Luận văn thạc sĩ UEH cấu trúc sở hữu và chính sách cổ tức, bằng chứng tại các công ty niêm yết trên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ THÙY HOA

CẤU TRÚC SỞ HỮU VÀ CHÍNH SÁCH CỔ TỨC:

BẰNG CHỨNG TẠI CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT

TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 60340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. HUỲNH THỊ THÚY GIANG

Thành phố Hồ Chí Minh – Tháng 6/2014

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn „„CẤU TRÚC SỞ HỮU VÀ CHÍNH SÁCH CỔ

TỨC: BẰNG CHỨNG TẠI CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN THỊ

TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM‟‟ là công trình nghiên cứu của chính

tác giả, nội dung được đúc kết từ quá trình học tập và các kết quả nghiên cứu

thực tiễn trong thời gian qua, số liệu sử dụng là trung thực và có nguồn gốc trích

dẫn rõ ràng. Luận văn được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS.

Huỳnh Thị Thúy Giang.

Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi xin

cam đoan rằng luận văn này chưa từng được công bố hoặc sử dụng để nhận bất

kỳ bằng cấp nào tại các trường đại học hoặc cơ sở đào tạo khác.

Không có nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong luận văn này mà

không được trích dẫn theo đúng quy định.

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thùy Hoa

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

MỤC LỤC

Trang phụ bìa

Lời cam đoan

Mục lục

Danh mục các từ viết tắt

Danh mục hình và bảng biểu

1. Giới thiệu............................................................................................................ 2

1.1 Lý do chọn đề tài.............................................................................................. 2

1.2. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu: .................................................. 3

1.3. Phạm vi nghiên cứu......................................................................................... 3

1.4. Phương pháp nghiên cứu:................................................................................ 4

1.5. Bố cục luận văn:.............................................................................................. 4

2. Tổng quan về cơ sở lý thuyết và các nghiên cứu thực nghiệm trên thế giới ..... 5

2.1. Chính sách cổ tức - cơ chế giảm bớt vấn đề đại diện..................................... 6

2.1.1. Cổ đông thiểu số - thước đo chi phí đại diện ...............................................6

2.1.2. Chính sách cổ tức – Cơ chế giảm chi phí đại diện.......................................7

2.2. Mối quan hệ giữa cấu trúc sở hữu và chính sách cổ tức .................................9

2.2.1 Chính sách cổ tức và cấu trúc sở hữu của công ty ........................................9

2.2.2. Chính sách cổ tức và yếu tố sở hữu nhà nước............................................12

2.2.3. Các nhân tố quản trị và đặc điểm của doanh nghiệp tác động đến chính

sách cổ tức............................................................................................................16

2.2.3.1. Tỷ lệ sở hữu của CEO.............................................................................17

2.2.3.2.Tính độc lập của HĐQT...........................................................................19

2.2.3.3. Quy mô HĐQT........................................................................................21

2.2.3.4. Tiền mặt ..................................................................................................22

2.2.3.5. Tỷ lệ tăng trưởng doanh thu:...................................................................23

2.2.3.6. Khả năng sinh lời ....................................................................................23

2.2.3.7. Quy mô công ty.......................................................................................24

2.2.3.8. Đòn bẩy tài chính ....................................................................................25

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

2.2.3.9. Dòng tiền tự do........................................................................................26

2.2.3.10. Cổ tức bằng cổ phiếu.............................................................................26

2.2.3.11. Tỷ lệ chi trả cổ tức năm trước ...............................................................27

3. Dữ liệu và phương pháp nghiên cứu................................................................29

3.1. Phương pháp thu thập dữ liệu ....................................................................... 29

3.2. Mô hình, biến và giả thuyết nghiên cứu........................................................ 30

3.2.1.Mô hình nghiên cứu: ...................................................................................30

3.2.2. Biến nghiên cứu .........................................................................................30

3.2.3. Giả thuyết nghiên cứu ................................................................................33

3.3. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 34

4. Nội dung và các kết quả nghiên cứu ................................................................ 38

4.1. Tình hình chi trả cổ tức và đặc điểm quản trị doanh nghiệp thời kỳ 2008-

2012...................................................................................................................... 38

4.1.1. Tình hình chi trả cổ tức ..............................................................................41

4.1.2. Đặc điểm quản trị doanh nghiệp ................................................................44

4.1.3. Đặc điểm khác của doanh nghiệp ..............................................................44

4.2. Khảo sát các cặp tương quan giữa các biến độc lập...................................... 44

4.3. Lựa chọn mô hình ......................................................................................... 47

4.3.1. Lựa chọn giữa POOL và FEM...................................................................47

4.3.2. Lựa chọn mô hình phù hợp giữa FEM và REM ........................................51

4.4. Mức độ tác động của các nhân tố đến tỷ lệ chi trả cổ tức ............................. 53

5. Kết luận ............................................................................................................ 58

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

HĐQT: Hội đồng quản trị

CEO: Giám đốc/Tổng giám đốc điều hành

SOEs: các doanh nghiệp Nhà Nước

NSOEs: các doanh nghiệp ngoài Nhà Nước

DANH MỤC HÌNH VÀ BẢNG BIỂU

Bảng 2.1 Tổng hợp các nhân tố cấu trúc sở hữu và đặc điểm công ty có tác động

đến chính sách cổ tức. .......................................................................................... 27

Bảng 3.1 Phân loại theo ngành............................................................................. 29

Bảng 4.1 Kết quả thống kê các biến trong mô hình............................................. 38

Bảng 4.2. Kết quả thống kê cho nhóm các state .................................................. 40

Biểu đồ 4.3 Biến động của tỷ lệ chi trả cổ tức bình quân 70 công ty trong giai

đọan 2008-2012.................................................................................................... 41

Biểu đồ 4.4 Biến động của tỷ suất cổ tức bình quân của 70 công ty trong giai

đoạn 2008-2012.................................................................................................... 41

Bảng 4.5 Kết quả thống kê biến PAYOUT, YIELD trong mô hình.................... 42

Biểu đồ 4.6 Biến động của PAYOUT bình quân của các SOEs và NSOEs từ năm

2008-2012............................................................................................................. 43

Biểu đồ 4.7 Biến động của YIELD bình quân của các SOEs và NSOEs từ năm

2008-2012............................................................................................................. 43

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

Bảng 4.8. Ma trận hệ số tương quan giữa biến độc lập, biến phụ thuộc và các

biến kiểm soát: ..................................................................................................... 46

Bảng 4.9 Kết quả hồi quy mô hình POOL cho 2 trường hợp biến DIV .............. 47

Bảng 4.10 Kết quả hồi quy tác động cố định (FEM) 2 trường hợp biến DIV ..... 48

Bảng 4.11 Kết quả kiểm định F-limer test........................................................... 50

Bảng 4.13 Kết quả hồi quy tác động ngẫu nhiên (REM) trường hợp của biến

PAYOUT.............................................................................................................. 51

Bảng 4.14 Kết quả kiểm định Hausman test cho PAYOUT................................ 52

Bảng 4.15 Mô hình các nhân tố tác động đến tỷ lệ chi trả cổ tức........................ 53

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

1

TÓM TẮT

Luận văn kiểm chứng tác động của các nhân tố thuộc về cấu trúc sở hữu của

doanh nghiệp đến chính sách cổ tức của 70 doanh nghiệp trên thị trường chứng

khoán Thành Phố Hồ Chí Minh và Hà Nội từ giai đoạn 2008-2012. Các đặc

điểm liên quan đến cấu trúc sở hữu bao gồm: yếu tố sở hữu nhà nước, quy mô

HĐQT, tỷ lệ thành viên HĐQT độc lập, kiêm nhiệm CEO và tỷ lệ sở hữu cổ

phần của CEO. Kết quả cho thấy yếu tố sở hữu nhà nước không tác động đến

chính sách cổ tức của doanh nghiệp. Kết quả còn cho thấy công ty có quy mô

HĐQT lớn sẽ chi trả cổ tức nhiều hơn, công ty với tỷ lệ nắm giữ cổ phiếu của

các CEO cao sẽ chi trả cổ tức thấp. Riêng việc CEO công ty có đồng thời là chủ

tịch HĐQT hay không lại không tác động đến tỷ lệ chi trả cổ tức của công ty.

Các yếu tố kiểm soát khác như số dư tiền mặt vào cuối năm, tỷ lệ chi trả cổ tức

năm trước và cổ tức bằng cổ phiếu trong năm cũng tác động lớn đến chính sách

cổ tức.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

2

1. Giới thiệu

1.1 Lý do chọn đề tài

Mối liên hệ giữa cấu trúc sở hữu và chính sách cổ tức là một sự kết hợp đầy thú

vị, vấn đề trên đang là đề tài thu hút sự quan tâm lớn của các học gỉa khắp nơi

trên thế giới. Nếu như chính sách cổ tức của doanh nghiệp đã được chứng minh

chịu tác động của nhiều yếu tố vĩ mô ( thuế, luật pháp ) lẫn các yếu tố bên trong

như cơ hội đầu tư, khả năng sinh lời, quy mô công ty, đòn bẩy tài chính…thì cấu

trúc sở hữu cũng đã được các nghiên cứu trên thế giới chứng minh là yếu tố ảnh

hưởng đến chính sách cổ tức của doanh nghiệp.

Lý thuyết vấn đề đại diện đã chỉ ra mối quan hệ giữa các nhà quản lý công ty và

các cổ đông. Chính sách cổ tức là cơ chế giảm bớt vấn đề đại diện của doanh

nghiệp là cơ sở để tin rằng cấu trúc sở hữu của công ty có ảnh hưởng đến chính

sách cổ tức. Các kết quả nghiên cứu của việc phát triển lý thuyết về chi phí đại

diện gần đây cũng chỉ ra rằng cấu trúc sở hữu của doanh nghiệp có thể tác động

lên kết quả hoạt động của doanh nghiệp bằng việc giảm mâu thuẩn giữa các nhà

quản trị và cổ đông của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp có sự khác biệt về mức

độ sở hữu giữa các cổ đông tham gia bên trong và các nhà đầu tư bên ngoài. Sự

phân chia giữa các nhóm sở hữu có thể tác động đến lợi ích cá nhân của các nhà

quản trị, yếu tố đóng vai quan trọng tác động đến hành vi quản trị và kết quả

hoạt động của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, yếu tố quốc gia, thể hiện qua yếu tố pháp luật, ảnh hưởng lớn đến

mối quan hệ giữa cấu trúc hữu và chính sách cổ tức. Các bài nghiên cứu trước đó

chủ yếu tập trung ở Anh, Mỹ và một số quốc gia sử dụng hệ thống luật thông lệ

(common law) – là hệ thống pháp luật được cho là chưa bảo vệ tốt quyền lợi của

các cổ đông thiểu số. Trong khi đó Việt Nam, một quốc gia tuân theo hệ thống

pháp luật dân sự (civil law) là hệ thống pháp luật được cho rằng bảo vệ không

tốt các cổ đông thiểu số. Vậy ở Việt Nam, một quốc gia theo hệ thống pháp luật

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]