Luận văn thạc sĩ UEH nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển kiểm toán hoạt động trong

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

ĐẶNG ANH TUẤN

NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG

ĐẾN SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN

KIỂM TOÁN HOẠT ĐỘNG TRONG LĨNH VỰC

CÔNG Ở VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2015

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

ĐẶNG ANH TUẤN

NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG

ĐẾN SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN

KIỂM TOÁN HOẠT ĐỘNG TRONG LĨNH VỰC

CÔNG Ở VIỆT NAM

Ngành: Kế toán

Mã số: 62.34.03.01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

PGS.TS. TRẦN THỊ GIANG TÂN

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2015

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Tất cả những tài liệu

tham khảo đều được trích dẫn đầy đủ trong danh mục tài liệu tham khảo. Các số liệu

và kết quả trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ

công trình nào khác.

Tên tác giả

Đặng Anh Tuấn

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

LỜI CẢM ƠN

Luận án này đã không thể được hoàn thành nếu thiếu sự cổ vũ, hướng dẫn và

hỗ trợ của nhiều cá nhân và tổ chức.

Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn tập thể thầy cô thuộc Đại Học Kinh Tế

TP. Hồ Chí Minh, đặc biệt là các Thầy Cô Khoa Kế toán- Kiểm toán, đã tận tình

giảng dạy hướng dẫn tôi hoàn thành các học phần trong chương trình đào tạo tiến

sĩ của nhà trường. Qua đó đã giúp tôi có được những kiến thức, những kinh nghiệm

cần thiết để thực hiện luận án này.

Tôi xin bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc tới PGS-TS Trần Thị

Giang Tân, người hướng dẫn khoa học của tôi. Trong suốt bốn năm qua, Cô đã tận

tình dìu dắt, chỉ bảo, hướng dẫn tôi thực hiện luận án. Những nhận xét, đánh giá

của Cô, đặc biệt là những gợi ý về hướng giải quyết vấn đề trong suốt tiến trình

nghiên cứu, thực sự là những bài học vô cùng quý giá đối với tôi không chỉ cho việc

thực hiện luận án này mà cả trong công việc và cuộc sống hiện tại của mình.

Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới tập thể Lãnh đạo và các đồng nghiệp

thuộc Kiểm toán Nhà nước khu vực IV đã luôn động viên và tạo điều kiện cho tôi

hoàn thành luận án.

Cuối cùng, tôi xin gửi tấm lòng ân tình tới Gia đình của tôi. Trong suốt

những năm qua, Gia đình luôn là nguồn cổ vũ và truyền nhiệt huyết để tôi hoàn

thành luận án.

Tp. Hồ Chí Minh

15/08/2015

Đặng Anh Tuấn

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

MỤC LỤC

Trang phục bìa

Lời cam đoan

Lời cảm ơn

Mục lục

Danh mục chữ viết tắt

Danh mục các bảng

Danh mục các hình

PHẦN GIỚI THIỆU .......................................................................................................... i

Lý do chọn đề tài. .............................................................................................................. i

Mục tiêu nghiên cứu. .......................................................................................................iii

Câu hỏi nghiên cứu ..........................................................................................................iii

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................... iv

Phương pháp nghiên cứu. ................................................................................................ iv

Đóng góp mới của luận án............................................................................................... vi

Cấu trúc luận án ............................................................................................................... vi

CHƯƠNG 1 ...................................................................................................................... 1

TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC................................................................. 1

1.1. Các nghiên cứu trước liên quan đến sự hình thành và phát triển kiểm

toán hoạt động và các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình này........................................................ 1

1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới................................................................................... 1

1.1.1.1. Nghiên cứu khảo sát trình độ phát triển kiểm toán hoạt động tại một

số quốc gia trên thế giới............... ................................................................................................ 1

1.1.1.2. Nghiên cứu về các nhân tố thúc đẩy việc hình thành và phát triển

kiểm toán hoạt động..................... ................................................................................................ 8

1.1.1.3. Nghiên cứu liên quan đến nhân tố gây trở ngại đối với quá trình phát

triển kiểm toán hoạt động ............ .............................................................................................. 16

1.1.1.4. Nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng tới việc lựa chọn chiến lược

phát triển kiểm toán hoạt động của các SAI. .............................................................................. 21

1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam.................................................................................. 23

1.2. Kết quả đạt được và những vấn đề tiếp tục nghiên cứu........................................... 24

1.2.1. Kết quả đạt được................................................................................................... 24

1.2.2. Các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu. ..................................................................... 26

1.3. Kết luận.................................................................................................................... 27

CHƯƠNG 2 .................................................................................................................... 28

LÝ THUYẾT VỀ KIỂM TOÁN HOẠT ĐỘNG TRONG LĨNH VỰC

CÔNG......................................................................................................................................... 28

2.1. Lịch sử ra đời kiểm toán hoạt động trong lĩnh vực công......................................... 28

2.2. Định nghĩa và các khái niệm căn bản liên quan đến kiểm toán hoạt động

trong lĩnh vực công..................................................................................................................... 31

2.2.1. Định nghĩa về kiểm toán hoạt động...................................................................... 31

2.2.2. Các khái niệm căn bản liên quan kiểm toán hoạt động ........................................ 34

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

2.2.3. Vai trò kiểm toán hoạt động ................................................................................. 37

2.3. Lý thuyết nền tảng giải thích sự hình thành và phát triển kiểm toán hoạt động

trong lĩnh vực công. .................................................................................................................... 38

2.3.1. Lý thuyết quản trị công mới (NPM) ..................................................................... 38

2.3.2. Lý thuyết ủy nhiệm và khái niệm trách nhiệm giải trình trong lĩnh vực công ..... 40

2.3.3. Lý thuyết lựa chọn hợp lý áp dụng trong lĩnh vực công....................................... 42

2.3.4. Lý thuyết cung - cầu ............................................................................................. 43

2.4. Mô hình khái niệm sử dụng trong luận án và thiết kế khung phân tích cho

nghiên cứu................................................................................................................................... 45

2.4.1. Mô hình khái niệm sử dụng trong luận án ............................................................ 45

2.4.2. Thiết kế khung phân tích cho nghiên cứu............................................................. 50

2.5. Kết luận.................................................................................................................... 53

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................................... 54

3.1. Phương pháp nghiên cứu và thu thập dữ liệu .......................................................... 54

3.1.1. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................... 54

3.1.2. Nguồn dữ liệu và phương pháp thu thập dữ liệu .................................................. 57

3.1.2.1. Nguồn dữ liệu ..... .............................................................................................. 57

3.1.2.2. Phương pháp thu thập dữ liệu............................................................................ 58

3.2. Quy trình và phương pháp phân tích dữ liệu ........................................................... 60

3.2.1. Quy trình và phương pháp phân tích dữ liệu định tính......................................... 60

3.2.2. Quy trình và phương pháp phân tích dữ liệu định lượng...................................... 63

3.3. Kết Luận .................................................................................................................. 67

CHƯƠNG 4 .................................................................................................................... 68

PHÂN TÍCH VÀ THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU........................................ 68

4.1. Kết quả phân tích, khảo sát trong bước nghiên cứu định tính. ................................ 68

4.1.1. Kết quả phân tích tài liệu, báo cáo kiểm toán....................................................... 68

4.1.1.1. Kết quả phân tích tài liệu ................................................................................... 68

4.1.1.2. Kết quả phân tích báo cáo kiểm toán................................................................. 70

4.1.2. Kết quả khảo sát tình huống kiểm toán................................................................. 79

4.1.2.1. Tình huống 1- Kiểm toán dự án đường Quốc lộ................................................ 80

4.1.2.2. Tình huống 2-Kiểm toán Chuyên đề đất............................................................ 88

4.1.3. Kết quả khảo sát phỏng vấn sâu chuyên gia ......................................................... 92

4.2. Thảo luận kết quả nghiên cứu định tính .................................................................. 95

4.2.1. Nhân tố ảnh hưởng đến việc hình thành kiểm toán hoạt động giai đoạn 2006-

2013 ............................................................................................................................................ 95

4.2.1.1. Vai trò của nhà tài trợ ........................................................................................ 96

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

4.2.1.2. Vai trò của Tổng kiểm toán ............................................................................... 96

4.2.1.3. Thay đổi Luật và các quy định........................................................................... 98

4.2.1.4. Vai trò của Quốc hội và Hội đồng Nhân dân các cấp........................................ 98

4.2.1.5. Thay đổi chính sách kinh tế vĩ mô..................................................................... 99

4.2.1.6. Yếu kém trong quản lý và áp lực từ công chúng ............................................. 100

4.2.2. Xu hướng và trình độ phát triển kiểm toán hoạt động trong lĩnh vực

công của KTNN........................................................................................................................ 101

4.2.1.1. Về xu hướng phát triển .................................................................................... 101

4.2.1.2.Về trình độ phát triển........................................................................................ 101

4.2.3. Nguyên nhân và thách thức trong việc triển khai kiểm toán hoạt động ............. 102

4.2.3.1. Hạn chế trong cải cách quản trị công............................................................... 102

4.2.3.2. Hạn chế trong việc thực hiện loại hình kiểm toán truyền thống...................... 103

4.2.3.3. Thiếu hiểu biết về kiểm toán hoạt động........................................................... 104

4.2.3.4. Trách nhiệm giải trình...................................................................................... 105

4.2.3.5. Khả năng của Kiểm toán Nhà nước (KTNN).................................................. 105

4.2.3.6. Đặc điểm của đối tượng được kiểm toán......................................................... 109

4.2.3.7. Quan điểm phát triển kiểm toán hoạt động...................................................... 110

4.3. Tổng hợp các nhân tố ảnh hưởng đến việc hình thành và phát triển kiểm

toán hoạt động........................................................................................................................... 111

4.4. Kết quả khảo sát và thảo luận các phát hiện trong nghiên cứu định lượng ........... 112

4.4.1. Kết quả phân tích thống kê ................................................................................. 112

4.4.1.1. Mô tả thông tin về đối tượng thu thập dữ liệu ................................................. 112

4.4.1.2. Đo lường các nhân tố tác động ........................................................................ 113

4.4.1.3. Phân tích nhân tố khám phá (EFA).................................................................. 115

4.4.1.4. Phân tích hồi quy ............................................................................................ 118

4.4.2. Thảo luận kết quả nghiên cứu về các nhân tố tác động. ..................................... 120

4.4.2.1. Kiểm định các giả thuyết của mô hình hồi quy. .............................................. 120

4.4.2.2. Đánh giá kết quả khảo sát về mức độ tác động của các nhân tố...................... 122

CHƯƠNG 5 .................................................................................................................. 128

KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH .................................................................... 128

5.1. Kết luận.................................................................................................................. 128

5.1.1. Nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành (xuất hiện) kiểm toán hoạt động............ 128

5.1.2. Trình độ phát triển kiểm toán hoạt động của KTNN.......................................... 129

5.1.3. Nguyên nhân và thách thức trong việc phát triển kiểm toán hoạt động ............. 129

5.1.4. Nhân tố tác động tới việc phát triển kiểm toán hoạt động.................................. 129

5.1.5. Mô hình phát triển kiểm toán hoạt động của KTNN .......................................... 137

5.2. Đề xuất quan điểm và định hướng phát triển kiểm toán hoạt động....................... 138

5.2.1. Quan điểm phát triển kiểm toán hoạt động......................................................... 138

5.2.2. Định hướng phát triển kiểm toán hoạt động ....................................................... 141

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

5.2.2.1. Tăng cường hỗ trợ từ môi trường bên ngoài đối với kiểm toán hoạt động

(nhân tố chính trị) ........................ ............................................................................................ 141

5.2.2.2. Tăng cường khả năng triển khai kiểm toán hoạt động (nhân tố khả năng của

KTNN)......................................... ............................................................................................ 144

5.2.2.3. Nâng cao kỹ năng của KTV (nhân tố kỹ năng KTV)...................................... 148

5.2.2.4. Tăng khả năng cung để đáp ứng nhu cầu về kiểm toán hoạt động (nhân tố

kinh tế)......................................... ............................................................................................ 149

5.2.2.5. Xây dựng chiến lược phát triển kiểm toán hoạt động...................................... 151

5.3. Ý nghĩa, hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo................................................... 152

5.3.1. Ý nghĩa kết quả nghiên cứu ................................................................................ 152

5.3.2. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo ............................................................. 153

KẾT LUẬN................................................................................................................... 154

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ

CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN .......................................................................................... 155

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................ 156

CÁC PHỤ LỤC ............................................................................................................ 164

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt

ANAO Australian National Audit Office Văn phòng Kiểm toán quốc gia Úc

GAO General Auditing Office Văn phòng Giải trình Trách nhiệm Hòa

Kỳ

INCOSAI International Congress of Supreme

Audit Institutions

Hội nghị Tổ chức các Cơ quan Kiểm

toán tối cao

INTOSAI International Congress of Supreme

Audit Institutions

Tổ chức Quốc tế các Cơ quan Kiểm

toán tối cao

NAO National Audit Office Văn phòng Kiểm toán quốc gia Anh

NPM New Public Management Mô hình quản trị công mới

NZAO New Zealand Audit Office Văn phòng Kiểm toán quốc gia New

ZeaLand

OECD The Organisation for Economic

Co-operation and Development

Các quốc gia Khối hợp tác Kinh tế và

Phát triển chung Châu Âu

SAI

CQKT tối cao

Supreme Audit Institution Cơ quan Kiểm toán tối cao

ISSAI International Standards of

Supreme Audit Institutions

Chuẩn mực Kiểm toán quốc gia

SAV (KTNN) State Audit Office of VietNam Kiểm toán Nhà nước Việt Nam

Tổng KTNN General - Auditor Tổng kiểm toán Nhà nước Việt Nam

KTV Auditor Kiểm toán viên Nhà nước

Luật KTNN Law on State Audit Luật Kiểm toán Nhà nước Việt Nam

BCKT Audit Report Báo cáo kiểm toán

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1. Các giai đoạn chuyển đổi mô hình kiểm toán. .......................................................6

Bảng 2.1. Phân loại nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển kiểm toán hoạt động

..............................................................................................................................................52

Bảng 4.1. Tổng hợp tình hình và kết quả kiểm toán của KTNN giai đoạn 2005 - 2013......72

Bảng 4.2. Quá trình thay đổi chức năng của KTNN giai đoạn 2005 - 2014 ........................76

Bảng 4.3. Phân loại tiêu chuẩn sử dụng trong kiểm toán của KTNN giai đoạn 2005-2013.78

Bảng 4.4. Nguyên nhân hạn chế và các nhân tố ảnh hưởng trong BCKT dự án ..................87

Bảng 4.5. Nguyên nhân và các nhân tố ảnh hưởng trong BCKT Chuyên đề Đất ................90

Bảng 4.6. Thang đo nhóm nhân tố môi trường kinh tế, chính trị và xã hội........................113

Bảng 4.7. Thang đo nhóm nhân tố khả năng của KTNN ...................................................114

Bảng 4.8. Thang đo nhóm nhân tố đặc điểm hoạt động .....................................................114

Bảng 4.9. Thang đo phát triển kiểm toán hoạt động...........................................................115

Bảng 4.10. Kết quả phân tích EFA .....................................................................................117

Bảng 4.11. Ký hiệu các biến nghiên cứu ............................................................................119

Bảng 4.12. Trung bình và độ lệch chuẩn các nhân tố ảnh hưởng.......................................119

Bảng 4.13. Các nhân tố tác động đến việc phát triển kiểm toán hoạt động .......................120

Bảng 4.14. Đánh giá mức độ tác động của nhân tố chính trị..............................................123

Bảng 4.15. Đánh giá mức độ tác động của nhân tố kinh tế ................................................124

Bảng 4.16. Đánh giá mức độ tác động của nhân tố kỹ năng của KTV...............................125

Bảng 4.17. Đánh giá mức độ tác động của nhân tố khả năng của KTNN..........................126

Bảng 5.1. Mức độ tác động và hạn chế của các nhân tố.....................................................131

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1. Mô hình khái niệm kiểm toán hoạt động của Pollitt & cộng sự (1999) ...............46

Hình 2.2. Khung phân tích - mô hình đầu vào, đầu ra..........................................................47

Hình 4.1. Xu hướng phát triển mở rộng của KTNN giai đoạn 2005 - 2013.........................73

Hình 4.2. Các nhân tố tác động đến việc phát triển kiểm toán hoạt động. .........................118

Hình 4.3. Mô hình và kết quả nghiên cứu các nhân tố tác động đến việc phát triển kiểm toán

hoạt động.............................................................................................................................127

Hình 5.1. Mô hình phát triển kiểm toán hoạt động……………………………………….136

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

i

PHẦN GIỚI THIỆU

Lý do chọn đề tài.

Kiểm toán hoạt động bắt đầu xuất hiện trong lĩnh vực công ở một số quốc gia

thuộc OECD từ cuối những năm 1960 và phát triển nhanh đầu những năm 90 cùng

với những cải cách sâu, rộng trong quản trị công tại các quốc gia này. Trong số đó,

một số quốc gia được cho là thành công trong việc thực hiện kiểm toán hoạt động

chẳng hạn Mỹ, Anh, Canada, Úc, Hà Lan nhưng tiến trình và mô hình phát triển có

nhiều điểm khác biệt (Pollitt & cộng sự 1999). Điều này đã thúc đẩy các nhà nghiên

cứu khảo sát thực tiễn hình thành và phát triển loại hình kiểm toán này nhằm tìm

hiểu bản chất và xây dựng lý thuyết về kiểm toán hoạt động. Theo Lonsdale & cộng

sự (2011), đến nay, chúng ta đã gần hiểu biết đầy đủ về kiểm toán hoạt động và hầu

hết các SAI trên thế giới đều thừa nhận rằng phát triển kiểm toán hoạt động trong

lĩnh vực công1

là một nhu cầu tất yếu nhằm đáp ứng kỳ vọng của công chúng. Ngoài

ra, kiểm toán hoạt động có thể đóng góp giá trị tăng thêm qua việc thực hiện hai mục

tiêu kiểm toán hoạt động cơ bản là nâng cao trách nhiệm giải trình và giúp đơn vị

được kiểm toán cải tiến hiệu quả hoạt động. Nhiều SAI khác cũng đã áp dụng lý

thuyết kiểm toán hoạt động vào trong chức năng của mình, nhưng không phải quốc

gia nào cũng có thể triển khai và phát triển thành công loại hình kiểm toán này.

Thống kê các nghiên cứu học thuật về kiểm toán hoạt động được công bố tính đến

tháng 7 năm 2009, có gần 400 bài báo, nghiên cứu liên quan đến kiểm toán hoạt

động

2

, nhưng chỉ có một số ít khám phá và giải thích sự hình thành và phát triển

kiểm toán hoạt động. Kết quả nghiên cứu trên cho thấy bối cảnh kinh tế, chính trị và

xã hội; cải cách quản trị công; những yếu kém trong quản lý và sử dụng nguồn lực

công và khả năng của SAI, những thay đổi trên phương diện kỹ thuật kiểm toán có

ảnh hưởng tới việc hình thành và phát triển kiểm toán hoạt động. Nhìn chung, những

nghiên cứu trước chủ yếu tập trung khảo sát sự hình thành và phát triển kiểm toán

hoạt động tại các nước OECD – là những quốc gia có nhiều khác biệt về thể chế

1 Thuật ngữ “Lĩnh vực công” trong luận án này được sử dụng theo quy định của Luật KTNN có ý nghĩa tương

tự “Khu vực công”.

2 Kiểm toán hoạt động trong luận án này chỉ giới hạn kiểm toán hoạt động trong lĩnh vực công

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

ii

chính trị, kinh tế và xã hội với Việt Nam - quốc gia đang phát triển theo định hướng

xã hội chủ nghĩa. Mặt khác, cho đến nay, vẫn chưa có nghiên cứu nào đưa ra mô

hình các nhân tố tác động tới việc phát triển kiểm toán hoạt động. Phần lớn các

nghiên cứu chỉ dừng lại tìm hiểu và giải thích vai trò ảnh hưởng của các nhân tố tới

sự hình thành và phát triển kiểm toán hoạt động trong lĩnh vực công qua nghiên cứu

định tính.

Tại Việt Nam, về mặt pháp lý, kiểm toán hoạt động đã được thừa nhận chính

thức trong Luật KTNN năm 2005. Năm 2007, nhận sự hỗ trợ chuyên môn từ dự án

GTZ, KTNN đã tổ chức triển khai độc lập một cuộc kiểm toán hoạt động trong dự

án bao gồm 15 chủ đề kiểm toán được xây dựng. Sau đó, nội dung kiểm toán hoạt

động thuộc dự án này đã phải tạm dừng, đến năm 2007, KTNN lần đầu tiên bổ sung

thêm mục tiêu kiểm toán đánh giá tính kinh tế, tính hiệu quả và tính hữu hiệu

3

trong

các cuộc kiểm toán hàng năm4

. Theo Kế hoạch chiến lược giai đoạn 2013-2017 sẽ

tiếp tục triển khai loại hình kiểm toán này. Tuy nhiên, về mặt lý luận, chưa có

nghiên cứu nào liên quan đến chủ đề này được công bố, trong khi đó, KTNN đang

triển khai thực hiện loại hình kiểm toán này trên thực tế một cách độc lập.

Vậy, động cơ nào thúc đẩy các SAI quyết định mở rộng chức năng từ kiểm

toán truyền thống (kiểm toán tuân thủ, kiểm toán báo cáo tài chính) sang kiểm toán

hoạt động, chúng phụ thuộc nhân tố nào, đâu là xu hướng phát triển chung của loại

hình kiểm toán này, liệu lý thuyết kiểm toán hoạt động đến từ các quốc gia phát triển

có thể áp dụng phù hợp cho các quốc gia đang phát triển có nhiều khác biệt về kinh

tế, chính trị - xã hội như Việt Nam không?.

Xuất phát từ khoảng trống trong lý thuyết và nhu cầu thực tiễn, việc khảo sát

lịch sử hình thành và phát triển kiểm toán hoạt động trong lĩnh vực công ở Việt Nam

sẽ đóng góp thêm hiểu biết tại sao KTNN mở rộng chức năng sang kiểm toán hoạt

động, nhưng quá trình triển khai tổ chức thực hiện bị gián đoạn và chậm phát triển?.

3 Hiện nay chưa có định nghĩa đầy đủ để phân biệt thuật ngữ “hữu hiệu” và “hiệu lực”. Thuật ngữ hữu hiệu

được sử dụng nhiều trong các giáo trình kiểm toán hoạt động ở Việt Nam nhưng thuật ngữ “hiệu lực” được sử

dụng có ý nghĩa tương đương tại các văn bản quy định của KTNN. Vì vậy, trong luận án này, hai thuật ngữ

trên được sử dụng có vai trò tương đương.

4

Công văn số 22/KTNN-TH của Tổng KTNN ngày 12/01/2007 hướng dẫn xác định mục tiêu kiểm toán hàng

năm lần đầu tiên bổ sung mục tiêu đánh giá tinh kinh tế, hiệu quả và hiệu lực.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

iii

Nhân tố nào thúc đẩy việc KTNN tìm kiếm thêm chức năng mới này,và nhân tố nào

cản trở sự phát triển của loại hình kiểm toán này trên thực tế. Liệu các phát hiện

trong các nghiên cứu trước có phù hợp với bối cảnh phát triển kiểm toán hoạt động ở

Việt Nam hay không?. Vì vậy, nghiên cứu này nhằm mục đích khám phá và giải

thích các nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển kiểm toán hoạt động

trong lĩnh vực công ở Việt Nam của KTNN.

Mục tiêu nghiên cứu.

Mục tiêu chung: Khám phá các nhân tố và đánh giá mức độ ảnh hưởng của

từng nhân tố đến việc hình thành và phát triển kiểm toán hoạt động trong lĩnh vực

công ở Việt Nam.

Mục tiêu cụ thể:

 Tìm hiểu lịch sử ra đời và phát triển kiểm toán hoạt động của một số quốc

gia trên thế giới và các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình này;

 Xác định trình độ phát triển kiểm toán hoạt động trong lĩnh vực công ở

Việt Nam;

 Xác định và đo lường mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố chính đến việc

hình thành và phát triển kiểm toán hoạt động trong KTNN.

Câu hỏi nghiên cứu

Để đạt được bốn mục tiêu nghiên cứu nêu trên, những câu hỏi nghiên cứu sau

giúp xác lập quy trình nghiên cứu của luận án:

Q1: Tại sao một số SAI trên thế giới chuyển đổi chức năng từ kiểm toán tuân

thủ, kiểm toán báo cáo tài chính (kiểm toán truyền thống) sang kiểm toán hoạt

động?.

Q2: Nhân tố nào ảnh hưởng

5

đến sự xuất hiện kiểm toán hoạt động trong lĩnh

vực công ở Việt Nam?.

Q3: Mức độ phát triển kiểm toán hoạt động của Kiểm toán Nhà nước trong

lĩnh vực công hiện nay ở Việt Nam đang ở giai đoạn nào so với thế giới?.

5 Thuật ngữ “ảnh hưởng” trong luận án này có ý nghĩa chỉ mối quan hệ của từng nhân tố tới sự hình thành và

phát triển kiểm toán hoạt động. Tuy nhiên, thuật ngữ “tác động” nhằm chỉ các nhân tố có mối quan hệ nhân

quả với việc phát triển kiểm toán hoạt động.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

iv

Q4: Những nhân tố nào cản trở sự phát triển kiểm toán hoạt động trong lĩnh

vực công ở Việt Nam.

Q5: Nhân tố nào tác động đến việc phát triển

6

kiểm toán hoạt động trong lĩnh

vực công ở Việt Nam?.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Từ các mục tiêu nghiên cứu trên, đối tượng nghiên cứu trong luận án này là

các nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển kiểm toán hoạt động trong

lĩnh vực công ở Việt Nam của Kiểm toán Nhà nước.

Phạm vi nghiên cứu của luận án là kiểm toán hoạt động của Kiểm toán Nhà

nước trong lĩnh vực công ở Việt Nam và các nhân tố ảnh hưởng, không nghiên cứu

kiểm toán hoạt động trong các doanh nghiệp, các tổ chức khác.

Phương pháp nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu sử dụng trong luận án này là phương pháp nghiên

cứu hỗn hợp, kết hợp giữa phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng. Trong

đó, phương pháp nghiên cứu định tính nhằm mục tiêu khảo sát sự hình thành và phát

triển cũng như khám phá các nhân tố ảnh hưởng đến tiến trình này qua việc kết hợp

ba phương pháp thu thập dữ liệu (i) phân tích tài liệu, báo cáo kiểm toán; (ii) khảo

sát tình huống kiểm toán, (iii) phỏng vấn sâu. Phương pháp nghiên cứu định lượng

được thực hiện bước tiếp theo. Các nhân tố được xác định trong bước nghiên cứu

định tính sẽ được sử dụng trong bước nghiên cứu định lượng để đo lường mức độ

tác động của từng nhân tố tới việc phát triển kiểm toán hoạt động. Quy trình nghiên

cứu trình bày hình bên dưới.

6

Phát triển kiểm toán hoạt động trong lĩnh vực công trong luận án này chính là khả năng và mong muốn của

KTNN có thể triển khai độc lập các cuộc kiểm toán hoạt động nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội. Vì vậy, các nhân

tố tác động đến việc phát triển kiểm toán hoạt động cũng có nghĩa là các nhân tố tác động tới việc triển khai

kiểm toán hoạt động một cách độc lập.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]