Thực hành quyền công tố trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự theo luật hình sự Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

HOÀNG THỊ NGỌC DIỆP

THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ TRONG

GIAI ĐOẠN XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ

THEO LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

CHUYÊN NGÀNH LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2017

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ TRONG

GIAI ĐOẠN XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ

THEO LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM

Chuyên ngành Luật hình sự và Tố tụng hình sự

Mã số: 60380104

Người hướng dẫn khoa học: TS.Võ Thị Kim Oanh

Học viên: Hoàng Thị Ngọc Diệp

Lớp: Cao học Luật Khánh Hòa – Khóa 2

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2017

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học thực sự

của cá nhân tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn của Tiến sĩ luật học Võ Thị

Kim Oanh. Các số liệu, những kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn

này trung thực và chưa từng được công bố dưới bất kỳ hình thức nào. Tôi xin chịu

trách nhiệm về nghiên cứu của mình.

Tác giả

Hoàng Thị Ngọc Diệp

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BLHS Bộ luật hình sự

BLTTHS Bộ luật tố tụng hình sự

CQĐT Cơ quan điều tra

HĐXX Hội đồng xét xử

KSV Kiểm sát viên

TAND Tòa án nhân dân

TTHS Tố tụng hình sự

VKS Viện kiểm sát

VKSND Viện kiểm sát nhân dân

XHCN Xã hội chủ nghĩa

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................1

CHƢƠNG 1. NHẬN THỨC CHUNG VỀ THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ

TRONG GIAI ĐOẠN XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ..............................5

1.1. Khái niệm thực hành quyền công tố trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ

án hình sự...................................................................................................5

1.1.1. Khái niệm quyền công tố và thực hành quyền công tố........................ 5

1.2. Đặc điểm thực hành quyền công tố trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án

hình sự .....................................................................................................14

1.3. Thực hành quyền công tố theo quy định pháp luật của một số nƣớc trên

thế giới .....................................................................................................16

1.3.1. Khái quát việc tổ chức thực hành quyền công tố ở một số nước theo

truyền thống luật lục địa.............................................................................. 16

1.3.2. Khái quát việc tổ chức thực hành quyền công tố ở một số nước theo

truyền thống luật án lệ................................................................................. 18

1.3.3. Khái quát việc tổ chức thực hành quyền công tố ở một số nước Châu Á

................................................................................................................ 19

Kết luận Chƣơng 1 ......................................................................................................... 22

CHƢƠNG 2. QUY ĐỊNH CỦA LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VỀ THỰC

HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ TRONG GIAI ĐOẠN XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ

ÁN HÌNH SỰ................................................................................................................... 23

2.1. Quy định pháp luật tố tụng hình sự về thực hành quyền công tố trong

giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự từ giai đoạn 1945 đến trƣớc năm 1988

................................................................................................................23

2.2. Quy định pháp luật tố tụng hình sự về thực hành quyền công tố trong

giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự từ năm 1988 đến trƣớc năm 2003 .....26

2.3. Quy định pháp luật tố tụng hình sự về thực hành quyền công tố trong

giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự theo Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003

................................................................................................................28

2.4. Quy định pháp luật tố tụng hình sự về thực hành quyền công tố trong

giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự theo Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015

................................................................................................................32

Kết luận Chƣơng 2 ......................................................................................................... 34

CHƢƠNG 3. THỰC TIỄN THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ TRONG GIAI

ĐOẠN XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP

NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ TRONG GIAI

ĐOẠN XÉT XỬ SƠ THẨM VỤ ÁN HÌNH SỰ ...................................................... 35

3.1. Thực tiễn thực hành quyền công tố trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án

hình sự .....................................................................................................35

3.1.1. Việc thực hiện các quy định của luật tố tụng hình sự về thực hành quyền

công tố trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự....................................... 35

3.1.2. Những hạn chế, vướng mắc và nguyên nhân trong quá trình thực hành

quyền công tố trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự.............................. 42

3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hành quyền công tố trong giai đoạn

xét xử sơ thẩm vụ án hình sự .....................................................................54

3.2.1. Nhu cầu nâng cao hiệu quả thực hành quyền công tố trong giai đoạn xét

xử sơ thẩm vụ án hình sự ............................................................................. 54

3.2.2. Giải pháp về pháp luật................................................................ 58

3.2.3. Các giải pháp khác..................................................................... 60

Kết luận Chƣơng 3 ......................................................................................................... 65

KẾT LUẬN ...................................................................................................................... 66

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1.Tính cấp thiết của đề tài

Cải cách tư pháp là yêu cầu cấp thiết của Đảng, Nhà nước ta hiện nay, nhằm

mục tiêu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt nam là Nhà nước

của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, do Đảng lãnh đạo. Một trong những nhiệm

vụ trọng tâm của công cuộc cải cách tư pháp là nâng cao chất lượng hoạt động của

các cơ quan tư pháp, trong đó việc nâng cao chất lượng hoạt động của Viện kiểm sát

nhân dân các cấp được Nghị quyết 08-NQ/TW ngày 02-01-2002 của Bộ Chính trị

về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới xác định: “Viện

kiểm sát nhân dân các cấp thực hiện tốt chức năng công tố và kiểm sát việc tuân

theo pháp luật trong hoạt động tư pháp. Hoạt động công tố phải được thực hiện

ngay từ khi khởi tố vụ án và trong suốt quá trình tố tụng nhằm bảo đảm không bỏ

lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan người vô tội… Nâng cao chất lượng

công tố của Kiểm sát viên tại phiên tòa, bảo đảm tranh tụng dân chủ với luật sư,

người bào chữa và người tham gia tố tụng khác”.

Theo quy định của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân, Bộ luật Tố tụng

hình sự, Viện kiểm sát vừa được giao trách nhiệm thực hành quyền công tố, vừa

thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động điều tra vụ

án hình sự, nhằm bảo đảm việc khởi tố, điều tra có căn cứ và hợp pháp, không làm

oan người vô tội, không để lọt tội phạm và người phạm tội, góp phần bảo vệ chế độ

xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước; quyền và lợi ích hợp pháp của công

dân, góp phần giữ vững an ninh chính trị và trật tự xã hội.

Đến Nghị quyết 49-NQ/TW, ngày 02/06/2005 của Bộ Chính trị về chiến

lược cải cách tư pháp đến năm 2020 đã nhấn mạnh: “Sớm hoàn thiện hệ thống pháp

luật liên quan đến lĩnh vực tư pháp phù hợp với mục tiêu của chiến lược xây dựng

và hoàn thiện hệ thống pháp luật. Coi trọng việc hoàn thiện chính sách hình sự và

tố tụng tư pháp… Đổi việc tổ chức phiên tòa xét xử, xác định rõ hơn vị trí, quyền

hạn, trách nhiệm của người tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng theo hướng

bảo đảm tính công khai, dân chủ, nghiêm minh; nâng cao chất lượng tranh tụng tại

các phiên tòa xét xử, coi đây là khâu đột phá của hoạt động tư pháp”.

Thể chế đường lối của Đảng, Điều 23 Bộ luật tố tụng hình sự 2003 quy định:

“Viện kiểm sát thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố

tụng hình sự nhằm bảo đảm mọi hành vi phạm tội đều phải được xử lý kịp thời; việc

khởi tố. điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án đúng người, đúng tội, đúng pháp luật,

không để lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan người vô tội”. Với quy định

có tính nguyên tắc như vậy đã xác định Viện kiểm sát có vai trò xuyên suốt và rất