Luận văn thạc sĩ UEH cấu trúc sở hữu và hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại tại việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN TAM HOÀNG PHƯƠNG

CẤU TRÚC SỞ HỮU VÀ HIỆU QUẢ

HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG

THƯƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2016

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN TAM HOÀNG PHƯƠNG

CẤU TRÚC SỞ HỮU VÀ HIỆU QUẢ

HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG

THƯƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 60340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TS LÊ TẤN PHƯỚC

Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2016

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA

LỜI CAM ĐOAN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC HÌNH

CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU......................................................................................1

1.1. Đặt vấn đề .................................................................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................2

1.3. Đối tƣợng nghiên cứu...............................................................................2

1.4. Phƣơng pháp nghiên cứu.........................................................................2

1.5. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài.....................................................................2

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CẤU TRÚC SỞ HỮU VÀ HIỆU QUẢ

HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI............................................4

2.1. Cơ sở lý luận về hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại .4

2.1.1. Tổng quan về ngân hàng thương mại..................................................4

2.1.2.1. Nhóm chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lời ....................................6

2.1.2.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh thu nhập và chi phí .................................8

2.1.2.3. Nhóm chỉ tiêu phản ánh rủi ro tài chính ........................................9

2.1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của các ngân hàng

thương mại........................................................................................................11

2.1.2.1. Nhóm nhân tố khách quan ...........................................................11

2.1.2.2. Nhóm nhân tố chủ quan...............................................................13

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

2.2. Lý thuyết về cấu trúc sở hữu và hiệu quả hoạt động của ngân hàng

thƣơng mại...........................................................................................................15

2.2.1. Khái niệm cấu trúc sở hữu.................................................................15

2.2.2. Sở hữu nhà nước và hiệu quả hoạt động ngân hàng thương mại ......16

2.2.3. Sở hữu nước ngoài và hiệu quả hoạt động của ngân hàng................18

2.3. Bằng chứng thực nghiệm về mối quan hệ giữa cấu trúc sở hữu và

hiệu quả hoạt động của ngân hàng....................................................................19

2.3.1. Sở hữu nhà nước và hiệu quả hoạt động của ngân hàng ...................19

2.3.2. Sở hữu nước ngoài và hiệu quả hoạt động ngân hàng.......................22

CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG VỀ CẤU TRÚC SỞ HỮU VÀ HIỆU QUẢ

HOẠT ĐỘNG CỦA NGÀNH NGÂN HÀNG VIỆT NAM .................................27

3.1. Tổng quan ngành ngân hàng tại các nƣớc Đông Nam Á....................27

3.2. Thực trạng cấu trúc sở hữu và hiệu quả hoạt động của hệ thống ngân

hàng Việt Nam.....................................................................................................31

3.2.1. Tổng quan hoạt động hệ thống Ngân hàng Việt Nam.......................31

3.2.1.1. Về quy mô....................................................................................31

3.2.1.2. Về hiệu quả hoạt động .................................................................33

3.2.2. Hiện trạng cấu trúc sở hữu trong hệ thống ngân hàng Việt Nam......35

3.2.2.1. Ngân hàng thương mại nhà nước.................................................35

3.2.2.2. Sở hữu nước ngoài tại các ngân hàng thương mại Việt Nam......37

3.2.3. Các quy định pháp luật có liên quan ảnh hưởng đến cấu trúc sở hữu

trong hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam. ............................................39

3.2.3.1. Quy định về vấn đề tỷ lệ sở hữu trong ngân hàng thương mại....39

3.2.3.2. Quy định về việc sở hữu cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài tại

các ngân hàng thương mại Việt Nam...........................................................40

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

CHƢƠNG 4: PHƢƠNG PHÁP VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU........................44

4.1. Phƣơng pháp nghiên cứu: .....................................................................44

4.1.1. Xây dựng giả thuyết nghiên cứu .......................................................44

4.1.1.1. Sở hữu nhà nước và hiệu quả hoạt động của ngân hàng..............44

4.1.1.2. Sở hữu nước ngoài và hiệu quả hoạt động của ngân hàng ..........44

4.1.2. Dữ liệu ...............................................................................................45

4.1.3. Mô hình thực nghiệm ........................................................................45

4.2. Kết quả nghiên cứu ................................................................................48

4.2.1. Thống kê mô tả..................................................................................48

4.2.2. Kết quả hồi quy .................................................................................51

CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.................................................62

5.1. Kết luận ...................................................................................................62

5.2. Khuyến nghị............................................................................................62

Tài liệu tham khảo

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1 Tóm tắt các nghiên cứu về cấu trúc sở hữu và hiệu quả hoạt động của ngân

hàng thương mại........................................................................................................24

Bảng 3.1 Quy mô của các loại hình tổ chức tín dụng tính đến tháng 6/2016 ...........31

Bảng 3.2 Thống kê tỷ suất sinh lợi theo nhóm tổ chức tín dụng ..............................33

Bảng 3.3 Danh sách các ngân hàng thương mại do Nhà Nước nắm giữ trên 50% vốn

điều lệ (Đến 31/12/2015) ..........................................................................................36

Bảng 3.4: Đầu tư của các tổ chức nước ngoài vào hệ thống ngân hàng Việt Nam đến

tháng 6 năm 2016 ......................................................................................................38

Bảng 3.5 Tỷ lệ sở hữu cổ phần các Tổ chức tín dụng tại Việt Nam.........................40

Bảng 3.6 Tỷ lệ sở hữu cổ phần đối với nhà đầu tư nước ngoài trong ngân hàng

thương mại cổ phẩn của Việt Nam............................................................................41

Bảng 4.1 Cách thức đo lường các biến .....................................................................46

Bảng 4.2 Mô tả mẫu ..................................................................................................49

Bảng 4.3 Thống kê mô tả ..........................................................................................49

Bảng 4.4 Ma trận hệ số tương quan ..........................................................................51

Bảng 4.5 Kiểm định phương sai thay đổi..................................................................52

Bảng 4.6 Kiểm định nhân tử Lagrange và Hausman ................................................53

Bảng 4.7 Kết quả hồi quy trên toàn mẫu...................................................................54

Bảng 4.8 Kết quả hồi quy cho các ngân hàng Việt Nam ..........................................55

Bảng 4.9 Kết quả hồi quy cho Thái Lan ...................................................................57

Bảng 4.10 Kết quả hồi quy cho Indonesia ................................................................57

Bảng 4.11 Kết quả ước lượng cho Malaysia.............................................................58

Bảng 4.12 Kết quả ước lượng cho Philippines .........................................................59

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 3.1 Chỉ số ngành ngân hàng Việt Nam và khu vực..........................................27

Hình 3. 2 Chỉ số ngành ngân hàng các quốc gia Đông Nam Á và khu vực..............28

Hình 3.3 Quy mô tổng tài sản hệ thống ngân hàng các nước ...................................29

Hình 3.4 Tỷ lệ nợ xấu hệ thống ngân hàng các nước................................................29

Hình 3.5 Khả năng sinh lợi hệ thống ngân hàng các nước .......................................30

Hình 3.6 Quy mô tài sản các tổ chức tín dụng Việt Nam từ tháng 1/2015 đến tháng

6/2016........................................................................................................................32

Hình 3.7 Quy mô vốn tự có của các tổ chức tín dụng từ tháng 7/2015 đến tháng

6/2016........................................................................................................................32

Hình 3.8 So sánh tỷ suất sinh lợi trên tổng tài sản và tỷ suất tính lợi trên vốn chủ sở

hữu.............................................................................................................................35

Hình 3.9 Các ngân hàng thương mại nhà nước sở hữu trên 51% tại Việt Nam .......35

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

1

CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU

1.1. Đặt vấn đề

Tái cấu trúc hệ thống ngân hàng đang là vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm

từ phía các nhà hoạch định chính sách phát triển thị trường, từ các nhà đầu tư và từ

cả phía các ngân hàng. Kể từ thời điểm bắt đầu triển khai Đề án tái cơ cấu vào năm

2011, trải qua gần 4 năm, quá trình tái cơ cấu đã ghi nhận được một số kết quả nhất

định. Trong quá trình tái cơ cấu, một vấn đề nổi trội đặc biệt được chú ý là cơ cấu

sở hữu trong hệ thống các ngân hàng thương mại hiện nay. Các lý thuyết, bằng

chứng thực nghiệm trên thế giới cũng như thực tiễn tại Việt Nam đã cho thấy tầm

quan trọng của cơ cấu sở hữu đối với hiệu quả hoạt động của các ngân hàng. Nghiên

cứu mối quan hệ giữa các hình thức sở hữu và hiệu quả hoạt động của hệ thống

ngân hàng tại Việt Nam có ý nghĩa thực tiễn lớn lao vì ba nguyên nhân. Một là, nền

kinh tế Việt Nam là một nền kinh tế dựa vào hệ thống ngân hàng (bank-oriented)

thay vì dựa vào thị trường (market-oriented), do đó hệ thống ngân hàng chiếm vai

trò chi phối trong việc phân bổ nguồn vốn của nền kinh tế. Hai là, một đặc thù nổi

trội của nền kinh tế Việt Nam là vai trò chủ đạo của sở hữu nhà nước trong nhiều

lĩnh vực, kể cả ngân hàng. Ba là Việt Nam hiện tại đang đặt ra những giới hạn về tỷ

lệ sở hữu nước ngoài trong lĩnh vực tài chính ngân hàng. Do đó, nghiên cứu về tác

động của cấu trúc sở hữu nói chung và tác động của sở hữu nhà nước nói riêng đến

hiệu quả hoạt động của hệ thống ngân hàng sẽ giúp đưa ra các hàm ý chính sách về

việc giới hạn hay khuyến khích các hình thức sở hữu khác nhau với mục tiêu là điều

chỉnh cấu trúc sở hữu của hệ thống ngân hàng hướng tới cấu trúc sở hữu tối ưu, gia

tăng hiệu quả hoạt động của toàn hệ thống, qua đó giúp phát triển thị trường tài

chính cũng như nền kinh tế. Bên cạnh đó, tuy đã có rất nhiều nghiên cứu tập trung

vào vai trò của cấu trúc sở hữu đối với hiệu quảhoạt động của các công ty ở Việt

Nam nhưng các nghiên cứu này chủ yếu xem xét trường hợp các công ty phi tài

chính trong khi rất ít các nghiên cứu khai thác vấn đề này ở khía cạnh hệ thống ngân

hàng. Do đó, đề tài này nghiên cứu vai trò của cấu trúc sở hữu đối với hiệu quả hoạt

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]