Luận văn thạc sĩ UEH hiệu ứng ngày trong tuần trên thị trường chứng khoán việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ Tp. HCM

------------

NGUYỄN KHÁNH HÒA

HIỆU ỨNG NGÀY TRONG TUẦN TRÊN

THỊ TRƢỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2012

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ Tp. HCM

------------

NGUYỄN KHÁNH HÒA

HIỆU ỨNG NGÀY TRONG TUẦN TRÊN

THỊ TRƢỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

Chuyên ngành: Kinh tế tài chính – Ngân hàng

Mã ngành: 60. 31. 12

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS. TS Lê Phan Thị Diệu Thảo

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2012

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả luận văn có lời cam đoan danh dự về luận văn thạc sĩ kinh tế của

mình, cụ thể:

Tôi tên là Nguyễn Khánh Hòa

Sinh ngày 1 tháng 2 năm 1986 – Tại Khánh Hòa.

Quê quán: Khánh Hòa.

Là học viên cao học khóa 19 của Trường đại học Kinh tế TP. HCM.

Mã số học viên: 7701110350

Cam đoan luận văn thạc sĩ kinh tế: “Hiệu ứng ngày trong tuần

trên thị trƣờng chứng khoán Việt Nam”.

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS Lê Phan Thị Diệu Thảo.

Luận văn được thực hiện tại Trường đại học Kinh tế TP. HCM.

Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu

có tính độc lập riêng, không sao chép bất kỳ tài liệu nào và chưa được công bố toàn

bộ nội dung này bất kỳ ở đâu, các số liệu, các nguồn trích dẫn trong luận văn được

chú thích nguồn gốc rõ ràng, minh bạch.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi.

Thành phố Hồ Chí Minh, Ngày… tháng…năm 2012

Tác giả

Nguyễn Khánh Hòa

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ HIỆU ỨNG NGÀY TRONG TUẦN.................5

1.1 Các lý thuyết cơ bản............................................................................................5

1.1.1 Lý thuyết thị trường hiệu quả..................................................................5

1.1.1.1 Giới thiệu lý thuyết thị trường hiệu quả ...................................5

1.1.1.2 Các cấp độ của lý thuyết thị trường hiệu quả ...........................5

1.1.2 Lý thuyết bước đi ngẫu nhiên .................................................................7

1.2 Các hiện tƣợng bất thƣờng trên thị trƣờng chứng khoán ..............................8

1.2.1 Khái niệm hiện tượng bất thường ...........................................................8

1.2.2 Một số hiện tượng bất thường trên thị trường chứng khoán...................8

1.3 Hiệu ứng ngày trong tuần trên thị trƣờng chứng khoán ..............................12

1.3.1 Khái niệm hiệu ứng ngày trong tuần trên thị trường chứng khoán.......12

1.3.2 Mối liên hệ giữa hiệu ứng ngày trong tuần trên thị trường chứng khoán

và lý thuyết thị trường hiệu quả .....................................................................12

1.3.3 Sự cần thiết phải nghiên cứu hiệu ứng ngày trong tuần........................13

1.3.4 Các kết quả nghiên cứu về hiệu ứng ngày trong tuần tại các thị trường

chứng khoán các nước....................................................................................13

1.3.4.1 Các kết quả nghiên cứu về hiệu ứng ngày trong tuần tại các thị

trường chứng khoán phát triển............................................................13

1.3.4.2 Các kết quả nghiên cứu về hiệu ứng ngày trong tuần tại các thị

trường chứng khoán mới nổi...............................................................15

1.3.4.3 Các kết quả nghiên cứu về hiệu ứng ngày trong tuần tại thị

trường chứng khoán Việt Nam ...........................................................17

1.3.5 Các kết quả nghiên cứu về hiệu ứng ngày trong tuần đối với chứng

khoán thuộc các ngành khác nhau..................................................................18

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

1.3.6 Các kết quả nghiên cứu về hiệu ứng ngày trong tuần đối với chứng

khoán của các công ty có giá trị vốn hóa thị trường khác nhau.....................18

1.3.7 Các kết quả nghiên cứu về nguyên nhân của hiệu ứng ngày trong

tuần.................................................................................................................19

1.3.8 Ưu nhược điểm của việc đầu tư theo hiệu ứng ngày trong tuần ...........20

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1........................................................................................21

CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG THỊ TRƢỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

...................................................................................................................................23

2.1 Tổng quan về thị trƣờng chứng khoán Việt Nam..........................................23

2.1.1 Khuôn khổ giám sát ..............................................................................23

2.1.1.1 Cơ quan quản lý nhà nước về chứng khoán............................23

2.1.1.2 Luật chứng khoán ...................................................................24

2.1.2 Hình thức tổ chức hoạt động.................................................................24

2.2 Quá trình phát triển của thị trƣờng chứng khoán Việt Nam .......................25

2.2.1 Giai đoạn sơ khai của thị trường chứng khoán Việt Nam (2000-2005)

........................................................................................................................25

2.2.2 Giai đoạn phát triển đột phá của thị trường chứng khoán Việt Nam

(2006).............................................................................................................26

2.2.3 Giai đoạn bùng nổ của thị trường chứng khoán Việt Nam (2007) .......26

2.2.4 Giai đoạn sụt giảm mạnh của thị trường chứng khoán Việt Nam (2008)

........................................................................................................................27

2.2.5 Giai đoạn phục hồi và phát triển nhưng chưa bền vững của thị trường

chứng khoán Việt Nam (2009-2012) .............................................................27

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2........................................................................................34

CHƢƠNG 3 KIỂM ĐỊNH HIỆU ỨNG NGÀY TRONG TUẦN TRÊN THỊ

TRƢỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM ...........................................................35

3.1 Dữ liệu ................................................................................................................35

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

3.1.1 Chỉ số giá chứng khoán của Sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ

Chí Minh và Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội............................................35

3.1.2 Chỉ số giá chứng khoán theo ngành của Công ty cổ phần nghiên cứu

đầu tư Phú Toàn .............................................................................................35

3.1.2.1 Cơ sở phân ngành của Phú Toàn ............................................36

3.1.2.2 Công thức tính chỉ số giá theo ngành của Phú Toàn ..............38

3.1.2.3 Tiêu chuẩn lựa chọn chứng khoán ..........................................39

3.1.3 Chỉ số giá chứng khoán theo giá trị vốn hóa thị trường của Vietstock 40

3.1.4 Lợi suất chứng khoán............................................................................41

3.2 Phƣơng pháp nghiên cứu..................................................................................41

3.2.1 Kiểm định nghiệm đơn vị (Unit root test).............................................41

3.2.2 Quan sát hiện tượng tự tương quan của chuỗi lợi suất .........................42

3.2.3 Mô hình hồi qui đa biến với biến giả và mô hình AR(1)......................43

3.2.4 Kiểm định ảnh hưởng ARCH ...............................................................44

3.2.5 Mô hình GARCH (1,1) và Modified AR(1)-GARCH(1,1) ..................45

3.3 Kết quả kiểm định hiệu ứng ngày trong tuần ................................................47

3.3.1 Kết quả kiểm định hiệu ứng ngày trong tuần đối với lợi suất trung bình

........................................................................................................................47

3.3.1.1 Kết quả ước lượng đối với lợi suất trung bình từ mô hình

GARCH(1,1).......................................................................................47

3.3.1.2 Kết quả ước lượng đối với lợi suất trung bình từ mô hình

Modified AR(1)-GARCH(1,1) ...........................................................47

3.3.2 Kết quả kiểm định hiệu ứng ngày trong tuần đối với mức độ biến động

của lợi suất .....................................................................................................50

3.3.2.1 Kết quả ước lượng đối với phương sai từ mô hình GARCH

(1,1).....................................................................................................50

3.3.2.2 Kết quả ước lượng đối với phương sai từ mô hình Modified

AR(1)-GARCH (1,1) ..........................................................................50

3.3.3 Kiểm định các khuyết tật của mô hình..................................................51

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

3.3.3.1 Kiểm định hiện tượng tự tương quan của phần dư .................52

3.3.3.2 Kiểm định ảnh hưởng ARCH .................................................52

3.3.3.3 Kiểm định giả thiết phân phối bình thường của phần dư .......52

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3........................................................................................53

CHƢƠNG 4 GIẢI PHÁP NÂNG CAO TÍNH HIỆU QUẢ CỦA THỊ TRƢỜNG

VÀ ĐẦU TƢ CHỨNG KHOÁN THEO HIỆU ỨNG NGÀY TRONG TUẦN 55

4.1 Giải pháp cho nhà quản lý ...............................................................................55

4.1.1 Hướng dẫn cụ thể về công bố thông tin bất thường..............................56

4.1.2 Gia tăng chế tài đối với trường hợp vi phạm công bố thông tin...........57

4.1.3 Tăng cường công tác thông tin báo chí.................................................57

4.1.4 Nâng cao hiệu quả quy trình tiếp nhận và xử lý thông tin....................57

4.1.5 Giảm khoảng cách giữa ngày giao dịch và ngày thanh toán.................58

4.1.6 Tăng cường thu hút nhà đầu tư có tổ chức............................................58

4.1.7 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ...................................................59

4.1.8 Xây dựng bộ chỉ số phản ánh đúng diễn biến thị trường......................60

4.2 Giải pháp cho nhà đầu tƣ.................................................................................60

4.2.1 Chiến lược lựa chọn thời điểm giản đơn...............................................60

4.2.2 Chiến lược lựa chọn thời điểm theo mã chứng khoán ..........................61

4.2.3 Chiến lược kết hợp các hiện tượng bất thường.....................................62

4.2.4 Chiến lược tránh các khoản lỗ tiềm năng .............................................63

4.2.5 Tính toán thuế và các chi phí giao dịch ...............................................63

4.2.6 Cập nhật các quy luật của thị trường và đánh giá lại kinh nghiệm.......63

4.2.7 Nâng cao hiểu biết và tránh tâm lý bầy đàn........................................634

4.3 Những đóng góp và hạn chế của luận văn ......................................................64

KẾT LUẬN CHƢƠNG 4........................................................................................66

KẾT LUẬN..............................................................................................................67

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................69

PHỤ LỤC................................................................................................................... I

Phụ lục 1: Một số quy định giao dịch trên HOSE, HNX và UPCOM........................ I

Phụ lục 2: Bảng mô tả hệ thống phân ngành Phú Toàn ........................................... IV

Phụ lục 3: Kết quả kiểm định Unit root test............................................................. IX

Phụ lục 4: Giản đồ tự tương quan của các chuỗi lợi suất........................................XII

Phụ lục 4a: Giản đồ tự tương quan của các chuỗi lợi suất bậc từ 1-18...................XII

Phụ lục 4b: Giản đồ tự tương quan của các chuỗi lợi suất bậc từ 19-36 ............XVIII

Phụ lục 5: Kết quả kiểm định ảnh hưởng ARCH đối với phần dư theo OLS.....XXIV

Phụ lục 6: Kết quả ước lượng đối với lợi suất trung bình từ mô hình GARCH(1,1)

........................................................................................................................... XXVII

Phụ lục 7: Kết quả ước lượng đối với lợi suất trung bình từ mô hình Modified

AR(1)-GARCH(1,1).........................................................................................XXVIII

Phụ lục 8: Kết quả ước lượng đối với phương sai lợi suất từ mô hình GARCH(1,1)

........................................................................................................................... XXXII

Phụ lục 9: Kết quả ước lượng đối với phương sai lợi suất từ mô hình Modified

AR(1)-GARCH(1,1).........................................................................................XXXIII

Phụ lục 10: Giản đồ tự tương quan của bình phương phần dư ...................... XXXVII

Phụ lục 10a: Giản đồ tự tương quan của bình phương phần dư bậc từ 1-18 . XXXVII

Phụ lục 10b: Giản đồ tự tương quan của bình phương phần dư bậc từ 19-36 .... XLIII

Phụ lục 11: Kết quả kiểm định ảnh hưởng ARCH đối với phần dư từ mô hình

GARCH(1,1) và Modified AR(1)-GARCH(1,1)................................................XLIX

Phụ lục 12: Kết quả kiểm định phân phối bình thường của phần dư...................... LII

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC BẢNG BIỂU

BẢNG

Trang

Bảng 3.1: Sự khác biệt tương quan trong ngành và ngoài ngành của ngành tương

quan cao theo tiêu chuẩn phân ngành ICB................................................................36

Bảng 3.2: Sự khác biệt tương quan trong ngành và ngoài ngành của ngành tương

quan cao theo hệ thống phân ngành Phú Toàn..........................................................37

Bảng 3.3: Phân loại doanh nghiệp theo giá trị vốn hóa thị trường của Vietstock ....40

Bảng 3.4: Kết quả ước lượng đối với lợi suất trung bình từ mô hình GARCH(1,1)

...................................................................................................................................47

Bảng 3.5: Kết quả ước lượng đối với lợi suất trung bình từ mô hình Modified

AR(1)-GARCH(1,1)..................................................................................................47

HÌNH

Trang

Hình 1.1 Các nhóm thông tin và cấp độ hiệu quả của thị trường ...............................7

Hình 2.1: Giá trị vốn hóa HOSE và HNX (2000-6/2012) ........................................31

Hình 2.2: Số lượng công ty niêm yết trên HOSE và HNX (2000-6/2012)...............31

Hình 2.3: Diễn biến các chỉ số 2009-2012................................................................32

Hình 3.1: Đồ thị phần dư từ mô hình (3.5) đối với lợi suất ngành cao su ...............44

Hình 4.1: Mối quan hệ giữa các giải pháp và mục tiêu nghiên cứu.........................55

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

Danh mục chữ viết tắt tiếng Việt

HASTC Trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội

HNX Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội

HNX-Index Chỉ số giá chứng khoán của Sở giao dịch chứng khoán

Hà Nội

HOSE Sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh

NHNN Ngân hàng nhà nước

Phú Toàn Công ty cổ phần nghiên cứu đầu tư Phú Toàn

TTCK Thị trường chứng khoán

VN-Index Chỉ số giá chứng khoán của Sở giao dịch chứng khoán

thành phố Hồ Chí Minh

TTCK Thị trường chứng khoán

TTCKVN Thị trường chứng khoán Việt Nam

UBCKNN Ủy ban chứng khoán nhà nước

Danh mục chữ viết tắt tiếng Anh

AC Auto correlation

AR Auto regression

ARCH Autoregressive conditional heteroskedasticity

ATC At-the-closing order

ATO At-the-opening order

D/P Dividend to price ratio

GARCH Generalized autoregressive conditional heteroskedasticity

GATS General Agreement on Trade in Services

ICB Industries classification benchmark

IOSCO International Organization of Securities Commissions

LO Limit Order

NYSE New York Stock Exchange

OLS Ordinary least square

OTC Over-The-Counter Market

PAC Partial auto correlation

P/B Price to Book Ratio

P/E Price to Earning Ratio

S&P500 Standard & Poor's 500 Stock Index

WTO World Trade Organisation

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

1

MỞ ĐẦU

1.Tính cấp thiết của đề tài

TTCKVN đang đóng vai trò ngày càng quan trọng đối với nền kinh tế. Các

quy luật vận động và phát triển của thị trường, đặc biệt là các hiện tượng bất thường

(anomalies) trên TTCKVN thu hút sự quan tâm của rất nhiều nhà nghiên cứu. Hiệu

ứng ngày trong tuần là một trong số các hiện tượng bất thường đó.

Hiệu ứng ngày trong tuần (day-of-the-week effect) là hiện tượng lợi suất

chứng khoán thường có khuynh hướng cao hơn (hoặc thấp hơn) vào một hoặc một

vài ngày nào đó trong tuần và đồng thời có khuynh hướng biến động thấp hơn (rủi

ro thấp hơn) hoặc mạnh hơn (rủi ro cao hơn) vào một số ngày nhất định. Hiệu ứng

này đã được các nhà nghiên cứu tìm thấy tại nhiều TTCK trên thế giới. Một vài

công trình nghiên cứu về hiệu ứng này tại TTCKVN cũng đã được công bố. Tuy

nhiên số lượng các công trình nghiên cứu về hiệu ứng này tại Việt Nam chưa nhiều

và các tác giả chỉ nghiên cứu hiệu ứng này chung cho cả thị trường. Trong khi đó sự

biến động giá của chứng khoán thuộc các ngành khác nhau hoặc có giá trị vốn hóa

thị trường (market cap) khác nhau có những khác biệt so với sự biến động chung

của thị trường.

Vì vậy tác giả đã chọn nghiên cứu đề tài “Hiệu ứng ngày trong tuần trên thị

trường chứng khoán Việt Nam” với mục tiêu kiểm định sự tồn tại của hiệu ứng này

trong giai đoạn 2/1/2009 – 4/7/2012 trên TTCKVN nói chung và đặc biệt là sự tồn

tại của hiệu ứng này đối với chứng khoán thuộc các ngành khác nhau hoặc có giá trị

vốn hóa thị trường (market cap) khác nhau để từ đó đề xuất một số giải pháp cho

các nhà quản lý nhằm gia tăng tính hiệu quả của thị trường, đồng thời đề xuất một

số giải pháp cho các nhà đầu tư nhằm điều chỉnh chiến lược mua bán thích hợp.

2.Ý nghĩa thực tiễn

Kết quả nghiên cứu về hiệu ứng này có ảnh hưởng trước hết là đến quyết

định của nhà đầu tư. Nhà đầu tư nắm được quy luật thay đổi giá chứng khoán sẽ có

chiến lược mua bán chứng khoán thích hợp. Thêm vào đó, sự tồn tại hiệu ứng bất

thường này cũng thể hiện mức độ hiệu quả của cả thị trường chứng khoán và của

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

2

từng bộ phận thị trường. Việc am hiểu quy luật vận động và mức độ hiệu quả của

thị trường sẽ giúp các nhà quản lý có những chính sách điều tiết thích hợp.

3.Ý nghĩa khoa học

Luận văn góp phần bổ sung thêm cho các công trình nghiên cứu trước những

kết quả nghiên cứu mang tính cập nhật. Hơn nữa, luận văn cung cấp kết quả kiểm

định về sự tồn tại của hiệu ứng ngày trong tuần đối với chứng khoán thuộc các

ngành khác nhau và chứng khoán có giá trị vốn hóa thị trường khác nhau.

4.Các công trình nghiên cứu có liên quan

Hiệu ứng ngày trong tuần được nghiên cứu tại thị trường Việt Nam lần đầu

tiên bởi Trương Đông Lộc (2006) trong luận án tiến sĩ “Equitisation and stock

market development”. Trong luận án của mình, Trương Đông Lộc đã áp dụng mô

hình OLS và mô hình GARCH (1,1) để kiểm định sự tồn tại của hiệu ứng ngày

trong tuần tại thị trường chứng khoán Việt Nam dựa trên chỉ số VN-Index (2002-

2004). Kết quả cho thấy, lợi suất trung bình của thị trường giảm vào thứ ba và thứ

năm, nhưng không thấy ảnh hưởng của hiệu ứng đến mức độ biến động của lợi suất.

Năm 2009, trong luận án tiến sĩ “Day-of-the-week effects in different stock

markets: New evidence on model-dependency in testing seasonalities in stock

return”, Lê Long Hậu đã kiểm định hiệu ứng ngày trong tuần trên TTCKVN bằng

các mô hình OLS, GARCH, GARCH-M, TGARCH và EGARCH đối với chỉ số

VN-Index (2002-2008). Kết quả từ nhiều mô hình cho thấy tại TTCKVN, lợi suất

trung bình của thị trường giảm vào thứ ba.

Trong bài viết “Hiệu ứng ngày trong tuần về sự thay đổi giá của cổ phiếu

trên Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội” đăng trên tạp chí Ngân hàng số 5 tháng

3/2010, Trương Đông Lộc đã sử dụng mô hình OLS và GARCH(1,1) đối với chuỗi

số liệu HNX-Index trong thời gian 2/1/2006-31/12/2008, kết quả cho thấy giá cổ

phiếu trên HNX chỉ tăng vào thứ hai.

Các công trình nghiên cứu đều sử dụng phương pháp định lượng với mô hình

OLS và GARCH để kiểm định sự tồn tại của hiệu ứng ngày trong tuần trên

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

3

TTCKVN. Dữ liệu mà các tác giả sử dụng là các chỉ số đại diện cho HOSE và HNX

như VN-Index và HNX-Index.

5.Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là kiểm định sự tồn tại của hiệu ứng ngày

trong tuần trên TTCKVN giai đoạn 2/1/2009-4/7/2012 từ đó đề xuất một số giải

pháp cho các nhà quản lý nhằm nâng cao tính hiệu quả của thị trường, và giải pháp

cho các nhà đầu tư nhằm điều chỉnh chiến lược mua bán chứng khoán thích hợp.

Mục tiêu kiểm định sự tồn tại của hiệu ứng ngày trong tuần sẽ bao gồm ba

vấn đề cụ thể

 Kiểm định sự tồn tại của hiệu ứng ngày trong tuần trên TTCKVN

nói chung.

 Kiểm định sự tồn tại của hiệu ứng ngày trong tuần đối với chứng khoán

thuộc các ngành khác nhau.

 Kiểm định sự tồn tại của hiệu ứng ngày trong tuần đối với chứng khoán có

giá trị vốn hóa thị trường khác nhau.

Mục tiêu đề xuất giải pháp sẽ bao gồm hai vấn đề cụ thể

 Giải pháp cho nhà quản lý nhằm nâng cao tính hiệu quả của thị trường.

 Giải pháp cho nhà đầu tư nhằm điều chỉnh chiến lược mua bán chứng

khoán thích hợp.

6.Đối tƣợng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hiệu ứng ngày trong tuần trên

TTCKVN nói chung và hiệu ứng này đối với chứng khoán thuộc các ngành khác

nhau và có giá trị vốn hóa thị trường khác nhau.

7.Phạm vi nghiên cứu

Về thời gian, luận văn nghiên cứu dữ liệu trong giai đoạn 2/1/2009-4/7/2012.

Năm 2009 là năm mà thị trường chứng khoán Việt Nam bắt đầu thoát khỏi khủng

hoảng. Số liệu được thu thập đến thời điểm gần nhất là 4/7/2012.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]