Sử dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn chính trị ở trường cao đẳng giao thông vận tải đường bộ tỉnh Hải Dương

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

----------------------

NGUYỄN THỊ DUYÊN

SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP NÊU VẤN ĐỀ

TRONG DẠY HỌC MÔN CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG

GIAO THÔNG VẬN TẢI ĐƯỜNG BỘ TỈNH HẢI DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN, NĂM 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

----------------------

NGUYỄN THỊ DUYÊN

SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP NÊU VẤN ĐỀ

TRONG DẠY HỌC MÔN CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG

GIAO THÔNG VẬN TẢI ĐƯỜNG BỘ TỈNH HẢI DƯƠNG

Ngành: LL&PPDH Bộ môn Lý luận chính trị

Mã ngành: 8.14.01.11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGÔ THỊ LAN ANH

THÁI NGUYÊN, NĂM 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn này do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học

của TS. Ngô Thị Lan Anh - giảng viên Khoa Giáo dục Chính trị, trường Đại học Sư

phạm - Đại học Thái Nguyên.

Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực và chưa

từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Mọi thông tin trích dẫn trong

luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 11 năm 2020

Tác giả

Nguyễn Thị Duyên

ii

LỜI CẢM ƠN

Luận văn “Sử dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn Chính trị ở

trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ tỉnh Hải Dương” được hoàn thiện,

trước hết tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với TS. Ngô Thị Lan Anh, người đã hướng

dẫn và tạo mọi điều kiện để tôi nghiên cứu và hoàn thành luận văn đúng tiến độ.

Tôi xin trân trọng cảm ơn thầy cô giáo Khoa Giáo dục Chính trị, đặc biệt là

các thầy cô giáo trực tiếp giảng dạy các chuyên đề của toàn khoá học đã giúp tôi có

nền tảng kiến thức để hoàn thành luận văn.

Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn tới Khoa Giáo dục Chính trị, phòng Đào tạo

trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, Trường Cao đẳng Giao thông Vận tải

Đường bộ tỉnh Hải Dương đã tạo điều kiện, giúp đỡ, để tôi hoàn thành luận văn này.

Sau cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn tới anh em, bạn bè, gia đình đã động viên,

giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Thái Nguyên, tháng 11 năm 2020

Tác giả

Nguyễn Thị Duyên

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................... ii

MỤC LỤC ...................................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ...................................................................................... vi

DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. vii

DANH MỤC HÌNH...................................................................................................viii

MỞ ĐẦU...................................................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ........................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài............................................................ 3

4. Giả thuyết nghiên cứu............................................................................................... 3

5. Phương pháp nghiên cứu của đề tài.......................................................................... 4

6. Những đóng góp mới của đề tài................................................................................ 4

7. Kết cấu của đề tài...................................................................................................... 5

Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG CỦA VIỆC SỬ DỤNG

PHƯƠNG PHÁP NÊU VẤN ĐỂ TRONG DẠY HỌC MÔN CHÍNH TRỊ Ở

TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ................................................................................. 6

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................................. 6

1.1.1. Các công trình nghiên cứu nước ngoài về PPDH nêu vấn đề............................. 6

1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước về sử dụng PPDH nêu vấn đề trong

dạy học môn Chính trị ....................................................................................... 8

1.2. Cơ sở lí luận của việc sử dụng phương pháp dạy học nêu vấn đề trong dạy

học Chính trị ở các trường Cao đẳng nghề ....................................................... 11

1.2.1. Phương pháp dạy học và phương pháp dạy học nêu vấn đề............................. 11

1.2.2. Sự cần thiết của việc sử dụng phương pháp dạy học nêu vấn đề trong dạy

học môn Chính trị ở các trường Cao đẳng nghề............................................... 20

Kết luận chương 1....................................................................................................... 26

iv

Chương 2: THỰC TRẠNG VÀ QUY TRÌNH SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP

NÊU VẤN ĐỀ TRONG DẠY HỌC MÔN CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG CAO

ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI ĐƯỜNG BỘ, TỈNH HẢI DƯƠNG ............... 28

2.1. Thực trạng việc sử dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn Chính

trị ở trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ tỉnh Hải Dương................. 28

2.1.1. Khái quát về trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ, tỉnh Hải Dương........ 28

2.1.2. Khảo sát và đánh giá việc sử dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn

Chính trị ở trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ, tỉnh Hải Dương........... 33

2.2. Đề xuất quy trình sử dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn Chính trị ở

Trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ, tỉnh Hải Dương .......................... 43

2.2.1. Quy trình thực hiện việc sử dụng PPNVĐ trong dạy học môn Chính trị ở

Trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ, tỉnh Hải Dương..................... 43

2.2.2. Nguyên tắc thực hiện quy trình sử dụng PPNVĐ trong dạy học môn Chính

trị ở trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ tỉnh Hải Dương................ 49

2.3. Những điều kiện cần thiết để sử dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn

Chính trị ở trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ, tỉnh Hải Dương........... 52

2.3.1. Điều kiện đối với giảng viên và sinh viên ........................................................ 52

2.3.2. Điều kiện về cơ sở vật chất............................................................................... 55

Kết luận chương 2....................................................................................................... 56

Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO

HIỆU QUẢ VIỆC SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP NÊU VẤN ĐỀ TRONG

DẠY HỌC MÔN CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG

VẬN TẢI ĐƯỜNG BỘ, TỈNH HẢI DƯƠNG........................................................ 57

3.1. Thực nghiệm sư phạm ......................................................................................... 57

3.1.1. Kế hoạch thực nghiệm........................................................................................ 57

3.1.2. Nội dung thực nghiệm........................................................................................ 58

3.1.3. Kết quả thực nghiệm sư phạm ............................................................................ 63

3.1.4. Đánh giá chung về kết quả thực nghiệm sư phạm............................................ 70

3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiện quả sử dụng phương pháp dạy học

nêu vấn đề trong dạy học môn Chính trị ở trường Cao đẳng Giao thông

Vận tải Đường bộ, tỉnh Hải Dương ................................................................... 71

v

3.2.1. Giải pháp trong thiết kế bài giảng..................................................................... 71

3.2.2. Giải pháp Trong thực hiện bài giảng (Giảng bài mới) ..................................... 74

3.2.3. Giải pháp trong kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của SV ............................. 76

Kết luận chương 3....................................................................................................... 78

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 79

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 82

PHỤ LỤC.......................................................................................................................

vi

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Giải thích từ ngữ

CĐ-ĐH Cao đẳng - Đại học

CĐN Cao đẳng nghề

CLĐT Chất lượng đào tạo

CLĐTN Chất lượng đào tạo nghề

CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

ĐBCL Đảm bảo chất lượng

ĐBVN Đường bộ Việt Nam

GD và ĐT Giáo dục và đào tạo

GDNN Giáo dục nghề nghiệp

GQVĐ Giải quyết vấn đề

GTVT Giao thông vận tải

GV Giáo viên

GVDN Giáo viên dạy nghề

HS Học sinh

Nxb Nhà xuất bản

PP Phương pháp

PPDH Phương pháp dạy học

PPDHNVĐ Phương pháp dạy học nêu vấn đề

PPDHTC Phương pháp dạy học tích cực

TC-CĐN Trung cấp - Cao đẳng nghề

TCCN Trung cấp chuyên nghiệp

THCN Trung học chuyên nghiệp

vii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Nhận thức của giáo viên và cán bộ quản lý về sự cần thiết của việc

sử dụng PPNVĐ trong dạy học môn Chính trị ở Cao đẳng Giao

thông Vận tải Đường bộ, tỉnh Hải Dương .............................................. 33

Bảng 2.2. Đánh giá của giáo viên về mục đích sử dụng PPNVĐ trong dạy học môn

Chính trị ở Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ, tỉnh Hải Dương........... 35

Bảng 2.3. Đánh giá của giáo viên về mức độ sử dụng PPNVĐ và các PPDH

khác trong dạy học môn Chính trị ở trường Cao đẳng Giao thông

Vận tải Đường bộ, tỉnh Hải Dương......................................................... 36

Bảng 2.4. Đánh giá của CBQL về mức độ giáo viên sử dụng PPNVĐ và các

PPDH khác trong dạy học môn Chính trị ở trường Cao đẳng Giao

thông Vận tải Đường bộ, tỉnh Hải Dương .............................................. 36

Bảng 2.5. Đánh giá của CBQL và GV về những khó khăn khi giáo viên sử

dụng PPNVĐ trong dạy học môn Chính trị tại nhà trường .................... 38

Bảng 2.6. Đánh giá của học sinh về mức độ sử dụng PPNVĐ trong dạy học

môn Chính trị của giáo viên tại trường Cao đẳng Giao thông Vận

tải Đường bộ, tỉnh Hải Dương ................................................................ 40

Bảng 2.7. Mức độ hứng thú học tập môn Chính trị của học sinh khi giáo viên

sử dụng PPNVĐ vào dạy học ................................................................. 41

Bảng 3.1. Điểm kiểm tra 1 tiết môn Chính trị giữa lớp thực nghiệm và lớp đối

chứng tại trường (trước thực nghiệm)..................................................... 64

Bảng 3.2. Mức độ hứng thú học tập của học sinh đối với môn Chính trị ............... 65

Bảng 3.3. Thái độ học tập của học sinh đối với giờ học sử dụng PPNVĐ trong

dạy học môn Chính trị............................................................................. 66

Bảng 3.4. Kết quả kiểm tra của nhóm lớp thực nghiệm và đối chứng môn

Chính trị ở trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ, tỉnh

Hải Dương............................................................................................... 69

viii

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1: Trình độ đầu vào của học sinh hệ Trung cấp Trường Cao đẳng Giao

thông Vận tải Đường bộ giai đoạn 2016 - 2018...................................... 32

Hình 2.2. Đánh giá của học sinh về mức độ sử dụng PPNVĐ trong dạy học

môn Chính trị của giáo viên tại trường Cao đẳng Giao thông Vận

tải Đường bộ, tỉnh Hải Dương ................................................................ 40

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện nay phát triển với những bước tiến

nhảy vọt. Thế giới đang chuyển từ kỷ nguyên công nghiệp sang kỷ nguyên thông tin để

hình thành nền kinh tế tri thức. Giáo dục nghề nghiệp có vị trí, vai trò hết sức quan trọng

thực hiện mục tiêu đào tạo người lao động có kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp đáp ứng

yêu cầu nhiệm vụ của đất nước trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá và phát triển

kinh tế - xã hội thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Công cuộc đổi mới đất nước đang đặt ra những yêu cầu rất lớn về nguồn nhân

lực, đó là những con người có trình độ cao, giỏi về tri thức khoa học, có năng lực về

chuyên môn, nghiệp vụ, trong sáng về đạo đức. Đây chính là vấn đề đặt ra với công

tác giáo dục đào tạo ở các trường Cao đẳng nói chung và môn Chính trị nói riêng.

Bộ môn Chính trị có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu

giáo dục nghề nghiệp, giáo dục thế hệ trẻ. Chính trị không chỉ khơi dậy cho học sinh,

sinh viên lòng tự hào dân tộc, tinh thần yêu nước, ý thức trách nhiệm đối với đất

nước mà còn góp phần phát triển tư duy, đặc biệt là tư duy biện chứng, giúp các em

độc lập suy nghĩ, sáng tạo, từng bước hình thành nhân cách con người Việt

Nam, xứng đáng là chủ nhân tương lai của đất nước. Tuy nhiên, thực tiễn những năm

qua chất lượng dạy và học Chính trị ở nhiều trường Cao đẳng vẫn chưa đáp ứng được

yêu cầu đặt ra, chưa phát huy được thế mạnh của môn học trong việc giáo dục toàn

diện cho học sinh, sinh viên. Phương pháp dạy học chủ yếu vẫn là giáo viên giữ vai

trò chủ đạo, học sinh, sinh viên học tập một cách thụ động. Những quan điểm chỉ đạo,

tư tưởng đổi mới chưa tạo ra sự chuyển biến căn bản về chất lượng dạy và học đối với

môn học này ở các trường Cao đẳng, nhất là Cao đẳng nghề.

Trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ là cơ sở giáo dục nghề nghiệp

trong hệ thống giáo dục quốc dân; chịu sự quản lý trực tiếp của Tổng cục Đường bộ

Việt Nam, thuộc Bộ Giao thông Vận tải. Trường được thành lập theo Quyết định số

1233/QĐ-LĐTBXH ngày 03/09/2019 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, có

trụ sở đóng tại địa bàn Phường Cộng Hòa, Thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương.

Nhận thức được vai trò quan trọng của đổi mới giáo dục đào tạo trong giai đoạn hiện

2

nay, nhà trường luôn xác định đổi mới phương pháp dạy học theo hướng hiện đại là

một khâu then chốt. Trong đó việc nghiên cứu và ứng dụng phương pháp dạy học nêu

vấn đề đã được nhà trường áp dụng và bước đầu cho những kết quả tốt ở nhiều môn

học trong đó có môn Chính trị.

Sử dụng phương pháp dạy học nêu vấn đề, học sinh được đưa vào vị trí trung

tâm trong quá trình lĩnh hội kiến thức, được đặt vào tình huống có vấn đề và qua đó

học sinh tích cực chủ động, tự giác tham gia hoạt động tự học, tự mình tìm ra tri thức,

chứ không chỉ thụ động tiếp thu tri thức; còn giáo viên chính là người định hướng cho

học sinh tiếp nhận tri thức. Thông qua đó, chất lượng dạy và học môn Chính trị của

nhà trường vì thế cũng được nâng lên.

Tuy nhiên trên thực tế, phương pháp dạy học nêu vấn đề chưa được giáo viên

dạy Chính trị của nhà trường sử dụng thường xuyên. Mặc dù giáo viên đã sử dụng

phương pháp dạy này vào trong từng nội dung bài giảng nhưng chưa được khoa học,

khiến cho kết quả dạy và học môn học này chưa đạt chất lượng tốt. Việc dạy và học

môn Chính trị vẫn mang tính một chiều, giáo viên là người cung cấp kiến thức còn

học sinh tiếp cận kiến thức một cách thụ động. Chính vì vậy, cần tích cực phát huy

việc sử dụng phương pháp dạy học nêu vấn đề để phát huy được tính chủ động, tích

cực của người học đối với môn Chính trị ở trường Cao đẳng Giao thông Vận tải

Đường bộ tỉnh Hải Dương nhằm nâng cao chất lượng học tập đối với môn học này.

Từ thực tế công tác giảng dạy của bản thân cùng với việc nhận thức được tầm

quan trọng của vấn đề nêu ra trên đây, tôi đã lựa chọn đề tài: “Sử dụng phương

pháp nêu vấn đề trong dạy học môn Chính trị ở trường Cao đẳng Giao thông Vận

tải Đường bộ tỉnh Hải Dương” làm luận văn cao học với mong muốn góp phần

nâng cao chất lượng giảng dạy môn Chính trị, tạo sự hứng thú của học sinh đối với

môn học này ở trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ, tỉnh Hải Dương.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

2.1. Mục đích nghiên cứu của đề tài

Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn việc sử dụng phương pháp nêu vấn đề

trong dạy học Chính trị ở trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ, tỉnh Hải

Dương qua đó đề xuất quy trình và giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả phương

3

pháp nêu vấn đề trong dạy học Chính trị ở trường Cao đẳng Giao thông Vận tải

Đường bộ, tỉnh Hải Dương.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

- Nghiên cứu cơ sở lý luận của việc sử dụng phương pháp nêu vấn đề trong

dạy học Chính trị ở trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ.

- Nghiên cứu thực trạng việc sử dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học

Chính trị ở trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ, tỉnh Hải Dương.

- Đề xuất quy trình sử dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học Chính trị ở

trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ, tỉnh Hải Dương.

- Thực nghiệm sư phạm và đề xuất giải pháp nhằm sử dụng có hiệu quả

phương pháp nêu vấn đề trong dạy học Chính trị ở trường Cao đẳng Giao thông Vận

tải Đường bộ, tỉnh Hải Dương.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài

3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài

Đề tài nghiên cứu việc thực trạng và đề xuất quy trình sử dụng phương pháp nêu

vấn đề trong dạy học môn Chính trị ở trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ.

3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài

Đề tài nghiên cứu việc sử dụng phương pháp nêu vấn đề trong dạy học môn Chính

trị dành cho hệ Trung cấp tại các lớp K37 Đợt 2 tại trường trường Cao đẳng Giao thông

Vận tải đường bộ, tỉnh Hải Dương năm học 2019 - 2020, bao gồm các lớp:

+ Lớp K37 Đợt 2 Nghề Công Nghệ Hàn 1

+ Lớp K37 Đợt 2 Công nghệ ô tô

+ Lớp K22 Đợt 2 Vận hành máy thi công nền

+ Lớp K37 Nghề Công Nghệ Hàn 2

4. Giả thuyết nghiên cứu

Nếu quy trình và các giải pháp về nâng cao hiệu quả sử dụng phương pháp nêu

vấn đề trong dạy học môn Chính trị ở trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Đường bộ,

tỉnh Hải Dương được thực nghiệm thành công sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy

học môn Chính trị tại nhà trường, phát huy được tính tích cực của học sinh trong học

tập, nghiên cứu môn học này.