Luận văn thạc sĩ UEH các nhân tố hành vi ảnh hưởng đến quyết định đầu tư của nhà đầu tư cá nhân trên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

***************

NGUYỄN THỊ KIM TRÂM

CÁC NHÂN TỐ HÀNH VI ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT

ĐỊNH ĐẦU TƯ CỦA NHÀ ĐẦU TƯ CÁ NHÂN TRÊN

THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 60340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS. PHAN THỊ BÍCH NGUYỆT

TP. Hồ Chí Minh - Năm 2012

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Phan Thị Bích Nguyệt, người

đã tận tình hướng dẫn, góp ý và động viên cho tôi trong suốt quá trình thực hiện

luận văn tốt nghiệp này. Nhân đây, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến quý thầy cô,

những người đã truyền đạt kiến thức cho tôi trong suốt thời gian theo học tại

trường.

Tôi cũng gửi lời cảm ơn đến những bạn bè lớp Cao học TCDN Đêm 1 K18

Đại học Kinh tế Tp.HCM đã cùng tôi học tập, trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ kiến

thức trong suốt quá trình tham gia khóa học.

Tôi cũng chân thành gửi lời cảm ơn đến bạn bè, đồng nghiệp ở công ty cổ

phần chứng khoán Phương Đông và các công ty chứng khoán khác, cùng các nhà

đầu tư tại các sàn giao dịch SSI, ISC, PGSC, ABCS, SBS, VFS, VDS, SHS,… đã

nhiệt tình giúp đỡ và trả lời những câu hỏi trong bảng khảo sát của tôi, mang lại kết

quả nghiên cứu chính cho luận văn.

Nguyễn Thị Kim Trâm

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng luận văn “Các nhân tố hành vi ảnh hưởng đến quyết

định đầu tư của nhà đầu tư cá nhân trên thị trường chứng khoán Việt Nam” là công

trình nghiên cứu của riêng tôi, có sự hỗ trợ từ giáo viên hướng dẫn.

Các thông tin, dữ liệu được sử dụng trong luận văn là trung thực, các nội

dung trích dẫn đều được ghi rõ nguồn gốc và các kết quả nghiên cứu được trình

bày trong luận văn này chưa được công bố tại bất kỳ công trình nghiên cứu nào.

TP. Hồ Chí Minh, ngày 28 tháng 12 năm 2012

Người cam đoan

NGUYỄN THỊ KIM TRÂM

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

TÓM TẮT

Mục tiêu của nghiên cứu này là tìm hiểu vai trò của tài chính hành vi và tâm

lý của nhà đầu tư trong quá trình ra quyết định đầu tư, cũng như những ảnh hưởng

của nó đối với hiệu quả đầu tư của nhà đầu tư cá nhân trên thị trường chứng khoán

Việt Nam. Với mẫu dữ liệu điều tra từ 269 nhà đầu tư cá nhân, những nhân tố hành

vi được tìm thấy có ảnh hưởng đến quyết định của nhà đầu tư là: Tránh hối tiếc &

neo quyết định, Hiệu ứng bầy đàn, Quá tự tin, Ảo tưởng con bạc – Khuynh hướng

điển hình & sẵn có, Tính toán bất hợp lý & sợ thua lỗ, Phản ứng quá mức. Trong

các khuynh hướng này, ngoại trừ khuynh hướng Tránh hối tiếc và Khuynh hướng

bầy đàn có ảnh hưởng đến các quyết định của nhà đầu tư ở mức trung bình, còn lại

những khuynh hướng khác đều có ảnh hưởng đối với nhà đầu tư ở mức độ cao.

Đồng thời, sự tác động mỗi khuynh hướng hành vi khác nhau có liên quan đến các

quyết định khác nhau của nhà đầu tư về cơ sở quyết định đầu tư, sự lựa chọn cổ

phiếu và tần suất giao dịch. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy rằng phần lớn các

nhà đầu tư cá nhân trên thị trường chứng khoán Việt Nam, trong vòng hai năm gần

đây, đều có kết quả đầu tư thua lỗ. Kết quả đầu tư này được chứng minh rằng có sự

tác động của các nhân tố hành vi. Các khuynh hướng hành vi có tác động ngược

chiều đối với hiệu quả đầu tư là: tránh hối tiếc & neo quyết định, ảo tưởng con bạc

– khuynh hướng điển hình & sẵn có, tính toán bất hợp lý & sợ thua lỗ, và phản ứng

quá mức, trong đó, phản ứng quá mức là nhân tố có tác động mạnh nhất đến hiệu

quả đầu tư. Các khuynh hướng có tác động cùng chiều đối với hiệu quả đầu tư là:

quá tự tin và khuynh hướng bầy đàn.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

MỤC LỤC

1. GIỚI THIỆU ..................................................................................................1

1.1 Lý do chọn đề tài nghiên cứu.....................................................................1

1.2 Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu .................................................................4

1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..............................................................5

1.4 Kết cấu đề tài..............................................................................................5

2. TỔNG QUAN LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC................7

2.1 Lý thuyết thị trường hiệu quả....................................................................7

2.2 Lý thuyết tài chính hành vi........................................................................7

2.3 Các nghiên cứu thực nghiệm trước đây về các nhân tố hành vi và quá

trình ra quyết định đầu tư ......................................................................................9

2.4 Các nhân tố hành vi ảnh hưởng đến quyết định của nhà đầu tư ...........11

2.4.1 Sự tự nghiệm (Heuristics):..........................................................................12

2.4.2 Lý thuyết triển vọng (Prospect Theory) ......................................................17

2.4.3 Hành vi bầy đàn (Herding effect) ...............................................................20

2.5 Các yếu tố liên quan đến quyết định đầu tư............................................24

2.5.1 Cơ sở quyết định đầu tư..............................................................................24

2.5.2 Sự lựa chọn cổ phiếu ..................................................................................25

2.5.3 Tần suất giao dịch ......................................................................................26

2.6 Hiệu quả đầu tư........................................................................................27

2.7 Mô hình nghiên cứu..................................................................................29

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................................................................31

3.1 Phương pháp nghiên cứu .........................................................................31

3.1.1 Công cụ điều tra và cách thu thập dữ liệu ...................................................31

3.1.2 Phương pháp chọn mẫu ..............................................................................31

3.1.3 Thiết kế bảng câu hỏi và thang đo ..............................................................32

3.1.4 Độ tin cậy của công cụ điều tra...................................................................33

3.2 Mô hình đo lường .....................................................................................33

3.3 Xử lý dữ liệu và phân tích........................................................................34

4. NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ...............................................37

4.1 Kết quả thống kê mô tả ............................................................................37

4.2 Kiểm định giả thuyết H1 ..........................................................................39

4.3 Kiểm tra độ tin cậy của các thang đo bằng Cronbach’s Alpha..............43

4.3.1 Độ tin cậy của các thang đo nhân tố hành vi...............................................43

4.3.2 Độ tin cậy của thang đo hiệu quả đầu tư .....................................................44

4.4 Kiểm định giả thuyết H2 ..........................................................................45

4.5 Kiểm định giả thuyết H3..........................................................................47

4.5.1 Cơ sở quyết định đầu tư..............................................................................47

4.5.2 Sự lựa chọn cổ phiếu ..................................................................................48

4.5.3 Tần suất giao dịch ......................................................................................49

4.5.4 Kiểm định sự tương quan giữa các khuynh hướng hành vi và các yếu tố ra

quyết định................................................................................................................50

4.6 Kiểm định giả thuyết H4 ..........................................................................53

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

4.6.1 Kiểm định hệ số tương quan.......................................................................53

4.6.2 Phân tích hồi quy........................................................................................54

4.7 Thảo luận về kết quả nghiên cứu.............................................................56

4.7.1 Kết quả kiểm định H1 và H2 ......................................................................56

4.7.2 Kết quả kiểm định H3.................................................................................58

4.7.3 Kết quả kiểm định H4.................................................................................59

4.8 Kết luận chương 4 ....................................................................................61

5. KẾT LUẬN VÀ MỘT SỐ GỢI Ý CHÍNH SÁCH......................................63

5.1 Kết luận vấn đề nghiên cứu .....................................................................63

5.2 Một số gợi ý chính sách............................................................................64

5.2.1 Đối với nhà đầu tư cá nhân.........................................................................64

5.2.2 Đối với các nhà quản lý thị trường chứng khoán Việt Nam ........................66

5.3 Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo .................................66

TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................68

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1. Các nhân tố hành vi ảnh hưởng đến các quyết định đầu tư.....................22

Bảng 2.2. Các yếu tố liên quan đến quá trình ra quyết định đầu tư.........................26

Bảng 4.1. Thống kê nơi mở tài khoản giao dịch chứng khoán của các nhà đầu tư ..37

Bảng 4.2. Kết quả phân tích nhân tố EFA các khuynh hướng hành vi....................40

Bảng 4.3. Kết quả kiểm định Cronbach’s Alpha của các nhân tố hành vi...............43

Bảng 4.4. Kết quả kiểm định Cronbach Alpha của nhân tố hiệu quả đầu tư ...........44

Bảng 4.5. Giá trị trung bình của thang đo khoảng..................................................45

Bảng 4.6. Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố hành vi và hiệu quả đầu tư..............45

Bảng 4.7. Giá trị trung bình của các yếu tố về cơ sở quyết định đầu tư ..................48

Bảng 4.8. Giá trị trung bình của các yếu tố lựa chọn cổ phiếu................................49

Bảng 4.9. Tổng hợp mối tương quan giữa các khuynh hướng hành vi và các yếu tố

thuộc quá trình ra quyết định đầu tư ......................................................................50

Bảng 4.10. Hệ số tương quan giữa các biến trong mô hình ....................................53

Bảng 4.11. Mô hình hồi quy tóm tắt sử dụng phương pháp Enter ..........................54

Bảng 4.12. Phân tích ANOVA của mô hình hồi quy..............................................54

Bảng 4.13. Kết quả phân tích hồi quy sử dụng phương pháp Enter........................55

Bảng 4.14. Tóm tắt kết quả kiểm định các giả thuyết.............................................61

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

Hình 2.1. Phân loại các khuynh hướng hành vi......................................................12

Hình 4.1. Kết quả thống kê về giới tính .................................................................38

Hình 4.2. Thống kê độ tuổi của nhà đầu tư ............................................................38

Hình 4.3. Thời gian tham gia đầu tư trên thị trường chứng khoán..........................39

Hình 4.4. Tần suất giao dịch của nhà đầu tư ..........................................................50

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]