Quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh ở các trường trung học cơ sở thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh trong bối cảnh hiện nay

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN TIẾN HÙNG

QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC

CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH

TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN TIẾN HÙNG

QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC

CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH

TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY

Ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 8140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Đỗ Văn Đoạt

THÁI NGUYÊN - 2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu khoa học độc

lập của cá nhân tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có

nguồn gốc rõ ràng và chưa từng được công bố trong bất kỳ chương trình nghiên

cứu khoa học nào trước đây.

Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020

Tác giả

Trần Tiến Hùng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt quá trình học tập và hoàn thiện luận văn, tác giả nhận được

sự động viên, khuyến khích và tạo điều kiện của các cấp lãnh đạo, các thầy, cô

giáo, anh chị và các bạn đồng môn.

Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn đối với Ban lãnh đạo trường Đại học Sư

phạm Thái Nguyên, Khoa Tâm lý - Giáo dục, các thầy cô giáo đã tham gia

quản lý, giảng dạy trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu chương trình học

cao học và hoàn thành luận văn tốt nghiệp.

Tác giả xin chân thành cảm ơn sự động viên, tạo điều kiện giúp đỡ của lãnh

đạo và chuyên viên phòng Giáo dục và Đào tạo Móng Cái về những góp ý bổ trợ

cho luận văn; BGH, GV, HS, PH các trường THCS thành phố Móng Cái, trong việc

cung cấp các số liệu thống kê phục vụ cho việc phân tích trong luận văn.

Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đến thầy giáo PGS.TS Đỗ

Văn Đoạt, TS Nguyễn Thị Bích Liên người đã tận tình hướng dẫn khoa học,

giúp đỡ trong quá trình hình thành, triển khai nghiên cứu và hoàn thành luận

văn này.

Trong quá trình nghiên cứu luận văn không thể tránh khỏi những thiếu

sót, tác giả rất mong nhận được sự chỉ dẫn và góp ý của của các thầy, cô giáo

và những người quan tâm để luận văn được hoàn thiện hơn

Tác giả xin chân thành cảm ơn!

Tác giả

Trần Tiến Hùng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii

MỤC LỤC ..........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT................................................................vii

DANH MỤC CÁC BẢNG...............................................................................viii

MỞ ĐẦU.............................................................................................................1

1. Lí do chọn đề tài ..............................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................3

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.................................................................3

4. Giả thuyết khoa học.........................................................................................3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................3

6. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................4

7. Phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ........................................4

8. Cấu trúc của luận văn ......................................................................................6

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC

CHO HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRONG BỐI

CẢNH HIỆN NAY...................................................................................7

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ....................................................................7

1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới......................................................................7

1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước ....................................................................8

1.2. Các khái niệm cơ bản...............................................................................11

1.2.1. Quản lý.....................................................................................................11

1.2.2. Quản lý giáo dục......................................................................................12

1.2.3. Đạo đức....................................................................................................13

1.2.4. Giáo dục đạo đức .....................................................................................14

1.2.5. Quản lý giáo dục đạo đức ........................................................................15

1.3. Giáo dục đạo đức cho học sinh trường trung học cơ sở ..........................16

1.3.1. Mục tiêu giáo dục đạo đức cho học sinh trường trung học cơ sở ...........16

1.3.2. Nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh trường THCS .........................18

1.3.3. Hình thức giáo dục đạo đức cho học sinh trường trung học cơ sở..........21

1.3.4. Phương pháp giáo dục đạo đức cho học sinh trường THCS ...................22

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

1.4. Quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh trường trung học cơ sở .............24

1.4.1. Lập kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh trường Trung học cơ sở...24

1.4.2. Tổ chức, chỉ đạo công tác giáo dục đạo đức ...........................................25

1.4.3. Kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường

Trung học cơ sở........................................................................................26

1.5. Các yếu tố tác động đến quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh ở

trường trung học cơ sở trong bối cảnh hiện nay ......................................27

1.5.1. Chủ trương chính sách, cơ chế quản lý của nhà nước với giáo dục

trung học cơ sở.........................................................................................27

1.5.2. Tình hình kinh tế - xã hội trong giai đoạn hiện nay ................................28

1.5.3. Mục tiêu, chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục ......................28

1.5.4. Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh trung học cơ sở................................29

1.5.5. Trình độ đào tạo của đội ngũ giáo viên ...................................................31

1.5.6. Nhận thức của các lực lượng tham gia hoạt động giáo dục đạo đức

cho học sinh..............................................................................................32

1.5.7. Môi trường văn hóa nhà trường...............................................................32

1.5.8. Các điều kiện cơ sở vật chất và tài chính ................................................34

Kết luận chương 1..............................................................................................35

Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO

HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH

PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH TRONG BỐI CẢNH

HIỆN NAY..............................................................................................36

2.1. Khái quát về giáo dục thành phố Móng cái, tỉnh Quảng Ninh ................36

2.1.1. Đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục ........................................37

2.1.2. Chất lượng giáo dục.................................................................................38

2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng..............................................................40

2.2.1. Mục tiêu khảo sát.....................................................................................40

2.2.2. Nội dung khảo sát....................................................................................41

2.2.3. Phương pháp khảo sát..............................................................................41

2.2.4. Đối tượng khảo sát...................................................................................41

2.3. Thực trạng hành vi vi phạm chuẩn mực đạo đức của học sinh ở các

trường THCS thành phố Móng Cái..........................................................42

2.4. Thực trạng GDĐĐ cho học sinh trường Trung học cơ sở thành phố

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh.....................................................................44

2.4.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ giáo viên, cha mẹ học sinh với công

tác GDĐĐ.................................................................................................44

2.4.2. Thực trạng thực hiện mục tiêu giáo dục đạo đức cho học sinh các

trường THCS thành phố Móng cái, tỉnh Quảng Ninh .............................45

2.4.3. Thực trạng nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh THCS thành phố

Móng cái, tỉnh Quảng Ninh......................................................................47

2.4.4. Thực trạng hình thức giáo dục đạo đức cho học sinh THCS thành phố

Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh.....................................................................48

2.4.5. Thực trạng phương pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THCS thành

phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh..............................................................50

2.5. Thực trạng quản lý GDĐĐ cho học sinh trường Trung học cơ sở

thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh....................................................52

2.5.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh THCS

thành phố Móng cái, tỉnh Quảng Ninh.....................................................52

2.5.2. Thực trạng tổ chức, chỉ đạo giáo dục đạo đức cho học sinh THCS

thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh....................................................53

2.5.3. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động giáo dục đạo đức

cho học sinh THCS thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ...................56

2.5.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí giáo dục đạo đức cho

học sinh THCS thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh..........................57

2.6. Đánh giá chung về thực trạng ..................................................................59

2.6.1. Những thành tựu đạt được .......................................................................59

2.6.2. Những vấn đề còn tồn tại.........................................................................59

2.6.3. Nguyên nhân của thực trạng....................................................................60

Kết luận chương 2..............................................................................................61

Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC

SINH 62Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ

MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY.. 62

3.1. Các nguyên tắc đề xuất giải pháp.............................................................62

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................62

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn..........................................................63

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ...........................................................63

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính tính khả thi......................................................64

3.2. Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trường

THCS thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ........................................65

3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về

tầm quan trọng của giáo dục đạo đức cho học sinh trường THCS

thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh....................................................65

3.2.2. Biện pháp 2: Kế hoạch hóa hoạt động GDĐĐ cho học sinh ở các

trường trung học cơ sở thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh phù

hợp với chương trình giáo dục hiện nay ..................................................66

3.2.3. Biện pháp 3: Bồi dưỡng nâng cao năng lực các lực lượng giáo dục để

thực hiện hiệu quả kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh ở các

trường trung học cơ sở thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh..............69

3.2.4. Biện pháp 4: Tổ chức GDĐĐ cho học sinh ở các trường THCS thành

phố Móng Cái theo hướng tích hợp và lồng ghép các hoạt động dạy

học ngoại khóa và chính khóa..................................................................71

3.2.5. Biện pháp 5: Kết hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong quản

lý giáo dục đạo đức cho học sinh ở các trường THCS thành phố

Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh.....................................................................74

3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp ...............................................................78

3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp ............80

3.4.1.Những vấn đề chung về khảo nghiệm......................................................80

3.4.2. Kết quả khảo nghiệm...............................................................................81

Kết luận chương 3..............................................................................................85

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................86

1. Kết luận..........................................................................................................86

2. Khuyến nghị...................................................................................................87

TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................89

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BGH: Ban Giám hiệu

CBGVNV: Cán bộ giáo viên, nhân viên

CBQL : Cán bộ quản lý

CNH: Công nghiệp hóa

CSVC : Cơ sở vật chất

GD - ĐT: Giáo dục - Đào tạo

GD: Giáo dục

GĐ: Gia đình

GDĐĐ: Giáo dục đạo đức

GV: Giáo viên

HĐH: Hiện đại hóa

HS: Học sinh

LLGD: Lực lượng giáo dục

LLXH: Lực lượng xã hội

NT: Nhà trường

PHHS: Phụ huynh học sinh

QL: Quản lý

QLGD: Quản lý giáo dục

QLGDĐĐ: Quản lý giáo dục đạo đức

QLHĐNGLL: Quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp

THCS: Trung học cơ sở

TW: Trung ương

XH: Xã hội

XHCN : Xã hội chủ nghĩa

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Quy mô trường, lớp, học sinh .......................................................36

Bảng 2.2. Quy mô trường, lớp, học sinh cấp THCS (2017 - 2020) ..............37

Bảng 2.3. Chất lượng Hạnh kiểm cấp THCS (2016 - 2020) .........................39

Bảng 2.4. Chất lượng Học lực cấp THCS (2016 - 2020)..............................39

Bảng 2.5. Tổng hợp đánh giá mức độ vi phạm hành vi đạo đức của học

sinh THCS TP Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh .................................42

Bảng 2.6. Nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động giáo dục đạo đức

cho học sinh THCS ở thành phố Móng cái...................................44

Bảng 2.7. Thực trạng thực hiện mục tiêu GDĐĐ cho học sinh THCS

Thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh .......................................46

Bảng 2.8. Thực trạng thực hiện nội dung GDĐĐ cho học sinh THCS

Thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh .......................................47

Bảng 2.9. Thực trạng hình thức GDĐĐ cho học sinh THCS Thành phố

Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh..........................................................49

Bảng 2.10. Thực trạng phương pháp GDĐĐ cho học sinh THCS Thành

phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh...................................................51

Bảng 2.11. Thực trạng xây dựng kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh

ở các trường THCS thành phố Móng Cái .....................................53

Bảng 2.12. Thực trạng tổ chức giáo dục đạo đức cho học sinh trong nhà

trường THCS.................................................................................54

Bảng 2.13. Thực trạng tổ chức, chỉ đạo các lực lượng thực hiện giáo dục đạo

đức cho học sinh THCS thành phố Móng cái, tỉnh Quảng Ninh.......54

Bảng 2.14. Thực trạng phối hợp các lực lượng tham gia giáo dục đạo đức

cho học sinh ở trường THCS.........................................................55

Bảng 2.15. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục đạo đức cho

học sinh trong nhà trường THCS ..................................................56

Bảng 2.16. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí giáo dục đạo đức

cho học sinh trong nhà trường THCS ...........................................58

Bảng 3.1. Bảng tổng hợp đánh giá mức độ cần thiết của các giải pháp........81

Bảng 3.2. Bảng tổng hợp đánh giá mức độ khả thi của các giải pháp ..........83

1

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Ngày nay, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng và trọng dụng nhân tài là vấn đề

có tầm chiến lược, là yếu tố quyết định tương lai của đất nước. Báo cáo chính

trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X tại Đại hội đại biểu toàn quốc

lần thứ XI của Đảng đã chỉ ra cụ thể nhiệm vụ của ngành giáo dục - đào tạo

thực hiện đồng bộ các giải pháp phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục, đào

tạo. Đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học theo hướng hiện

đại; nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lý

tưởng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, tác phong công

nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội. Xây dựng đội ngũ giáo viên đủ về số lượng,

đảm bảo về chất lượng. Đề cao trách nhiệm của gia đình và xã hội phối hợp

chặt chẽ với nhà trường trong giáo dục thế hệ trẻ. Nghị quyết số 29-NQ/TW

Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khóa XI) về đổi mới

căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện

đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội

nhập quốc tế đã xác định rõ mục tiêu tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất

lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây

dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân. Giáo dục con người

Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng

tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm

việc hiệu quả.

Đất nước ta hiện nay đang tiến hành công cuộc đổi mới, trong đó đổi mới

kinh tế là trọng tâm. Thực chất của đổi mới kinh tế là chuyển từ mô hình kinh

tế tập trung quan liêu hành chính bao cấp sang phát triển nền kinh tế thị trường

định hướng xã hội chủ nghĩa. Bên cạnh những mặt tác động tích cực, KTTT

cũng gây ra hàng loạt những hiện tượng tiêu cực ảnh hưởng không nhỏ đến

nhân cách của con người nói chung, thế hệ trẻ nói riêng. Sự đụng độ giữa

KTTT và các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc trở thành vấn đề nan giải.