Nghiên cứu lập pháp số 1, 2/ 2012; “VKS với hai chức

năng THQCT và kiểm sát hoạt động tư pháp và sự lựa chọn thích hợp trong quá

trình xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam” của TS Nguyễn Văn

Quảng trên Tạp chí Kiểm sát số 13/2012; “Công tố và THQCT trong tố tụng

hình sự” của tác giả Trần Đình Nhã trên Tạp chí Nghiên cứu lập pháp số

21/2014;...

Bên cạnh đó, trong những năm gần đây còn có nhiều công trình nghiên cứu

về QCT, THQCT ở những góc độ khác, như Luận án tiến sỹ luật học “Các chức

năng trong TTHS Việt Nam: những vần đề lý luận và thực tiễn” của tác giả

Nguyễn Mạnh Hùng (Học viện khoa học xã hội năm 2012). Trong luận án của

mình tác giả nhìn nhận buộc tội (công tố) cùng với bào chữa, xét xử được xác

định là 3 chức năng cơ bản của TTHS. Các chức năng này có vị trí, vai trò, bản

chất, đặc trưng khác nhau, có sự độc lập với nhau, nhưng lại có mối liên hệ chặt

chẽ, ràng buộc nhau, đảm bảo sự vận hành của TTHS. Theo tác giả dù dưới hình

thức tố tụng nào (tố cáo, thẩm vấn, tranh tụng,...) thì ba chức năng này vẫn luôn

xuất hiện và tồn tại, chúng chỉ khác trong cách thể hiện mà thôi. Những kết quả

nghiên cứu trên mang đến những nhìn nhận đầy đủ, toàn diện hơn về QCT, khi

đặt QCT trong mối tương tác với các chức năng tố tụng khác.

Tương tự như vậy, gần đây nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu THQCT

theo những cách thức mới, không chỉ là những hoạt động độc lập, mà cách thức

THQCT, địa vị pháp lý của KSV nói riêng được đặt trong trong mối liên hệ với

cách thức tổ chức hoạt động tố tụng hình sự nói chung, trong mối quan hệ với

8

các chủ thể khác trong quá trình tố tụng..., như Luận án tiến sỹ luật học “Mô

hình TTHS Việt Nam và vấn đề áp dụng tố tụng tranh tụng” của tác giả Nguyễn

Thị Thủy (2014). Trong luận án của mình tác giả đã nghiên cứu một số vấn đề lý

luận cơ bản về mô hình TTHS; những tiêu chí khoa học về phân loại các mô

hình TTHS; làm rõ lịch sử hình thành, phát triển, đặc điểm, ưu thế, hạn chế của

các mô hình TTHS điển hình trên thế giới và xu thế phát triển chung của các mô

hình TTHS. Kết quả nghiên cứu cho thấy chức năng công tố ở các mô hình tố

tụng vận hành theo những cách thức khác nhau, phù hợp với mô hình tố tụng; ở

chiều ngược lại, chức năng công tố là một thành tố của mô hình tố tụng, cách

thức vận hành của nó cũng tác động đến cách thức hoạt động của các thành tố

khác trong mô hình tố tụng đó.

Các vấn đề trên còn được nhiều tác giả khác quan tâm, thông qua các

nghiên cứu về vị trí, chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của các chủ thể thực hiện

các chức năng tố tụng trong các mô hình khác nhau, trong đó có việc thực hiện

chức năng buộc tội, thực tiễn ở nước ta hiện nay và các đề xuất hoàn thiện như:

tác giả Nguyễn Trương Tín với bài viết “Một số vấn đề lý luận về chức năng

buộc tội trong tố tụng hình sự và vấn đề sửa đổi, bổ sung Bộ luật tố tụng hình sự

2003 liên quan đến chức năng buộc tội” in trên Tập chí Nhà nước Pháp luật

8/2009; tác giả Nguyễn Đức Mai với bài viết “Đặc điểm của mô hình tố tụng

tranh tụng và phương hướng hoàn thiện mô hình tố tung hình sự ở Việt Nam”

trên Tạp chí Toà án nhân dân số 23, 24/2009; TS Lê Hữu Thể, Nguyễn Thị Thuỷ

với “Hoàn thiện mô hình tố tụng hình sự Việt Nam theo yêu cầu cải cách tư

pháp” trên Tạp chí Nghiên cứu lập pháp số 18/2010; tác giả Nguyễn Duy Giảng

với bài viết “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về việc tăng cường vai trò của

Viện kiểm sát trong mô hình tố tụng hình sự Việt Nam” in trên Tạp chí Kiểm sát

2/2011; tác giả Nguyễn Ngọc Chí với bài viết “Cơ sở lựa chọn mô hình Tố tụng

hình sự đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp ở Việt Nam” trên Tạp chí Dân chủ và

Pháp luật số chuyên đề Các cơ quan Tư pháp trong Nhà nước pháp quyền 2011...

* Liên quan đến kiểm sát hoạt động tư pháp:

9

KSXX là một dạng hoạt động kiểm sát hoạt động tư pháp, những vấn đề

này đã được đặt ra nghiên cứu trong khá nhiều công trình, như Đề tài khoa học

cấp bộ “Bàn về chức năng giám sát việc thực hiện quyền lực của nhà nước và

chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật của VKS ở nước ta” của VKSND tối

cao (2010). Công trình đã nghiên cứu, làm sáng tỏ về quyền lực nhà nước, sự tất

yếu cần phải giám sát việc thực hiện quyền lực nhà nước. Sự hiện diện của VKS

với chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật không phải là sản phẩm của một

chế độ xã hội theo kiểu quốc gia XHCN hay quốc gia TBCN, mà bởi đặc điểm

lịch sử, tính đặc thù của văn hóa, của truyền thống v.v… Đối với công tác

KSXX, thông qua hoạt động kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động

xét xử của Toà án nhân dân, của những người tham gia tố tụng, VKS có vai trò

quan trọng trong kiểm tra, giám sát quyền lực tư pháp, có một vai trò và vị trí mà

các thiết chế khác không thay thế được.

Đề tài khoa học cấp bộ “VKS ở các nước chuyển đổi và bài học kinh

nghiệm đối với Việt Nam trong quá trình cải cách tư pháp” của VKSND tối cao

(2012) cho thấy, những thay đổi về chính trị, kinh tế, xã hội của các nước chuyển

đổi sau khi Liên Xô sụp đổ năm 1991 có ảnh hưởng sâu sắc đến mô hình VKS

trên tất cả các phương diện vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ

máy,... Sau chuyển đổi, bên cạnh chức năng công tố, VKS ở đa số các nước này

vẫn tiếp tục thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật. Qua nghiên

cứu, Đề tài cho rằng ở nước ta trong những năm tới cần khẳng định và duy trì hai

chức năng THQCT và kiểm sát các hoạt động tư pháp của VKSND.

Trong Đề án cấp bộ “Nghiên cứu về quyền tư pháp, hoạt động tư pháp, cơ

quan tư pháp và kiểm sát hoạt động tư pháp” của VKSND tối cao (2013) các tác

giả đã đi sâu làm rõ bản chất, nội dung và đặc điểm của quyền tư pháp, hoạt

động tư pháp, chủ thể các hoạt động tư pháp. Kết quả nghiên cứu cho thấy cấu

trúc và thẩm quyền và nhiệm vụ, địa vị pháp lý của các cơ quan tư pháp ở các

nước là rất đa dạng. Ở nhiều nước hình thức giám sát hoạt động xét xử phổ biến

thông qua tuyển chọn, bầu cử, bổ nhiệm thẩm phán. Tuy vậy ở nước ta cần thiết