Luận văn thạc sĩ UEH nâng cao hiệu quả mua bán nợ tại vietcombank

1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

-----o0o------

BẠCH TRẦN QUÝ NHI

NÂNG CAO HIỆU QUẢ MUA BÁN NỢ

TẠI VIETCOMBANK

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2012

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

2

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

---o0o---

BẠCH TRẦN QUÝ NHI

NÂNG CAO HIỆU QUẢ MUA BÁN NỢ

TẠI VIETCOMBANK

Chuyên ngành: Kinh tế Tài chính Ngân hàng

Mã số : 60340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

GS.TS DƯƠNG THỊ BÌNH MINH

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2012

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

3

MỤC LỤC

CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

LỜI MỞ ĐẦU...................................................................................................................1

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ MUA BÁN NỢ VÀ THỊ TRƯỜNG MUA BÁN NỢ4

1.1.Cơ sở lý luận về mua bán nợ .................................................................................4

1.1.1. Định nghĩa hoạt động mua bán nợ.................................................................4

1.1.2 Đặc điểm mua bán nợ .....................................................................................5

1.2 Cơ sở lý luận về thị trường mua bán nợ ................................................................6

1.2.1 Thị trường mua bán nợ ...................................................................................6

1.2.2 Các bên tham gia mua bán nợ trên thị trường ................................................6

1.2.3 Vai trò của hoạt động mua bán nợ đối với thị trường vốn .............................7

1.2.4. Xác định giá trong các giao dịch mua bán nợ trên thị trường .......................8

1.2.5 Các phương thức thực hiện mua bán nợ trên thị trường...............................10

1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến mua bán nợ trên thị trường .......................................11

1.3.1 Nguồn vốn.....................................................................................................11

1.3.2 Trình độ năng lực các chủ thể tham gia trên thị trường mua bán nợ............11

1.3.3 Khung pháp lý...............................................................................................11

1.3.4 Tâm lý của các chủ thể tham gia mua bán nợ...............................................12

1.3.5 Chính sách định hướng của chính phủ..........................................................12

1.4 Hoạt động mua bán nợ của các tổ chức tín dụng và các rủi ro............................12

1.4.1 Hoạt động mua bán nợ của các tổ chức tín dụng..........................................12

1.4.2 Rủi ro chủ yếu trong hoạt động mua bán nợ của tổ chức tín dụng...............13

1.5. Hiệu quả của việc mua bán nợ ...........................................................................15

1.5.1 Hiệu quả theo thành phần kinh tế.................................................................15

1.5.2 Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả mua bán nợ của các tổ chức tín dụng..........16

1.6 Hệ thống pháp luật về hoạt động mua bán nợ.....................................................18

16.1 Khái quát chung quy định pháp lý về hoạt động mua bán nợ trên thế giới...18

16.2 Khái quát về khung pháp lý cho hoạt động mua bán nợ của Việt nam.........19

1.7 Hoạt động mua bán nợ tại một số nước trên thế giới ..........................................19

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

4

1.7.1 Hoạt động mua bán nợ trên thế giới nói chung ...........................................19

1.7.2 Kinh nghiệm mua bán nợ các nước ..............................................................21

1.7.3 Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam .............................................................25

CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG MUA BÁN NỢ TẠI

VIETCOMBANK.........................................................................................................27

2.1 Thực trạng hoạt động mua bán nợ và thị trường mua bán nợ tại Việt Nam .......27

2.1.1 Cơ sở pháp lý của hoạt động mua bán nợ tại Việt Nam...............................27

2.1.2 Sự hình thành hoạt động mua bán nợ tại Việt Nam: ....................................28

2.1.3 Thực trạng thị trường mua bán nợ tại Việt Nam. .........................................30

2.1.4 Đánh giá hiệu quả hoạt động mua bán nợ tại Việt Nam trong thời gian qua37

2.1.5 Những khó khăn trong việc mua bán, xử lý nợ ............................................40

2.2 Thực trạng mua, bán nợ tại Vietcombank ...........................................................42

2.2.1. Khái quát về tình hình dư nợ tín dụng, nợ xấu và các biện pháp xử lý nợ tại

Vietcombank..........................................................................................................42

2.2.2 Thực trạng hoạt động mua bán nợ của Vietcombank trên thị trường...........46

2.2.3 Đối tác thực hiện tham gia mua bán nợ Vietcombank .................................47

2.2.4 Xác định giá trong giao dịch mua bán nợ của Vietcombank.......................48

2.2.5. Phương thức thực hiện giao dịch mua bán nợ của Vietcombank ................49

2.2.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến mua bán nợ của Vietcombank ..........................51

2.2.7 Các rủi ro trong mua bán nợ của Vietcombank...........................................54

2.2.8.Hiệu quả mua bán nợ của Vietcombank.......................................................55

2.3 Đánh giá quy trình mua, bán nợ của VCB ..........................................................55

2.3.1 Nguyên tắc mua bán nợ ................................................................................55

2.3.2 Đối tượngkhoản nợ được mua bán ...............................................................56

2.3.3 Thẩm quyền xem xét, quyết định mua bán nợ..............................................56

2.3.4 Quy trình thủ tục bán nợ, mua nợ.................................................................58

2.4 Một số nghiệp vụ mua bán nợ tại Vietcombank .................................................61

2.4.1 Một số trường hợp bán nợ ............................................................................61

2.4.2 Một số trường hợp mua nợ ...........................................................................63

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

5

2.5 Đánh giá thực trạng mua, bán nợ tại Vietcombank............................................65

CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ MUA BÁN NỢ TẠI

VIETCOMBANK.........................................................................................................69

3.1. Định hướng hoạt động mua bán nợ tại Vietcombank ........................................69

3.2 Các giải pháp nâng cao hiệu quả mua bán nợ tại Vietcombank..........................69

3.2.1 Nhóm giải pháp thuộc về bộ ngành có liên quan .........................................69

3.2.2 Nhóm giải pháp thuộc về ngân hàng nhà nước. ...........................................74

KẾT LUẬN...................................................................................................................82

TÀI LIỆU THAM KHẢO ...........................................................................................83

1. Giới thiệu sơ lược về hoạt động của Vietcombank ...............................................88

1.1 Quá trình hình thành và phát triển ...................................................................88

1.2 Sơ lược hoạt động kinh doanh của Vietcombank............................................89

1.3 Định hướng hoạt động và mục tiêu phát triển của Vietcombank ....................92

2. Phụ lục quy trình mua bán nợ................................................................................94

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

6

CHỮ VIẾT TẮT

AMC : Công ty quản lý nợ và khai thác tài sản trực thuộc tổ chức tín dụng

BTC : Bộ tài chính

CPH : Cổ phần hóa

DN : Doanh nghiệp

DNNN : Doanh nghiệp nhà nước

DATC : Công ty mua bán nợ và tài sản tồn đọng của doanh nghiệp

HĐTDTW : Hội đồng tín dụng trung ương

M&A : Mua bán sát nhập doanh nghiệp

MBN : Mua bán nợ

LBOs : Mua lại doanh nghiệp bằng vốn vay

NHTM : Ngân hàng thương mại

NHTMCP : Ngân hàng thương mại cổ phần

NHTMQD : Ngân hàng thương mại cổ phần quốc doanh

NHTƯ : Ngân hàng Trung ương

NHNN : Ngân hàng Nhà nước

NHLD : Ngân hàng liên doanh

NHNNVN : Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

RRTD : Rủi ro tín dụng

TCTD : Tổ chức tín dụng

TSBĐ : Tài sản bảo đảm

TSTC : Tài sản thế chấp

TS : Tài sản

VCB (Vietcombank): Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

7

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Biểu đồ 1.1 : “Ảnh hưởng của mua bán nợ đối với thị trường vốn”

Biểu đồ 2.1 : “Số lượng AMC được thành lập theo thời gian và quy mô vốn điều lệ”

Bảng 2.2 : “Số liệu tổng hợp mua bán nợ và tái cơ cấu DN của DATC”

Bảng 2. 3 : “Bảng số liệu mua bán nợ của DATC qua các thời kỳ”

Bảng 2.4 : “Số liệu mua bán nợ giữa DATC và các TCTD”

Bảng 2. 5 : “Bảng số liệu nhóm nợ Vietcombank năm 2009-2011”

Bảng 2. 6 : “Số liệu nhóm nợ Vietcombank theo loại hỉnh DN năn 2009-2011”

Biểu đồ 2.7 : “Dư nợ tín dụng ngắn, trung và dài hạn năm 2009-2011”

Bảng 2.8 : “Kết quả xử lý, thu hồi nợ có vấn đề năm 2009-2011”

Bảng 2.9 : “So sánh biện pháp thu nợ với các biện pháp khác”

Bảng 2.10 : “So sánh giữa quy trình mua nợ và cho vay”

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

1

LỜI MỞ ĐẦU

1. Sự cần thiết của đề tài

Khủng hoảng kinh tế toàn cầu đã tác động xấu đến hầu hết các doanh nghiệp.

Nhiều doanh nghiệp lâm vào tình trạng thua lỗ và không có khả năng thanh toán nợ

vay ngân hàng. Điều này đã ảnh hưởng đến hoạt động của các tổ chức tín dụng, làm tỷ

lệ nợ xấu của các ngân hàng tăng cao và Vietcombank cũng không phải là một ngoại

lệ.

Là một trong các biện pháp xử lý nợ có vấn đề, mua bán nợ được xem là một biện

pháp khá hữu hiệu để xử lý nợ tồn đọng do ưu thế về thời gian xử lý nhanh và xử lý nợ

được dứt điểm, góp phần giảm tỷ lệ nợ xấu, làm lành mạnh tình hình tài chính của

ngân hàng. Thông qua biện pháp này, ngân hàng cũng có thể cơ cấu lại danh mục đầu

tư và/hoặc danh mục cấp tín dụng. Mặt khác, biện pháp này cũng có tác động tích cực

về mặt kinh tế - xã hội.

Mặc dù hoạt động mua bán nợ trên thế giới đã tồn tại hàng chục năm nay và phát

triển rất mạnh ở các quốc gia phát triển như Anh, Mỹ, Hàn Quốc…. Hầu hết các ngân

hàng nước ngoài đều hoạt động trong lĩnh vực này và mang lại hiệu quả cho việc tái cơ

cấu doanh nghiệp và tái cơ cấu nền kinh tế. Tuy nhiên thị trường nợ và mua bán nợ ở

Việt Nam đến nay vẫn còn rất hạn chế. Hiện nay những vướng mắc về cơ chế, chính

sách là những khó khăn chủ yếu làm ảnh hưởng lớn đến hoạt động mua bán nợ, tái cấu

trúc doanh nghiệp.

Trong tình hình nợ của doanh nghiệp tại ngân hàng ngày càng gia tăng, việc tạo

dựng thị trường mua bán nợ là xu hướng tất yếu. Việt Nam không thể không phát triển

thị trường mua bán nợ, bởi đó là một đòi hỏi khách quan của nền kinh tế, một trong

những giải pháp giúp lành mạnh hóa tài chính cho các doanh nghiệp và ngân hàng

thương mại.

Trước nhu cầu cấp thiết đó, Luận văn “Giải pháp nâng cao hiệu quả mua bán

nợ tại Vietcombank” sẽ nghiên cứu thực trạng tình thị trường mua bán nợ tại Việt

nam nói chung và đề ra các giải pháp nâng cao hiệu quả mua bán nợ trong hệ thống

Vietcombank nói riêng.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

2

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

Mục đích của đề tài này là tìm hiểu bản chất của hoạt động mua bán nợ, đánh giá

khách quan thực trạng các quy định điều chỉnh hoạt động mua bán nợ, xác định điều

kiện cụ thể của Vietcombank khi thực hiện hoạt động này. Từ đó, đề tài sẽ đề xuất

phương hướng và những giải pháp phát triển tình thị trường mua bán nợ tại Việt nam

nói chung và hệ thống Vietcombank nói riêng.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Với mục tiêu nghiên cứu đặt ra ở trên, đối tượng nghiên cứu của đề tài là các vấn

đề về bản chất hoạt động mua bán nợ, nguyên tắc, phạm vi, thẩm quyền, trình tự, thủ

tục mua bán nợ…

3.2. Phạm vi nghiên cứu

Hoạt động mua bán nợ trong thực tiễn rất đa dạng với các mục đích khác nhau.

Trong phạm vi đề tài này, chỉ nghiên cứu hoạt động mua bán nợ dưới góc độ là một

biện pháp xử lý nợ xấu của ngân hàng. Chủ thể chính của hoạt động bán nợ trong

nghiên cứu này là tình hình mua bán nợ tại Vietcombank từ năm 2006 đến nay.

4. Phương pháp tiến hành nghiên cứu và cơ sở nghiên cứu

 Phương pháp mô tả nhằm đưa ra cái nhìn tổng quan về tình hình mua bán nợ tại

các nước trên thế giới và Việt Nam.

 Phương pháp lịch sử nhằm so sánh, đối chiếu các thông tin trong quá khứ để tìm

hiểu nguyên nhân và có các kết luận phù hợp.

 Phương pháp phân tích : phân tích kết quả xử lý thông tin thu thập được

 Phương pháp tổng hợp thông tin: tập hợp các dữ liệu thông tin thu thập để tổng

hợp kết quả nghiên cứu.

* Các vấn đề cần nghiên cứu

 Phản ánh thực trạng tình hình mua bán nợ tại Việt Nam

 Những vướng mắc về cơ chế, chính sách trong quá trình thực hiện mua bán nợ

tại Việt Nam

 Phân tích thực trạng tình hình mua bán nợ trong hệ thống Vietcombank.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

3

5. Đóng góp mới về khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài

 Là đề tài nghiên cứu một cách hệ thống những vấn đề lý luận cơ bản về hoạt

động mua bán nợ.

 Góp phần làm sáng tỏ sự cần thiết khách quan của hoạt động mua bán nợ tại

Việt Nam và việc hoàn thiện nghiệp vụ bán nợ tại Vietcombank.

 Đề tài phân tích khách quan, khoa học về thực tiễn hoạt động bán nợ của

Vietcombank trong thời gian qua.

 Đề xuất phương hướng và giải pháp cụ thể để hoàn thiện hoạt động bán nợ tại

Vietcombank.

6. Nguồn thông tin dữ liệu : được lấy từ các nguồn trong và ngoài nước như:

 Tài liệu mua bán nợ trong và nước ngoài

 Tài liệu văn bản quy định về hoạt động mua bán nợ trong nước

 Dữ liệu tình hình mua bán nợ của Vietcombank.

7. Những điểm mới của luận văn:

Hiện nay tại Việt Nam chưa có nhiều đề tài nghiên cứu về mua bán nợ tại Việt

Nam. Hoạt động mua bán nợ vẫn còn là một khái niệm dường như lạ lẫm với rất nhiều

người, nhưng thực tế nó lại rất phổ biến trên thế giới, nhất là tại các nước có nền kinh

tế phát triển như Mỹ, Anh, Hàn Quốc,...

Điểm mới của luận văn là nêu ra được những lợi ích và sự cần thiết phát triển

nghiệp vụ mua bán nợ nhất là trong tình hình hiện nay, khi Việt nam gia nhập vào thị

trường thương mại quốc tế. Luận văn cũng trình bày được các giải pháp thiết thực

nhằm nâng cao hiệu quả mua bán nợ trong hệ thống của Vietcombank.

8. Kết cấu luận văn

Ngoài phần Lời mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn

trình bày theo 3 chương gồm:

Chương 1: Cơ sở lý luận về mua bán nợ và thị trường mua bán nợ

Chương 2: Thực trạng hoạt động mua bán nợ tại Vietcombank

Chương 3: Các giải pháp nâng cao hiệu quả mua bán nợ tại Vietcombank

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]