Sử dụng phương pháp dạy học nêu vấn đề - ơrixtic để nâng cao hiệu quả dạy học chương trình hóa vô cơ lớp 10 ở trường trung học phổ thông.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA HÓA

NGUYỄN THỊ BÍCH TRANG

Đề tài:

SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NÊU VẤN ĐỀ - ƠRIXTIC

ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC CHƯƠNG TRÌNH HÓA

VÔ CƠ LỚP 10 Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CỬ NHÂN SƯ PHẠM

Đà Nẵng,04/ 2016

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA HÓA

Đề tài:

SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC NÊU VẤN ĐỀ - ƠRIXTIC

ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC CHƯƠNG TRÌNH HÓA

VÔ CƠ LỚP 10 Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN SƯ PHẠM

Sinh viên thực hiện : Nguyễn Thị Bích Trang

Lớp : 12SHH

Giáo viên hướng dẫn : ThS. Phan Văn An

Đà Nẵng,04/ 2016

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐỘC LẬP – TỰ DO – HẠNH PHÚC

KHOA HÓA

*********** ************************

NHIỆM VỤ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

Họ và tên sinh viên : Nguyễn Thị Bích Trang

Lớp : 12SHH

1. Tên đề tài:

Sử dụng phương pháp dạy học nêu vấn đề - ơrixtic để nâng cao hiệu quả dạy học

chương trình hóa vô cơ lớp 10 ở trường trung học phổ thông.

2. Nguyên liệu, dụng cụ và thiết bị:

- Dựa vào quy trình dạy học sinh giải quyết vấn đề học tập để xây dựng các

quy trình dạy học sinh giải quyết vấn đề học tập cho những trường hợp cụ thể trong

chương trình hóa vô cơ lớp 10 và biên soạn các bài giảng có sử dụng quy trình đó.

- Gần 200 học sinh trường trung học phổ thông thuộc thành phố Đà Nẵng và

Quảng Nam.

- Máy vi tính, phần mềm tin học.

3. Nội dung nghiên cứu:

- Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn có liên quan đến đề tài.

- Xây dựng các nguyên tắc và quy trình dạy học sinh giải quyết vấn đề khi

nghiên cứu bài về nguyên tố, chất hóa học và bài sản xuất hóa học.

- Biên soạn các bài giảng chương trình hóa vô cơ lớp 10 có sử dụng dạy học

nêu vấn đề và giải quyết nhằm nâng cao hiệu quả dạy học.

- Thực nghiệm sư phạm để xác định hiệu quả những đề xuất.

4. Giáo viên hướng dẫn: Th.S Phan Văn An

5. Ngày giao đề tài: Tháng 9/2015

6. Ngày hoàn thành: Tháng 5/2016

Chủ nhiệm khoa Giáo viên hướng dẫn

(Ký và ghi rõ họ tên) (Ký và ghi rõ họ tên)

PGS.TS. Lê Tự Hải ThS. Phan Văn An

Sinh viên đã hoàn thành và nộp báo cáo cho Khoa ngày tháng năm 2016

Kết quả điểm đánh giá

Ngày...tháng...năm 2016

CHỦ NHIỆM HỘI ĐỒNG

(Ký và ghi rõ họ tên)

LỜI CẢM ƠN

Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo – Th.S Phan Văn An đã tận tình hướng

dẫn, chỉ bảo em trong suốt thời gian hoàn thành khóa luận này.

Em xin cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa Hóa Trường Đại Học Sư Phạm

Đà Nẵng đã nhiệt tình giảng dạy và trang bị cho em những kiến thức quý báu trong

bốn năm học vừa qua và tất cả các thành viên trong lớp 12SHH đã giúp em hoàn

thành khóa luận này.

Em xin cảm ơn Ban giám hiệu cùng các thầy cô và học sinh trường THPT Ngô

Quyền – Đà Nẵng và THPT Thái Phiên – Quảng Nam đã tạo điều kiện giúp đỡ em

trong thời gian qua.

Đà Nẵng, 5-2016

Sinh viên

Nguyễn Thị Bích Trang

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.........................................................................................1

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.................................................................................2

3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU.................................................................................2

4. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU.........................2

5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI ..............................................3

6. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC................................................................................3

7. CÁI MỚI CỦA ĐỀ TÀI........................................................................................3

NỘI DUNG ................................................................................................................4

CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN................................................4

1.1. Cơ sở lý luận của quá trình dạy học.................................................................4

1.1.1. Những vấn đề cơ bản về nhận thức ...............................................................4

1.1.2. Quy trình dạy học theo quan điểm nhận thức..............................................4

1.2. Một số mô hình đổi mới phương pháp dạy học hiện nay ở Việt Nam ..........5

1.2.1. Dạy học lấy học sinh làm trung tâm..............................................................5

1.2.2. Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng hoạt động hóa người học ......7

1.3. Dạy học nêu vấn đề- ơrixtic một tổ hợp phương pháp dạy học có tác dụng

hoạt động nhận thức và hình thành năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh .10

1.3.1 Đặc điểm và bản chất của dạy học nêu vấn đề - ơrixtic .............................10

1.3.2. Bài toán nêu vấn đề - ơrixtic và cấu trúc của nó........................................13

1.3.3. Tình huống có vấn đề....................................................................................14

1.3.4. Các mức độ của dạy học nêu vấn đề và giải quyết vấn đề ........................22

1.4. Thực trạng việc sử dụng PPDH ở các trường THPT ...................................23

KẾT LUẬN CHƯƠNG I........................................................................................25

CHƯƠNG II: SỬ DỤNG DẠY HỌC NÊU VẤN ĐỀ TRONG DẠY HỌC HÓA

VÔ CƠ LỚP 10 NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TRONG HỌC TẬP VÀ

HÌNH THÀNH NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH .........26

2.1. Nội dung và cấu trúc chương trình hóa học vô cơ lớp 10 ở trường trung

học.............................................................................................................................26

2.1.1.Nội dung ..........................................................................................................26

2.1.2 Cấu trúc...........................................................................................................26

2.2. Sử dụng dạy học nêu vấn đề khi nghiên cứu các chất và nguyên tố hóa học

...................................................................................................................................28

2.2.1. Sử dụng dạy học nêu vấn đề trong các bài có thí nghiệm hóa học ...........28

2.2.2. Sử dụng dạy học nêu vấn đề và giải quyết vấn đề trong các bài không có

thí nghiệm hoá học ..................................................................................................36

2.3. Sử dụng dạy học nêu vấn đề khi nghiên cứu các bài sản xuất hóa học.......41

2.3.1. Vị trí và vai trò của các bài sản xuất hóa học trong hóa vô cơ lớp 10 ở

trường THPT...........................................................................................................41

2.3.2. Đặc điểm về nội dung và cấu trúc của các bài sản xuất hóa học .............42

2.3.3. Xây dựng và giải quyết các tình huống có vấn đề trong các bài SXHH [2]

...................................................................................................................................43

2.4. Sử dụng bài tập hóa học trong dạy học nêu vấn đề .....................................53

2.4.1. Các mức độ sử dụng bài tập hóa học trong dạy học nêu vấn đề. .............53

2.4.2. Qui trình dạy học giải quyết vấn đề học tập khi sử dụng bài tập hóa học.

...................................................................................................................................54

KẾT LUẬN CHƯƠNG II.......................................................................................58

CHƯƠNG III: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM.......................................................60

3.1. Mục tiêu thực nghiệm sư phạm ......................................................................60

3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm.....................................................................60

3.3. Kế hoạch thực nghiệm sư phạm. ....................................................................60

3.4. Giáo án và đề kiểm tra thực nghiệm. (xem phần phụ lục)...........................61

3.5. Kiểm tra kết quả thực nghiệm, xử lý kết quả thực nghiệm. ........................61

3.5.1. Kết quả kiểm tra............................................................................................61

3.5.2. Nhận xét chung..............................................................................................72

KẾT LUẬN CHƯƠNG III....................................................................................73

KẾT LUẬN..............................................................................................................74

I. Kết luận ................................................................................................................74

II. Kiến nghị.............................................................................................................75

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................76

PHỤ LỤC

NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÍ HIỆU TRONG KHÓA LUẬN

GV: Giáo viên

HS: Học sinh

PPDH: Phương pháp dạy học

THPT: Trung học phổ thông

TN: Thí nghiệm

SGK: Sách giáo khoa

SXHH: Sản xuất hóa học

PP: Phương pháp

PTPƯ: Phương trình phản ứng

GQVĐ: Giải quyết vấn đề

Nhiệt độ : t0

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1: Kết quả kiểm tra bài Khái quát về nhóm halogen, trường THPT Ngô

Quyền........................................................................................................................62

Bảng 1.2: Thống kê chất lượng kiểm tra bài Khái quát về nhóm halogen,

trường THPT Ngô Quyền.......................................................................................62

Bảng 2.1: Kết quả kiểm tra bài Khái quát về nhóm halogen, trường THPT

Thái Phiên. ...............................................................................................................63

Bảng 2.2: Thống kê chất lượng kiểm tra bài Khái quát về nhóm halogen,

trường THPT Thái Phiên .......................................................................................63

Bảng 3.1: Kết quả kiểm tra bài Clo, trường THPT Ngô Quyền.........................64

Bảng 3.2: Thống kê chất lượng kiểm tra bài Clo, trường THPT Ngô Quyền...64

Bảng 4.1: Kết quả kiểm tra bài Clo, trường THPT Thái Phiên. ........................65

Bảng 4.2: Thống kê chất lượng kiểm tra bài Clo, trường THPT Thái Phiên ...65

Bảng 5.1: Kết quả kiểm tra bài Luyện tập: Nhóm halogen, trường THPT Ngô

Quyền........................................................................................................................66

Bảng 5.2: Thống kê chất lượng kiểm tra bài Luyện tập: Nhóm halogen, trường

THPT Ngô Quyền....................................................................................................66

Bảng 6.1: Kết quả kiểm tra bài Luyện tập: Nhóm halogen, trường THPT Thái

Phiên. ........................................................................................................................67

Bảng 6.2: Thống kê chất lượng kiểm tra bài Luyện tập: Nhóm halogen , trường

THPT Thái Phiên ....................................................................................................67

Bảng 7.1: Kết quả kiểm tra bài Oxi- Ozon, trường THPT Ngô Quyền.............68

Bảng 7.2: Thống kê chất lượng kiểm tra bài Oxi- Ozon, trường THPT Ngô

Quyền........................................................................................................................68

Bảng 8.1: Kết quả kiểm tra bài Oxi- Ozon, trường THPT Thái Phiên. ............69

Bảng 8.2: Thống kê chất lượng kiểm tra bài Oxi- Ozon, trường THPT Thái

Phiên .........................................................................................................................69

Bảng 9.1: Kết quả kiểm tra bài Lưu huỳnh, trường THPT Ngô Quyền. ..........70

Bảng 9.2: Thống kê chất lượng kiểm tra bài Lưu huỳnh, trường THPT Ngô

Quyền........................................................................................................................70

Bảng 10.1: Kết quả kiểm tra bài Lưu huỳnh, trường THPT Thái Phiên..........71

Bảng 10.2: Thống kê chất lượng kiểm tra bài Lưu huỳnh, trường THPT Thái

Phiên .........................................................................................................................71