Luận văn thạc sĩ UEH kiểm định sự hòa hợp của các chuẩn mực kế toán về tài sản giữa việt nam và quốc

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

Phạm Thị Thuỳ Thanh

KIỂM ĐỊNH SỰ HOÀ HỢP CỦA CÁC CHUẨN MỰC KẾ

TOÁN VỀ TÀI SẢN GIỮA VIỆT NAM VÀ QUỐC TẾ

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2014

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

Phạm Thị Thuỳ Thanh

KIỂM ĐỊNH SỰ HOÀ HỢP CỦA CÁC CHUẨN MỰC KẾ

TOÁN VỀ TÀI SẢN GIỮA VIỆT NAM VÀ QUỐC TẾ

Chuyên ngành :Kế toán

Mã số :60340301

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. NGUYỄN ANH HIỀN

Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2014

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong luận

văn là trung thực và đƣợc thu thập từ các nguồn dữ liệu khách quan. Các kết quả

của luận văn này chƣa đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Học viên

Phạm Thị Thuỳ Thanh

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

MỤC LỤC

Trang phụ bìa

Lời cam đoan

Mục lục

Danh mục từ viết tắt

Danh mục các bảng, biểu

CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU......................................................................................1

1.1. Tính cấp thiết của đề tài....................................................................................1

1.2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu........................................................................2

1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................2

1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu.....................................................................................2

1.3. Đối tƣợng, phạm vi và phƣơng pháp nghiên cứu .............................................3

1.3.1. Đối tƣợng nghiên cứu.................................................................................3

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu....................................................................................3

1.3.3. Phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................3

1.4. Đóng góp mới của đề tài...................................................................................4

1.5. Kết cấu của đề tài..............................................................................................4

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ HÒA HỢP KẾ TOÁN CỦA CÁC

CHUẨN MỰC KẾ TOÁN VỀ TÀI SẢN ................................................................6

2.1. Các khái niệm cơ bản........................................................................................6

2.1.1. Chuẩn mực kế toán.....................................................................................6

2.1.1.1. Chuẩn mực kế toán ..............................................................................6

2.1.1.2. Chuẩn mực kế toán Việt Nam ..............................................................7

2.1.1.3. Chuẩn mực kế toán Quốc tế.................................................................7

2.1.2. Chuẩn mực kế toán về tài sản.....................................................................7

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

2.1.2.1. Các chuẩn mực kế toán Việt Nam về tài sản .......................................7

2.1.2.2. Các chuẩn mực kế toán Quốc Tế về tài sản.......................................10

2.1.3. Khái niệm về hòa hợp kế toán..................................................................19

2.1.3.1. Khái niệm...........................................................................................19

2.1.3.2. Phân loại............................................................................................20

2.1.3.3. Tiến trình hoà hợp kế toán quốc tế ....................................................20

2.2. Tổng quan các nghiên cứu trƣớc đây..............................................................22

2.2.1. Nghiên cứu trên thế giới...........................................................................23

2.2.2. Nghiên cứu trong nƣớc.............................................................................26

Kết luận chƣơng 2 ...................................................................................................35

CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................36

3.1. Mục tiêu và giả thuyết nghiên cứu .................................................................36

3.1.1. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................36

3.1.2. Giả thuyết nghiên cứu ..............................................................................37

3.2. Thiết kế nghiên cứu ........................................................................................39

3.2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu..........................................................................39

3.2.2. Mô tả dữ liệu ............................................................................................40

Kết luận chƣơng 3 ...................................................................................................41

CHƢƠNG 4: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................42

4.1. Kiểm định các giả thuyết về sự hòa hợp giữa kế toán Việt Nam và quốc tế

qua các chuẩn mực về TS ......................................................................................42

4.1.1. Kết quả kiểm định ....................................................................................43

4.1.2. Kết luận về giả thuyết H1.........................................................................49

Kết luận chƣơng 4 ...................................................................................................52

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ........................................53

5.1. Kết luận...........................................................................................................53

5.2. Một số kiến nghị .............................................................................................54

5.2.1. Kiến nghị chung .......................................................................................54

5.2.2. Kiến nghị đối với các chuẩn mực cụ thể ..................................................56

5.2.2.1. Chuẩn mực VAS 02 ............................................................................56

5.2.2.2. Chuẩn mực VAS 03 ............................................................................59

5.2.2.3. Chuẩn mực VAS 04 ............................................................................62

5.2.2.4. Chuẩn mực VAS 05 ............................................................................63

Kết luận chƣơng 5 ...................................................................................................64

Tài liệu tham khảo

Phụ lục

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Các từ viết tắt tiếng Việt

Chữ viết tắt Tên đầy đủ

BCĐKT Bảng cân đối kế toán

BCKQHĐKD Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh

BCTC Báo cáo tài chính

BCTC HN Báo cáo tài chính hợp nhất

BĐS Bất động sản

BĐSĐT Bất động sản đầu tƣ

CMKT Chuẩn mực kế toán

DN Doanh nghiệp

HTK Hàng tồn kho

TS Tài sản

TSCĐ Tài sản cố định

TSCĐHH Tài sản cố định hữu hình

TSCĐVH Tài sản cố định vô hình

Các từ viết tắt tiếng Anh

Chữ viết tắt Tên đầy đủ tiếng Anh Tên đầy đủ tiếng Việt

FASB Financial Accounting

Standards Board

Hội đồng Chuẩn mực Kế

toán Tài chính

IAS International Accounting

Standard

Chuẩn mực kế toán quốc

tế

IASB International Accounting

Standards Board

Hội Đồng Chuẩn Mực Kế

Toán Quốc Tế

IASC International Accounting

Standards Committee

Ủy ban chuẩn mực kế

toán quốc tế

IFRSs International Financial

Reporting Standard

Chuẩn mực báo cáo tài

chính quốc tế

SEC Securities and Exchange

Commission

Uỷ ban hối đoái và chứng

khoán Mỹ

VAS Vietnamese Accounting

Standard

Chuẩn mực kế toán Việt

Nam

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU

Bảng 2.1. So sánh các chuẩn mực kế toán về tài sản giữa Việt Nam và quốc tế.....15

Bảng 3.1. Các loại yêu cầu áp dụng của nguyên tắc kế toán ...................................42

Bảng 4.1. Mức độ hoà hợp gữa VAS 2 và IAS 2......................................................45

Bảng 4.2. Mức độ hoà hợp gữa VAS 3 và IAS 16....................................................46

Bảng 4.3. Mức độ hoà hợp gữa VAS 4 và IAS 38....................................................46

Bảng 4.4. Mức độ hoà hợp gữa VAS 5 và IAS 40 ...................................................47

Bảng 4.5. Phân tích những khác biệt dẫn đến mức độ hòa hợp cao/mức độ hòa hợp

thấp giữa các cặp CMKT ..........................................................................................47

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

1

CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU

1.1. Tính cấp thiết của đề tài

Quá trình toàn cầu hóa với sự phát triển mạnh mẽ của thị trƣờng vốn đã tác động

đến quá trình hòa hợp và hội tụ kế toán trên phạm vi toàn thế giới. Biểu hiện cụ thể

của nó là sự ra đời của Hội Đồng Chuẩn Mực Kế Toán Quốc Tế (IASB) và các

chuẩn mực kế toán quốc tế (IASs) và chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRSs).

Cho đến thời điểm hiện tại, IASC đã ban hành 28 chuẩn mực kế toán (CMKT) quốc

tế và IASB đã ban hành 15 chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRSs). Các chuẩn

mực này đã đƣợc sử dụng ở nhiều quốc gia nhằm đáp ứng yêu cầu thống nhất trong

việc lập và ban hành báo cáo tài chính (BCTC). Không nằm ngoài xu thế này, ở

nƣớc ta, từ những năm 2000 đến 2005, Bộ Tài Chính đã xây dựng hệ thống chuẩn

mực kế toán Việt Nam (VAS) dựa trên hệ thống chuẩn mực kế toán quốc tế. Tuy

vậy, mặc dù đƣợc xây dựng với nguyên tắc vận dụng có chọn lọc thông lệ quốc tế,

phù hợp với đặc điểm nền kinh tế và trình độ quản lý của doanh nghiệp Việt Nam,

chuẩn mực kế toán Việt Nam vẫn có mức độ hòa hợp chƣa cao với chuẩn mực kế

toán quốc tế. Theo một nghiên cứu gần đây về mức độ hòa hợp giữa chuẩn mực kế

toán Việt Nam và chuẩn mực kế toán quốc tế, mức độ hòa hợp của VAS với

IAS/IFRS liên quan đến 10 chuẩn mực đƣợc chọn nghiên cứu ở mức bình quân là

68%. Theo đó, các chuẩn mực về doanh thu và chi phí có mức độ hòa hợp cao hơn

các chuẩn mực về tài sản (TS). Sự khác biệt chủ yếu giữa VAS và IAS/IFRS là khác

biệt về cơ sở đo lƣờng tài sản dựa trên cơ sở giá trị hợp lý và vấn đề khai báo thông

tin.

Lựa chọn IAS/IFRS làm cơ sở chủ yếu để xây dựng hệ thống chuẩn mực kế toán là

một sự lựa chọn hợp lý. Tuy vậy, khoảng cách giữa chuẩn mực kế toán Việt Nam và

quốc tế, đặc biệt là các chuẩn mực về tài sản vẫn còn lớn đã ảnh hƣởng đến quá

trình hội nhập và hoàn thiện chuẩn mực kế toán của nƣớc ta. Việc tìm hiểu mức độ

hòa hợp của chuẩn mực kế toán tài sản của Việt Nam và quốc tế có ý nghĩa quan

trọng trong việc đánh giá mức độ hòa hợp, tìm nguyên nhân và đƣa ra định hƣớng

cho việc hoàn thiện các chuẩn mực về tài sản nói riêng và hệ thống chuẩn mực kế

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

2

toán Việt Nam nói chung. Tuy vậy, ở Việt Nam vẫn chƣa có nhiều nghiên cứu định

lƣợng về vấn đề này. Do đó, tôi chọn đề tài “Kiểm định sự hòa hợp của các chuẩn

mực kế toán về tài sản giữa Việt Nam và Quốc Tế” làm đề tài nghiên cứu cho luận

văn thạc sỹ của mình.

1.2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu

1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu nghiên cứu chính của luận văn là kiểm định mức độ hoà hợp của CMKT

về tài sản giữa Việt Nam và quốc tế, từ đó đƣa ra kiến nghị nhằm hoàn thiện hệ

thống CMKT Việt Nam nói chung và các CMKT của Việt Nam về tài sản nói riêng.

Tuy nhiên, do phạm vi nghiên cứu chỉ là so sánh các nguyên tắc kế toán của từng

cặp CMKT chọn lọc để nghiên cứu, phần tính toán chỉ dừng lại ở các chỉ số đo

lƣờng mức độ hòa hợp của hai bộ CMKT chứ không đƣa ra mức ý nghĩa để kiểm

định giả thiết nghiên cứu.

Để đạt đƣợc mục tiêu trên, luận văn thực hiện các bƣớc nghiên cứu sau:

- Tổng hợp lý thuyết về chuẩn mực kế toán, hoà hợp kế toán và khái quát về

hệ thống CMKT Việt Nam và quốc tế về tài sản làm nền tảng lý thuyết cho

nghiên cứu

- Tổng hợp và phân tích các nghiên cứu ở Việt Nam và trên thế giới đã thực

hiện về mức độ hoà hợp của các bộ CMKT

- Xây dựng giả thuyết về mức độ hoà hợp giữa CMKT Việt Nam và quốc tế về

tài sản

- Tập hợp dữ liệu, thực hiện tính toán các chỉ số để xác định mức độ hoà hợp

giữa CMKT Việt Nam và quốc tế về tài sản

- Đƣa ra một số đề xuất nhằm nâng cao mức độ hoà hợp giữa CMKT Việt

Nam với CMKT quốc tế nói chung và giữa các chuẩn mực kế toán về tài sản

nói riêng

1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu

Các câu hỏi nghiên cứu của luận văn sẽ đƣợc làm rõ qua các bƣớc trên, gồm có:

- Bản chất của hoà hợp kế toán là gì?

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

3

- Các nghiên cứu đã có về mức độ hoà hợp giữa các bộ CMKT cho thấy điều

gì? Các vấn đề nào cần tiếp tục nghiên cứu?

- Các giả thuyết nào có thể đặt ra về mức độ hoà hợp giữa CMKT Việt Nam

và quốc tế về tài sản?

- Luận văn có thể sử dụng phƣơng pháp nào để kiểm định giả thuyết đặt ra?

- Kết quả nghiên cứu về mức độ hoà hợp giữa CMKT Việt Nam và quốc tế về

tài sản là gì?

- Các giải pháp nào có thể đặt ra nhằm nâng cao mức độ hoà hợp giữa CMKT

Việt Nam và quốc tế nói chung và giữa các chuẩn mực kế toán về tài sản nói

riêng?

1.3. Đối tƣợng, phạm vi và phƣơng pháp nghiên cứu

1.3.1. Đối tƣợng nghiên cứu

Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là mức độ hòa hợp giữa các CMKT của Việt

Nam và quốc tế về tài sản

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu

Các CMKT của Việt Nam đƣợc nghiên cứu là các VAS hiện hành liên quan đến tài

sản, bao gồm: VAS 02 (Hàng tồn kho), VAS 03 (Tài sản cố định hữu hình), VAS

04 (Tài sản cố định vô hình) và VAS 05 (Bất động sản đầu tƣ).

Các CMKT quốc tế đƣợc nghiên cứu là các chuẩn mực quốc tế hiện hành bao gồm

IAS 02 (Hàng tồn kho), IAS 16 (Bất động sản, nhà xƣởng và thiết bị), IAS 38 (Tài

sản phi vật chất) và IAS 40 (Bất động sản đầu tƣ).

1.3.3. Phƣơng pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phƣơng pháp định lƣợng để đo lƣờng mức độ hòa hợp giữa chuẩn

mực kế toán Việt Nam và quốc tế về tài sản. Các công cụ và phƣơng pháp cụ thể

đƣợc sử dụng chủ yếu là: Phƣơng pháp quan sát, phƣơng pháp giả thuyết, phƣơng

pháp thống kê.

- Phƣơng pháp quan sát: Quan sát và thu thập thông tin từ các nghiên cứu đã

đƣợc thực hiện về mức độ hòa hợp kế toán và CMKT Việt Nam và CMKT

quốc tế.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]