Quản lý giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh tiểu học trên địa bàn ATK huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN HƢNG VƢỢNG

QUẢN LÝ GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG

LỊCH SỬ ĐỊA PHƢƠNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC

TRÊN ĐỊA BÀN ATK HUYỆN SƠN DƢƠNG,

TỈNH TUYÊN QUANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN HƢNG VƢỢNG

QUẢN LÝ GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG

LỊCH SỬ ĐỊA PHƢƠNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC

TRÊN ĐỊA BÀN ATK HUYỆN SƠN DƢƠNG,

TỈNH TUYÊN QUANG

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Tuyết Mai

THÁI NGUYÊN - 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN i http://www.lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn “Quản lý giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học

sinh tiểu học trên địa bàn ATK huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang” được

thực hiện từ tháng 7 năm 2014 đến tháng 4 năm 2015.

Tôi xin cam đoan:

Luận văn sử dụng những thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, các

thông tin đã được chọn lọc, phân tích, tổng hợp, xử lý và đưa vào luận văn

đúng quy định.

Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này hoàn toàn trung thực và

chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

Thái Nguyên, tháng 4 năm 2015

Tác giả

Nguyễn Hưng Vượng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ii http://www.lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Luận văn “Quản lý giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh

tiểu học trên địa bàn ATK huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang” được hoàn

thành tại trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên dưới sự hướng dẫn khoa

học của TS. Nguyễn Thị Tuyết Mai. Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Thị

Tuyết Mai đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban chủ nhiệm Khoa sau Đại học, Ban chủ

nhiệm Khoa tâm lý giáo dục, Ban Lãnh đạo trường Đại học sư phạm- Đại học

Thái Nguyên đã giảng dạy và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học

tập và nghiên cứu khoa học. Cảm ơn các đồng chí Lãnh đạo và cán bộ cơ quan

Tỉnh đoàn Tuyên Quang; Lãnh đạo Sở GD&ĐT Tuyên Quang, Phòng GD&ĐT

huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang; các cơ quan ban ngành, Bảo tàng Tân

Trào, Ủy ban Nhân dân các xã và các trường tiểu học trên địa bàn ATK huyện

Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang. Cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã

động viên, giúp đỡ tôi trong thời gian học tập và làm luận văn.

Do năng lực bản thân còn hạn chế, Luận văn chắc chắn sẽ không tránh

khỏi những hạn chế. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô

giáo và các bạn học viên để Luận văn này được hoàn chỉnh hơn.

Thái Nguyên, tháng 4 năm 2015

Tác giả

Nguyễn Hƣng Vƣợng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iii http://www.lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................ii

MỤC LỤC............................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT ..............................................................iv

DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ.............................................................................v

MỞ ĐẦU..............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................3

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.................................................................3

4. Giả thuyết nghiên cứu......................................................................................3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................4

6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ..........................................................................4

7. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................5

8. Cấu trúc của luận văn ......................................................................................6

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC TRUYỀN

THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƢƠNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC .....................7

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.......................................................................7

1.1.1. Ở các nước phát triển .............................................................................7

1.1.2. Ở Việt Nam. ...........................................................................................8

1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài..............................................9

1.2.1. Khái niệm quản lý, biện pháp quản lý, quản lý giáo dục.......................9

1.2.2. Giáo dục truyền thống lịch sử địa phương..........................................12

1.2.3. Quản lý giáo dục truyền thống lịch sử địa phương..............................14

1.3. Giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh tiểu học ..............15

1.3.1. Vị trí, nhiệm vụ và quyền hạn của trường tiểu học..............................15

1.3.2. Đặc điểm của học sinh tiểu học................................................................16

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn

1.3.3. Nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh tiểu học .17

1.3.4. Biện pháp, cách thức giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho

học sinh tiểu học..................................................................................17

1.4. Quản lý giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh tiểu

học của Phòng Giáo dục và Đào tạo..................................................................18

1.4.1. Chức năng, nhiệm vụ của phòng giáo dục và đào tạo .........................18

1.4.2. Nội dung và biện pháp quản lý giáo dục truyền thống lịch sử cho

học sinh tiểu học của phòng giáo dục và đào tạo................................21

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới việc giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương cho học sinh tiểu học............................................................................24

1.5.1. Các yếu tố chủ quan .............................................................................24

1.5.2. Các yếu tố khách quan .........................................................................25

Kết luận chương 1..............................................................................................26

Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG

LỊCH SỬ ĐỊA PHƢƠNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN

ATK HUYỆN SƠN DƢƠNG, TỈNH TUYÊN QUANG.....................................27

2.1. Vài nét về tình hình kinh tế -xã hội và công tác giáo dục đào tạo của

huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang...............................................................27

2.1.1. Khái lược tình hình kinh tế - xã hội huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang.....27

2.1.2. Tình hình giáo dục và đào tạo huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên

Quang từ năm học 2010-2011 đến năm học 2013-2014.....................28

2.2. Quản lý giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh tiểu

học trên địa bàn ATK huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang từ năm học

2010-2011 đến năm học 2013-2014..................................................................32

2.2.1. Thực trạng giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh

tiểu học trên địa bàn ATK huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang .....32

2.2.2. Thực trạng quản lý giáo dục TTLSĐP cho học sinh của hiệu

trưởng các trường tiểu học trên địa bàn ATK huyện Sơn Dương,

tỉnh Tuyên Quang................................................................................43

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn

2.2.3. Thực trạng quản lý giáo dục TTLSĐP cho học sinh tiểu học của

Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang ...49

2.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới việc quản lý giáo dục truyền thống lịch

sử địa phương cho học sinh tiểu học trên địa bàn ATK huyện Sơn

Dương, tỉnh Tuyên Quang...................................................................65

Kết luận chương 2..............................................................................................67

Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG LỊCH

SỬ ĐỊA PHƢƠNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN ATK

HUYỆN SƠN DƢƠNG, TỈNH TUYÊN QUANG..............................................68

3.1. Các nguyên tắc định hướng trong việc xây dựng các biện pháp................68

3.1.1. Nguyên tắc bảo đảm tính thực tiễn ......................................................69

3.1.2. Nguyên tắc bảo đảm tính khả thi .........................................................69

3.1.3. Nguyên tắc bảo đảm tính phù hợp .......................................................69

3.1.4. Nguyên tắc bảo đảm tính đồng bộ .......................................................70

3.2. Một số biện pháp quản lý giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho

học sinh tiểu học trên địa bàn ATK huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang.........70

3.2.1. Chỉ đạo tổ chức nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên

về giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh tiểu học ...70

3.2.2. Phát động phong trào thi đua giữa các trường tiểu học về đổi mới hình

thức và phương pháp dạy- học truyền thống lịch sử địa phương ..............72

3.2.3. Chỉ đạo nhà trường làm tốt công tác phối hợp các lực lượng giáo

dục tham gia giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học

sinh tiểu học.........................................................................................80

3.2.4. Tổ chức giữa các trường nêu gương, nhân rộng điển hình và mô hình

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh tiểu học...............84

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất ....................................................86

3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp...................87

3.4.1. Mục đích khảo nghiệm.........................................................................87

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn

3.4.2. Nội dung khảo nghiệm.........................................................................87

3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm...................................................................87

3.4.4. Kết quả khảo nghiệm ...........................................................................87

Kết luận chương 3..............................................................................................91

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .....................................................................92

1. Kết luận..........................................................................................................92

2. Khuyến nghị...................................................................................................93

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................95

PHỤ LỤC...............................................................................................................

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT

CBQL

CSVC

GD&ĐT

GDTTLSĐP

GV

HS

LSĐP

QLGD

TH

TT

TTLSĐP

UBND

Cán bộ quản lý

Cơ sở vật chất

Giáo dục và Đào tạo

Giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

Giáo viên

Học sinh

Lịch sử địa phương

Quản lý giáo dục

Tiểu học

Truyền thống

Truyền thống lịch sử địa phương

Ủy ban Nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ

Bảng 2.1. Quy mô phát triển trường lớp, học sinh TH huyện Sơn Dương,

tỉnh Tuyên Quang..............................................................................29

Bảng 2.2. Thống kê xếp loại học lực học sinh lớp 4, 5 .....................................30

Bảng 2.3. Thống kê hạnh kiểm của học sinh lớp 4,5 ........................................31

Bảng 2.4. Ý kiến của khách thể khảo sát về mức độ cần thiết giáo dục

TTLSĐP cho học sinh tiểu học (n=130) ...........................................32

Bảng 2.5. Ý kiến của khách thể khảo sát về mức độ quan tâm tới giáo dục

TTLSĐP cho học sinh tiểu học (n= 190) ..........................................33

Bảng 2.6. Ý kiến của khách thể khảo sát về mức độ tổ chức thực hiện các

nội dung giáo dục TTLSĐP cho học sinh tiểu học (n=190) .............34

Bảng 2.7. Đánh giá mức độ đạt được các nội dung giáo dục TTLSĐP cho

học sinh tiểu học (n=130)..................................................................36

Bảng 2.8: Mức độ tổ chức các hình thức GDTTLSĐP cho học sinh tiểu học

(n= 190).............................................................................................38

Bảng 2.9. Mức độ đạt được khi sử dụng các hình thức giáo dục TTLSĐP

cho học sinh tiểu học (n=130)...........................................................40

Bảng 2.10. Nội dung quản lý giáo dục TTLSĐP cho học sinh của hiệu

trưởng các trường tiểu học (n= 85) ...................................................44

Bảng 2.11. Ý kiến của khách thể khảo sát về vai trò của phòng GD&ĐT

trong quản lý giáo dục TTLSĐP cho học sinh tiểu học (n=130)......50

Bảng 2.12. Ý kiến của khách thể khảo sát về biện pháp lập kế hoạch giáo

dục TTLSĐP cho học sinh tiểu học của Phòng GD&ĐT (n=85) .....52

Bảng 2.13. Ý kiến của khách thể khảo sát về biện pháp tổ chức thực hiện kế

hoạch giáo dục TTLSĐP cho học sinh tiểu học (n= 85)...................56

Bảng 2.14. Ý kiến của khách thể khảo sát về biện pháp chỉ đạo thực hiện kế

hoạch giáo dục TTLSĐP cho học sinh tiểu học của Phòng

GD&ĐT (n= 85)................................................................................59

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn

Bảng 2.15. Ý kiến của khách thể khảo sát về biện pháp kiểm tra, đánh giá việc

thực hiện kế hoạch giáo dục TTLSĐP cho học sinh tiểu học (n=85) ....62

Bảng 2.16. Ý kiến của khách thể khảo sát về nguyên nhân ảnh hưởng tới

việc quản lý giáo dục TTLSĐP cho HS tiểu học (n= 130) ...............65

Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các

biện pháp đề xuất (n=130).................................................................88

Bảng 3.2. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp

đề xuất ...............................................................................................90

Biểu đồ 3.1: Kết quả khảo nghiệm nhận thức về tính cần thiết và tính khả

thi của các biện pháp đề xuất ............................................................89

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 1 http://www.lrc.tnu.edu.vn

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Nhờ có lịch sử mà chúng ta có thể tự hào về truyền thống đấu tranh kiên

cường, bất khuất của cha ông. Chỉ có lịch sử mới hun đúc được tinh thần yêu

nước nồng nàn, lòng tự hào dân tộc và ý chí độc lập tự cường dân tộc. Lịch sử

dạy cho chúng ta phân biệt bạn - thù, biết đúng - sai, phải - trái; biết mình biết

người để có thể tận dụng được thời cơ chính xác, tránh được những sai lầm

đáng tiếc. Lịch sử chính là điểm tựa, là nơi hội tụ, kết tinh những giá trị tinh

thần vô giá của dân tộc. Lịch sử giúp cho chúng ta có quyền tự hào và tin tưởng

vào truyền thống anh hùng, bất khuất, mưu trí, sáng tạo của tổ tiên và hy vọng

vào tiền đồ, tương lai tươi sáng của dân tộc. Lịch sử không chỉ truyền dạy cho

chúng ta nguồn gốc con Rồng, cháu Tiên mà lịch sử còn tiếp thêm sức mạnh

cho chúng ta, truyền lại cho chúng ta quá khứ vẻ vang của dân tộc.

Trong xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế hiện nay, nhiều quốc gia,

nhất là một số quốc gia đang phát triển chỉ tập trung chú ý tới khía cạnh tiếp

thu đón nhận những nhân tố từ bên ngoài, du nhập vào nước mình cho có hiệu

quả mà thường quên đi những yếu tố nội tại, bên trong - cái làm nên những

truyền thống lịch sử của chính mình. Trong thời gian qua, các phương tiện

thông tin đại chúng ở nước ta đã cảnh báo tình trạng nhận thức sai lệch về vị trí,

vai trò của môn lịch sử dẫn đến tình trạng môn lịch sử không được quan tâm

đúng mức: thời lượng học lịch sử quá ít, sách giáo khoa lịch sử viết thiếu chính

xác, mắc nhiều lỗi về kiến thức cơ bản; chương trình học lịch sử còn nặng nề,

thiên về lịch sử chiến tranh, thiếu phần kiến thức về lịch sử văn hóa, kinh tế,

khoa học; cách viết xưa cũ, thiếu sinh động và không còn phù hợp với các lứa

tuổi học sinh. Cách truyền giảng của giáo viên chậm đổi mới, thiếu tính hiện

đại, dài dòng, sa đà vào các sự kiện lịch sử nên không hấp dẫn người nghe.

Giáo viên dạy lịch sử không được quan tâm đúng mức, học sinh học giỏi môn

lịch sử không được vinh danh như học sinh giỏi các môn học khác…

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 2 http://www.lrc.tnu.edu.vn

Giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh nói chung, trong

đó có học sinh tiểu học nói riêng có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp các em

có được những kiến thức cơ bản về truyền thống lịch sử địa phương. Từ đó

hình thành niềm tự hào về quê hương, tinh thần tự tôn dân tộc; đồng thời xác

định ý thức, trách nhiệm của bản thân với quê hương, đất nước. Việc giáo dục

truyền thống lịch sử địa phương cần thiết với mọi lứa tuổi, trong đó cần tập

trung cho học sinh tiểu học. Đây là giai đoạn phát triển nhân cách mạnh mẽ và

hài hòa, tăng nhanh về số lượng kiến thức và chất lượng của các chức năng tâm

lý. Lúc này, hoạt động học tập ở trường phổ thông là hoạt động chủ đạo có ý

nghĩa quyết định đối với chất lượng của sự phát triển nhân cách của giai đoạn

này. Việc biết chữ, được tiếp thu kiến thức về tự nhiên, xã hội một cách có hệ

thống không chỉ làm cho tâm hồn trẻ mở rộng, phong phú mà quan trọng hơn là

trẻ biết tư duy khoa học và sống có văn hóa, phát triển ý thức về xã hội và về

bản thân mình. Đây là giai đoạn tạo cơ sở, nền tảng cho toàn bộ sự phát triển

nhân cách về sau.

Khu di tích lịch sử Tân Trào- nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các cơ

quan Trung ương ở và làm việc trong thời kỳ tiền khởi nghĩa và thời kỳ kháng

chiến chống thực dân Pháp xâm lược; nằm trên địa bàn các xã: Tân Trào, Minh

Thanh, Trung Yên, Bình Yên, Lương Thiện- huyện Sơn Dương (sau đây gọi là

các xã ATK huyện Sơn Dương); các xã: Kim Quan, Trung Sơn, Hùng Lợi,

Trung Minh, Công Đa, Đạo Viện, Phú Thịnh (huyện Yên Sơn). Với những giá

trị lịch sử, văn hóa, khoa học đặc biệt của khu di tích; Thủ tướng Chính phủ đã

ban hành Quyết định số 548/QĐ-TTg ngày 10/5/2012 quyết định xếp hạng Khu

di tích lịch sử Tân Trào là di tích quốc gia đặc biệt. Khu di tích lịch sử quốc gia

đặc biệt Tân Trào là niềm tự hào và là nơi giáo dục truyền thống lịch sử, trong

đó có thế hệ trẻ trên quê hương cách mạng Tân Trào lịch sử.

Tuy nhiên, do thiếu các biện pháp quản lý nên việc giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương cho học sinh tiểu học trên địa bàn ATK huyện Sơn Dương,