Luận văn thạc sĩ UEH giải pháp thu hút kiều hối để cả thiện cán cân tài khoản vãng lai tại việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ Tp.HCM

------------------

LÊ BẢO THY

GIẢI PHÁP THU HÚT

KIỀU HỐI ĐỂ CẢI THIỆN CÁN CÂN TÀI KHOẢN

VÃNG LAI TẠI VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng

Mã số: 60340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS TS LÝ HOÀNG ÁNH

TP.Hồ Chí Minh – Năm 2013

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ Tp.HCM

------------------

LÊ BẢO THY

GIẢI PHÁP THU HÚT

KIỀU HỐI ĐỂ CẢI THIỆN CÁN CÂN TÀI KHOẢN

VÃNG LAI TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP.Hồ Chí Minh – Năm 2013

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ Tp.HCM

------------------

LÊ BẢO THY

GIẢI PHÁP THU HÚT

KIỀU HỐI ĐỂ CẢI THIỆN CÁN CÂN TÀI KHOẢN

VÃNG LAI TẠI VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng

Mã số: 60340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS TS LÝ HOÀNG ÁNH

TP.Hồ Chí Minh – Năm 2013

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng nội dung của luận án này là kết quả nghiên cứu của riêng tôi. Tất

cả những tham khảo từ các nghiên cứu liên quan đều được nêu nguồn gốc một cách

rõ ràng. Những đóng góp trong luận án là kết quả nghiên cứu của tác giả đã được

công bố trong các bài báo của tác giả ở phần sau của luận án và chưa được công bố

trong bất kỳ công trình khoa học nào khác.

Tp.HCM, ngày 10 tháng 06 năm 2013

Tác giả luận án

Lê Bảo Thy

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... 3

MỤC LỤC ................................................................................................................... 4

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ....................................................... 7

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ............................................................................... 8

DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ .............................................................................. 9

LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THU HÚT KIỀU HỐI ..................................... 4

ĐỂ CẢI THIỆN CÁN CÂN TÀI KHOẢN VÃNG LAI ............................................ 4

1.1 KIỀU HỐI ............................................................................................................. 4

1.1.1 Khái niệm kiều hối .................................................................................. 4

1.1.2 Kênh chuyển kiều hối ............................................................................. 5

1.1.3 Động cơ thúc đẩy kiều hối chuyển về trong nước .................................. 6

1.1.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến việc thu hút kiều hối .................................. 7

1.1.5 Vai trò của kiều hối trong phát triển kinh tế ......................................... 13

1.2 CÁN CÂN TÀI KHOẢN VÃNG LAI ......................................................... 18

1.2.1 Khái niệm ...................................................................................................... 18

1.2.2 Các thành phần của cán cân tài khoản vãng lai............................................. 18

1.2.3 Các nhân tố tác động đến cán cân tài khoản vãng lai ................................... 19

1.3 LÝ THUYẾT VÀ NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN VỀ THU HÚT KIỀU

HỐI ĐỂ CẢI THIỆN CÁN CÂN TÀI KHOẢN VÃNG LAI .................................. 22

1.3.1 Tổng quan các nghiên cứu về kiều hối ................................................. 22

1.3.2 Những nghiên cứu gần đây về kiều hối tại Việt Nam .......................... 25

1.3.3 Lý thuyết và nghiên cứu về thu hút kiều hối để cải thiện cán cân tài

khoản vãng lai ................................................................................................... 27

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

1.4 KINH NGHIỆM VỀ THU HÚT KIỀU HỐI ĐỂ CẢI THIỆN CÁN CÂN

TÀI KHOẢN VÃNG LAI TẠI MỘT SỐ QUỐC GIA VÀ BÀI HỌC KINH

NGHIỆM CHO VIỆT NAM: .................................................................................... 28

1.4.1 Tại Ấn Độ ...................................................................................................... 28

1.4.2 Tại Trung Quốc ............................................................................................. 29

1.4.3 Tại Philippines .............................................................................................. 30

1.4.4 Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam .............................................................. 32

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .......................................................................................... 33

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THU HÚT KIỀU HỐI ĐỂ CẢI THIỆN CÁN CÂN

TÀI KHOẢN VÃNG LAI TẠI VIỆT NAM ............................................................ 34

2.1 XU HƯỚNG KIỀU HỐI TRONG NHỮNG NĂM GẦN ĐÂY .................. 34

2.1.1 Theo khu vực ................................................................................................. 34

2.1.2 Theo thu nhập ................................................................................................ 38

2.1.3 Giá dầu .......................................................................................................... 41

2.1.4 Sự biến động của đồng tiền ảnh hưởng đến lượng kiều hối ......................... 42

2.1.5 Chi phí chuyển kiều hối ................................................................................ 43

2.2 THỰC TRẠNG KIỀU HỐI TẠI VIỆT NAM .............................................. 44

2.2.1 Tình hình kiều hối tại Việt Nam giai đoạn 2000 – 2012 .............................. 44

2.2.2 Các kênh chuyển kiều hối tại Việt Nam ....................................................... 49

2.2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn kênh chuyển kiều hối của

Việt Nam ................................................................................................................... 53

2.2.4 Vai trò của kiều hối đối với nền kinh tế Việt Nam ....................................... 54

2.3 THỰC TRẠNG CÁN CÂN TÀI KHOẢN VÃNG LAI TẠI VIỆT NAM .. 57

2.3.1 Tình trạng thâm hụt cán cân tài khoản vãng lai tại Việt Nam ...................... 57

2.3.2 Tác động của việc thâm hụt cán cân tài khoản vãng lai đến nền kinh tế Việt

Nam hiện nay ............................................................................................................ 63

2.4 TÁC ĐỘNG CỦA KIỀU HỐI ĐẾN CÁN CÂN TÀI KHOẢN VÃNG LAI

TẠI VIỆT NAM ........................................................................................................ 68

2.4.1 Giới thiệu mô hình .................................................................................... 68

2.4.2 Ý tưởng mô hình ....................................................................................... 69

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

2.4.3 Dữ liệu và mô tả ........................................................................................ 70

2.4.4 Kiểm định mô hình.................................................................................... 71

2.4.3.1 Kiểm định bằng mô hình các ảnh hưởng cố định (Fixed Effects Model -

FEM) 71

2.4.3.2 Kiểm định bằng mô hình các ảnh hưởng ngẫu nhiên (Random Effects

Model - REM) ....................................................................................................... 72

2.4.3.3 Kiểm định Hausman ............................................................................. 73

2.4.3.4 Kiểm tra hiện tượng đa cộng tuyến (Multicollinearity) ........................ 74

2.4.3.5 Kiểm tra hiện tượng tự tương quan (Auto Correlation)........................ 75

2.4.3.6 Kiểm tra hiện tượng phương sai thay đổi (Heteroskedasticity) ............ 75

2.4.3.7 Khắc phục hiện tượng tự tương quan và phương sai thay đổi: ............. 75

2.4.1 Kết luận ......................................................................................................... 76

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP THU HÚT KIỀU HỐI ĐỂ CẢI THIỆN CÁN CÂN

TÀI KHOẢN VÃNG LAI TẠI VIỆT NAM ........................................................ 78

3.1 GIẢI PHÁP THU HÚT KIỀU HỐI .......................................................... 78

3.2 GIẢI PHÁP SỬ DỤNG KIỀU HỐI CẢI THIỆN CÁN CÂN TÀI

KHOẢN VÃNG LAI ............................................................................................ 84

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .......................................................................................... 88

KẾT LUẬN ............................................................................................................... 89

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 90

PHỤ LỤC

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Tên tiếng Việt Tên tiếng Anh

ADB Ngân hàng phát triển Châu Á Asia Development Bank

GDP Tổng sản phẩm quốc nội Gross Domestic Product

GSO Tổng cục thống kê Việt Nam General Statistics Office

IMF Quỹ tiền tệ quốc tế International Monetary Fund

NHNN Ngân hàng Nhà nước

NHTM Ngân hàng thương mại

OLS Phương pháp bình phương bé nhất Ordinary Least Square

SBV Ngân hàng Nhà nước Việt Nam The State Bank of Viet Nam

WB Ngân hàng Thế giới World Bank

WTO Tổ chức thương mại thế giới World Trade Organization

FEM Mô hình các ảnh hưởng cố định Fixed Effects Models

REM Mô hình các ảnh hưởng ngẫu nhiên Random Effects Models

VIF Hệ số phóng đại phương sai Variance Inflation Factors

FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài Foreign Direct Investment

ODA Hỗ trợ phát triển chính thức Official Development

Assistance

ASEAN Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á Association of Southeast Asian

Nations

EU Liên minh Châu Âu European Union

GCC Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh Gulf Cooperation Council

UN Liên Hiệp Quốc United Nation

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1 Ước tính và dự báo kiều hối đến các quốc gia đang phát triển

Bảng 2.2 Kiều hối đến các quốc gia đang phát triển, qua các thập kỷ

Bảng 2.3 Nguồn tài chính bên ngoài đến các quốc gia đang phát triển, 2009

Bảng 2.4 Cán cân thương mại Việt Nam giai đoạn 2000 - 2012

Bảng 2.5 Cán cân dịch vụ Việt Nam giai đoạn 2000 – 2012

Bảng 2.6 Cán cân thu nhập Việt Nam giai đoạn 2000 – 2012

Bảng 2.7 Cán cân chuyển giao vãng lai một chiều Việt Nam giai đoạn 2000 – 2012

Bảng 2.8 Biến và ký hiệu trong mô hình kiểm định tác động của đầu tư, tiết kiệm

và kiều hối đến cán cân tài khoản vãng lai

Bảng 2.9 Kết quả kiểm tra hiện tượng đa cộng tuyến của mô hình

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ

Biểu đồ 1.1 10 nước đang phát triển dẫn đầu về thu hút kiều hối năm 2012

Biểu đồ 2.1 Kiều hối và các dòng tiền khác chảy vào các nước đang phát triển giai

đoạn 1990 – 2015

Biểu đồ 2.2 Việc làm của người di cư tại Mỹ đang phục hồi, đặc biệt khu vực lao

động có tay nghề cao

Biểu đồ 2.3 Kiều hối từ Nga tăng trưởng theo giá dầu

Biểu đồ 2.4 Chi phí chuyển kiều hối tại 20 quốc gia chuyển tiền song phương

hàng đầu

Biểu đồ 2.5 Chi phí kiều hối tại quốc gia được lựa chọn, Q3/2012

Biểu đồ 2.6 Tình hình thu hút kiều hối của Việt nam từ giai đoạn 2000 - 2012

Biểu đồ 2.7 Kiều hối và FDI giai đoạn 2000 -2012

Biểu đồ 2.8 Kiều hối và ODA giai đoạn 2000 -2012

Biểu đồ 2.9 Cán cân tài khoản vãng lai của Việt Nam giai đoạn từ 2000 – 2012

Biểu đồ 2.10 Tình hình xuất nhập khẩu của Việt Nam giai đoạn 2000 – 2012

Biểu đồ 2.11 Cán cân tài khoản vãng lai của một số nước Châu Á từ năm 2009 –

2012

Biểu đồ 2.12 Kiều hối và cán cân tài khoản vãng lai của Việt Nam giai đoạn 2000 -

2012

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

1

LỜI MỞ ĐẦU

1. Lý do nghiên cứu

Trong những năm gần đây, nền kinh tế nước ta đã trải qua những thăng trầm

do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu cũng như xuất phát từ nội

tại của nền kinh tế: tăng trưởng cao nhưng chưa ổn định, lạm phát tăng cao (năm

2008) và đặc biệt hơn nữa đó là tình trạng thâm hụt cán cân vãng lai bắt nguồn từ

thâm hụt cán cân thương mại ngày càng gia tăng. Bên cạnh đó, do tác động của

cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và hiện trạng môi trường đầu tư của Việt Nam

chưa được cải thiện như mong đợi, dòng vốn đầu tư trực tiếp và gián tiếp nước

ngoài vào Việt Nam chưa tăng trưởng vững chắc. Hiện trạng này chắc chắn sẽ gây

sức ép không nhỏ đến cán cân thanh toán quốc tế về khả năng chống đỡ các cú sốc

bên ngoài và tính bền vững của nền kinh tế khi dự trữ ngoại hối của Việt Nam có xu

hướng thu hẹp. Giải pháp nào để cải thiện cán cân tài khoản vãng lai tại Việt Nam.

Trong cấu trúc của cán cân tài khoản vãng lai, kiều hối là một trong những nhân tố,

liệu việc phát triển và thu hút lượng kiều hối có thể cải thiện cán cân tài khoản vãng

lai tại Việt Nam?

2. Mục tiêu nghiên cứu

Bài nghiên cứu sẽ tập trung vào những mục tiêu chính sau đây:

- Nghiên cứu xu hướng kiều hối trong thời gian gần đây.

- Kiều hối tác động đến cán cân tài khoản vãng lai như thế nào? Kiều hối có thể

cải thiện cán cân tài khoản vãng lai hay không?

- Giải pháp phát triển kiều hối để cải thiện cán cân tài khoản vãng lai tại Việt

Nam.

3. Phương pháp nghiên cứu

Bài nghiên cứu chủ yếu sử dụng phương pháp định lượng, thống kê, so sánh,

phân tích và tổng hợp dữ liệu nhằm làm rõ vấn đề nghiên cứu. Để tiến hành phân

tích định lượng – kiểm định sự tác động của kiều hối đến cán cân tài khoản vãng lai

tác giả sử dụng dữ liệu bảng (Panel Data), đề tài sử dụng số liệu công bố về kiều hối

và cán cân tài khoản vãng lai của 13 quốc gia đang phát triển tại Châu Á (trong đó

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]