Luận văn thạc sĩ UEH đánh giá tình hình thực hiện cải cách hành chính về thuế, tình huống ở thành

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

CHƢƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT

-----------------------

NGUYỄN THỊ HỒNG MINH

ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH THỰC HIỆN

CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH THUẾ,

TÌNH HUỐNG Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 08 năm 2016

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

CHƢƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT

-----------------------

NGUYỄN THỊ HỒNG MINH

ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH THỰC HIỆN

CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH VỀ THUẾ,

TÌNH HUỐNG Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành Chính sách công

Mã chuyên ngành: 60340402

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC

PGS.TS. PHẠM DUY NGHĨA

Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 08 năm 2016

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan luận văn này hoàn toàn do tôi thực hiện. Các đoạn trích dẫn và số liệu sử

dụng trong luận văn đều đƣợc dẫn nguồn và có độ chính xác cao nhất trong phạm vi hiểu

biết của tôi. Luận văn này không nhất thiết phản ánh quan điểm của Trƣờng Đại học Kinh

tế thành phố Hồ Chí Minh hay Chƣơng trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright.

TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng 8 năm 2016

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Hồng Minh

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

ii

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn Thầy Phạm Duy Nghĩa ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn

tôi thực hiện đề tài luận văn này. Cảm ơn thầy đã nhiệt tình định hƣớng, góp ý, truyền đạt

kinh nghiệm, điều chỉnh và hỗ trợ tôi trong suốt quá trình làm luận văn.

Cảm ơn các anh chị, các bạn MPP7 đã chia sẻ, hỗ trợ, giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá

trình học tập, nghiên cứu. Sự đồng hành của các bạn MPP7 là nguồn năng lƣợng tốt nhất

giúp tôi vƣợt qua đƣợc thời gian này.

Tôi chân thành cảm ơn toàn thể quý Thầy, Cô của Chƣơng trình Giảng dạy Kinh tế

Fulbright đã nhiệt tình giảng dạy, tâm huyết truyền đạt kinh nghiệm, kiến thức, lòng nhiệt

huyết và giúp đỡ tôi trong học tập, nghiên cứu.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến các cô, chú, anh, chị đồng nghiệp đã tạo điều kiện

thuận lợi trong suốt quá trình làm đề tài, cảm ơn những góp ý sâu sắc đã giúp tôi định

hƣớng tốt và cả những động viên tinh thần giúp tôi hoàn thành luận văn một cách tốt nhất.

Cuối cùng, tôi cảm ơn gia đình và những ngƣời bạn đã luôn bên cạnh để hỗ trợ tôi về mọi

mặt trong suốt thời gian vừa qua.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Nguyễn Thị Hồng Minh

Học viên lớp MPP7, Chƣơng trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

iii

TÓM TẮT

Cải cách thuế sẽ góp phần cải thiện môi trƣờng kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh

quốc gia từ đó kích thích đầu tƣ trong nƣớc, thu hút đầu tƣ nƣớc ngoài, tạo tiền đề tăng

trƣởng kinh tế. Cục thuế TPHCM đã thực hiện cải cách mạnh mẽ trong suốt từ năm 2011 –

2015. Bên cạnh những thành quả đạt đƣợc, vẫn có các ý kiến cho rằng cải cách chƣa đáp

ứng đƣợc sự kỳ vọng và hài lòng của doanh nghiệp (DN) nhƣ: (i) thiếu đồng bộ trong cách

thức giải quyết thủ tục hành chính (TTHC) giữa các cơ quan thuế, (ii) công chức thuế còn

ngại thay đổi thói quen, gây khó khăn cho DN để tìm kiếm lợi ích cá nhân, (iii) nội dung

và ngôn từ trong văn bản thuế chƣa rõ ràng, tạo điều kiện cho công chức thuế suy diễn theo

hƣớng bất lợi cho DN dẫn đến vấn đề chi phí không chính thức.

Dựa vào hai luận điểm của Bird (2004 và 2015) và khung phân tích của VCCI (2015)

“Đánh giá cải cách TTHC – Mức độ hài lòng của DN năm 2014” để thực hiện đánh giá sự

hài lòng củaDN trên bốn tiêu chí: (1) Tiếp cận thông tin quy định về thuế và TTHC tại cơ

quan thuế; (2) Thực hiện các TTHC thuế; (3) Thanh tra, kiểm tra và giải quyết khiếu nại;

(4) Sự phục vụ của công chức thuế. Mặc dù Cục thuế TPHCM đã nỗ lực cải cách trong

những năm vừa qua, kết quả khảo sát cho thấy 60% DN gặp phiền hà khi thực hiện TTHC

do các nguyên nhân nhƣ: (i) biểu mẫu thay đổi thƣờng xuyên, (ii) công chức thuế hƣớng

dẫn không tận tình, (iii) mặc dù quy trình là thống nhất khi thực thi thì không thống nhất

giữa các CQT, (iv) công chức thuế còn yêu cầu cung cấp các giấy tờ không cần thiết, (v)

kéo dài thời gian xử lý. Đáng chú ý là thủ tục hoàn thuế GTGT, không một DN nào tham

gia khảo sát cho rằng thủ tục hoàn thuế là dễ dàng do: (i) khó đáp ứng điều kiện hoàn thuế,

(ii) thời gian thực hiện kéo dài.

Cùng với những vƣớng mắc mà DN đang gặp phải và các ý kiến đóng góp, DN mong

muốn CQT tiếp tục cải cách, tạo thuận lợi hơn nữa cho DN.

Từ đó, đề tài đề xuất các giải pháp cho cục thuế TPHCM: (i) CQT cần thống nhất cách

hiểu và thực hiện TTHC thuế ở tất cả các CQT, (ii) Nâng cao kỹ năng và chất lƣợng của bộ

phận tuyên truyền, (iii) Cam kết về thời gian và chất lƣợng thực hiện TTHC thuế, (iv)

Nâng cao trình độ chuyên môn công chức thuế đặc biệt ở bộ phận thanh tra, kiểm tra, (v)

Tăng cƣờng giám sát chất lƣợng và giải quyết khiếu nại, (vi) Xây dựng bảng mô tả công

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

iv

việc, xác định và phân công công chức phù hợp với trình độ, kỹ năng ở từng bộ phận, tăng

cƣờng giám sát trách nhiệm giải trình và có hình thức kỷ luật thích đáng.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

v

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN........................................................................................................................ii

TÓM TẮT.............................................................................................................................iii

MỤC LỤC .............................................................................................................................v

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT...............................................................viii

DANH MỤC BẢNG ............................................................................................................ix

DANH MỤC HÌNH..............................................................................................................ix

DANH MỤC HỘP................................................................................................................ix

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ...............................................................................................x

DANH MỤC PHỤ LỤC.......................................................................................................xi

CHƢƠNG 1. GIỚI THIỆU....................................................................................................1

1.1. Bối cảnh nghiên cứu ...................................................................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................................2

1.3. Câu hỏi nghiên cứu .....................................................................................................2

1.4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ..............................................................................3

1.5. Phƣơng pháp nghiên cứu và nguồn thông tin .............................................................3

1.6. Cấu trúc luận văn:.......................................................................................................3

CHƢƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ KINH NGHIỆM QUỐC TẾ .................................4

2.1. Một số khái niệm ........................................................................................................4

2.2. Cơ sở lý thuyết............................................................................................................4

2.2.1. Tiếp cận thông tin quy định về thuế và thủ tục hành chính tại cơ quan thuế ..........6

2.2.2. Thực hiện các thủ tục hành chính về thuế ...............................................................6

2.2.3. Thanh tra, kiểm tra và giải quyết khiếu nại .............................................................7

2.2.4. Sự phục vụ của công chức thuế ...............................................................................8

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

vi

2.2.5. Sự chuyển biến của pháp luật thuế ..........................................................................9

2.3. Kinh nghiệm cải cách thuế ở Singapore .....................................................................9

2.4. Mô hình nghiên cứu..................................................................................................13

CHƢƠNG 3. TÌNH HÌNH CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THUẾ TẠI CỤC

THUẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ................................................................................15

3.1. Tiếp cận thông tin quy định về thuế và thủ tục hành chính tại cơ quan thuế ...........16

3.1.1. Tổng quan các quy định về thuế ............................................................................16

3.1.2. Tiếp cận thông tin quy định về thuế và thủ tục hành chính thuế ...........................16

3.2. Tình hình thực hiện thủ tục hành chính về thuế........................................................17

3.2.1. Đơn giản hóa thủ tục hành chính ...........................................................................17

3.2.2. Thủ tục về thuế giá trị gia tăng ..............................................................................19

3.2.3. Thủ tục về thuế thu nhập doanh nghiệp.................................................................19

3.3. Tình hình thanh tra, kiểm tra và giải quyết khiếu nại...............................................21

3.4. Sự phục vụ của công chức thuế ................................................................................23

CHƢƠNG 4. PHÂN TÍCH KẾT QUẢ KHẢO SÁT ..........................................................25

4.1. Tiếp cận các văn bản pháp luật và chính sách thuế ..................................................27

4.2. Tình hình thực hiện thủ tục hành chính về thuế........................................................30

4.2.1. Tìm hiểu các phiền hà của doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục hành chính..........30

4.2.2. Thủ tục về thuế giá trị gia tăng ..............................................................................31

4.2.3. Thủ tục về thuế thu nhập doanh nghiệp.................................................................33

4.3. Tình hình thanh tra, kiểm tra và giải quyết khiếu nại...............................................35

4.4. Sự phục vụ của công chức thuế ................................................................................37

4.5. Sự chuyển biến của pháp luật thuế ...........................................................................41

CHƢƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ GỢI Ý CHÍNH SÁCH .......................................................49

5.1. Kết luận.....................................................................................................................49

5.2. Gợi ý chính sách .......................................................................................................51

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

vii

5.3. Hạn chế của đề tài.....................................................................................................53

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................54

Tiếng Việt ............................................................................................................................54

Tiếng Anh ............................................................................................................................57

PHỤ LỤC ............................................................................................................................58

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]