Quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh ở các trường THCS thành phố Hưng Yên tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

BÙI THỊ NHUNG

QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH

Ở CÁC TRƢỜNG THCS THÀNH PHỐ HƢNG YÊN

TỈNH HƢNG YÊN TRONG BỐI CẢNH CÁCH MẠNG

CÔNG NGHIỆP 4.0

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

BÙI THỊ NHUNG

QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH

Ở CÁC TRƢỜNG THCS THÀNH PHỐ HƢNG YÊN

TỈNH HƢNG YÊN TRONG BỐI CẢNH CÁCH MẠNG

CÔNG NGHIỆP 4.0

Ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 8 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ MAI LAN

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc

lập của riêng cá nhân tôi. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận văn là trung

thực, có nguồn gốc rõ ràng và chưa từng được công bố trong bất kỳ chương

trình nghiên cứu khoa học nào trước đây.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020

Tác giả

Bùi Thị Nhung

ii

LỜI CẢM ƠN

Đề tài “Quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh ở các trường trung học

cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh cách mạng công

nghiệp 4.0” được hoàn thành, với tình cảm và lòng biết ơn sâu sắc, em xin trân

trọng gửi lời cảm ơn tới Khoa Quản lý giáo dục, Phòng sau đại học trường Đại

học sư phạm Thái Nguyên cùng các Thầy giáo, Cô giáo đã tận tình giảng dạy,

giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu.

Đặc biệt em xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Thị Mai

Lan, người đã tận tình hướng dẫn khoa học, cung cấp cho em những kiến thức

lý luận, thực tiễn cùng với những kinh nghiệm quý báu, động viên khích lệ em

trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn sự ủng hộ, động viên, giúp đỡ của Ban giám

hiệu, các thầy cô giáo các trường THCS trên địa bàn thành phố Hưng Yên, tỉnh

Hưng Yên đã nhiệt tình cung cấp số liệu, đóng góp ý kiến và tư vấn khoa học

cho tôi trong việc thực hiện luận văn này.

Tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, người thân, bạn bè đã khích lệ tạo

điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu.

Dù đã có nhiều cố gắng trong học tập và nghiên cứu để hoàn thành luận

văn, song không thể tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế, kính mong các

Thầy giáo, Cô giáo, bạn bè đồng nghiệp và những ai quan tâm tới vấn đề

nghiên cứu, đóng góp ý kiến để bản luận văn được hoàn thiện hơn.

Xin trân trọng cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020

Tác giả

Bùi Thị Nhung

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii

MỤC LỤC ..........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT..................................................................viii

DANH MỤC CÁC BẢNG.................................................................................ix

MỞ ĐẦU.............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................3

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.................................................................3

4. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................4

5. Giả thuyết khoa học.........................................................................................4

6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ..........................................................................4

7. Phương pháp Nghiên cứu ................................................................................4

8. Cấu trúc của đề tài ...........................................................................................5

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠO

ĐỨC CHO HỌC SINH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

TRONG BỐI CẢNH CÁCH MẠNG 4.0.........................................................6

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.......................................................................6

1.1.1. Những nghiên cứu về giáo dục đạo đức cho học sinh...............................6

1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quản lý giáo dục đạo đức cho HS .............8

1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài..........................................................9

1.2.1. Đạo đức......................................................................................................9

1.2.2. Giáo dục đạo đức .....................................................................................10

1.2.3. Quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh...................................................12

1.3. Những vấn đề cơ bản về giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường

trung học cơ sở trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0. ............................12

1.3.1. Cách mạng 4.0 và mục tiêu giáo dục đạo đức cho học sinh ở

trường trung học cơ sở.......................................................................................12

iv

1.3.2. Nội dung, nguyên tắc giáo dục đạo đức cho học sinh.............................16

1.3.3. Phương pháp, con đường giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường

trung học cơ sở trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 .............................18

1.3.4. Các lực lượng tham gia giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường

trung học cơ sở trong bối cảnh cách mạng 4.0..................................................23

1.3.5. Kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường

trung học cơ sở trong bối cảnh cách mạng 4.0..................................................24

1.4. Những nội dung cơ bản của quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh ở

trường trung học cơ sở trong bối cảnh cách mạng 4.0 ......................................25

1.4.1. Lập kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường trung học cơ

sở trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 ..................................................25

1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh ở

trường trung học cơ sở trong bối cảnh cách mạng 4.0 ......................................28

1.4.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh ở

trường trung học cơ sở trong bối cảnh cách mạng 4.0 ......................................30

1.4.4. Kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch giáo dục đạo đức cho học

sinh ở trường trung học cơ sở trong bối cảnh cách mạng 4.0 ...........................33

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh ở

trường trung học cơ sở trong bối cảnh cách mạng 4.0 ......................................35

1.5.1. Các yếu tổ chủ quan.................................................................................35

1.5.2. Các yếu tố khách quan.............................................................................36

Kết luận chương 1..............................................................................................39

Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO

HS Ở CÁC TRƢỜNG THCS THÀNH PHỐ HƢNG YÊN, TỈNH

HƢNG YÊN TRONG BỐI CẢNH CÁCH MẠNG 4.0................................40

2.1. Khái quát về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát.................................40

2.1.1. Khái quát tình hình kinh tế xã hội và giáo dục trung học cơ sở trên

địa bàn thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên...................................................40

2.1.2. Tổ chức khảo sát thực trạng quản lý giáo dục đạo đức cho học

sinh ở các trường trung học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên.........42

v

2.2. Thực trạng giáo dục đạo đức cho học sinh ở các trường trung học cơ

sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh cách mạng 4.0 ..........43

2.2.1. Nhận thức của giáo viên và cán bộ quản lý về mục tiêu giáo dục

đạo đức cho học sinh ở trường trung học cơ sở thành phố Hưng Yên

trong bối cảnh cách mạng 4.0............................................................................43

2.2.2.Nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh ở các trường trung học cơ

sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh cách mạng 4.0 ..........44

2.2.3. Phương pháp giáo dục đạo đức cho học sinh ở các trường trung

học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh cách

mạng 4.0 ............................................................................................................46

2.2.4. Các con đường giáo dục đạo đức cho học sinh ở các trường trung

học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh cách

mạng 4.0 ............................................................................................................47

2.2.5. Các lực lượng giáo dục đạo đức cho học sinh ở các trường trung

học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh cách

mạng 4.0 ............................................................................................................49

2.2.6. Đánh giá kết quả giáo dục đạo đức cho học sinh ở các trường trung

học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh cách

mạng 4.0 ............................................................................................................50

2.3. Thực trạng quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh ở các trường

trung học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh

cách mạng 4.0 ....................................................................................................52

2.3.1. Lập kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường trung học cơ

sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh cách mạng 4.0 ..........52

2.3.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh ở các

trường trung học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong bối

cảnh cách mạng 4.0 ...........................................................................................54

2.3.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh ở các

trường trung học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong bối

cảnh cách mạng 4.0 ...........................................................................................56

vi

2.3.4. Kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch giáo dục đạo đức cho học

sinh ở các trường trung học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên

trong bối cảnh cách mạng 4.0............................................................................58

2.3.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh ở

các trường trung học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong

bối cảnh cách mạng 4.0 .....................................................................................59

2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh

ở các trường trung học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong

bối cảnh cách mạng 4.0 .....................................................................................61

Kết luận chương 2..............................................................................................64

Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO

HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG THCS THÀNH PHỐ HƢNG YÊN,

TỈNH HƢNG YÊN TRONG BỐI CẢNH CÁCH MẠNG 4.0.....................65

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh

ở các trường trung học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong

bối cảnh cách mạng 4.0 .....................................................................................65

3.1.1.Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu...........................................................65

3.1.2.Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống...........................................................65

3.1.3.Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa .............................................................66

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đối tượng ........................................................67

3.1.5.Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn và tính khả thi...................................68

3.2. Các biện pháp quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh ở các trường

THCS thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên đáp ứng yêu cầu đổi mới

giáo dục trong bối cảnh cách mạng 4.0 .............................................................68

3.2.1. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ, giáo viên, cha mẹ

học sinh về giáo dục đạo đức cho học sinh trong bối cảnh cách mạng 4.0...........68

3.2.2. Tổ chức giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua hoạt động trải

nghiệm ở trường trung học cơ sở.......................................................................72

3.2.3. Chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm lớp thực hiện sinh hoạt tập thể học

sinh đầu tuần và cuối tuần theo chủ đề giáo dục đạo đức ở trường THCS.......77

vii

3.2.4. Tổ chức phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội để giáo dục

đạo đức cho học sinh THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong bối

cảnh cách mạng 4.0 ...........................................................................................79

3.2.5. Xây dựng cơ chế giám sát thực hiện nội dung chương trình giáo

dục đạo đức cho học sinh ở các trường trung học cơ sở thành phố Hưng

Yên, tỉnh Hưng Yên...........................................................................................83

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp.................................................................87

3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ......87

3.4.1. Mục tiêu của khảo nghiệm ......................................................................87

3.4.2. Nội dung khảo nghiệm ............................................................................87

3.4.3. Đối tượng khảo nghiệm...........................................................................87

3.4.4. Phương pháp khảo nghiệm và xử lý kết quả ...........................................88

3.4.5. Kết quả khảo nghiệm...............................................................................88

Kết luận chương 3..............................................................................................89

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................90

1. Kết luận..........................................................................................................90

2. Khuyến nghị...................................................................................................92

2.1. Khuyến nghị với UBND thành phố............................................................92

2.2. Đối với phòng Giáo dục - Đào tạo thành phố ............................................92

2.3. Đối với các trường THCS...........................................................................92

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................93

PHẦN PHỤ LỤC

viii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CBQL : Cán bộ quản lý

CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo

GDĐĐ : Giáo dục đạo đức

GV : Giáo viên

HS : Học sinh

THCS : Trung học cơ sở

THPT : Trung học phổ thông

ix

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Thực trạng nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh ở các trường

THCS TP Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh cách mạng 4.0........44

Bảng 2.2: Thực trạng phương pháp giáo dục đạo đức cho học sinh ở các trường

trung học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh

cách mạng 4.0.............................................................................................46

Bảng 2.3: Con đường giáo dục đạo đức cho học sinh ở các trường THCS thành

phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh cách mạng 4.0..................48

Bảng 2.4: Các lực lượng giáo dục đạo đức cho HS ở các trường trung học cơ sở

thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh cách mạng 4.0........49

Bảng 2.5: Thực trạng đánh giá kết quả giáo dục đạo đức cho HS ở các trường

THCS TP Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh cách mạng 4.0........51

Bảng 2.6: Thực trạng lập kế hoạch giáo dục đạo đức cho HS ở trường THCS

thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong bối cảnh cách mạng 4.0........52

Bảng 2.7: Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh

ở các trường trung học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên

trong bối cảnh cách mạng 4.0.....................................................................54

Bảng 2.8: Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh

ở các trường trung học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên

trong bối cảnh cách mạng 4.0.....................................................................56

Bảng 2.9: Đánh giá thực hiện kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh ở các

trường trung học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên trong

bối cảnh cách mạng 4.0 ..............................................................................58

Bảng 2.10: Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh ở

các trường trung học cơ sở thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên

trong bối cảnh cách mạng 4.0.....................................................................60

Bảng 3.1. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất.......88

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Đạo đức là gốc trong nhân cách con người, vì vậy Chủ tịch Hồ Chí Minh

đã dạy: “Có tài mà không có đức trở thành người vô dụng, có đức mà không có

tài làm việc gì cũng khó”. Thực hiện lời dạy trên để phát triển toàn diện nhân

cách học sinh phổ thông nói chung và phát triển nhân cách học sinh THCS nói

riêng nhà trường THCS đã thực hiện đồng thời các nhiệm vụ dạy học và giáo

dục đạo đức cùng các nhiệm vụ khác cho học sinh THCS, nhằm hình thành các

phẩm chất nhân cách cho học sinh theo mục tiêu giáo dục cấp học.

Giáo dục đạo đức cho học sinh THCS nhằm giúp học sinh nhận thức rõ

về các chuẩn mực đạo đức, ý nghĩa xã hội và ý nghĩa cá nhân của việc thực

hiện các chuẩn mực đạo đức đó và quy tắc hành vi thực hiện các chuẩn mực

đạo đức. Trên cơ sở đó hình thành cho học sinh ý thức, thái độ, niềm tin phù

hợp với các chuẩn mực đạo đức và tích cực rèn luyện kỹ năng hành vi phù hợp

với các chuẩn mực đạo đức trong các bối cảnh và tình huống cụ thể.

Giáo dục đạo đức cho học sinh THCS có thể được thực hiện thông qua

nhiều con đường khác nhau: Giáo dục đạo đức thông qua dạy học, giáo dục đạo

đức thông qua sinh hoạt tập thể, cong đường lao động sản xuất và thông qua

con đường tổ chức hoạt động trải nghiệm và hoạt động tự giáo dục, tự rèn luyện

của học sinh.

Trong những năm gần đây, khi xu thế toàn cầu hoá, hội nhập quốc tế và

khu vực mở ra cho nước ta những thời cơ, vận hội mới. Nền kinh tế đã có những

bước phát triển vượt bậc, đời sống nhân dân được nâng lên, nhiều gia đình có

điều kiện đàu tư cho học sinh học tập và tham gia các hoạt động xã hội, quan hệ

xã hội của học sinh được mở rộng, các em có cơ hội tham gia vào nhiều lĩnh vực

của đời sống xã hội vì vậy học sinh năng động hơn, tích cực hơn. Tuy nhiên

trong quá trình triển khai thực hiện nhiều thầy cô giáo, nhà trường và gia đình

còn quá quan tâm đến việc dạy chữ mà coi nhẹ việc dạy cách làm người cho học