Phòng ngừa tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài trên địa bàn tỉnh Đồng Nai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

HUỲNH VĂN TẤN ĐÔNG

PHÒNG NGỪA TỘI PHẠM TỔ CHỨC

NGƢỜI KHÁC TRỐN ĐI NƢỚC NGOÀI

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG NAI

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2014

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

HUỲNH VĂN TẤN ĐÔNG

PHÒNG NGỪA TỘI PHẠM TỔ CHỨC

NGƢỜI KHÁC TRỐN ĐI NƢỚC NGOÀI

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG NAI

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: Luật hình sự và Tố tụng hình sự

Mã số: 60380104

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS, TS. Hồ Trọng Ngũ

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2014

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu nêu

trong luận văn là trung thực. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong luận văn đảm bảo

độ tin cậy, chính xác và khoa học. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng

được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khác.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

HUỲNH VĂN TẤN ĐÔNG

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

CHƢƠNG 1: TÌNH HÌNH TỘI PHẠM TỔ CHỨC NGƢỜI KHÁC TRỐN ĐI

NƢỚC NGOÀI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG NAI............................................5

1.1. Dấu hiệu pháp lý hình sự của tội tổ chức người khác trốn đi nước ngoài...............5

1.2. Tình hình tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài trên địa bàn tỉnh

Đồng Nai từ năm 2000 đến 6/2014........................................................................10

1.2.1. Thực trạng của tình hình tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài

trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. ................................................................................10

1.2.2. Diễn biến của tình hình tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài

trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. ................................................................................15

1.2.3. Cơ cấu, tính chất của tình hình tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước

ngoài trên địa bàn tỉnh Đồng Nai từ năm 2000 đến tháng 6/2014. ....................17

1.2.3.1. Cơ cấu tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài trên địa bàn

tỉnh Đồng Nai..................................................................................................17

1.2.3.2. Tính chất của tình hình tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước

ngoài trên địa bàn tỉnh Đồng Nai....................................................................27

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1........................................................................................28

CHƢƠNG 2: NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN CỦA TÌNH HÌNH TỘI

PHẠM TỔ CHỨC NGƢỜI KHÁC TRỐN ĐI NƢỚC NGOÀI TRÊN ĐỊA

BÀN TỈNH ĐỒNG NAI..........................................................................................29

2.1. Các nguyên nhân và điều kiện chung của tình hình tội phạm tổ chức người

khác trốn đi nước ngoài. ........................................................................................29

2.1.1. Nguyên nhân và điều kiện về kinh tế - xã hội..........................................29

2.1.2. Nguyên nhân và điều kiện về tâm lý - văn hóa - giáo dục .......................35

2.1.3. Nguyên nhân và điều kiện về tổ chức – quản lý ......................................39

2.1.4. Nguyên nhân và điều kiện về pháp luật. ..................................................41

2.2. Nguyên nhân và điều kiện của tội phạm cụ thể..............................................44

2.2.1. Nguyên nhân và điều kiện từ phía người phạm tội. .................................44

2.2.2. Nguyên nhân và điều kiện từ tình huống tội phạm cụ thể........................45

2.3. Thực trạng hoạt động phòng ngừa tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước

ngoài trên địa bàn tỉnh Đồng Nai từ năm 2000 đến tháng 6/2014.........................46

2.3.1. Hoạt động phòng ngừa tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài

của các tổ chức Đảng..........................................................................................46

2.3.2. Hoạt động phòng ngừa tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài

của Công an tỉnh Đồng Nai ................................................................................48

2.3.3. Hoạt động phòng ngừa tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài

của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Đồng Nai........................................................51

2.3.4. Hoạt động phòng ngừa tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài

của Tòa án nhân dân tỉnh Đồng Nai...................................................................52

2.3.5. Hoạt động phòng ngừa tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài

của các cơ quan nhà nước, đoàn thể khác. .........................................................53

2.3.6. Đánh giá công tác ph ng ngừa tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước

ngoài trên địa bàn tỉnh Đồng Nai thời gian qua .................................................53

2.3.6.1. Kết quả đạt được ................................................................................53

2.3.6.2. Những tồn tại, thiếu sót và nguyên nhân ...........................................56

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2........................................................................................57

CHƢƠNG 3: DỰ BÁO TÌNH HÌNH TỘI PHẠM TỔ CHỨC NGƢỜI KHÁC

TRỐN ĐI NƢỚC NGOÀI VÀ GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA ............................58

3.1. Dự báo.............................................................................................................58

3.2. Giải pháp phòng ngừa tội tổ chức người khác trốn đi nước ngoài trên địa bàn

tỉnh Đồng Nai.........................................................................................................61

3.2.1. Những giải pháp chung ............................................................................61

3.2.1.1. Tiếp tục đẩy mạnh phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội trên địa bàn tỉnh

góp phần xóa bỏ các nguyên nhân về kinh tế, văn hóa, xã hội làm phát sinh,

phát triển tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài............................61

3.2.1.2. Tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho quần chúng nhân dân nhằm

nâng cao ý thức pháp luật, trách nhiệm của công dân trong công tác đấu

tranh chống tội phạm nói chung và trong đấu tranh phòng chống tội phạm tổ

chức người khác trốn ra nước ngoài nói riêng...............................................63

3.2.1.3. Kiến nghị hoàn thiện các quy định của pháp luật nhằm nâng cao hiệu

quả công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm tổ chức người khác trốn đi

nước ngoài.......................................................................................................67

3.2.2. Một số giải pháp cụ thể. ...........................................................................70

3.2.2.1. Biện pháp khắc phục những sơ hở, thiếu sót không để tội phạm lợi

dụng phạm tội..................................................................................................70

3.2.2.2. Tăng cường các biện pháp nghiệp vụ, nâng cao hiệu quả của công tác

phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài.72

3.2.2.3. Tăng cường công tác phối hợp giữa các lực lượng phòng ngừa tội

phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài trên địa bàn tỉnh Đồng Nai trong

thời gian tới. ....................................................................................................74

3.2.2.4. Nâng cao trình độ của cán bộ chiến sĩ Công an tỉnh Đồng Nai đáp

ứng yêu cầu của tình hình mới........................................................................75

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3........................................................................................76

KẾT LUẬN..............................................................................................................77

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, phát triển nền kinh tế thị trường có

sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta đã đem lại

những thành tựu to lớn trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội. Song, bên cạnh

đó, mặt trái của cơ chế này cũng đang có những tác động tiêu cực đến đời sống xã

hội, nhất là tình hình tội phạm diễn biến phức tạp, có xu hướng gia tăng với phương

thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi xảo quyệt, gây tác động tiêu cực nhiều mặt đối với

xã hội. Mặc dù Đảng, Nhà nước ta đã quan tâm chỉ đạo các cấp, các ngành tập trung

đấu tranh mạnh mẽ, kiên quyết ph ng, chống tội phạm và các vi phạm pháp luật

khác, các lực lượng nghiệp vụ được nâng cao trình độ, các hoạt động nghiệp vụ

không ngừng được cải tiến, hoàn thiện nhưng diễn biến của tình hình tội phạm vẫn

rất phức tạp, trong đó có tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài.

Với đường lối đúng đắn của Đảng, Việt Nam chủ động hội nhập kinh tế quốc

tế ngày càng sâu rộng và đưa lại những thành tựu về kinh tế xã hội lớn lao. Trong

những năm qua, với những chủ trương, chính sách ngày càng thông thoáng trong

tiến trình mở cửa, hội nhập quốc tế đã làm tăng số lượng người nước ngoài vào Việt

Nam, cũng như công dân Việt Nam ra nước ngoài để đầu tư kinh doanh, hợp tác lao

động, nghiên cứu, học tập kinh nghiệm, tham quan, du lịch… Lợi dụng sự thông

thoáng trong chính sách mở cửa, hội nhập quốc tế, những sơ hở, thiếu sót trong

công tác quản lý của Nhà nước và đặc biệt là sự thiếu hiểu biết về pháp luật của một

bộ phận nhân dân có nhu cầu muốn ra nước ngoài để làm ăn, sinh sống, học tập...,

một số đối tượng đã hoạt động phạm tội tổ chức người khác trốn ra nước ngoài với

nhiều động cơ, mục đích khác nhau. Từ năm 2000 đến nay, trên phạm vi cả nước đã

xảy ra hàng trăm vụ tổ chức người khác trốn đi nước ngoài, với hàng ngàn bị can;

riêng tại Đồng Nai, đã xảy ra đến 85 vụ với 397 bị can. Thực tế đấu tranh ph ng,

chống loại tội phạm này thời gian qua cho thấy, tình hình tội phạm này ngày càng

diễn biến phức tạp với phương thức, thủ đoạn phạm tội ngày càng tinh vi hơn. Tội

phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài không chỉ xâm phạm đến trật tự quản

lý hành chính của Nhà nước mà c n xâm phạm trực tiếp đến tài sản của nhân dân,

gây ảnh hưởng xấu đến dư luận xã hội trong và ngoài nước, đến chủ trương, chính

sách mở cửa, hội nhập quốc tế của Đảng và Nhà nước ta. Mặc dù, công tác đấu

tranh ph ng, chống loại tội phạm này tại Đồng Nai thời gian qua đã đạt được những

kết quả đáng khích lệ nhưng vẫn chưa thật sự phát huy hết khả năng, vẫn c n bộc lộ

2

những tồn tại nhất định, tỷ lệ phát hiện tội phạm thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu

ph ng ngừa tội phạm trong tình hình mới. Do vậy, việc nghiên cứu tình hình tội

phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài trên địa bàn tỉnh Đồng Nai để tìm ra

những nguyên nhân và đề ra những giải pháp nâng cao hiệu quả công tác ph ng

ngừa loại tội phạm này mang tính khách quan, cấp thiết trong tình hình hiện nay.

Vì những lý do trên, tác giả mạnh dạn chọn nghiên cứu đề tài: “Phòng ngừa

tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài trên địa bàn tỉnh Đồng Nai” làm

luận văn Thạc sỹ Luật học, chuyên ngành Luật Hình sự nhằm nâng cao hiệu quả

công tác phòng ngừa tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài trên địa bàn

tỉnh Đồng Nai, kiềm chế sự gia tăng của tội phạm nói chung và tội phạm tổ chức

người khác trốn đi nước ngoài nói riêng.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Qua khảo sát cho thấy, đã có một số công trình nghiên cứu liên quan đến đề

tài, cụ thể như:

+ Hoàng Ngọc Hải (2006), Giải pháp nâng cao hiệu quả điều tra các vụ án

tổ chức người khác trốn đi nước ngoài do Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an

tiến hành, Luận văn Thạc sỹ Luật học, Học viện An ninh nhân dân: Đây là công

trình nghiên cứu dưới góc độ khoa học điều tra hình sự; nội dung công trình nghiên

cứu, đánh giá thực trạng và đề ra giải pháp nâng cao hiệu quả điều tra các vụ án tổ

chức người khác trốn đi nước ngoài do Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an tiến

hành, phạm vi khảo sát tập trung ở các tỉnh, thành phố phía Bắc.

+ Nguyễn Anh Dũng (2007), Hoạt động hỏi cung bị can phạm tội trốn đi

nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân ở địa bàn Tây Nguyên - Thực trạng

và giải pháp, Luận văn Thạc sỹ Luật học, Đại học An ninh nhân dân: Tác giả công

trình tập trung khảo sát đánh giá công tác hỏi cung bị can trong điều tra vụ án trốn

đi nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân (Điều 91 Bộ luật Hình sự) ở địa

bàn Tây Nguyên; nội dung nghiên cứu không liên quan đến luận văn Thạc sỹ này.

+ Phạm Quang Điểm (2012), Hoạt động hỏi cung bị can trong điều tra vụ án

tổ chức người khác trốn đi nước ngoài trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh - Thực

trạng và giải pháp, Luận văn Thạc sỹ Luật học, Đại học An ninh nhân dân: Công

trình này nghiên cứu hoạt động hỏi cung bị can trong điều tra vụ án tổ chức người

khác trốn đi nước ngoài do Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an và Cơ quan An

ninh điều tra Công an Thành phố Hồ Chí Minh tiến hành; nội dung công trình

nghiên cứu hoạt động hỏi cung bị can dưới góc độ khoa học điều tra hình sự, phạm

vi nghiên cứu trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.

3

+ Vũ Huỳnh Phong (2006), Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động hỏi cung

bị can trong điều tra các vụ án tổ chức người khác trốn đi nước ngoài dưới hình

thức lợi dụng danh nghĩa các công ty trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, Khóa

luật tốt nghiệp Đại học, Đại học An ninh nhân dân.

Về sách chuyên khảo có các công trình:

+ Đinh Anh Tuấn và Nguyễn Kim Phong (2006), Phòng ngừa tội phạm lừa

đảo chiếm đoạt tài sản trong lĩnh vực đưa người Việt Nam đi lao động ở nước ngoài,

Nhà xuất bản Công an nhân dân, Hà Nội.

+ Trần Quang Tám (2011), Một số vấn đề cơ bản về kiểm soát xuất nhập cảnh

tại cảng hàng không quốc tế, Nhà xuất bản Công an nhân dân, năm 2011.

Bên cạnh đó c n có một số công trình, bài viết khoa học đề cập đến tội phạm

tổ chức người khác trốn đi nước ngoài cũng như công tác ph ng, chống tội phạm

này ở những góc độ tiếp cận khác nhau.

Tình hình trên cho thấy, chưa có công trình nào nghiên cứu về công tác

ph ng ngừa tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài tại Đồng Nai dưới góc

độ Tội phạm học.

3. Đối tƣợng nghiên cứu

Luận văn nghiên cứu tình hình tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước

ngoài, nguyên nhân của tội phạm tổ chức người khác trốn đi nước ngoài và các giải

pháp ph ng ngừa trên địa bàn tỉnh Đồng Nai.

4. Mục đích và phạm vi nghiên cứu của đề tài

- Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm làm rõ tình hình tội phạm tổ chức

người khác trốn đi nước ngoài trên địa bàn tỉnh Đồng Nai từ năm 2000 đến tháng

6/2014, nguyên nhân của tội phạm này. Từ đó đề xuất những giải pháp nhằm nâng

cao hiệu quả công tác ph ng ngừa loại tội phạm này.

- Phạm vi nghiên cứu: Tác giả nghiên cứu về tội phạm tổ chức người khác

trốn đi nước ngoài trên địa bàn tỉnh Đồng Nai dưới góc độ tội phạm học trong

khoảng thời gian từ năm 2000 đến tháng 6/2014.

5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu

Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí

Minh, tác giả sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể sau để thực hiện đề

tài: Phương pháp tổng kết thực tiễn; phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê;

phương pháp so sánh và phương pháp chuyên gia.