Luận văn thạc sĩ UEH đánh giá sự khác biệt về tăng trưởng giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM

----------------------------

HOÀNG MINH QUỐC TIẾN

ĐÁNH GIÁ SỰ KHÁC BIỆT VỀ TĂNG TRƯỞNG GIỮA DOANH

NGHIỆP FDI VÀ DOANH NGHIỆP TRONG NƯỚC:

TÌNH HUỐNG NGÀNH HÀNG CÀ PHÊ

LUẬN VĂN THẠC SỸ CHÍNH SÁCH CÔNG

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2014

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

----------------------------

CHƯƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT

HOÀNG MINH QUỐC TIẾN

ĐÁNH GIÁ SỰ KHÁC BIỆT VỀ TĂNG TRƯỞNG GIỮA DOANH

NGHIỆP FDI VÀ DOANH NGHIỆP TRONG NƯỚC:

TÌNH HUỐNG NGÀNH HÀNG CÀ PHÊ

Chuyên ngành: Chính sách công

Mã số: 60340402

LUẬN VĂN THẠC SỸ CHÍNH SÁCH CÔNG

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS.VŨ THÀNH TỰ ANH

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2014

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này hoàn toàn do tôi thực hiện. Các đoạn trích dẫn và số liệu sử

dụng trong luận văn đều được dẫn nguồn và có độ chính xác cao nhất trong phạm vi hiểu biết

của tôi. Luận văn này không nhất thiết phản ánh quan điểm của Trường Đại học Kinh tế thành

phố Hồ Chí Minh hay Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright.

TP. Hồ Chí Minh, ngày …… tháng… năm 2014

Tác giả luận văn

Hoàng Minh Quốc Tiến

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành cảm ơn toàn thể ban giảng viên Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright

đã tận tình truyền đạt kiến thức trong suốt quá trình tôi tham gia học tập tại đây.

Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Vũ Thành Tự Anh, giảng viên trực tiếp hướng dẫn tận tình để

tôi thực hiện luận văn này.

Tôi cũng xin cảm ơn những bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã trực tiếp hay gián tiếp ủng hộ,

giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập tại Fulbright và thực hiện luận văn.

Bên cạnh đó tôi cũng không quên sự giúp đỡ, hỗ trợ nhiệt tình của lãnh đạo, trưởng/phó phòng

của các DNXNK cà phê (Công ty Simexco, Công ty Olam Việt Nam, Công ty Nedcoffee…),

Cục Hải quan tỉnh Đắk Lắk, Cục Thống Kê tỉnh Đắk Lắk,… đã hỗ trợ về thông tin và số liệu

để tôi có thể hoàn thành luận văn này.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

iii

TÓM TẮT

Đề tài “đánh giá sự khác biệt trong tăng trưởng giữa doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài

và doanh nghiệp trong nước: Tình huống ngành hàng cà phê” được viết trong bối cảnh doanh

nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tăng trưởng tốt hơn so với khối doanh nghiệp trong nước về

sản lượng công nghiệp, giá trị sản xuất công nghiệp, kim ngạch xuất khẩu… trong suốt giai

đoạn 2010-2012. Luận văn lựa chọn nghiên cứu sâu về ngành cà phê - nơi có sự tham gia đầy

đủ của các thành phần kinh tế và cũng là nơi có dấu hiệu doanh nghiệp đầu tư nước ngoài lấn

át các doanh nghiệp trong nước.

Đề tài áp dụng khung lý thuyết về các nhân tố ảnh hưởng đến tăng trưởng của doanh nghiệp.

Bằng phương pháp nghiên cứu định tính, với nguồn số liệu thứ cấp từ các cơ quan Nhà nước

và dữ liệu sơ cấp từ điều tra khảo sát, tác giả lần lượt so sánh các nhân tố ảnh hưởng đến tăng

trưởng của doanh nghiệp cho hai khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và doanh

nghiệp trong nước để tìm ra nguyên nhân tạo nên sự khác biệt trong tăng trưởng, hay tạo nên

sự lấn át của khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đối với khu vực doanh nghiệp

trong nước.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, các nhân tố về điều kiện vĩ mô, các yếu tố đầu vào (lao động,

vốn), năng lực quản lý (thể hiện qua phương thức kinh doanh), điều kiện thị trường là bốn

trong số các nhân tố quan trọng dẫn đến sự khác biệt trong tăng trưởng của doanh nghiệp có

vốn đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp trong nước. Cụ thể, trong khi doanh nghiệp có vốn

đầu tư nước ngoài không bị tác động bởi việc tăng lãi suất, thì doanh nghiệp trong nước bị ảnh

hưởng nghiêm trọng; doanh nghiệp đầu tư nước ngoài có chi phí vốn rẻ hơn, nhưng chi phí

quản lý lại cao hơn. Do đó, xét về tổng chi phí các yếu tố đầu vào sản xuất thì doanh nghiệp

trong nước có phần lợi thế hơn doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Tuy nhiên, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có phương thức kinh doanh tốt hơn nhờ lợi

thế về thông tin thị trường và kinh nghiệm trong quản trị rủi ro. Bên cạnh đó, xét về thị trường

thì doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có lợi thế hơn, nhờ chủ động về thị trường và có

sẵn các mối làm ăn kinh doanh đã hình thành lâu đời, do đó doanh nghiệp có vốn đầu tư nước

ngoài có thị trường ổn định hơn, có thể thương lượng hợp đồng với giá tốt hơn, và lợi thế

trong cạnh tranh về giá hơn doanh nghiệp trong nước.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

iv

Kết luận, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài lấn át doanh nghiệp trong nước nhờ có lợi

thế cạnh tranh tốt hơn trong việc thu mua cà phê nguyên liệu trên thị trường. Tuy nhiên lợi ích

các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài mang lại cho thị trường cà phê Việt Nam là tương

đối tích cực, vì vậy đề tài nghiên cứu đã đưa ra những khuyến nghị chính sách nhằm nâng cao

năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp trong nước, thay vì đưa ra những chính sách hạn chế sự

phát triển thị trường của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài như một số chính sách hiện

nay của Chính phủ.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

v

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN....................................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................................ ii

TÓM TẮT................................................................................................................................. iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ................................................................................................ viii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ............................................................................................ ix

DANH MỤC CÁC HỘP.......................................................................................................... ix

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ .................................................................................................. x

CHƯƠNG 1: ĐẶT VẤN ĐỀ.................................................................................................... 1

1.1. Bối cảnh nghiên cứu ........................................................................................................ 1

1.1.1. Tình hình tăng trưởng chung của các doanh nghiệp................................................ 1

1.1.2. Bối cảnh ngành hàng cà phê..................................................................................... 3

1.2. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................................... 4

1.3. Câu hỏi nghiên cứu .......................................................................................................... 5

1.4. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................................ 5

1.5. Phương pháp, đối tượng, phạm vi nghiên cứu................................................................. 5

1.6. Đóng góp mới kỳ vọng của luận văn............................................................................... 6

1.7. Cấu trúc luận văn ............................................................................................................. 6

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ KHUNG PHÂN TÍCH.......................................... 7

2.1. Cơ sở lý thuyết................................................................................................................. 7

2.1.1. Lý thuyết tăng trưởng doanh nghiệp......................................................................... 7

2.1.2. Thông tin bất cân xứng ............................................................................................. 8

2.2. Khung phân tích............................................................................................................... 8

CHƯƠNG 3: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU TRƯỚC VÀ NGUỒN SỐ LIỆU................ 10

3.1. Tổng quan các bài nghiên cứu trước.............................................................................. 10

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

vi

3.1.1. Nghiên cứu “Informality and the playing field in Vietnam’s business sector”...... 10

3.1.2. Nghiên cứu “Các nhân tố tác động đến tăng trưởng của DN khu vực tư nhân ở một

số tỉnh phía bắc và phía nam” - đề tài nghiên cứu cấp bộ. (Tạ Minh Thao, 2006)

................................................................................................................................ 11

3.1.3. Nghiên cứu “Foreign Investment in Developing Countries: Does it Crowd in

Domestic Investment?” (Manuel R. Agosin and Ricardo Mayer, 2000) ............... 12

3.2. Nguồn số liệu ................................................................................................................. 13

3.2.1. Thông tin thứ cấp.................................................................................................... 13

3.2.2. Thông tin sơ cấp...................................................................................................... 13

CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH VÀ NHỮNG PHÁT HIỆN...................................................... 15

4.1. Thực trạng lấn át của doanh nghiệp FDI đối với doanh nghiệp trong nước.................. 15

4.1.1. Doanh nghiệp FDI lấn át doanh nghiệp trong nước về thị trường xuất khẩu........ 15

4.1.2. Doanh nghiệp trong nước khó khăn, nợ xấu tăng cao............................................ 19

4.2. Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng DN FDI lấn át DN trong nước trong ngành cà phê . 20

4.2.1. FDI có lợi thế về kinh nghiệm trong ngành cà phê ................................................ 20

4.2.2. Bất cân xứng thông tin trên thị trường cà phê........................................................ 21

4.2.3. Tác động yếu tố vĩ mô............................................................................................. 26

4.2.4. Khung khổ pháp lý nhiều bất ổn và nhiều yếu kém ................................................ 27

4.2.5. DN trong nước có chi phí vốn cao nhưng chi phí quản lý thấp hơn DN FDI ........ 30

4.2.6. FDI có lợi thế về thị trường hơn DN trong nước.................................................... 33

4.2.7. FDI có phương thức kinh doanh tốt hơn ................................................................ 35

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN & KHUYẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH......................................... 42

5.1. Kết luận.......................................................................................................................... 42

5.2. Khuyến nghị chính sách................................................................................................. 43

5.3. Hạn chế của đề tài.......................................................................................................... 44

TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................................... 46

PHỤ LỤC................................................................................................................................. 52

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]