Phòng ngừa tội phạm chống người thi hành công vụ trên địa bàn TP. hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

TRƢƠNG THỊ NGỌC THANH

PHÒNG NGỪA TỘI PHẠM CHỐNG NGƢỜI

THI HÀNH CÔNG VỤ TRÊN ĐỊA BÀN TP.HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2013

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

TRƢƠNG THỊ NGỌC THANH

PHÒNG NGỪA TỘI PHẠM CHỐNG NGƢỜI

THI HÀNH CÔNG VỤ TRÊN ĐỊA BÀN TP.HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự

Mã số: 60.38.01.04

NGƯỜI HƯỚNG DẨN KHOA HỌC:

TS NGUYỄN BÁ NGỪNG

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2013

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn Thạc sỹ này là do một mình tôi thực hiện

cùng với sự giúp đỡ của TS Nguyễn Bá Ngừng. Tất cả tài liệu, số liệu sử dụng

trong luận văn đảm bảo tính khách quan, chính xác. Những kết luận khoa học

của luận văn chưa từng được công bố trên bất kì công trình nào.

Tác giả

Trương Thị Ngọc Thanh

MỤC LỤC

Trang

Mở đầu 1

Chƣơng 1: Những vấn đề lý luận chung về phòng ngừa tội

phạm chống ngƣời thi hành công vụ

1.1 Khái niệm tội phạm chống người thi hành công vụ 5

1.2 Những quy định của pháp luật Việt Nam qua các thời kỳ

về tội phạm chống người thi hành công vụ 9

1.3 Các dấu hiệu pháp lý 12

1.4 Đặc điểm tội phạm học của tội chống người thi hành

công vụ 16

1.4.1 Đặc điểm về nhân thân người phạm tội 16

1.4.2 Động cơ, mục đích phạm tội và khía cạnh nạn nhân của tội

phạm 19

Chƣơng 2: Thực trạng hoạt động phòng ngừa tội phạm

chống ngƣời thi hành công vụ trên địa bàn TP.Hồ Chí Minh

2.1 Vài nét về tình hình kinh tế, chính trị, xã hội và tình hình tội

phạm tại TP.Hồ Chí Minh 26

2.2 Tình hình tội phạm chống người thi hành công vụ trên địa 30

bàn TP.Hồ Chí Minh từ năm 2008 - 2012

2.2.1 Thực trạng và động thái của tội phạm 30

2.2.2 Cơ cấu và tính chất của tội phạm 33

2.3 Thực trạng hoạt động phòng chống tội phạm chống người

thi hành công vụ trên địa bàn TP.Hồ Chí Minh 36

2.4 Nguyên nhân, điều kiện của tội phạm chống người thi

hành công vụ trên địa bàn TP.Hồ Chí Minh 40

2.4.1 Nguyên nhân và điều kiện về kinh tế - xã hội 41

2.4.2 Nguyên nhân và điều kiện về tâm lý văn hóa giáo dục 44

2.4.3 Nguyên nhân và điều kiện về tổ chức quản lý và pháp luật 47

Chƣơng 3: Các giải pháp nâng cao hiệu quả phòng

ngừa tội phạm chống ngƣời thi hành công vụ trên địa bàn

TP.Hồ Chí Minh

3.1 Dự báo xu hướng phát triển của tình hình tội phạm 51

chống người thi hành công vụ trên địa bàn TP.Hồ Chí Minh

3.2 Giải pháp nâng cao hiệu quả phòng ngừa tội phạm

chống người thi hành công vụ trên địa bàn TP.Hồ Chí Minh

trong thời gian tới 53

3.2.1 Tăng cường sự quản lý của Nhà nước về kinh tế - xã hội 53

3.2.2 Giải pháp về tâm lý, văn hóa, giáo dục 55

3.2.3 Nâng cao kiến thức, năng lực và trách nhiệm cho người

thi hành công vụ 57

3.2.4 Nâng cao chất lượng điều tra, truy tố, xét xử và tuyên truyền

phổ biến pháp luật 60

3.2.5 Hoàn thiện hệ thống pháp luật 66

3.3 Kiến nghị 69

Kết Luận 71

CÁC CHỮ VIẾT TẮT

- BLHS: Bộ luật Hình sự

- CQĐT: cơ quan điều tra

- CTTP: cấu thành tội phạm

- TAND: tòa án nhân dân

- TANDTC: tòa án nhân dân tối cao

- TNHS: trách nhiệm hình sự

- TSKH: tiến sĩ khoa học

- TTLN: thông tư liên ngành

- VKS: Viện kiểm sát

- VKSND: Viện kiểm sát nhân dân

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Thành phố Hồ Chí Minh là một trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa, du

lịch của cả nước. Với dân số gần tám triệu người cùng với sự di dân ngày

càng đông đến sinh sống, học tập và làm việc tại TP.Hồ Chí Minh bởi đây là

một trong hai thành phố lớn nhất của cả nước tập trung nhiều trường đại học

danh tiếng, nhiều bệnh viện hàng đầu và đặc biệt là sự hiện diện của hàng

ngàn, hàng vạn các doanh nghiệp lớn nhỏ trong và ngoài nước, chính những

điều đó đã làm cho TP.Hồ Chí Minh trở thành một thành phố hiện đại bậc

nhất của nước Việt Nam.

Từ khi Đảng và nhà nước chủ trương đổi mới hội nhập nền kinh tế với

thế giới, TP.Hồ Chí Minh với sự năng động vốn có của mình đã thu hút rất

nhiều dự án của nước ngoài đầu tư vào Thành phố cùng với sự chuyển mình

ngày càng tích cực để phù hợp với sự phát triển của thế giới, TP.Hồ Chí Minh

đã đón hàng triệu khách du lịch mỗi năm và thu về một số lượng ngoại tệ rất

lớn cho ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, bên cạnh sự phát triển vượt trội về

kinh tế so với cả nước thì TP.Hồ Chí Minh cũng chịu ảnh hưởng rất nhiều từ

hệ quả tất yếu của nền kinh tế thị trường đó là sự phân hóa giàu nghèo ngày

càng sâu sắc, tỷ lệ thất nghiệp đang tăng cao và đặc biệt là tình hình tội phạm

gia tăng nhanh chóng, diễn biến ngày càng phức tạp với nhiều thủ đoạn tinh

vi, xảo quyệt, liều lĩnh diễn ra trên địa bàn thành phố những năm gần đây. Đó

là hiện tượng nhiều người làm ăn phi pháp, chỉ biết đến lợi nhuận, bất chấp

luật pháp đặc biệt là sẵn sàng chống đối lực lượng thi hành công vụ khi bị

phát hiện những hành vi phạm tội của mình. Ngoài ra, với việc mở cửa giao

lưu văn hóa và hội nhập với thế giới, thì một bộ phận dân số đã bị ảnh hưởng

lối sống đồi trụy, ăn chơi sa đọa, du nhập vào nước ta thói côn đồ lưu manh,

coi thường pháp luật và luôn sẵn sàng đối đầu quyết liệt với những người

đang thực thi nhiệm vụ. Đảng, Nhà nước và chính quyền thành phố đã rất nỗ

lực trong việc chăm lo đời sống mọi mặt cho người dân bên cạnh việc thúc

đẩy sự phát triển về kinh tế cũng như tích cực đưa ra nhiều biện pháp để làm

giảm tình hình tội phạm đang diễn biến phức tạp trên địa bàn thành phố nhằm

2

ổn định trật tự, an toàn xã hội, tuy nhiên những biện pháp đấu tranh phòng

chống với tình hình tội phạm thời gian qua chưa thực sự mang lại hiệu quả.

Theo số liệu thống kê của Viện Kiểm sát nhân dân TP.Hồ Chí Minh thì

số vụ án và số bị can bị khởi tố mới về tội chống người thi hành công vụ đang

có sự gia tăng đáng kể trong những năm gần đây. Đây là điều rất đáng lo ngại,

bởi loại tội phạm này gây ảnh hưởng xấu không chỉ đến tình hình an ninh

chính trị, trật tự an toàn xã hội mà còn vi phạm nguyên tắc pháp chế Xã hội

chủ nghĩa thể hiện sự coi thường pháp luật của người thực hiện hành vi phạm

tội gây bất bình trong dư luận và làm cho người dân mất niềm tin vào sự quản

lý của các cơ quan nhà nước nếu không có các biện pháp ngăn chặn kịp thời

và xử lý nghiêm minh để phòng ngừa, răn đe những đối tượng phạm tội này.

Từ những lý do nêu trên, tác giả lựa chọn đề tài “Phòng ngừa tội phạm

chống người thi hành công vụ” trên địa bàn TP.Hồ Chí Minh làm đề tài luận

văn tốt nghiệp của mình.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Tội phạm chống người thi hành công vụ đang ngày càng gia tăng trên địa

bàn TP.Hồ Chí Minh cả về số vụ án và số bị can bị khởi tố. Tuy nhiên, từ

trước tới nay chỉ có một số bài viết của các chuyên gia, các nhà nghiên cứu

pháp luật bình luận về hành vi cũng như các quy phạm pháp luật hình sự áp

dụng đối với tội này chưa thực sự có hiệu quả. Ngoài ra, chỉ có Luận văn

Thạc sỹ - Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh của tác giả Nguyễn

Trung Thái: “Phòng ngừa tội chống người thi hành công vụ đối với lực lượng

cảnh sát nhân dân trên địa bàn tỉnh Tây Ninh” do Tiến sĩ Trần Ngọc Đức

hướng dẫn vào năm 2011 và Khóa luận tốt nghiệp - Trường Đại học Luật

Thành phố Hồ Chí Minh của Nguyễn Huỳnh Tứ: “Phòng ngừa tội phạm

chống người thi hành công vụ” năm 2011, mà chưa có một công trình nghiên

cứu chuyên sâu nào về nguyên nhân, điều kiện cũng như đưa ra các giải pháp

cụ thể để đấu tranh phòng chống loại tội này tại TP.Hồ Chí Minh.