Luận văn thạc sĩ UEH các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tự cân đối ngân sách cấp xã trên địa bàn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRỪỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN HỮU ĐỨC

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG

TỰ CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN NĂM CĂN, TỈNH CÀ MAU

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP.HCM - Năm 2016

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRỪỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN HỮU ĐỨC

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG

TỰ CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN NĂM CĂN, TỈNH CÀ MAU

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

Mã số: 60340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học:

PGS.TS Nguyễn Ngọc Hùng

TP.HCM - Năm 2016

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết

quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ

công trình nghiên cứu nào khác.

Ngày 18 tháng 03 năm 2016

Tác giả

Nguyễn Hữu Đức

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

Chương 1. GIỚI THIỆU.......................................................................................... 1

1.1. SỰ CẦN THIẾT CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ................................................1

1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU .................................................................................1

1.2.1. Mục tiêu chung..................................................................................................1

1.2.2. Mục tiêu cụ thể..................................................................................................1

1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU.....................................................2

1.3.1. Đối tượng nghiên cứu........................................................................................2

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu...........................................................................................2

1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................................................3

1.5. BỐ CỤC CỦA LUẬN VĂN................................................................................3

Chương 2. TỔNG QUAN LÝ THUYẾT................................................................ 4

2.1. VAI TRÒ CỦA NGÂN SÁCH CẤP XÃ ............................................................4

2.1.1. Ngân sách nhà nước ..........................................................................................4

2.1.2. Hệ thống NSNN ................................................................................................5

2.1.3. Đặc điểm, vai trò của ngân sách xã...................................................................6

2.2. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TỰ CÂN ĐỐI NGÂN

SÁCH CẤP XÃ...........................................................................................................7

2.2.1. Phân cấp quản lý ngân sách cấp xã ...................................................................7

2.2.2. Cân đối ngân sách cấp xã ................................................................................10

2.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tự cân đối ngân sách cấp xã................11

2.3. CÁC NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI.....................................13

2.4. TÓM TẮT CHƯƠNG 2.....................................................................................21

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

Chương 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................................... 22

3.1. MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ................................................................................22

3.1.1. Các biến trong nghiên cứu ..............................................................................22

3.1.2. Các giả thuyết và mô hình nghiên cứu............................................................23

3.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU....................26

3.2.1. Thiết kế nghiên cứu.........................................................................................26

3.2.2. Phương pháp chọn vùng nghiên cứu...............................................................27

3.2.3. Dữ liệu nghiên cứu..........................................................................................27

3.2.4. Mẫu điều tra ....................................................................................................28

3.2.5. Phương pháp phân tích dữ liệu .......................................................................29

3.3. TÓM TẮT CHƯƠNG 3.....................................................................................32

Chương 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ................................. 34

4.1. TỔNG QUAN KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN NĂM CĂN, TỈNH CÀ MAU ..34

4.1.1. Đặc điểm tự nhiên của huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau ...................................34

4.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội của huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau ........................35

4.2. THỰC TRẠNG TỰ CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH CẤP XÃ Ở HUYỆN NĂM

GIAI ĐOẠN 2010– 2014..........................................................................................37

4.2.1. Tình hình thu, chi ngân sách cấp xã huyện Năm Căn 2010 – 2014................37

4.2.2. Cân đối sách cấp xã huyện Năm Căn 2010 – 2014.........................................43

4.2.3. Khả năng tự cân đối ngân sách cấp xã huyện Năm Căn 2010 - 2014.............44

4.2.4. Những khó khăn, thách thức trong công tác quản lý và tự cân đối ngân sách

cấp xã ở huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau ....................................................................46

4.3. ĐẶC ĐIỂM MẪU PHỎNG VẤN .....................................................................50

4.3.1. Theo địa bàn phỏng vấn ..................................................................................50

4.3.2. Theo đối tượng phỏng vấn ..............................................................................51

4.4. PHÂN TÍCH NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TỰ CÂN ĐỐI

NGÂN SÁCH CẤP XÃ TẠI HUYỆN NĂM CĂN, TỈNH CÀ MAU.....................52

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

4.4.1. Kiểm định thang đo.........................................................................................52

4.4.2. Phân tích hồi quy và kiểm định giả thuyết......................................................56

4.4.3. Mức độ ảnh hưởng của các nhóm nhân tố đến khả năng tự cân đối ngân sách

cấp xã.........................................................................................................................60

4.5. TÓM TẮT CHƯƠNG 4.....................................................................................63

Chương 5. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ..................................................... 64

5.1. KẾT LUẬN........................................................................................................64

5.1.1. Khả năng tự cân đối ngân sách cấp xã ở huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau........64

5.1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tự cân đối ngân sách cấp xã huyện Năm

Căn, tỉnh Cà Mau ......................................................................................................64

5.2. CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC TỰ CÂN ĐỐI NGÂN SÁCH

CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NĂM CĂN, TỈNH CÀ MAU........................65

5.2.1. Hoàn thiện phân cấp quản lý NSNN cấp xã....................................................65

5.2.2. Đẩy mạnh phát triển sản xuất, kinh doanh trên địa bàn để phát triển kinh tế

bền vững nhằm tăng nguồn thu.................................................................................66

5.2.3. Tăng cường quản lý ngân sách cấp xã ............................................................68

5.2.4. Tăng cường quản lý thu thuế, phí ...................................................................70

5.2.5. Chính sách khen thưởng..................................................................................71

5.3. KIẾN NGHỊ ĐỐI VỚI QUỐC HỘI, CHÍNH PHỦ...........................................71

5.4. HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO.............72

5.5. TÓM TẮT CHƯƠNG 5.....................................................................................72

CÁC TỪ VIẾT TẮT

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tự cân đối ngân sách cấp xã ...........22

Bảng 3.2: Các biến quan sát sử dụng trong mô hình nghiên cứu .............................28

Bảng 4.1: Thu ngân sách xã huyện Năm Căn giai đoạn 2010– 2014 .......................38

Bảng 4.2: Thu ngân sách xã huyện Năm Căn giai đoạn 2010 - 2014.......................39

Bảng 4.3: Tỷ lệ phân chia cho ngân sách cấp xã huyện Năm Căn 2010– 2014 .......40

Bảng 4.4: Tỷ trọng các khoản thu phân chia cho ngân sách cấp xã huyện Năm Căn

giai đoạn 2010 - 2014................................................................................................40

Bảng 4.5: Chi ngân sách xã theo địa bàn huyện Năm Căn giai đoạn 2010 - 2014...42

Bảng 4.6: Tự cân đối ngân sách xã huyện Năm Căn 2010 - 2014............................44

Bảng 4.7: Khả năng đáp ứng nhu cầu chi ngân sách xã huyện Năm Căn 2010 - 2014.44

Bảng 4.8: Danh sách xã đạt tự cân đối tương ứng với các tỷ lệ (%) phân chia cho

ngân sách cấp xã........................................................................................................45

Bảng 4.9: Phân bổ mẫu phỏng vấn theo địa bàn.......................................................50

Bảng 4.10: Cơ cấu mẫu điều tra theo đối tượng phỏng vấn......................................52

Bảng 4.11: Kết quả kiểm định thang đo....................................................................53

Bảng 4.12: Kết quả kiểm định KMO và kiểm định Bartlett .....................................53

Bảng 4.13: Bảng tính phương sai trích các yếu tố ....................................................54

Bảng 4.14: Kết quả phân tích nhân tố (Factor analysis)...........................................55

Bảng 4.15: Kết quả phân tích hồi quy.......................................................................56

Bảng 4.16: Kết quả kiểm định phương sai phần dư..................................................58

Bảng 4.17: Kết quả kiểm định giả thuyết..................................................................59

Bảng 4.18: Mức độ quan trọng của các biến độc lập................................................61

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

Hình 2.1: Hệ thống NSNN ở Việt Nam ......................................................................5

Hình 3.1: Mô hình nghiên cứu đề xuất .....................................................................25

Hình 3.2: Khung nghiên cứu.....................................................................................26

Hình 4-1: Vị trí địa lý của huyện Năm Căn ..............................................................34

Hình 4.2: Cơ cấu các nguồn thu ngân sách cấp xã huyện Năm Căn 2010 - 2014 ....37

Hình 4.3: Cơ cấu chi ngân sách cấp xã huyện Năm Căn 2010 - 2014......................43

Hình 4.4: Sơ đồ hệ thống 3 cấp ngân sách địa phương (tỉnh - huyện - xã) ..............48

Hình 4.5: Cơ cấu mẫu điều tra theo địa bàn (tỉnh - huyện - xã) ...............................51

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

1

Chương 1. GIỚI THIỆU

1.1. SỰ CẦN THIẾT CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

Ngân sách cấp xã là cấp cuối cùng trong hệ thống ngân sách nhà nước. Làm

thế nào để ngân sách cấp xã có khả năng tự cân đối ? Đó là mong muốn của các nhà

quản lý điều hành ngân sách địa phương nói riêng và quản lý nhà nước địa phương

nói chung. Huyện Năm Căn bao gồm 8 đơn vị hành chính cấp xã. Đến nay có đến

100% đơn vị cấp xã vẫn tiếp tục nhận bổ sung cân đối từ ngân sách cấp trên (Phòng

Tài chính, Kế hoạch huyện Năm Căn, 2014).

Cân đối ngân sách cấp xã chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố như vị trí địa lý,

tăng trưởng kinh tế, công tác quản lý thu, chi ngân sách; phân cấp quản lý ngân sách

giữa các cấp, … Những nhân tố nào có ảnh hưởng đến khả năng tự cân đối của ngân

sách xã nói chung và ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau

nói riêng là vấn đề bức xúc đang đặt ra trong thực tiễn. Do vậy, cần thiết phải có

một nghiên cứu thực nghiệm để tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tự cân

đối ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Năm Căn.

Xuất phát từ luận cứ trên đã thôi thúc tác giả chọn đề tài “Các nhân tố tác

động đến khả năng tự cân đối ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Năm Căn,

tỉnh Cà Mau” để nghiên cứu.

1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

1.2.1. Mục tiêu chung

Tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tự cân đối ngân sách cấp xã ở

huyện Năm Căn, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao năng lực tự cân đối ngân sách

cấp xã trong thời gian tới.

1.2.2. Mục tiêu cụ thể

Mục tiêu 1: Nhận diện một số nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tự cân đối

ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

2

Mục tiêu 2: Xác định mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến khả năng tự cân

đối ngân sách cấp xã trên địa bàn huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau.

Mục tiêu 3: Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực tự cân đối ngân sách cấp

xã trên địa bàn ở huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau.

Để giải quyết mục tiêu nghiên cứu các câu hỏi nghiên cứu cần được giải đáp

được đặt ra là:

+ Những nhân tố nào ảnh hưởng đến khả năng tự cân đối ngân sách cấp xã

trên địa bàn huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau?

+ Những yếu tố này ảnh hưởng như thế nào đến khả năng tự cân đối ngân

sách cấp xã trên địa bàn huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau?

+ Các giải pháp nâng cao năng lực tự cân đối ngân sách cấp xã trên địa bàn

huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau là gì?

1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

1.3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu là các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tự cân đối ngân

sách cấp xã trên địa bàn huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau.

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu

Phạm vi nghiên cứu của đề tài bao gồm 8 xã, thị trấn thuộc huyện Năm Căn

tỉnh Cà Mau - chiếm tỷ lệ 100% trên tổng số xã, thị trấn của huyện.

Trong nghiên cứu này chỉ tập trung nghiên cứu các chủ thể chính gồm: những

người trực tiếp tham gia vào quá trình thực hiện và quản lý ngân sách cấp xã bao

gồm: (1) Cán bộ quản lý tài chính tại xã; (2) Cán bộ quản lý tài chính tại Phòng Tài

chính huyện.

Các chủ thể khác như doanh nghiệp, người dân tham gia đóng góp ngân sách

không phải là đối tượng của nghiên cứu này.

Phạm vi về thời gian: các dữ liệu thứ cấp sử dụng trong đề tài được giới hạn

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]