Luận văn thạc sĩ UEH đo lường tác động của các nhân tố vĩ mô đến biến động giá vàng tại việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ TÚ LINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Tp. Hồ Chí Minh - 2016

ĐO LƯỜNG TÁC ĐỘNG CỦA CÁC NHÂN TỐ VĨ MÔ

ĐẾN BIẾN ĐỘNG GIÁ VÀNG TẠI VIỆT NAM

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ TÚ LINH

Tp. Hồ Chí Minh - 2016

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 60340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học:

TS. TRẦN THỊ MỘNG TUYẾT

ĐO LƯỜNG TÁC ĐỘNG CỦA CÁC NHÂN TỐ VĨ MÔ

ĐẾN BIẾN ĐỘNG GIÁ VÀNG TẠI VIỆT NAM

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan Luận văn Thạc sĩ Kinh tế với đề tài “Đo lường tác động của các

nhân tố vĩ mô đến biến động giá vàng tại Việt Nam” là công trình nghiên cứu của riêng

tôi dưới sự hướng dẫn của TS. Trần Thị Mộng Tuyết.

Các số liệu, kết quả trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố

trong bất kỳ công trình nào khác.

Tôi sẽ chịu trách nhiệm về nội dung tôi trình bày trong luận văn này.

Thành phố Hồ Chí Minh, 2016

Tác giả

Nguyễn Thị Tú Linh

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA ...........................................................................................................

LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................

MỤC LỤC ........................................................................................................................

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT..........................................................................................

DANH MỤC CÁC BẢNG...............................................................................................

DANH MỤC CÁC HÌNH ...............................................................................................

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU..........................................1

1.1. Giới thiệu về vấn đề nghiên cứu ..........................................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................................3

1.3. Câu hỏi nghiên cứu:..............................................................................................3

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................................3

1.5. Phương pháp nghiên cứu .....................................................................................4

1.6. Kết cấu của luận văn ............................................................................................5

1.7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn ......................................................6

CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN LÝ LUẬN VỀ CÁC NHÂN TỐ VĨ MÔ TÁC ĐỘNG

ĐẾN BIẾN ĐỘNG GIÁ VÀNG TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG.............7

2.1. Nền tảng lý thuyết về vấn đề nghiên cứu............................................................7

2.1.1. Khái niệm, đặc tính cơ bản và chức năng của vàng .................................7

2.1.1.1. Khái niệm...................................................................................................7

2.1.1.2. Đặc tính cơ bản .........................................................................................7

2.1.1.3. Chức năng trao đổi tiền tệ .........................................................................8

2.1.1.4. Vàng là công cụ đầu tư tài chính...............................................................8

2.1.2. Khái quát về thị trường vàng......................................................................9

2.1.2.1. Khái niệm...................................................................................................9

2.1.2.2. Đặc điểm của thị trường vàng .................................................................10

2.1.2.3. Các chủ thể tham gia thị trường vàng.....................................................10

2.1.3. Cơ sở lý thuyết về giá vàng và các yếu tố ảnh hưởng đến giá vàng ......11

2.1.3.1. Cơ sở lý thuyết về giá vàng......................................................................11

2.1.3.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến giá vàng ........................................................13

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

2.2. Ý nghĩa của việc bình ổn thị trường vàng Việt Nam.......................................16

2.3. Tổng quan các nghiên cứu trước đây về tác động của các yếu tố vĩ mô đến

biến động giá vàng.......................................................................................................17

2.3.1. Các nghiên cứu trên thế giới.....................................................................17

2.3.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam ......................................................................19

2.4. Lý luận các nhân tố tác động đến giá vàng ......................................................21

2.4.1. Tỷ giá hối đoái và giá vàng........................................................................21

2.4.2. Chỉ số giá tiêu dùng và giá vàng ...............................................................23

2.4.3. Lãi suất và giá vàng ...................................................................................24

2.4.4. Giá vàng thế giới và giá vàng trong nước................................................26

2.4.5. Giá vàng và giá dầu ...................................................................................27

2.5. Đề xuất hướng nghiên cứu của luận văn ..........................................................28

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2............................................................................................28

CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG TÁC ĐỘNG CỦA CÁC NHÂN TỐ VĨ MÔ ẢNH

HƯỞNG ĐẾN BIẾN ĐỘNG GIÁ VÀNG VIỆT NAM ...........................................29

3.1. Đặc điểm thị trường vàng Việt Nam.................................................................29

3.2. Diễn biến của giá vàng Việt Nam và các yếu tố vĩ mô giai đoạn 1996-2015..33

3.2.1. Diễn biến giá vàng Việt Nam giai đoạn 1996-2015 .................................33

3.2.2. Diễn biến giá vàng thế giới........................................................................36

3.2.3. Diễn biến giá dầu thế giới..........................................................................38

3.2.4. Diễn biến lãi suất trong nước....................................................................42

3.2.5. Diễn biến chỉ số lạm phát ..........................................................................45

3.2.5.1. Diễn biến chỉ số lạm phát Việt Nam ............................................................45

3.2.5.2. Diễn biến chỉ số lạm phát Mỹ ......................................................................47

3.2.6. Diễn biến tỷ giá USD/ VND.......................................................................49

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3............................................................................................54

CHƯƠNG 4: PHƯƠNG PHÁP, DỮ LIỆU VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ

TÁC ĐỘNG CỦA CÁC NHÂN TỐ VĨ MÔ ĐẾN BIẾN ĐỘNG GIÁ VÀNG Ở

VIỆT NAM...................................................................................................................55

4.1 Khung phân tích .................................................................................................55

4.1.1 Khung phân tích về mô hình ARDL ........................................................55

4.1.1.1. Khái quát về mô hình ARDL....................................................................55

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

4.1.1.2. Lý thuyết ước lượng mô hình ARDL........................................................56

4.1.1.3. Diễn giải chi tiết 8 bước ước lượng mô hình ARDL ...............................58

4.1.2 Dữ liệu và phương pháp nghiên cứu ........................................................60

4.1.2.1. Thu thập dữ liệu.......................................................................................61

4.1.2.3. Đề xuất mô hình nghiên cứu trên của khung phân tích về ARDL ...........64

4.1.2.4. Kiểm định đường bao ..............................................................................65

4.1.2.5. Lựa chọn mô hình ARDL phù hợp nhất...................................................67

4.1.2.6. Kiểm định độ tin cậy của mô hình ...........................................................68

4.2 Thảo luận kết quả nghiên cứu ...........................................................................70

4.2.1. Kết quả tính toán mô hình ARDL................................................................70

4.2.2. Kết quả tính toán tác động dài hạn: .............................................................71

4.2.3. Kết quả tính toán mô hình ECM dựa trên cách tiếp cận ARDL..................72

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN, GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ......................................76

5.1. Tóm tắt các kết quả chính của mô hình............................................................76

5.1.1. Tác động trong dài hạn..............................................................................76

5.1.2. Tác động trong ngắn hạn...........................................................................76

5.2. Kết luận và dự báo giá vàng trong nước cho giai đoạn sắp tới (Qúy 4/2016 –

Qúy 1/2017) ..................................................................................................................77

5.3. Giải pháp và kiến nghị để góp phần bình ổn thị trường vàng Việt Nam ......81

5.4. Những điểm hạn chế của luận văn ....................................................................85

5.5. Những gợi ý cho hướng nghiên cứu tiếp theo ..................................................86

KẾT LUẬN CHƯƠNG 5............................................................................................86

PHỤ LỤC .........................................................................................................................

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Cách viết tắt đầy đủ

I. DANH MỤC TIẾNG ANH

ARCH AutoRegressive Conditional Heteroskedasticity

ARDL Autoregressive Distributed Lag

ARIMA Autoregressive integrated moving average

ECM Error components model

FEVD Forecast error variance decomposition

IMF International Monetary Fund - Qũy tiền tệ quốc tế

IRF Impulse. Response Function

ML Model Estimation

QE3 Quantitative Easing

VAR Vector autoregression,

VECM Vector error correction model

II. DANH MỤC TIẾNG VIỆT

AUD Đô la Úc

CAD Đô la Canada

CPI Consumer Price Index – Chỉ số giá tiêu dùng

COP Đồng Peso Colombia

FED Cục dự trữ liên bang Mỹ

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

HKD Đô la Hồng Công

IRN Đồng Rupee Ấn Độ

JPY Đồng Yên Nhật

NHNN Ngân hàng nhà nước

NHTW Ngân hàng trung ương

OPEC Tổ chức các nước xuất khẩu dầu lửa

OTC Thị trường phi tập trung

PEN Đồng Peru Nuevo Sol

SGD Đồng đô la Singapore

TCTD Tổ chức tín dụng

THB Bạt Thái Lan

TTNTLNH Thị trường ngoại tệ liên ngân hàng

TTV Thị trường vàng

USD Đồng Đôla Mỹ

VJC Công Ty TNHH MTV Vàng Bạc Đá Quý TP. Hồ Chí Minh

VND Đồng Việt Nam

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Tình hình lãi suất cho vay qua các năm 2001-2004 .....................................43

Bảng 4.1: Thống kê mô tả cho các biến ........................................................................62

Bảng 4.2: Kết quả tính dừng của 7 biến theo kiểm định Dickey-Fuller........................64

Bảng 4.3: Bảng kết quả kiểm định đường bao (bound test) .........................................67

Bảng 4.4: Bảng kết quả kiểm định tự tương quan ........................................................68

Bảng 4.5: Bảng kết quả kiểm định dạng hàm ...............................................................69

Bảng 4.6: Bảng kết quả kiểm định ý nghĩa của các hệ số hồi quy ...............................70

Bảng 4.7: Kết quả tính toán mô hình ARDL ................................................................70

Bảng 4.8: Kết quả tính toán tác động dài hạn ..............................................................71

Bảng 4.9: Kết quả tính toán tác động ngắn hạn bằng mô hình ECM dựa trên cách tiếp

cận ARDL .....................................................................................................................73

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1: Các yếu tố ảnh hưởng đến cung – cầu vàng thế giới.....................................14

Hình 2.2: Các yếu tố ảnh hưởng đến cung – cầu vàng Việt Nam.................................15

Hình 3.1: Chính sách quản lý thị trường vàng từ sau Nghị định 24/2012/NĐ-CP .......32

Hình 3.2: Diễn biến giá vàng Việt Nam giai đoạn 1996 – 2006 ..................................33

Hình 3.3: Diễn biến giá vàng Việt Nam giai đoạn 2007 – 2011 ...................................34

Hình 3.4: Diễn biến giá vàng Việt Nam giai đoạn 2012 - 2015....................................35

Hình 3.5: Diễn biến giá vàng Việt Nam và thế giới giai đoạn 1996 – 2006 .................36

Hình 3.6: Diễn biến giá vàng Việt Nam và thế giới giai đoạn 2007 - 2011 .................38

Hình 3.7: Diễn biến giá vàng Việt Nam và thế giới giai đoạn 2012 – 2015 .................38

Hình 3.8: Diễn biến giá dầu thế giới và giá vàng Việt Nam giai đoạn 1996 - 2007 .....40

Hình 3.9: Diễn biến giá dầu thế giới và giá vàng Việt Nam giai đoạn 2008 - 2015 ....41

Hình 3.10: Diễn biến lãi suất huy động – cho vay Việt Nam và giá vàng Việt Nam giai

đoạn 1996 – 2005 ..........................................................................................................43

Hình 3.11: Diễn biến lãi suất huy động – cho vay Việt Nam và giá vàng Việt Nam giai

đoạn 2006 – 2015 ..........................................................................................................45

Hình 3.12: Diễn biến chỉ số giá tiêu dùng Việt Nam giai đoạn 1996 – 2015 ...............47

Hình 3.13: Diễn biến chỉ số giá tiêu dùng Việt Nam và giá vàng Việt Nam giai đoạn

1996 – 2015 ...................................................................................................................47

Hình 3.14: Diễn biến chỉ số giá tiêu dùng Mỹ giai đoạn 1996 – 2015 .........................48

Hình 3.15: Diễn biến chỉ số giá tiêu dùng Mỹ và giá vàng Việt Nam giai đoạn 1996 –

2015 ...............................................................................................................................48

Hình 3.16: Diễn biến tỷ giá VND/USD và giá vàng VN giai đoạn 1996 – 2015 .........51

Hình 4.1: Tiêu chuẩn Akaike’s information criterion (AIC) ........................................67

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

1

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU

1.1. Giới thiệu về vấn đề nghiên cứu

Nhìn lại nền kinh tế Việt Nam trong những năm gần đây chúng ta có thể thấy rằng

mặc dù nền kinh tế đã có xu hướng phục hồi sau giai đoạn khủng hoảng tài chính toàn

cầu năm 2008-2009, tuy nhiên nền kinh tế Việt Nam vẫn chưa hoàn toàn thoát khỏi

những khó khăn. Từ trước đến nay, mỗi khi nền kinh tế có những biến động xấu gây ra

sự mất giá của đồng tiền, các nhà đầu tư có xu hướng chuyển từ nắm giữ tiền, cổ phiếu…

sang nắm giữ các dạng kim loại quý, đặc biệt là vàng.

Trong những năm gần đây, giá vàng có xu hướng tăng nhanh. Năm 2010, thị trường

vàng (TTV) biến động bất thường với những mức giá kỷ lục liên tiếp được thiết lập.

Tháng 11/2010 người dân đã chứng kiến giá vàng trong nước đạt mức giá 38 triệu

đồng/lượng. Từ cuối năm 2009 đến ngày 21/12/2010 giá vàng quốc tế tăng 26%, giá

vàng trong nước tăng 46%.

Tại Việt Nam, việc giữ vàng là hiện tượng rất phổ biến trong dân do truyền thống

giữ vàng để làm của, thừa kế, hồi môn. Bên cạnh đó, lạm phát Việt Nam ở mức cao

trong khu vực và trên thế giới. Các sản phẩm tài chính khác như chứng khoán, công cụ

phái sinh thì chưa phát triển, thị trường đầu tư tài chính còn thiếu minh bạch, người dân

chưa đủ kiến thức để tiếp cận kênh đầu tư hiện đại.

2012 được xem là một năm với nhiều xáo trộn của thị trường vàng, chênh lệch

giữa giá vàng trong nước và thế giới có lúc đạt 6.5 triệu đồng/lượng. Trước thực trạng

trên, để lặp lại trật tự trên thị trường vàng trong nước nên Chính phủ đã ban hành quyết

định số 16/2013/QĐ-TTg ngày 04/03/2013 của Thủ tướng Chính phủ về “Quy định việc

mua bán vàng miếng trên thị trường trong nước của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam”,

bên cạnh đó Ngân hàng Nhà nước đã tiến hành ban hành Thông tư số 06/2013/TT￾NHNN nhằm hướng dẫn hoạt động mua, bán vàng miếng trên thị trường trong nước

ngày 12 tháng 03 năm 2013 và Quyết định số 563/QĐ-NHNN ngày 18 tháng 03 năm

2013 với mục tiêu lớn nhất là để bình ổn thị trường vàng.

Cho đến thời điểm cuối năm 2013, chính sách này đã đi vào thực hiện được hơn 9

tháng. Tuy nhiên, hiệu quả mà chính sách này mang lại vẫn chưa thực sự rõ ràng. Trong

khoảng hơn 20 phiên đấu thầu đầu tiên, giá vàng trong nước tương đối ổn định nhưng

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

2

mức chênh lệch giá vàng trong nước với giá vàng thế giới vẫn không giảm mà có thời

điểm khoảng cách còn lên 6,5 triệu/lượng (ngày 17/05/2013).

Từ cuối tháng 05/2013 trở lại đây, giá vàng trong nước đã giảm mạnh và khoảng

cách quy đổi so với giá thế giới cũng dần được thu hẹp nhưng vẫn chưa sát với giá thế

giới, sự bất ổn giá vàng trong thời gian qua do tác động của nhiều nhân tố khác nhau,

trong đó không thể không kể đến tác động của các nhân tố kinh tế vĩ mô như giá USD,

lạm phát, giá dầu thế giới, cung cầu vàng và nền chính trị bất ổn…

Vấn đề này cũng có khá nhiều các nhà nghiên cứu quan tâm, trong đó nổi bật nhất

là nghiên cứu của Thái Thị Hạnh Nhi (2011): Nghiên cứu của tác giả đã chỉ ra rằng biến

động của giá vàng trong nước không chỉ được giải thích bởi giá vàng thế giới, tỷ giá mà

còn được giải thích thông qua các biến trễ của chính nó và biến trễ của sai số. Tác giả

sử dụng mô hình TGARCH để xem xét tính chất bất cân xứng giữa các tin tức tốt và các

tin tức xấu đối với giá vàng. Kết quả cho rằng sự ảnh hưởng của tin tức đối với giá vàng

có tính chất đối xứng, nghĩa là không có sự khác biệt giữa sự tác động của tin tốt và tin

xấu đối với giá vàng.

Hay nghiên cứu của Bùi Kim Yến, Nguyễn Khánh Hoàng (2014) “Quản lý giá

vàng từ góc độ kinh tế vĩ mô”: Bài nghiên cứu được đặt dưới góc nhìn của nhà quản lý

đối với thị trường vàng trong nước. Thông qua việc xác nhận các nhân tố tác động đến

giá vàng trong nước sẽ giúp đưa ra được các giải pháp quản lý sự biến động của giá vàng

và đưa thị trường vàng đi vào hoạt động ổn định góp phần vào sự phát triển ổn định của

thị trường tài chính Việt Nam. Từ kết quả chạy ra của mô hình với phạm vi dữ liệu 10

năm (từ 08/2003 đến 07/2013) bài báo chỉ ra rằng giá vàng không phản ánh đầy đủ ảnh

hưởng của các biến kinh tế như lãi suất, tỷ giá, CPI. Tác động của các biến này đến giá

vàng là rất yếu. Các biến động xảy ra đối với các biến trên tác động đến giá vàng tức thì

nhưng thời gian kéo dài chỉ từ 2-3 tháng, trong khi đó tác động của biến động giá vàng

trong nước lên các biến này lại khá mạnh và thường kéo dài có khi đến 8 tháng.

Một nghiên cứu khác liên quan đến kiểm định mối quan hệ giữa lạm phát và giá

vàng của Thân Thị Thu Thủy và các cộng sự (2014). Tác giả đưa ra kết quả kiểm định

quan hệ nhân quả Granger giữa giá vàng và lạm phát cho thấy giá vàng và lạm phát có

tác động qua lại, lạm phát tăng làm giá vàng tăng, hay giá vàng tăng cũng sẽ làm cho

lạm phát tăng với độ tin cậy 95%.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]