Luận văn thạc sĩ UEH giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động kiểm toán độc lập trong điều kiện hệ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

---------------------

NGUYỄN TRỌNG THỂ

GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN

ĐỘC LẬP TRONG ĐIỀU KIỆN HỆ THỐNG CHUẨN MỰC

KIỂM TOÁN VIỆT NAM MỚI ĐÃ BAN HÀNH

Chuyên ngành: Kế toán

Mã số: 6034301

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. Mai Thị Hoàng Minh

TP. Hồ Chí Minh - Năm 2013

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

MỤC LỤC

Lời cam đoan

Danh mục cụm từ viết tắt

Danh mục bảng, biểu, hình vẽ

Lời mở đầu

Chương 1

NHỮNG LÝ LUẬN CHUNG VỀ KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP VÀ CHẤT

LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CỦA KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP

1.1. Khái niệm về kiểm toán độc lập .................................................................... 01

1.2. Vai trò và đặc điểm hoạt động của kiểm toán độc lập .......................................................... 02

1.2.1 Vai trò của kiểm toán độc lập ........................................................................................... 02

.....................................................................................................................................................................

1.2.2 Đặc điểm của dịch vụ kiểm toán độc lập ......................................................................... 02

1.2.3 Đặc điểm hoạt động và cơ cấu tổ chức của kiểm toán độc lập ...................................... 06

1.3 Khái niệm về chất lượng kiểm toán.......................................................................................... 11

1.4 Các tiêu chí đánh giá chất lượng hoạt động kiểm toán .............................................................. 12

1.4.1 Quy mô công ty kiểm toán ................................................................................................. 12

1.4.2 Chất lượng sản phẩm dịch vụ kiểm toán ........................................................................... 13

1.4.3 Thị phần của các công ty kiểm toán .................................................................................. 14

1.4.4 Tính đa dạng của các loại hình dịch vụ kiểm toán ........................................................... 15

1.4.5 Năng lực quản lý và lãnh đạo ............................................................................................. 15

1.4.6 Giá phí dịch vụ kiểm toán ................................................................................................... 15

1.5 Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động của các công ty kiểm toán độc lập .......... 16

1.5.1 Các nhân tố bên trong .......................................................................................................... 16

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

1.5.2 Các nhân tố bên ngoài ....................................................................................................... 19

1.5.3 Mối liên hệ giữa nhân tố bên trong và bên ngoài ............................................................. 21

1.6 Hoạt động kiểm soát nhằm nâng cao chất lượng hoạt động kiểm toán tại một số quốc gia trên

thế giới và các hãng kiểm toán lớn .............................................................................................. 22

1.6.1 Kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán độc lập của một số quốc gia trên thế giới 22

1.6.2 Hoạt động kiểm soát chất lượng của các hãng kiểm toán lớn trên thế giới ................... 25

1.6.3 Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam ................................................................................. 27

Kết luận chương 1 ................................................................................................................................. 28

CHƯƠNG 2

THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP Ở VIỆT NAM

2.1 Sự phát triển của kiểm toán độc lập Việt Nam ........................................................................... 30

2.1.1 Môi trường pháp lý .............................................................................................................. 30

2.1.2. Lịch sử hình thành và quá trình phát triển của kiểm toán độc lập Việt Nam ............... 31

2.1.3 Quá trình hình thành Hệ thống chuẩn mực kiểm toán Việt Nam .................................. 36

2.2 Thực trạng chất lượng hoạt động của kiểm toán độc lập Việt Nam ......................................... 37

2.2.1 Môi trường hoạt động của các công ty kiểm toán Việt Nam .......................................... 37

2.2.2 Năng lực hoạt động của các công ty kiểm toán độc lập ................................................ 40

2.3 Tình hình hoạt động của kiểm toán độc lập trong điều kiện Hệ thống 37 chuẩn mực Kiểm toán

Việt Nam mới được ban hành .................................................................................................... 64

2.3.1 Những nội dung cơ bản của Hệ thống chuẩn mực Kiểm toán Việt nam ...................... 64

2.3.2 Những điểm mới trong Hệ thống chuẩn mực Kiểm toán Việt nam ban hành theo thông

tư 214 /2012/TT-BTC ................................................................................................................. 66

2.3.3 Đánh giá chất lượng hoạt động của các công ty kiểm toán Việt Nam khi Hệ thống chuẩn

mực Kiểm toán Việt nam mới được ban hành .......................................................................... 76

2.3.4 Những hạn chế về chất lượng của hoạt động kiểm toán độc lập Việt Nam và khoảng

cách so với thế giới ........................................................................................................................ 78

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

Kết luận chương 2 ................................................................................................................................. 79

CHƯƠNG 3

CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP

TRONG ĐIỀU KIỆN HỆ THỐNG CHUẨN MỰC KIỂM TOÁN VIỆT NAM

MỚI ĐÃ BAN HÀNH

3.1 Quan điểm và mục tiêu của các giải pháp ................................................................................... 81

3.1.1 Quan điểm của các giải pháp ................................................................................................ 81

3.1.2 Mục tiêu của các giải pháp .................................................................................................... 81

3.2 Các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động của các công ty kiểm toán độc lập Việt Nam 82

3.2.1 Giải pháp phát triển đội ngũ kiểm toán viên ........................................................................ 82

3.2.2 Giải pháp phát triển và nâng cao trình độ chuyên môn của đội ngũ KTV ....................... 83

3.2.3 Giải pháp nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ của các công ty kiểm toán ................ 86

3.2.4 Giải pháp mở rộng thị phần, nâng cao khả năng tiếp cận khách hàng ............................. 87

3.2.5 Giải pháp đa dạng hoá loại hình sản phẩm, dịch vụ cung cấp cho khách hàng ............... 88

3.2.6 Giải pháp về giá phí kiểm toán. ............................................................................................. 90

3.3.7 Các giải pháp khác ................................................................................................................. 90

3.4 Một số kiến nghị để thực hiện các giải pháp ............................................................................... 91

3.4.1 Về phía Nhà nước................................................................................................................... 91

3.4.2 Về phía Hội Kế toán Việt Nam và Hội Kiểm toán viên hành nghề ................................. 91

3.4.3 Về phía các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng kế toán viên, kiểm toán viên ............................... 91

3.4.4 Về phía các công ty kiểm toán và KTV ............................................................................... 92

Kết luận chương 3 ................................................................................................................................. 92

Kết luận chung ....................................................................................................................................... 93

Tài liệu tham khảo ................................................................................................ 94

Phụ lục

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU

Bảng 2.1. Số lượng công ty kiểm toán theo loại hình công ty

Bảng 2.2 Công ty kiểm toán là hãng thành viên quốc tế

Bảng 2.3 Tình hình tăng trưởng nhân viên chuyên nghiệp ngành kiểm toán

Bảng 2.4 Tình hình tăng trưởng KTV

Bảng 2.5 Tình hình nhân viên ngành kiểm toán

Bảng 2.6 Số lượng nhân viên trong các công ty kiểm toán

Bảng 2.7 Số lượng KTV trong các công ty kiểm toán

Bảng 2.8 Cơ cấu theo đối tượng khách hàng

Bảng 2.9 Cơ cấu khách hàng theo loại hình công ty

Bảng 2.10 Cơ cấu doanh thu theo loại hình dịch vụ

Biểu 2.1. Công ty kiểm toán có Số lượng nhân viên lớn nhất tại 31.12.2012

Biểu 2.2. Công ty có số lượng KTV hành nghề lớn nhất năm 2012

Biểu 2.3: Công ty kiểm toán có doanh thu lớn nhất năm 2012

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

1. BCTC Báo cáo tài chính

2. DN Doanh nghiệp

3. CPA Chứng chỉ kiểm toán viên hành nghề

4. DNNN Doanh nghiệp nhà nước

5. DNKT Doanh nghiệp kiểm toán

6. ISA Chuẩn mực kiểm toán quốc tế

7. HTX Hợp tác xã

8. KTV Kiểm toán viên

9. TNHH Trách nhiệm hữu hạn

10. TTCK Thị trường chứng khoán

11. VAA Hội kế toán Việt Nam

12. VACPA Hội kiểm toán viên hành nghề Việt Nam

13. VSA Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam

14. WTO Tổ chức thương mại thế giới

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU

Bảng 2.1. Số lượng công ty kiểm toán theo loại hình công ty

Bảng 2.2 Công ty kiểm toán là hãng thành viên quốc tế

Bảng 2.3 Tình hình tăng trưởng nhân viên chuyên nghiệp ngành kiểm toán

Bảng 2.4 Tình hình tăng trưởng KTV

Bảng 2.5 Tình hình nhân viên ngành kiểm toán

Bảng 2.6 Số lượng nhân viên trong các công ty kiểm toán

Bảng 2.7 Số lượng KTV trong các công ty kiểm toán

Bảng 2.8 Cơ cấu theo đối tượng khách hàng

Bảng 2.9 Cơ cấu khách hàng theo loại hình công ty

Bảng 2.10 Cơ cấu doanh thu theo loại hình dịch vụ

Biểu 2.1 Công ty kiểm toán có Số lượng nhân viên lớn nhất tại 31.12.2012

Biểu 2.2 Công ty có số lượng KTV hành nghề lớn nhất năm 2012

Biểu 2.3 Công ty kiểm toán có doanh thu lớn nhất năm 2012

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

Phần mở đầu

1. Tính cấp thiết của đề tài.

Nền kinh tế Việt Nam ngày càng tăng trưởng mạnh mẽ, mức tăng trưởng GDP trung

bình 6% trong những năm vừa qua. Việt Nam đã và đang là điểm hấp dẫn thu hút các

nhà đầu tư trong và ngoài nước. Do đó, thông tin tài chính tại các doanh nghiệp cần

phải ngày càng rõ ràng và minh bạch hơn. Chính vì vậy tầm quan trọng của hoạt động

kiểm toán độc cũng như chất lượng hoạt động kiểm toán độc lập cũng ngày càng yêu

cầu cao hơn. Đặc biệt trong việc tuân thủ hệ thống chuẩn mực kiểm toán.

Trong những năm gần đây, hệ thống các chuẩn mực kiểm toán quốc tế (ISA) đã có

nhiều thay đổi để đáp ứng xu thế và yêu cầu phát triển của thị trường. Hoạt động kiểm

toán độc lập Việt Nam cũng không nằm ngoài quy luật này, đặc biệt với yêu cầu hội

nhập đầy đủ của Việt Nam sau 5 năm chính thức gia nhập WTO . Để phù hợp với xu

thế hội nhập và phát triển của nền kinh tế Việt Nam cũng như sự phát triển của Hoạt

động kiểm toán độc lập tại Việt nam. Với việc ban hành hệ thống 37 chuẩn mực kiểm

toán Việt nam theo thông tư 214/2012/TT-BTC, có hiệu lực từ ngày 01/01/2014.

Hệ thống chuẩn mực đã khá hoàn thiện, tuy nhiên vẫn còn một số tồn tại khi kiểm toán

viên thực hiện kiểm toán dẫn đến chất lượng cuộc kiểm toán chưa được đảm bảo.

2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài

- Hệ thống hóa những cơ sở lí luận cơ bản về kiểm toán độc lập, chất lượng kiểm toán

trên thế giới cũng như ở Việt Nam

- Phân tích và làm rõ thực trạng về hoạt động kiểm toán độc lập và chất lượng hoạt

động của kiểm toán độc lập trước và sau khi Hệ thống Chuẩn Mực Kiểm Toán Việt

Nam mới đã được ban hành.

- Xác định các yếu tố ảnh hưởng chất lượng hoạt động kiểm toán độc lập.

- Đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động kiểm toán độc lập nhằm

đáp ứng yêu cầu Việt Nam hiện nay

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

3. Tổng quan về tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài:

Từ năm 1999 đến năm 2005, bộ tài chính đã ban hành 37 chuẩn mực kiểm toán

Việt Nam và Chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp kiểm toán. Các chuẩn mực kiểm toán

Việt Nam này được soạn thảo trên cơ sở các chuẩn mực kiểm toán Quốc tế (ISA) do

liên đoàn kế toán Quốc tế (IFAC) công bố. Hệ thống 37 chuẩn mực kiểm toán Việt

nam được ban hành và bắt đầu áp dụng liên tục từ năm 2000 đến nay, đã góp phần

hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động kiểm toán độc lập, làm cơ sở cho công tác đào

tạo nghề kiểm toán tại Việt Nam.

Hệ thống chuẩn mực kiểm toán Việt Nam mới ban hành theo thông tư 214 của Bộ

Tài chính lần này về cơ bản là phù hợp với chuẩn mực kế toán quốc tế. Hệ thống chuẩn

mực này bao gồm các quy định và hướng dẫn về yêu cầu nguyên tác, thủ tục kiểm toán

và xử lý các mối quan hệ phát sinh trong hoạt động kiểm toán mà thành viên tham gia

cuộc kiểm toán và doanh nghiệp kiểm toán phải tuân thủ. Các chuẩn mực này là cơ sở

để tổ chức đào tạo triển khai các cuộc kiểm toán, cũng như để kiểm tra, đánh giá chất

lượng kiểm toán của các thành viên tham gia cuộc kiểm toán, doanh nghiệp kiểm toán

và các doanh nghiệp kiểm toán và các doanh nghiệp được kiểm toán

Kiểm toán độc lập và chất lượng hoạt động của kiểm toán độc lập luôn là mối quan tâm hàng

đầu không phải chỉ các công ty kiểm toán mà còn là quan tâm của tất cả các đối tượng sử dụng

thông tin . Khi thực hiện đề tài tôi cũng rất quan tâm đã tập hợp , đọc và phân tích tổng hợp được

một số công trình là luận văn, luận án, đề tải nghiên cứu khoa học và bài báo của một số tác giả

nghiên cứu trước đó về vấn đề này cụ thể :

(1) TS Trần Thị Giang Tân ( 2008) " Kiểm soát chất lượng từ bên ngoài đối với hoạt động

kiểm toán độc lập - bài học kinh nghiệm từ Hoa Kỳ " Tạp chí Kế toán số 74, tr. 28 - 32.

Bài viết này của tác giả đã tập trung làm rõ kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán là

một vấn đề phức tạp, cần có sự tham gia của nhiều tổ chức, việc kiểm soát chất lượng

luôn là mối quan tâm hàng đầu không chỉ của các công ty kiểm toán mà của cả Nhà

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

nước, Ủy ban Chứng khoán. Tại Hoa Kỳ, các cơ quan có liên quan đến kiểm soát chất

lượng, phương pháp kiểm soát, kỳ kiểm soát và phương pháp thu phí đài thọ cho việc

kiểm soát chất lượng không giống nhau đối với các công ty kiểm toán cho công ty đại

chúng và không phải là đại chúng.

(2) Vũ Minh Hải (2007) "Phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao công tác

kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán độc lập tại Việt Nam" Luận văn thạc sĩ . 93

trang

Luận văn này chủ yếu tập trung nghiên cứu việc kiểm soát chất lượng hoạt động

kiểm toán độc lập trên cả hai khía cạnh: kiểm soát từ bên trong của công ty kiểm toán

độc lập và kiểm soát từ bên ngoài của Hội nghề nghiệp và nhà nước từ đó nêu lên một

bức tranh tổng thể và khái quát về công tác kiểm soát chất lượng kiểm toán độc lập ở

Việt Nam.

(3) Nguyễn Thị Bích Sơn (2010) "Giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát chất

lượng dịch vụ kiểm toán tại các công ty kiểm toán độc lập vừa và nhỏ tại thành phố Hồ

Chí Minh" Luận văn thạc sĩ 98 trang. Luận văn này nghiên cứu các biện pháp kiểm

soát chất lượng dịch vụ kiểm toán độc lập, chủ yếu là dịch vụ kiểm toán BCTC do các

công ty kiểm toán độc lập vừa và nhỏ ở thành phố Hồ Chí Minh thực hiện

(4) Trần Khánh Lâm (2011) "Xây dựng cơ chế kiểm soát chất lượng cho hoạt động

kiểm toán độc lập tại Việt Nam" . Luận án tiến sĩ 168 trang .

Luận án này nghiên cứu các quan điểm cơ bản về kiểm soát chất lượng , hoạt động

kiểm toán độc lập , các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán, cơ chế kiểm soát

chất lượng , các chuẩn mực kiểm toán liên quan đến chất lượng của hoạt động kiểm

toán độc lập . Quá trình hình thành và phát triển của hoạt động kiểm toán độc lập, sự

hình thành cơ chế kiểm soát chất lượng tại Việt Nam, từ đó đánh giá thực trạng kiểm

soát chất lượng kiểm toán độc lập tại Việt Nam . Đồng thời nêu lên các quan điểm và

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

giải pháp xây dựng cơ chế kiểm soát chất lượng hoạt động kiểm toán độc lập tại Việt

Nam.

(5) Trần Thị Giang Tân (2011) "Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc thiết lập các

quy định về kiểm soát chất lượng cho hoạt động kiểm toán độc lập ở Việt Nam " . Đề

tài nghiên cứu khoa học cấp bộ 113 trang.

Đề tài nghiên cứu lý luận cơ bản về chất lượng và kiểm soát chất lượng hoạt động

kiểm toán. Kiểm soát và đúc kết kinh nghiệm các quốc gia trên thế giới trong xây dựng

các quy định về kiểm soát chất lượng đối với hoạt động kiểm toán độc lập. Khảo sát

thực trạng về kiểm soát chất lượng đối với hoạt động kiểm toán độc lập tại Việt Nam.

Xác lập cơ sở lý luận và thực tiễn của việc thiết lập các quy định về kiểm soát chất

lượng và đề ra các giải pháp mang tính định hướng cho việc thiết lập các quy định

kiểm soát chất lượng đối với hoạt động kiểm toán độc lập tại Việt Nam .

(6) Mai Hoàng Minh (2012) “Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động kiểm toán

độc lập trong điều kiện luật kiểm toán độc lập đã được ban hành và áp dụng”. Đề tài

nghiên cứu khoa học cấp trường 82 trang.

Đề tài đã hệ thống hóa và phân tích để làm rõ hơn một số vấn lý luận về kiểm toán

độc lập, chất lượng hoạt động kiểm toán độc lập của các công ty Kiểm toán độc lập;

phân tích các yếu tố cấu thành và các tiêu chí chất lượng hoạt động của công ty kiểm

toán; phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động của các công ty kiểm

toán độc lập. Đánh giá tổng thể về môi trường môi trường pháp lý , thực trạng phát

triển của kiểm toán độc lập cũng như đánh giá thực trạng hoạt động và chất lượng

hoạt động của các công ty kiểm toán độc lập Việt nam dựa trên các tiêu chí chủ yếu,

đặc biệt là kết luận được những điểm hạn chế về chất lượng hoạt động hiện nay của

các công ty kiểm toán Việt Nam, cũng như nguyên nhân của hạn chế. Trên cơ sở đó .

Đề tài đã tập trung đề xuất và phân tích các giải pháp để nâng chất lượng hoạt động

của các công ty kiểm toán Việt Nam

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]