Người đại diện theo pháp luật của công ty theo quy định của pháp luật Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LÊ VIỆT PHƯƠNG

NGƯỜI ĐẠI DIỆN THEO PHÁP LUẬT CỦA

CÔNG TY THEO QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT

VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2013

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

LÊ VIỆT PHƯƠNG

NGƯỜI ĐẠI DIỆN THEO PHÁP LUẬT CỦA

CÔNG TY THEO QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT

VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: Luật Kinh tế.

Mã số: 60380107

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. BÙI XUÂN HẢI

TP HỒ CHÍ MINH, NĂM 2013

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu của

riêng tôi, với sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS Bùi Xuân Hải. Các

kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn chưa được công bố trong bất

kỳ công trình nào khác. Các tài liệu và trích dẫn trong Luận văn đảm

bảo tính chính xác, có nguồn gốc, tin cậy và trung thực.

Tác giả luận văn

Lê Việt Phương

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BLDS : Bộ luật dân sự

CTCP : Công ty cổ phần

DN : Doanh nghiệp

ĐHTV: Hội đồng thành viên.

TNHH: Trách nhiệm hữu hạn

HĐQT: Hội đồng quản trị

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU …………………………………………………….…… 1

Chương I. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ NGƯỜI ĐẠI

DIỆN THEO PHÁP LUẬT CỦA CÔNG TY ………………..… 5

1.1. Lý luận về đại diện ………………………………………….…… 5

1.1.1. Nguồn gốc của quan hệ đại diện ………………..………………... 5

1.1.2. Quan hệ pháp luật đại diện …….………………………………….. 7

1.1.3. Phân loại đại diện ………………...……………………………….. 15

1.1.4. Phạm vi thẩm quyền đại diện ……………………………………... 16

1.1.5. Chấm dứt quan hệ đại diện ………………………………………... 18

1.2. Khái niệm người đại diện theo pháp luật của công ty.………… 22

1.3. Phân loại người đại diện theo pháp luật của công ty ……..…… 25

1.3.1. Căn cứ theo loại hình công ty …………………………………….. 25

1.3.2. Căn cứ theo chức vụ quản lý công ty …………………...………… 27

1.3.3. Căn cứ theo quốc tịch người đại diện …………………………….. 28

1.3.4. Căn cứ vào mối quan hệ sở hữu ……………………………..…… 29

1.3.5. Căn cứ vào số lượng người đại diện theo pháp luật của công ty … 30

1.4. Sự khác nhau giữa người đại diện theo pháp luật của công ty

với các quan hệ đại diện khác…..........………………………...… 30

1.4.1. Sự khác nhau giữa người đại diện theo pháp luật của công ty với

người đại diện theo ủy quyền của công ty ………………………… 30

1.4.2. Sự khác nhau giữa người đại diện theo pháp luật của công ty với

người đại diện theo pháp luật của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự

nghiệp công lập, tổ chức chính trị-xã hội ………………………… 32

1.4.3. Sự khác nhau giữa người đại diện theo pháp luật của công ty với

người đại diện của cá nhân ………………………………………... 35

1.5. Vai trò của người đại diện theo pháp luật của công ty ...……… 37

Chương 2:

THỰC TRẠNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ NGƯỜI

ĐẠI DIỆN THEO PHÁP LUẬT CỦA CÔNG TY VÀ ĐỊNH

HƯỚNG HOÀN THIỆN……………………………………....... 41

2.1. Quy định của pháp luật về điều kiện trở thành người đại diện

theo pháp luật của công ty. ………..…………..………………… 41

2.1.1 Điều kiện về năng lực hành vi dân sự …...……...………………… 42

2.1.2. Điều kiện về cư trú ……………………………..………………… 44

2.1.3. Điều kiện đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền..……….. 46

2.1.4. Điều kiện không thuộc các trường hợp bị pháp luật cấm làm người

đại diện theo pháp luật của công ty….………………....………….. 46

2.1.5. Điều kiện về trình độ chuyên môn hoặc chứng chỉ hành nghề......... 48

2.2. Quyền hạn, nghĩa vụ và trách nhiệm của người đại diện theo

pháp luật của công ty…………………………………………….. 49

2.2.1. Quyền hạn của người đại diện theo pháp luật của công ty ….……. 49

2.2.2. Nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật của công ty …….…… 51

2.2.3. Giới hạn đối với người đại diện theo pháp luật của công ty trong

một số hoạt động .............................................................................. 63

2.3. Đăng ký, thay đổi người đại diện theo pháp luật của công ty…. 66

2.3.1 Thủ tục đăng ký người đại diện theo pháp luật của công ty …….... 66

2.3.2. Thủ tục thay đổi người đại diện theo pháp luật của công ty ……... 68

2.4. Chấm dứt tư cách đại diện của người đại diện theo pháp luật

của công ty. ………………………………………………..……… 70

2.4.1. Trường hợp công ty chấm dứt hoạt động………………………..… 71

2.4.2. Trường hợp công ty không chấm dứt hoạt động…………….…….. 71

2.5. Hướng hoàn thiện quy định của pháp luật về người đại diện

theo pháp luật của công ty………………………………..……… 74

2.5.1. Khắc phục bất cập giữa Bộ luật Dân sự năm 2005 và Luật doanh

nghiệp năm 2005 về người đại diện theo pháp luật.......................... 74

2.5.2. Thống nhất quy định chức danh người đại diện theo pháp luật của

công ty trách nhiệm hữu hạn và công ty Cổ phần.……………...… 75

2.5.3. Về tư cách người đại diện theo pháp luật của công ty hợp danh khi

tham gia tố tụng……………………………………...….…………. 78

2.5.4 Về các nghĩa vụ của người đại diện……………..……….………... 79

2.5.5 Về điều kiện thường trú của người đại diện theo pháp luật của công

ty ……………………………………………………….......... 79

2.5.6. Về họ tên, chữ ký của người đại diện theo pháp luật trong điều lệ

của công ty ………………………………..…………………......... 80

2.5.7. Về bảo hiểm trách nhiệm cho người đại diện theo pháp luật của

công ty……………..……………….……………………...………. 81

KẾT LUẬN …………………………………………..…………... 84

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết đề tài

Nền kinh tế Việt Nam sau gần 30 năm đổi mới đã có những phát triển vượt

bậc và hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế quốc tế. Để đáp ứng yêu cầu

điều chỉnh và quản lý kinh tế, hệ thống pháp luật về doanh nghiệp đã không ngừng

hoàn thiện, tạo khuôn khổ pháp lý để các nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia

thành lập các loại hình doanh nghiệp. Tuy nhiên, thực tiễn đặt ra những vấn đề mà

Luật Doanh nghiệp năm 2005 cũng chưa giải quyết dứt điểm, một trong những vấn

đề đó là quy định về người đại diện theo pháp luật của công ty.

Công ty là một thực thể pháp lý, là chủ thể của quan hệ pháp luật có tư cách

pháp nhân. Cũng giống như con người, trong quá trình hoạt động công ty phát sinh

các trách nhiệm với Nhà nước, với chủ nợ, với đối tác, với khách hàng và nó cũng

có thể là chủ nợ. Do đó, công ty có thể là nguyên đơn, là bị đơn trước tòa án. Việc

thực hiện quyền và nghĩa vụ của công ty phải thông qua hành vi cụ thể của con

người-người đại diện theo pháp luật. Bởi công ty là một thực thể pháp lý độc lập,

nhưng bản thân nó không thể hành động. Người đại diện theo pháp luật của công ty

là người được chủ sở hữu của công ty cử ra thay mặt công ty để tiếp xúc, giao dịch

với bên ngoài vì lợi ích của doanh nghiệp.

Nhằm nghiên cứu một cách đầy đủ, có hệ thống về người đại diện theo pháp

luật của công ty, từ đó xác định rõ vai trò và trách nhiệm của người đại diện, mối

quan hệ của người đại diện với các thành viên trong công ty, tôi lựa chọn đề tài

“Người đại diện theo pháp luật của công ty theo quy định của pháp luật Việt

Nam” làm luận văn tốt nghiệp thạc sỹ luật học.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Mặc dù người đại diện nói chung và người đại diện theo pháp luật của công

ty nói riêng đã có lịch sử tương đối lâu đời, nhưng cho đến nay ở Việt Nam vẫn

đang thiếu những công trình nghiên cứu một cách toàn diện và đầy đủ về chế định

người đại diện theo pháp luật của công ty. Phần lớn những nghiên cứu về người đại

2

diện của công ty do các chuyên gia nghiên cứu chủ yếu thể hiện dưới các bài báo

khoa học. Trong các công trình nghiên cứu về công ty ở Việt Nam, đáng chú ý nhất

là các bài báo khoa học: “Học thuyết người đại diện và mấy vấn đề của pháp luật

công ty Việt Nam” của TS. Bùi Xuân Hải, Tạp chí Khoa học pháp lý, số 4

(41)/2007; “Chế định đại diện theo quy định của pháp luật Việt Nam - Nhìn từ góc

độ luật so sánh” của TS. Ngô Huy Cương, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, (số

4/2009); “Bản chất của cơ chế thực thi quyền đại diện chủ sở hữu nhà nước tại

doanh nghiệp có vốn nhà nước” của Nguyễn Thị Dung , Tạp chí Luật học, (số

7/2009).

Tác giả Ngô Viễn Phú trong luận án tiến sĩ của mình với đề tài "So sánh

quản lý công ty cổ phần theo pháp luật Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và

Cộng hòa nhân dân Trung Hoa" đề cập đến người đại diện theo pháp luật công ty

và đưa ra quan điểm ai nên là người đại diện theo pháp luật trong công ty cổ phần.

Tuy nhiên, tác giả vẫn chưa làm sáng tỏ được người đại diện theo pháp luật trong

công ty như thế nào mà chỉ đề cập là rất quan trọng liên quan đến cán cân quyền

lực trong công ty. Hơn nữa, Luật công ty Trung Quốc 1993 đã thay đổi và Luật

doanh nghiệp Việt Nam 1999 cũng thay đổi nên các vấn đề tác giả đề cập đã có

một số thay đổi nhất định.

Ngoài ra, Một số luật gia, nhà nghiên cứu trong các công trình, tác phẩm của

mình có đề cập đến những quy định pháp lý về người đại diện, chẳng hạn như:

Nguyễn Ngọc Bích, Nguyễn Đình Cung đề cập đến người đại diện theo pháp luật

của công ty trong cuốn sách: “Công ty - Vốn, quản lý và tranh chấp theo Luật

Doanh nghiệp năm 2005”; Nguyễn Ngọc Thanh “Vấn đề chủ sở hữu và người đại

diện-Một số gợi ý về chính sách cho Việt Nam”, Tạp chí Kinh tế và Kinh doanh￾ĐH QGHN, (số 26/2010). Tuy nhiên việc đề cập đến những quy định về người đại

diện theo pháp luật của công ty còn chưa cụ thể.

Cho đến nay chưa có công trình nghiên cứu một cách đầy đủ, toàn diện về

người đại diện theo pháp luật của công ty theo pháp luật Việt Nam.