Luận văn thạc sĩ UEH cú sốc tỷ giá đồng tiền thứ ba tác động đến các yếu tố kinh tế vĩ mô việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

LÊ THỊ THÙY LINH

CÚ SỐC TỶ GIÁ ĐỒNG TIỀN THỨ BA TÁC

ĐỘNG ĐẾN CÁC YẾU TỐ KINH TẾ VĨ MÔ

VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2000 – 2013

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2014

LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

LÊ THỊ THÙY LINH

CÚ SỐC TỶ GIÁ ĐỒNG TIỀN THỨ BA TÁC

ĐỘNG ĐẾN CÁC YẾU TỐ KINH TẾ VĨ MÔ

VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2000 – 2013

Chuyên Ngành: Tài Chính – Ngân Hàng

Mã số: 60340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. NGUYỄN KHẮC QUỐC BẢO

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2014

LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, có sự hỗ trợ từ giáo

viên hướng dẫn là TS.Nguyễn Khắc Quốc Bảo. Các nội dung nghiên cứu và kết quả

trong đề tài này là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất cứ công trình

nào.

Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh

giá đuợc chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi trong phần tài liệu

tham khảo. Ngoài ra, trong luận văn còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng

như số liệu của các tác giả khác, và đều có chú thích nguồn gốc sau mỗi trích dẫn để

dễ tra cứu, kiểm chứng.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 19 tháng 5 năm 2014

Tác giả

Lê Thị Thùy Linh

LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com

MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA

LỜI CAM ĐOAN

MỤC LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC HÌNH

TÓM TẮT ................................................................................................................... 1

CHƢƠNG 1: MỞ ĐẦU............................................................................................. 2

1.1. Giới thiệu.......................................................................................................... 2

1.2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu ....................................................................... 5

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................... 6

1.4. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................. 6

1.5. Đóng góp mới của đề tài .................................................................................. 6

1.6. Bố cục luận văn................................................................................................ 6

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LỰA CHỌN ĐỒNG TIỀN THỨ BA VÀ CÁC NGHIÊN

CỨU LIÊN QUAN .................................................................................................... 8

2.1. Cơ sở lựa chọn đồng tiền thứ ba ...................................................................... 8

2.2. Các nghiên cứu liên quan............................................................................... 11

CHƢƠNG 3: MÔ HÌNH VÀ DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU..................................... 25

3.1. Mô hình nghiên cứu ....................................................................................... 25

3.2. Dữ liệu nghiên cứu......................................................................................... 27

CHƢƠNG 4: CÚ SỐC TỶ GIÁ ĐỒNG TIỀN THỨ BA TÁC ĐỘNG ĐẾN

CÁC YẾU TỐ KINH TẾ VĨ MÔ VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2000 – 2013 ......... 32

4.1. Kiểm định nghiệm đơn vị các biến ................................................................ 32

4.2. Mô hình VAR................................................................................................. 34

4.2.1. Lựa chọn độ trễ tối ưu .............................................................................. 34

4.2.2. Kiểm tra tính ổn định ............................................................................... 35

LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com

4.3. Phân tích mô hình VAR................................................................................. 36

4.3.1. Hàm phản ứng xung ................................................................................. 36

4.3.2. Phân rã phương sai ................................................................................... 43

4.4. Phân tích bổ sung thêm.................................................................................. 45

4.4.1. Mô hình VAR thay biến ........................................................................... 45

4.4.2. Mô hình ngắn hạn ECM ........................................................................... 51

4.5. Thảo luận........................................................................................................ 55

CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN ...................................................................................... 57

5.1. Kết quả nghiên cứu ........................................................................................ 57

5.2. Những hạn chế của luận văn .......................................................................... 58

5.3. Những gợi ý và hướng nghiên cứu tiếp theo.................................................. 59

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tài liệu tham khảo tiếng Việt

Tài liệu tham khảo tiếng Anh

PHỤ LỤC

Phụ lục 1: Bảng trị giá nhập khẩu của Việt Nam phân theo nước từ 2000 – 2013

(Triệu đô la Mỹ)

Phụ lục 2: Bảng trị giá xuất khẩu của Việt Nam phân theo nước từ 2000 – 2013

(Triệu đô la Mỹ)

Phụ lục 3: Bảng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài theo đối tác giai đoạn 2005

– 2013 (Triệu đô la Mỹ)

Phụ lục 4: Dư nợ nước ngoài của chính phủ theo nhóm người cho vay, loại chủ

nợ và nước/tổ chức chủ nợ 2006 – 2010 (Triệu đô la Mỹ)

Phụ lục 5: Tóm tắt về kiểm định ADF, mô hình tự hồi quy vectơ (VAR)

Phụ lục 6: Kết quả kiểm định tính dừng ADF các biến

Phụ lục 7: Kiểm tra tính ổn định của mô hình VAR

Phụ lục 8: Mô hình VAR

Phụ lục 9: Kiểm định đồng liên kết

LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

VIẾT TẮT TÊN TIẾNG ANH TÊN TIẾNG VIỆT

ADB Asia Development Bank Ngân hàng phát triển Châu Á

ADF Augmented Dickey – Fuller Kiểm định ADF

CNY Chinese Yuan Đồng Nhân dân tệ Trung Quốc

CPI Consumer Price Index Chỉ số giá tiêu dùng

ECM Error Correction Model Mô hình hiệu chỉnh sai số

FDI Foreign Direct Investment Đầu tư trực tiếp nước ngoài

GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội

IFS International Financial Statistics Thống kê tài chính

IMF International Monetary Fund Quỹ tiền tệ quốc tế

IR Interest Rate Lãi suất huy động

OECD Organisation for Economic Tổ chức hợp tác và phát triển kinh

Co–operation and Development tế

PP Phillips – Perron Kiểm định PP

RER Real Exchange Rate Tỷ giá hối đoái thực

USD United State Dollars Đô la Mỹ

VAR Vecto Autoregression Model Mô hình tự hồi quy vectơ

VDC Variance Decompositions Phân rã phương sai

VND Việt Nam Đồng

LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1: Dữ liệu các biến trong mô hình (Năm gốc: 2000)

Bảng 4.1: Kết quả kiểm định nghiệm đơn vị ADF và PP

Bảng 4.2: Bảng độ trễ tối ưu

Bảng 4.4: Phân rã phương sai

Bảng 4.5: Dữ liệu các biến thay thế trong mô hình (Năm gốc: 2000)

Bảng 4.6: Phân rã phương sai _ phân tích bổ sung thêm

Bảng 4.7: Kiểm định đồng liên kết theo phương pháp Johansen – Juselius

Bảng 4.8: Kết quả ước lượng mô hình ngắn hạn ECM

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1: Tỷ trọng nhập khẩu của Việt Nam phân theo các nước giai đoạn

2000 – 2013 (tính trên 8 quốc gia Việt Nam nhập khẩu nhiều nhất)

Hình 2.2: Tỷ trọng xuất khẩu của Việt Nam phân theo các nước giai đoạn 2000

– 2013 (tính trên 8 quốc gia Việt Nam xuất khẩu nhiều nhất)

Hình 2.3: Tỷ trọng tổng vốn đăng ký của đầu tư trực tiếp nước ngoài phân theo

đối tác giai đoạn 2005 – 2013 (tính theo 10 quốc gia – khu vực đầu tư nhiều nhất

vào Việt Nam)

Hình 2.4: Tỷ trọng dư nợ nước ngoài của chính phủ theo nước/tổ chức chủ nợ

2006 – 2010 (tính theo 10 quốc gia – tổ chức Việt Nam có dư nợ nhiều nhất)

Hình 4.1: Kiểm tra tính ổn định của mô hình VAR

Hình 4.2: Hàm phản ứng xung của DLGDP

Hình 4.3: Hàm phản ứng xung của DLCPI

Hình 4.4: Hàm phản ứng xung của DLM1

Hình 4.5: Hàm phản ứng xung của mô hình thứ nhất

Hình 4.6: Hàm phản ứng xung của mô hình thứ hai

LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com

-1-

TÓM TẮT

Bài nghiên cứu thực nghiệm này đánh giá tác động của cú sốc tỷ giá đồng tiền

thứ ba, tức là tỷ giá đồng Nhân dân tệ Trung Quốc – Đô la Mỹ trên biến kinh tế vĩ

mô đã được lựa chọn, cụ thể là tổng sản lượng, mức giá và cung tiền cho nền kinh

tế Việt Nam. Kết quả dựa trên mô hình vectơ tự hồi quy (VAR), cho thấy sự thay

đổi trong tỷ giá Nhân dân tệ – Đô la Mỹ có thể ảnh hưởng đáng kể đến biến kinh tế

vĩ mô của Việt Nam. Cụ thể hơn, sự mất giá đồng Nhân dân tệ so với đô la Mỹ có

dẫn đến sự sụt giảm trong chỉ số giá CPI Việt Nam. Ngoài việc cung cấp những

hiểu biết quan trọng vào sự tương tác giữa tỷ giá Nhân dân tệ – Đô la Mỹ và các

biến kinh tế vĩ mô trong nước, kết quả của đề tài góp phần vào việc cân nhắc lựa

chọn các chế độ tỷ giá hối đoái cho Việt Nam.

Các từ khóa: Yuan – dollar exchange rate (tỷ giá hối đoái Nhân dân tệ – Đô la

Mỹ); Vietnam (Việt Nam); Exchange rate regimes (chế độ tỷ giá hối đoái); Vector

autoregressive (vectơ tự hồi quy)

LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com

-2-

CHƢƠNG 1: MỞ ĐẦU

1.1 Giới thiệu

Lựa chọn cơ chế tỷ giá hối đoái từ lâu đã là một vấn đề gây tranh luận trong

kinh tế và tài chính quốc tế. Về mặt lý thuyết, mức độ một nền kinh tế phản ứng lại

những biến động thế giới phụ thuộc vào chế độ tỷ giá hối đoái đặc trưng của nền

kinh tế đó. Cụ thể, trong khi hệ thống tỷ giá hối đoái cố định cho thấy nền kinh tế

biến động theo quốc tế, thì tác dụng của một hệ thống tỷ giá hối đoái linh hoạt nằm

trong khả năng bảo vệ nền kinh tế khỏi những cú sốc bên ngoài. Hơn nữa, tỷ giá hối

đoái linh hoạt cho phép các quốc gia áp dụng các chính sách bình ổn của mình một

cách độc lập hơn. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, kể từ khi hệ thống Bretton Woods sụp

đổ, sự ra đời của tỷ giá hối đoái linh hoạt không có nghĩa là cách ly hoàn toàn nền

kinh tế khỏi những cú sốc từ bên ngoài. Thật vậy, bằng chứng từ những tài liệu

nghiên cứu thực nghiệm khác nhau cho thấy sự lan truyền của các cú sốc quốc tế

giữa các quốc gia, không phân biệt chế độ tỷ giá hối đoái mà các quốc gia đang theo

đuổi (xem Lastrapes và Koray, 1990, và các tài liệu tham khảo trong đó). Hơn nữa,

những thay đổi biên độ và mức độ biến động cao trong tỷ giá hối đoái theo hệ thống

tỷ giá hối đoái linh hoạt không chỉ gây rủi ro cho các doanh nghiệp xuất khẩu và

nhà đầu từ nước ngoài mà còn tạo cơ hội cho hoạt động đầu cơ gây bất ổn trong thị

trường tỷ giá hối đoái.

Những rủi ro liên quan đến biến động tỷ giá hối đoái được xem là trở ngại

chính cho các quốc gia đang nỗ lực phát triển thông qua chiến lược mở rộng xuất

khẩu và tự do hóa tài chính. Theo đó, nhiều quốc gia đặc biệt là các quốc gia nhỏ có

nền kinh tế mở đang phát triển có xu hướng ổn định tỷ giá so với rổ tiền tệ hoặc so

với đồng đô la Mỹ. Ví dụ như, ngoại trừ trường hợp của Nhật Bản, tất cả các quốc

gia Đông Á đều có chế độ tỷ giá neo vào đồng đô la Mỹ trong thời gian phi khủng

hoảng, hay còn gọi là “chuẩn đô la Đông Á” bởi McKinnon (2000, 2001). Thật vậy,

thực tế việc cố định hoặc neo giữ tỷ giá đồng tiền của các quốc gia Đông Á do hậu

quả của cuộc khủng hoảng kinh tế Châu Á năm 1997–1998 đã khơi dậy mối quan

LUAN VAN CHAT LUONG download : add luanvanchat@agmail.com