Quản lý thu chi tài chính tại trung tâm y tế thành phố Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

–––––––––––––––––––––––––––

CHU THỊ MINH

QUẢN LÝ THU CHI TÀI CHÍNH TẠI TRUNG TÂM Y TẾ

THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

–––––––––––––––––––––––––––

CHU THỊ MINH

QUẢN LÝ THU CHI TÀI CHÍNH TẠI TRUNG TÂM Y TẾ

THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

Ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Văn Quyết

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan, luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý kinh tế này là công

trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn

hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng, công bố trong bất kỳ công trình khoa

học nào. Tất cả các thông tin trích dẫn đều được chỉ rõ nguồn gốc./.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020

Tác giả luận văn

Chu Thị Minh

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài nghiên cứu, tôi đã nhận được rất

nhiều sự giúp đỡ nhiệt tình và đóng góp quý báu của nhiều tập thể và cá nhân.

Trước hết, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Nhà trường, Phòng Đào

tạo (Bộ phận sau đại học), các Khoa chuyên môn, các Phòng ban chức năng của

trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh, Đại học Thái Nguyên, đã tạo mọi điều

kiện giúp đỡ tôi hoàn thành chương trình học tập và thực hiện luận văn của mình.

Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hướng dẫn

PGS.TS. Trần Văn Quyết.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn Ban Lãnh đạo, các đồng nghiệp đang công tác tại

Trung tâm y tế thành phố Thái Nguyên đã tạo điều kiện thuận lợi và cung cấp thông

tin cần thiết cho tôi trong quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài.

Trong quá trình thực hiện nghiên cứu đề tài, tôi còn nhận được sự giúp đỡ

của các doanh nghiệp, các đồng chí, đồng nghiệp ở các cơ quan, tổ chức liên quan.

Xin cảm ơn gia đình, bạn bè đã động viên và giúp đỡ tôi hoàn thành chương

trình học tập và thực hiện luận văn này.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020

Tác giả luận văn

Chu Thị Minh

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................. ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG....................................................................................... vii

DANH MỤC CÁC HÌNH..........................................................................................ix

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................3

4. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn...............................................................4

5. Kết cấu luận văn......................................................................................................4

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ

QUẢN LÝ THU CHI TÀI CHÍNH TẠI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP Y TẾ

CÔNG LẬP................................................................................................................5

1.1. Cơ sở lý luận về quản lý thu chi tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập..............5

1.1.1. Đơn vị sự nghiệp y tế công lập .........................................................................5

1.1.2. Quản lý thu chi tài chính tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập ....................10

1.1.3. Nội dung quản lý thu chi ở các đơn vị sự nghiệp y tế công lập......................22

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới công tác quản lý thu chi trong các đơn vị sự

nghiệp y tế công lập ..................................................................................................26

1.2. Kinh nghiệm quản lý tài chính tại các Trung tâm y tế.......................................30

1.2.1. Kinh nghiệm của Trung tâm Y tế thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh.....30

1.2.2. Kinh nghiệm của Trung tâm Y tế thành phố Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc........32

1.2.3. Bài học kinh nghiệm trong thực hiện quản lý thu chi tài chính tại Trung

tâm y tế thành phố Thái Nguyên ...............................................................................33

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......................................................35

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................35

iv

2.2. Phương pháp thu thập và phân tích số liệu ........................................................35

2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu..........................................................................35

2.2.2. Phương pháp phân tích số liệu ........................................................................37

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu .............................................................................38

2.3.1. Nhóm chỉ tiêu chuyên môn của Trung tâm.....................................................38

2.3.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh kết quả quản lý thu chi tài chính..............................38

Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU CHI TẠI TRUNG TÂM Y TẾ

THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN.............................................................................40

3.1. Khái quát về Trung tâm Y tế thành phố Thái Nguyên.......................................40

3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ..................................................................40

3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ ......................................................................................40

3.1.3. Cơ cấu tổ chức.................................................................................................41

3.1.4. Đội ngũ cán bộ nhân viên................................................................................43

3.1.5. Tình hình hoạt động của Trung tâm................................................................45

3.2. Thực trạng quản lý thu chi tại Trung tâm Y tế thành phố Thái Nguyên............47

3.2.1. Căn cứ pháp lý quản lý thu chi tại Trung tâm Y tế thành phố Thái Nguyên ........47

3.2.2. Lập dự toán......................................................................................................48

3.2.3. Thực hiện dự toán ...........................................................................................57

3.2.4. Quyết toán thu chi tài chính ............................................................................83

3.2.5. Thanh tra, kiểm tra hoạt động quản lý thu chi tài chính .................................92

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý thu chi tại Trung tâm Y tế thành phố

Thái Nguyên..............................................................................................................97

3.3.1. Các yếu tố khách quan ....................................................................................97

3.3.2. Các yếu tố chủ quan ........................................................................................99

3.4. Đánh giá hoạt động quản lý thu chi tại Trung tâm Y tế thành phố Thái Nguyên ...104

3.4.1. Những kết quả đạt được ................................................................................104

3.4.2. Hạn chế và nguyên nhân ...............................................................................107

Chương 4: PHƯƠNG HƯỚNG, MỤC TIÊU VÀ GIẢI PHÁP HOÀN

THIỆN QUẢN LÝ THU CHI TẠI TRUNG TÂM Y TẾ THÀNH PHỐ

THÁI NGUYÊN ....................................................................................................110

v

4.1. Phương hướng, mục tiêu hoàn thiện quản lý thu chi tại Trung tâm y tế

thành phố Thái Nguyên...........................................................................................110

4.1.1. Phương hướng hoàn thiện quản lý thu chi tại Trung tâm y tế thành phố

Thái Nguyên............................................................................................................110

4.1.2. Mục tiêu hoàn thiện quản lý thu chi tại Trung tâm y tế thành phố Thái

Nguyên đến năm 2025 ............................................................................................111

4.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý thu chi tại Trung tâm y tế thành phố Thái Nguyên .111

4.2.1. Nhóm giải pháp trực tiếp...............................................................................111

4.2.2. Nhóm giải pháp bổ trợ ..................................................................................119

4.3. Kiến nghị..........................................................................................................122

4.3.1. Kiến nghị với Trung ương và các Bộ, ngành liên quan ................................122

4.3.2. Kiến nghị với Sở Y tế Thái Nguyên .............................................................122

KẾT LUẬN............................................................................................................123

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................125

PHỤ LỤC...............................................................................................................129

vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

STT Từ viết tắt Nguyên nghĩa

1 BH Bảo hiểm

2 BHXH Bảo hiểm xã hội

3 BHYT Bảo hiểm y tế

4 CBVC Cán bộ viên chức

5 CBYT Cán bộ y tế

6 CSSK Chăm sóc sức khỏe

7 ĐVSNC Đơn vị sự nghiệp công

8 KPTX Kinh phí thường xuyên

9 KCB Khám chữa bệnh

10 TSCĐ Tài sản cố định

11 MSSC Mua sắm sửa chữa

12 NSNN Ngân sách nhà nước

13 TTB Trang thiết bị

14 TTYT Trung tâm y tế

15 TYT Trạm y tế

16 VP Viện phí

17 VSAT Vệ sinh an toàn

18 XDCB Xây dựng cơ bản

19 UBND Ủy ban nhân dân

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Số lượng cán bộ nhân viên làm việc tại TTYT thành phố Thái

Nguyên giai đoạn 2017- 2019................................................................43

Bảng 3.2: Số liệu về tình hình KCB tại TTYT thành phố Thái Nguyên giai

đoạn 2017 - 2019 ...................................................................................45

Bảng 3.3: Tổng hợp dự toán thu tại TTYT thành phố Thái Nguyên giai đoạn

2017 - 2019 ............................................................................................51

Bảng 3.4: Tổng hợp dự toán chi tại TTYT thành phố Thái Nguyên giai đoạn

2017 - 2019 ............................................................................................53

Bảng 3.5: Kết quả khảo sát cán bộ quản lý về công tác lập dự toán thu chi tại

TTYT thành phố Thái Nguyên ..............................................................56

Bảng 3.6: Kết quả thu theo nguồn tại TTYT thành phố Thái Nguyên .....................59

Bảng 3.7: Kết quả chi tài chính tại TTYT thành phố Thái Nguyên giai đoạn

2017- 2019 .............................................................................................63

Bảng 3.8: Kết quả chi thường xuyên tại TTYT thành phố Thái Nguyên giai

đoạn 2017 - 2019 ...................................................................................65

Bảng 3.9: Thực chi cho con người theo mục chi tại TTYT thành phố Thái

Nguyên giai đoạn 2017- 2019................................................................69

Bảng 3.10: Tổng hợp mức lương cơ sở giai đoạn 2017 - 2019 ................................70

Bảng 3.11: Thực chi quản lý hành chính theo mục chi tại TTYT thành phố

Thái Nguyên giai đoạn 2017 - 2019 ......................................................73

Bảng 3.12: Số liệu chi cho công tác chuyên môn tại TTYT thành phố Thái

Nguyên giai đoạn 2017 - 2019...............................................................75

Bảng 3.13: Chi mua sắm, sửa chữa tài sản tài sản ....................................................77

Bảng 3.14: Kết quả chi không thường xuyên tại TTYT thành phố Thái Nguyên

giai đoạn 2017 - 2019 ............................................................................78

Bảng 3.15: Kết quả khảo sát cán bộ quản lý về công tác thực hiện dự toán thu

chi tài chính tại TTYT thành phố Thái Nguyên.....................................81

viii

Bảng 3.16: Tình hình chấp hành dự toán thu theo nguồn tại TTYT thành phố

Thái Nguyên giai đoạn 2017 - 2019 ......................................................86

Bảng 3.17: Tình hình chấp hành dự toán chi tại TTYT thành phố Thái Nguyên

giai đoạn 2017 - 2019 ............................................................................88

Bảng 3.18: Quyết toán thu - chi của TTYT thành phố Thái Nguyên giai đoạn

2017 - 2019 ............................................................................................89

Bảng 3.19: Kết quả khảo sát cán bộ quản lý về công tác quyết toán thu chi tài

chính tại TTYT thành phố Thái Nguyên ...............................................90

Bảng 3.20: Tình hình thanh tra, kiểm tra hoạt động quản lý thu chi tài chính tại

TTYT thành phố Thái Nguyên ..............................................................93

Bảng 3.21: Kết quả khảo sát cán bộ quản lý về công tác thanh tra, kiểm tra hoạt

động quản lý thu chi tài chính tại TTYT thành phố Thái Nguyên ..............95

Bảng 3.22: Đặc điểm đội ngũ cán bộ quản lý thu chi tài chính tại TTYT thành

phố Thái Nguyên..................................................................................100

Bảng 3.23: Kết quả khảo sát về thái độ phục vụ của TTYT thành phố Thái Nguyên ..102

Bảng 3.24: Kết quả khảo sát về sự hài lòng của bệnh nhân và người nhà đối với

TTYT thành phố Thái Nguyên ............................................................103

ix

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 3.1: Cơ cấu tổ chức của TTYT thành phố Thái Nguyên...............................42

Hình 3.2: Quy trình lập dự toán tại TTYT thành phố Thái Nguyên......................49

Hình 3.3: Cơ cấu nguồn thu của TTYT thành phố Thái Nguyên giai đoạn

2017 - 2019 ............................................................................................60

Hình 3.4: Cơ cấu chi tài chính tại TTYT thành phố Thái Nguyên giai đoạn

2017 - 2019 ............................................................................................64

Hình 3.5: Cơ cấu chi thường xuyên tại TTYT thành phố Thái Nguyên giai

đoạn 2017 - 2019 ...................................................................................66

Hình 3.6: Quy trình quyết toán thu chi tài chính tại TTYT thành phố Thái Nguyên.......84

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Những năm gần đây hệ thống y tế Việt Nam được đánh giá là tiếp tục đạt

những thành tựu thần kỳ. Nhiều chỉ số về sức khỏe đã đạt cao hơn so với các nước

có cùng mức thu nhập. Việt Nam cũng được coi là một quốc gia có những chính

sách tài chính y tế công bằng nhằm hỗ trợ người nghèo và các nhóm dễ tổn thương

như trẻ em, người già, người dân tộc thiểu số... Mạng lưới cung ứng dịch vụ khám

chữa bệnh được mở rộng. Những thành tựu về chăm sóc sức khỏe nhân dân của

Việt Nam thời gian qua gắn liền với quá trình đổi mới và phát triển đất nước trong

hơn 30 năm qua, trong đó có đổi mới hệ thống y tế.

Đạt được những kết quả như trên một phần là do thời gian qua, Đảng và Nhà

nước ta đã có những thay đổi căn bản trong cơ chế quản lý tài chính đối với các

đơn vị sự nghiệp có thu trong chương trình cải cách tài chính công. Có thể nhận

thấy rằng, đổi mới lĩnh vực y tế ở Việt Nam được bắt đầu từ đổi mới các chính sách

và cơ chế tài chính trong lĩnh vực cung ứng dịch vụ khám chữa bệnh (KCB), như

các chính sách thu một phần viện phí (1989), Pháp lệnh Hành nghề y dược tư nhân

(1993 và sửa đổi năm 2003), chính sách về BHYT (1992), chính sách miễn, giảm

viện phí cho người có công với nước, người nghèo (1994), chính sách “xã hội hóa”

và giao quyền tự chủ về tài chính cho các cơ sở y tế công lập (Nghị định

43/2006/NĐ-CP năm 2006 (Nguyễn Hoàng Long, 2011). Gần đây nhất là Nghị định

16/2015/NĐ-CP năm 2015 của Chính phủ về “Quy định cơ chế tự chủ của đơn vị sự

nghiệp công lập”,......

Thực tế đã chứng tỏ, đổi mới chính sách và cơ chế tài chính trong cung ứng

dịch vụ KCB là một vấn đề phức tạp và mới mẻ, không chỉ có tác động mạnh đến

các cơ sở cung ứng dịch vụ và người sử dụng dịch vụ, mà còn ảnh hưởng về nhiều

mặt đối với cả hệ thống y tế. Bên cạnh những thành tựu đạt được, quá trình đổi mới

cơ chế tài chính cũng đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết, đòi hỏi quản lý tài chính

trong lĩnh vực y tế - giáo dục, trong đó có bệnh viện công vừa phải đảm bảo các

mục tiêu tài chính vừa đảm bảo tính hiệu quả, công bằng trong chăm sóc sức khỏe.

Quản lý tài chính bệnh viện trở thành chìa khoá quyết định sự thành công hay thất

2

bại trong việc quản lý bệnh viện; quyết định sự tụt hậu cũng như phát triển của hệ

thống bệnh viện hiện nay.

Trung tâm Y tế thành phố Thái Nguyên được thành lập và đi vào hoạt động

theo Quyết định số 69/QĐ-UBND ngày 12/01/1991 của UBND thành phố Thái

Nguyên, ban đầu Trung tâm gồm 4 phòng khám đa khoa trong đó Phòng khám đa

khoa Trung tâm có 30 giường điều trị nội trú, 01 nhà hộ sinh, 24 trạm y tế xã,

phường, chịu sự quản lý của UBND Thành phố Thái Nguyên. Đến năm 2011, tại

Quyết định số 712/QĐ-SYT ngày 07/06/2011 của Sở Y tế Thái Nguyên về việc

thành lập các khoa điều trị, Trung tâm đã thành lập 7 khoa (Khoa khám bệnh, Khoa

hồi sức - cấp cứu, Khoa nội - nhi - lây, Khoa Ngoại - sản, Khoa Xét nghiệm -

CĐHA) và 3 phòng chức năng hoạt động theo mô hình bệnh viện. Hiện tại, Trung

tâm y tế thành phố Thái Nguyên là bệnh viện hạng III với quy mô 115 giường bệnh

phục vụ điều trị nội ngoại trú cho nhân dân thành phố.

Thời gian qua, hoạt động quản lý thu chi của Trung tâm đã cơ bản tuân thủ các

quy định hiện hành của Nhà nước, tỉnh Thái Nguyên. Tuy nhiên hoạt động này vẫn

còn những tồn tại hạn chế như:

Trong việc lập dự toán thu chi: việc xây dựng dự toán thu chi của Trung tâm

vẫn chưa thực sự sát với thực tế làm cho Trung tâm bị động trong việc cân đối thu

chi ảnh hưởng đến hoạt động thường xuyên,…

Trong tổ chức thực hiện dự toán thu chi: Các khoản chi của Trung tâm đều

vượt quá so với dự toán chi được xây dựng hàng năm; mặc dù không có trong dự

toán thu, nhưng những năm qua nguồn thu thực tế của Trung tâm vẫn chủ yếu từ

NSNN cấp, thu từ hoạt động sự nghiệp và thu khác còn rất hạn chế,…

Trong công tác quyết toán: Việc tính toán và đánh giá các chỉ tiêu vẫn chưa

đầy đủ và toàn diện, việc tính toán vẫn chưa gắn với tìm hiểu và phân tích nguyên

nhân của kết quả đó mà vẫn chỉ có đánh giá chung chung,…

Trong công tác thanh tra, kiểm tra: hoạt động thanh tra, kiểm tra vẫn còn

bị động, chưa được tiến hành một cách thường xuyên; việc nắm bắt tình hình

tài chính còn chưa sát do đó làm giảm hiệu quả công tác quản lý tài chính của

Trung tâm,… [28].

3

Từ những tồn tại hạn chế trên, thời gian tới đặt ra yêu cầu TTYT thành phố

Thái Nguyên cần tiếp tục hoàn thiện hoạt động quản lý thu chi.

Xuất phát từ yêu cầu thực tế nêu trên, tác giả đã quyết định nghiên cứu về đề

tài "Quản lý thu chi tài chính tại Trung tâm y tế thành phố Thái Nguyên” với

mong muốn tìm ra các giải pháp quản lý thu chi tài chính hữu hiệu cho TTYT thành

phố Thái Nguyên trong thời gian tới.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Luận văn nghiên cứu những vấn đề liên quan đến thu chi tài chính tại TTYT

thành phố Thái Nguyên, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý thu

chi tài chính tại Trung tâm, góp phần quản lý và sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài

chính của Trung tâm, đem lại hiệu quả thiết thực trong quá trình hoạt động, đáp ứng

tốt hơn nhu cầu khám bệnh, chữa bệnh của người dân.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về quản lý thu chi tại

Trung tâm Y tế

- Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động quản lý thu chi tài chính tại Trung

tâm Y tế thành phố Thái Nguyên

- Phân tích các yếu tố ảnh howngr đến quản lý thu chi tại Trung tâm y tế

Thành phố Thái Nguyên

- Đề xuất một số giải pháp nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế trong quản

lý thu chi tài chính tại Trung tâm Y tế thành phố Thái Nguyên

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hoạt động quản lý thu chi tài chính tại

Trung tâm Y tế thành phố Thái Nguyên.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi về không gian: Việc nghiên cứu hoạt động quản lý thu chi tài chính

được thực hiện tại Trung tâm Y tế thành phố Thái Nguyên