Quản lý giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

VŨ THỊ THANH

QUẢN LÝ GIÁO DỤC QUYỀN VÀ BỔN PHẬN TRẺ EM

THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM

Ở CÁC TRƯỜNG THCS THÀNH PHỐ HƯNG YÊN,

TỈNH HƯNG YÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

VŨ THỊ THANH

QUẢN LÝ GIÁO DỤC QUYỀN VÀ BỔN PHẬN TRẺ EM

THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM

Ở CÁC TRƯỜNG THCS THÀNH PHỐ HƯNG YÊN,

TỈNH HƯNG YÊN

Ngành Quản lý giáo dục

Mã số: 8140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ NGỌC

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là

hoàn toàn trung thực, chưa được sử dụng và công bố trong bất kỳ công trình

nào khác.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020

Tác giả

Vũ Thị Thanh

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn thạc sỹ quản lý giáo dục này, tôi đã nhận được sự

giúp đỡ của nhiều tập thể và cá nhân thầy giáo, cô giáo.

Quá trình học tập và nghiên cứu là quá trình bản thân tôi được sự quan

tâm giúp đỡ của tập thể các thầy cô giáo khoa Tâm lý - Giáo dục, các phòng

ban, của các cấp quản lý giáo dục. Với tình cảm chân thành của mình, tôi xin

bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến các thầy cô giáo, cô giáo trong ban giám

hiệu, khoa Tâm lý - Giáo dục, phòng Đào tạo, thư viện Trường Đại học sư

phạm Thái Nguyên, đã tận tình giúp đỡ tôi trong học tập, nhất là trong quá trình

tiến hành làm đề tài khoa học này.

Tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc thầy giáo TS. Nguyễn Thị Ngọc -

người đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu khoa học để hoàn

thành luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo, chuyên viên phòng Giáo dục và Đào

tạo thành phố, Ban Giám hiệu các trường THCS, các đồng chí giáo viên các

trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên đã tạo điều kiện thuận lợi

giúp đỡ tôi có các thông tin tài liệu cần thiết để viết đề tài nghiên cứu của mình.

Trong suốt thời gian nghiên cứu đề tài mặc dù bản thân tôi đã cố gắng rất

nhiều nhưng không thể tránh khỏi thiếu sót nên tôi rất mong các thầy cô giáo và

các bạn đồng nghiệp có những phản hồi thông tin về luận văn.

Tôi xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020

Tác giả

Vũ Thị Thanh

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii

MỤC LỤC ..........................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ...........................................................iv

DANH MỤC CÁC BẢNG..................................................................................v

MỞ ĐẦU.............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................3

3. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................3

4. Đối tượng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu..............................................3

5. Giả thuyết khoa học.........................................................................................4

6. Phạm vi nghiên cứu của đề tài.........................................................................4

7. Phương Pháp nghiên cứu.................................................................................4

8. Cấu trúc luận văn.............................................................................................5

Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ GIÁO DỤC QUYỀN VÀ

BỔN PHẬN TRẺ EM CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ

THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM.....................................6

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.......................................................................6

1.2. Khái niệm cơ bản của đề tài .......................................................................10

1.2.1. Khái niệm quyền trẻ em, bổn phận trẻ em giáo dục quyền và bổn

phận trẻ em ................................................................................................10

1.2.2. Giáo dục quyền và bổn phận trẻ em........................................................11

1.2.3. Hoạt động trải nghiệm ở trường Trung học cơ sở...................................12

1.2.4. Giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm...14

1.2.5. Quản lí giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải

nghiệm ở trường Trung học cơ sở.............................................................15

1.3. Một số vấn đề về giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh

Trung học cơ sở thông qua hoạt động trải nghiệm....................................15

1.3.1. Đặc điểm tâm lý của học sinh Trung học cơ sở ......................................15

1.3.2. Giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh...................................16

iv

1.3.3. Mục đích giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động

trải nghiệm ở trường Trung học sơ sở.......................................................19

1.3.4. Nội dung giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh THCS

thông qua hoạt động trải nghiệm...............................................................20

1.3.5. Phương thức giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh THCS

thông qua hoạt động trải nghiệm...............................................................23

1.3.6. Các lực lượng tham gia giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh

Trung học cơ sở thông qua hoạt động trải nghiệm....................................26

1.4. Lý luận về quản lý giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh

Trung học cơ sở thông qua hoạt động trải nghiệm....................................28

1.4.1. Mục tiêu của quản lí giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua

hoạt động trải nghiệm................................................................................28

1.4.2. Nội dung quản lí giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động

trải nghiệm trong nhà trường.....................................................................29

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý giáo dục quyền và bổn phận thông

qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh Trung học cơ sở ........................37

1.5.1. Về nội dung giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh..........................37

1.5.2. Năng lực của cán bộ quản lý, đội ngũ giáo viên .....................................37

1.5.3. Tính tích cực tham gia các hoạt động trải nghiệm để giáo dục quyền

và bổn phận của học sinh...........................................................................38

1.5.4. Về tài chính, cơ sở vật chất phục vụ giáo dục quyền và bổn phận

thông qua hoạt động trải nghiệm...............................................................38

1.5.5. Về phía gia đình học sinh và các lực lượng xã hội khác.........................39

Kết luận chương 1..............................................................................................40

Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ GIÁO DỤC QUYỀN VÀ BỔN PHẬN

TRẺ EM THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM Ở CÁC

TRƯỜNG THCS THÀNH PHỐHƯNG YÊN, TỈNH HƯNG YÊN...........41

2.1. Đặc điểm tình hình giáo dục THCS trên địa bàn Thành phố Hưng Yên, tỉnh

Hưng Yên ...................................................................................................41

2.2. Những vấn đề chung về khảo sát thực trạng ..............................................43

2.2.1. Mục tiêu khảo sát.....................................................................................43

v

2.2.2. Nội dung khảo sát....................................................................................43

2.2.3. Đối tượng khảo sát...................................................................................44

2.2.4. Phương pháp khảo sát..............................................................................44

2.2. Kết quả khảo sát thực trạng giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh

thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường Trung học cơ sở thành

phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên .................................................................45

2.2.1. Nhận thức của cán bộ quản lí và giáo viên về mục đích giáo dục

quyền và bổn phận cho học sinh THCS thông qua hoạt động trải

nghiệm ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên..........45

2.2.2. Thực trạng nội dung giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh THCS

thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS Thành phố Hưng

Yên, tỉnh Hưng Yên...................................................................................46

2.2.3. Thực trạng phương thức giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh

THCS thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố

Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ........................................................................49

2.2.4. Các lực lượng tham gia giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh

THCS thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố

Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ........................................................................52

2.3. Thực trạng quản lí giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh thông qua

hoạt động trải nghiệm tại các trường Trung học cơ sở TP Hưng Yên,

tỉnh Hưng Yên ...........................................................................................54

2.3.1. Thực trạng lập kế hoạch quản lí giáo dục quyền và bổn phận cho học

sinh thông qua hoạt động trải nghiệm tại các trường Trung học cơ sở

TP Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên...................................................................54

2.3.2. Thực trạng tổ chức giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh thông

qua hoạt động trải nghiệm tại các trường Trung học cơ sở TP Hưng

Yên, tỉnh Hưng Yên...................................................................................57

2.3.3. Thực trạng chỉ đạo giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh thông

qua hoạt động trải nghiệm tại các trường Trung học cơ sở TP Hưng

Yên, tỉnh Hưng Yên...................................................................................58

vi

2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục quyền và bổn phận

cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm tại các trường Trung

học cơ sở TP Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ..................................................60

2.3.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí giáo dục quyền và bổn

phận trẻ em cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở các

trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ................................62

2.4. Đánh giá chung về thực trạng.....................................................................65

2.4.1. Những điểm mạnh ...................................................................................65

2.4.2. Những điểm còn hạn chế .........................................................................66

2.4.3. Nguyên nhân của thực trạng....................................................................66

Kết luận chương 2..............................................................................................68

Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ GIÁO DỤC QUYỀN VÀ BỔN

PHẬN THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC

SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ

HƯNG YÊN, TỈNH HƯNG YÊN ..........................................................69

3.1. Những nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lý giáo dục quyền và

bổn phận trẻ em qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường

Trung học cơ sở TP Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên .......................................69

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................69

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống..........................................................70

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn..........................................................71

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ..........................................................71

3.2. Biện pháp quản lí giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải

nghiệm cho học sinh ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh

Hưng Yên ..................................................................................................72

3.2.1. Xây dựng nội dung chương trình và lập kế hoạch giáo dục quyền và

bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường

THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ............................................72

3.2.2. Đổi mới chỉ đạo giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải

nghiệm cho học sinh ở các trường THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh

Hưng Yên...................................................................................................75

vii

3.2.3. Đổi mới kiểm tra đánh giá quả giáo dục quyền và bổn phận thông qua

hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường THCS thành phố

Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ........................................................................77

3.2.4. Bồi dưỡng năng lực tổ chức các hoạt động trải nghiệm gắn liền với

giáo dục quyền và bổn phận cho giáo viên. ..............................................78

3.2.5. Huy động các nguồn lực phối hợp giáo dục quyền và bổn phận thông

qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường THCS thành phố

Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ........................................................................80

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lí giáo dục quyền và bổn phận

thông qua hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường THCS

thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên .......................................................82

3.4. Khảo nghiệm tính khả thi và sự cần thiết của các biện pháp đề xuất .......83

3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................83

3.4.2. Các bước khảo nghiệm............................................................................83

3.4.3. Kết quả khảo nghiệm...............................................................................83

Kết luận chương 3..............................................................................................86

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................87

1. Kết luận..........................................................................................................87

2. Khuyến nghị...................................................................................................88

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................90

PHỤ LỤC

iv

DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

BGH : Ban giám hiệu

CBQL : Cán bộ quản lý

CLB : Câu lạc bộ

GD : Giáo dục

GD-ĐT : Giáo dục - đào tạo

GV : Giáo viên

GVCN : Giáo viên chủ nhiệm

HĐTN : Hoạt động trải nghiệm

HS : Học sinh

NXB : Nhà xuất bản

PTDT : Phổ thông dân tộc

Q&BP : Quyền và bổn phận

THCS : Trung học cơ sở

NGLL : Ngoài giờ lên lớp

GDNGLL: Giáo dục ngoài giờ lên lớp

TB : Trung bình

GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo

TNTPHCM: Thiếu niên tiền phòng Hồ Chí Minh

TBC : Trung bình cộng

HT : Hiệu trưởng

PHHS : Phụ huynh học sinh

HĐ : Hoạt động

PH : Phụ huynh

QL : Quản lý

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Nhận thức của CBQL và GV các trường THCS thành phố

Hưng Yên về mục đích giáo dục quyền và bổn phận trẻ em

thông qua hoạt động trải nghiệm...................................................45

Bảng 2.2: Thực trạng nội dung giáo dục quyền và bổn phận trẻ em

thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành

phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên .....................................................47

Bảng 2.3: Thực trạng phương thức giáo dục quyền và bổn phận trẻ em

thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành

phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên .....................................................49

Bảng 2.4: Thực trạng hình thức giáo dục quyền và bổn phận trẻ em

thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành

phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên .....................................................51

Bảng 2.5: Các lực lượng tham gia giáo dục quyền và bổn phận trẻ em

thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành

phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên .....................................................53

Bảng 2.6: Thực trạng lập kế hoạch giáo dục quyền và bổn phận trẻ em

thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành

phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên .....................................................55

Bảng 2.7: Thực trạng tổ chức giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông

qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố

Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ............................................................57

Bảng 2.8: Thực trạng chỉ đạo giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông

qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS thành phố

Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ............................................................59

Bảng 2.9: Thực trạng kiểm tra, đánh giá giáo dục quyền và bổn phận trẻ

em thông qua hoạt động trải nghiệm ở các trường THCS

thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên ...........................................61