Luận văn thạc sĩ UEB huy động và sử dụng vốn trong các doanh nghiệp công nghiệp việt nam hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

KHOA KINH TẾ

PHẠM THỊ LỤA

HUY ĐỘNG VÀ SỬ DỤNG VỐN TRONG CÁC

DOANH NGHIỆP CÔNG NGHIỆP VIỆT NAM

HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SỸ

Người hướng dẫn: TS. Trần Anh Tài

Hà nội - 2004

MỤC LỤC

MỤC LỤC..................................................................................................................1

LỜI NÓI ĐẦU ............................................................................................................ 4

1. Sự cần thiết của đề tài ................................................................................ 4

2. Tình hình nghiên cứu .................................................................................. 4

3. Mục đích nghiên cứu ................................................................................... 5

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................. 5

5. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................... 5

6. Những đóng góp mới của luận văn ........................................................... 5

7. Bố cục của luận văn .................................................................................... 5

CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ HUY ĐỘNG VÀ SỬ DỤNG VỐN

TRONG CÁC DOANH NGHIỆP CÔNG NGHIỆP ....................................................... 6

1.1. Doanh nghiệp công nghiệp và vốn của doanh nghiệp công

nghiệp trong nền kinh tế thị trƣờng .......................................................... 6

1.1.1. Doanh nghiệp công nghiệp trong nền kinh tế thị trường ................... 6

1.1.1.1........................................Khái niệm, đặc điểm của doanh nghiệp công nghiệp........6

1.1.1.2.........................................................................Phân loại doanh nghiệp công nghiệp.........7

1.1.1.3 ....................................... Vị trí, vai trò của doanh nghiệp công nghiệp .......8

1.1.2. Vốn của doanh nghiệp công nghiệp ................................................. 10

1.1.2.1. ........... Khái niệm, đặc điểm của vốn trong doanh nghiệp công nghiệp .....10

1.1.2.2. .................................. Phân loại vốn trong doanh nghiệp công nghiệp ......14

1.1.2.3...............................................Vai trò của vốn trong doanh nghiệp công nghiệp.........17

1.2. Huy động vốn và sử dụng vốn trong các DN công nghiệp . 18

1.2.1. Huy động vốn trong doanh nghiệp công nghiệp .............................. 18

1.2.1.1. .......... Nguồn vốn và các hình thức huy động vốn của DN công nghiệp .....18

1.2.1.2 ................. Những yêu cầu đặt ra đối với việc huy động vốn của DNCN ......25

1.2.2. ......................... Sử dụng vốn trong các doanh nghiệp công nghiệp .........27

1.2.2.1. .................... Quan niệm về hiệu quả sử dụng vốn trong doanh nghiệp ......27

- 1 -

1.2.2.2. ....... Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của DN công nghiệp 29

1. 3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến việc huy động và sử dụng vốn

trong các doanh nghiệp công nghiệp ...............................

1. 3.1. Các nhân tố bên ngoài ........................................................

1.3.1.1. ..................................................

1.3.1.2. .........................................................................

1.3.1.3. ................................................................

1.3.1.4. ...............................................................

1.3.1.5. .........................................................................

1. 3.2. Các nhân tố thuộc về doanh nghiệp

1.3.2.1. ................................

1.3.2.2. .................................................

1.3.2.3. ..........................................................

1.3.2.4. ...................................................................

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HUY ĐỘNG VÀ SỬ DỤNG VỐN TRONG CÁC

DOANH NGHIỆP CÔNG NGHIỆP Ở VIỆT NAM ..............................

2. 1. Khái quát về doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam

2.1.1. Một số thành tựu đạt được của doanh nghiệp công nghiệp Việt

Nam trong những năm gần đây............................................

2. 1.2. Những mặt hạn chế ...........................................................

2. 2. Tình hình huy động vốn trong các doanh nghiệp công

nghiệp Việt Nam thời gian qua ........................................

2.2.1. Nhu cầu vốn của các doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam ........

2.2.2. Tình hình huy động vốn của các DN công nghiệp Việt Nam .......

2.2.2.1. ........ Tình hình hình huy động vốn của các DN công nghiệp Nhà nước

2.2.2.2. ....Tình hình huy động vốn của các DN công nghiệp ngoài quốc doanh

2.2.3. ... Đánh giá tình hình huy động vốn trong các DNCN ở Việt Nam

2. 3. Tình hình sử dụng vốn trong các DN công nghiệp ở Việt

Nam ...............................................................................

2.3.1. Tình hình sử dụng vốn cố định trong doanh nghiệp công nghiệp

- 2 -

2.3.2. Tình hình sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp công

nghiệp ............................................................................................. 71

2.3.3. Đánh giá tình hình sử dụng vốn trong các DNCN Việt Nam ............. 75

CHƢƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HUY ĐỘNG VÀ SỬ DỤNG

VỐN CÓ HIỆU QUẢ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP CÔNG NGHIỆP Ở

VIỆT NAM ............................................................................................................... 87

3.1. Định hƣớng phát triển ngành công nghiệp trong chiến

lƣợc phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam đến năm 2010 .. 87

3.1.1. Các quan điểm phát triển công nghiệp Việt Nam ............................ 87

3.1.2. Chiến lược huy động và sử dụng vốn cho phát triển công nghiệp 89

3.1.2.1.Cân đối vốn trong nước và ngoài nước, trong đó vốn trong nước là quyết định cho s

3.1.2.2. .. Cải cách hành chính, lành mạnh hóa quan hệ giữa Nhà nước với DN 90

3.1.2.3. Giải quyết tốt mối quan hệ giữa tích lũy - đầu tư và tái đầu tư phát triển công ngh

3.2. Những giải pháp chủ yếu để doanh nghiệp công nghiệp

huy động và sử dụng vốn có hiệu quả ................................................... 91

3.2.1. .............................................................................. Giải pháp chung .........92

3.2.2. Các giải pháp chủ yếu nhằm huy động và sử dụng có hiệu quả

các nguồn vốn ................................................................................ 93

3.2.2.1. ........................................... Đa dạng hoá các hình thức huy động vốn .......93

3.2.2.2. .................... Phát triển và hoàn thiện các tổ chức trung gian tài chính ......97

3.2.2.3.Tăng cường sự hỗ trợ của Nhà nước trong việc huy động và sử dụng vốn đối với các

3.2.2.4. Đối với các doanh nghiệp: Hoàn thiện các phương án kinh doanh và

sử dụng hợp lý các nguồn vốn ..........................................................102

KIẾN NGHỊ ............................................................................................................ 105

KẾT LUẬN ............................................................................................................ 106

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................... 107

- 3 -

LỜI NÓI ĐẦU

1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

Trong mọi thời đại, vốn để sản xuất kinh doanh luôn là câu hỏi đặt ra

cho toàn xã hội. Từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung chuyển sang cơ chế thị

trường, các doanh nghiệp đứng trước rất nhiều vấn đề bức xúc. Một trong

những vấn đề đó là : Vốn và hiệu quả sử dụng vốn. Hiệu quả sản xuất kinh

doanh của các doanh nghiệp nói chung, doanh nghiệp công nghiệp nói riêng

phụ thuộc rất chặt chẽ vào việc huy động vốn và sử dụng vốn kinh doanh.

Thời gian vừa qua các doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam đã có nhiều nỗ

lực trong việc khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn để phục vụ cho các

hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, vì nhiều lý do chủ quan và khách quan,

các doanh nghiệp công nghịêp đã gặp không ít khó khăn trong việc huy động và sử

dụng vốn. Vấn đề đặt ra không chỉ là huy động được đủ vốn mà còn phải bảo đảm

hiệu quả cao khi sử dụng các nguồn vốn.

Vì vậy, tôi đã lựa chọn “Huy động và sử dụng vốn trong các doanh

nghiệp công nghiệp ở Việt Nam hiện nay” làm đề tài luận văn thạc sỹ.

2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

Ở nước ta hiện nay, nghiên cứu về vấn đề huy động và sử dụng vốn đã

có một số công trình, bài viết đề cập tới. Tuy nhiên các công trình nghiên

cứu này mới chỉ đề cập đến vấn đề huy động và sử dụng vốn trong một số

loại hình doanh nghiệp công nghiệp họăc lĩnh vực cụ thể (như doanh nghiệp

công nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp công nghiệp quốc phòng, doanh

nghiệp công nghiệp dệt may.....), một số đề tài chỉ nghiên cứu về huy động

vốn hoặc sử dụng vốn mà chưa đề cập đầy đủ, toàn diện hệ thống về vấn đề

huy động và sử dụng vốn có hiệu quả cho các loại hình doanh nghiệp công

nghiệp. Vì vậy, luận văn đã kế thừa và tiếp tục nghiên cứu vấn đề trên cho

các doanh nghiệp công nghiệp ở Việt Nam.

- 4 -

3. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Mục đích nghiên cứu của luận văn này là : nghiên cứu lý luận về huy

động và sử dụng vốn của doanh nghiệp công nghiệp; đánh giá thực trạng huy

động vốn và sử dụng vốn của doanh nghiệp công nghiệp thời gian qua; đề

xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả huy động và sử dụng vốn của doanh

nghiệp công nghiệp Việt Nam trong thời gian tới.

4. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

Đề tài tập trung nghiên cứu vấn đề huy động và sử dụng vốn của

doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam trong những năm gần đây.

5. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Đề tài sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử kết

hợp với phương pháp nghiên cứu phân tích, tổng hợp để làm rõ các nội dung khoa

học và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu. Các phương pháp điều tra, thống kê kinh

nghiệm và dự báo cũng đựơc sử dụng trong quá trình nghiên cứu..

6. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN VĂN

- Hệ thống hóa lý luận về vốn, các hình thức huy động vốn và hiệu quả sử

dụng vốn qua đó phân tích, đánh giá tình hình huy động vốn và sử dụng vốn

trong các doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam thời gian qua, phát hiện những

tồn tại và vấn đề đặt ra nghiên cứu.

- Đề xuất những giải pháp để đảm bảo cho các doanh nghiệp công

nghiệp huy động và sử dụng vốn có hiệu quả trong thời gian tới

7. BỐ CỤC CỦA LUẬN VĂN

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn

được kết cấu thành 3 chương:

Chương 1: Lý luận chung về huy động và sử dụng vốn trong các

doanh nghiệp công nghiệp

Chương 2: Thực trạng huy động và sử dụng vốn trong các doanh

nghiệp công nghiệp Việt Nam

Chương 3: Những giải pháp chủ yếu nhằm huy động và sử dụng vốn

có hiệu quả trong doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam

- 5 -

CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ HUY ĐỘNG VÀ SỬ

DỤNG VỐN TRONG CÁC DOANH NGHIỆP CÔNG NGHIỆP

1.1. DOANH NGHIỆP CÔNG NGHIỆP VÀ VỐN CỦA DOANH NGHIỆP CÔNG

NGHIỆP TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƢỜNG

1.1.1. Doanh nghiệp công nghiệp trong nền kinh tế thị trƣờng

1.1.1.1. Khái niệm, đặc điểm doanh nghiệp công nghiệp

Theo Luật doanh nghiệp của Việt Nam được Quốc hội thông qua ngày

12/6/1999 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2000, thì "Doanh nghiệp là

tổ chức kinh tế có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch ổn định, được

đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật nhằm đạt mục đích thực

hiện các hoạt động kinh doanh".

Tuỳ theo phạm vi hoạt động mà người ta chia ra: doanh nghiệp công

nghiệp, doanh nghiệp thương mại, doanh nghiệp xây dựng, vv.... Doanh nghiệp

công nghiệp là một loại hình doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công

nghiệp mà tập thể người lao động sử dụng máy móc, nguyên vật liệu và

những tư liệu sản xuất khác để khai thác, chế tạo sản phẩm công nghiệp.

Nếu xét trên góc độ tổng hợp các mối quan hệ của con người trong hoạt

động sản xuất, thì quá trình sản xuất là sự tổng hợp của 2 mặt: Mặt kỹ thuật của

sản xuất và mặt kinh tế - xã hội của sản xuất. Trong lĩnh vực sản xuất vật chất của

xã hội, do sự phân công lao động xã hội, nền kinh tế chia thành nhiều ngành như

nông nghiệp, công nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, xây dựng,...

Song xét trên phương diện tính chất tương tự của công nghệ sản xuất có thể

coi đó là tổng thể của hai ngành cơ bản: nông nghiệp và công nghiệp, còn

các ngành khác có thể là các dạng đặc thù của hai ngành đó. Doanh nghiệp

công nghiệp có những đặc trưng cơ bản về mặt kỹ thuật - sản xuất, cũng như

đặc trưng kinh tế - xã hội, khác với các loại hình doanh nghiệp khác ở các

khía cạnh chủ yếu sau:

- Trong các doanh nghiệp công nghiệp, quá trình sản xuất chủ yếu là quá

trình tác động trực tiếp bằng phương pháp cơ, lý hoá của con người, làm thay

- 6 -

đổi các đối tượng lao động thành các sản phẩm thích ứng với nhu cầu của

con người (khác với doanh nghiệp sản xuất nông nghiệp, quá trình sản xuất

lại bằng phương pháp sinh học là chủ yếu).

- Các đối tượng lao động của các doanh nghiệp công nghiệp: sau mỗi

chu kỳ sản xuất được thay đổi hoàn toàn về chất từ công dụng cụ thể này

chuyển sang các sản phẩm có công dụng cụ thể khác. Hoặc một loại nguyên

liệu sau quá trình sản xuất có thể tạo ra nhiều loại sản phẩm có các công

dụng khác nhau (nếu so sánh với các doanh nghiệp nông nghiệp thì đối

tượng lao động của doanh nghiệp nông nghiệp bao gồm các động vật và thực

vật sau quá trình sản xuất chỉ có sự thay đổi về lượng là chủ yếu).

- Sản phẩm của các DN công nghiệp có khả năng đáp ứng nhiều loại nhu

cầu ở các trình độ ngày càng cao của xã hội, là hoạt động duy nhất tạo ra các sản

phẩm thực hiện chức năng là các tư liệu lao động trong các ngành kinh tế.

Với các đặc điểm về mặt kỹ thuật của sản xuất của các doanh nghiệp

công nghiệp nêu trên, trong quá trình phát triển, doanh nghiệp công nghiệp

luôn có điều kiện phát triển về kỹ thuật, tổ chức sản xuất; dễ dàng tạo ra

được một đội ngũ lao động có tính tổ chức, tính kỷ luật cao, có tác phong

“công nghiệp”; đồng thời, có điều kiện và cần thiết phải phân công lao động

ngày càng sâu, tạo điều kiện, tiền đề để phát triển nền sản xuất hàng hoá ở

trình độ và tính chất cao hơn so với doanh nghiệp ở các ngành khác.

1.1.1.2. Phân loại doanh nghiệp công nghiệp

Hiện nay, trong nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần có một lượng

lớn các DNCN đang hoạt động. Những DNCN này đều có những đặc trưng

cơ bản giống nhau nhưng đồng thời chúng có những đặc điểm cụ thể rất

khác nhau. Để nghiên cứu và phục vụ cho công tác quản lý cần phải tiến

hành việc phân loại DNCN. Việc phân loại như vậy giúp ta hệ thống hoá các

loại DNCN, có thể nắm bắt và nghiên cứu cụ thể từng loại hình DNCN và là

cơ sở để xác định các chính sách, biện pháp quản lý phù hợp .

- Căn cứ theo quy mô : Các doanh nghiệp công nghiệp được chia thành các

DN quy mô lớn, quy mô vừa và quy mô nhỏ. Quy mô được phản ánh chủ yếu theo

2 tiêu thức: Số lao động và số vốn tính bằng tiền. Theo Điều 3, Nghị

- 7 -

định số 90/2001/ NĐ-CP ngày 23/11/2001 của Chính phủ về trợ giúp DN

nhỏ và vừa quy định: Doanh nghiệp nhỏ và vừa là DN có vốn đăng ký không

quá 10 tỷ đồng hoặc số lao động trung bình hàng năm không quá 300 người.

- Dưới góc độ đặc điểm kinh tế - kỹ thuật, các yếu tố đầu vào và đầu

ra, người ta phân loại theo ngành nghề sản xuất kinh doanh chính. Theo cách

phân loại này, doanh nghiệp công nghiệp chia làm 3 nhóm:

Công nghiệp khai thác

Công nghiệp chế biến

Công nghiệp sản xuất và phân phối điện, khí và nước.

Sự phân loại này là hoàn toàn cần thiết để nghiên cứu các vấn đề thực

tế của doanh nghiệp, đặc biệt là vấn đề tạo vốn và sử dụng vốn cũng như

việc xác định các chỉ tiêu bình quân của ngành làm căn cứ vạch kế hoạch

kinh doanh cho các doanh nghiệp. Do đòi hỏi của quá trình chuyên môn hoá

và hợp tác hoá, các doanh nghiệp có thể kinh doanh đa ngành nhưng thường

tập trung vào một ngành sản xuất kinh doanh chủ yếu có trình độ chuyên

môn hoá sâu. Xem xét cơ cấu ngành nghề trong hệ thống doanh nghiệp công

nghiệp và xu hướng vận động của nó có thể cho phép đánh giá những yếu tố

khách quan ảnh hưởng đến hệ thống cũng như các quan điểm của Nhà nước

về các ngành nghề cần nắm giữ trong từng thời kỳ.

- Theo tính chất sở hữu, doanh nghiệp công nghiệp

bao gồm : Doanh nghiệp công nghiệp Nhà nước

Doanh nghiệp công nghiệp ngoài Nhà nước : doanh nghiệp tập

thể, doanh nghiệp tư nhân, Công ty hợp danh,...

Doanh nghiệp công nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

1.1.1.3. Vị trí, vai trò của doanh nghiệp công nghiệp

Trong hệ thống kinh tế quốc dân, doanh nghiệp công nghiệp có vị trí

rất quan trọng, đó là:

- Doanh nghiệp công nghiệp là một đơn vị sản xuất cơ sở. Doanh nghiệp là

nơi trực tiếp kết hợp lao động của con người với các tư liệu sản xuất để tạo ra

- 8 -

của cải mới cho xã hội. Doanh nghiệp công nghiệp là một mắt xích quan

trọng của quá trình tái sản xuất mở rộng trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân.

- Doanh nghiệp công nghiệp là đơn vị kinh tế cơ bản của nền kinh tế

quốc dân. Doanh nghiệp là tế bào của nền kinh tế quốc dân nói chung, của

ngành công nghiệp nói riêng. Vì vậy, doanh nghiệp công nghiệp được coi là

đơn vị kinh tế cơ sở, nơi không chỉ tạo ra sản phẩm vật chất mà còn tạo ra

thu nhập quốc dân và nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.

- Doanh nghiệp công nghiệp là một tổ chức kinh doanh và là một trường

học quản lý. Doanh nghiệp công nghiệp là một đơn vị tổ chức xã hội, nơi hàng

ngày người lao động ứng dụng các thành tựu của khoa học kĩ thuật và thực hiện

quyền làm chủ của mình. Không những thế, mỗi doanh nghiệp công nghiệp còn là

một trường học quản lý kinh tế, là nơi rèn luyện con người mới, hình thành tác

phong công nghiệp mang phong cách của nền sản xuất đại công nghiệp.

Với vị trí như vậy, đối với các quốc gia, doanh nghiệp công nghiệp có

mặt ở hầu hết các ngành sản xuất trong nền kinh tế. Ngoài những ngành sản

xuất ở lĩnh vực công nghiệp nặng, công nghiệp nhẹ nó còn bao gồm cả trong

ngành chế biến nông lâm sản, thuỷ hải sản, lương thực thực phẩm, hoá chất,

điện tử... Doanh nghiệp công nghiệp cũng có mặt trên tất cả các vùng kinh

tế, các ngành kinh tế kĩ thuật kể cả quốc phòng và an ninh và ở trong tất cả

các thành phần kinh tế khác nhau. Có thể nêu lên một số vai trò cụ thể của

nó như sau:

- Doanh nghiệp công nghiệp phát triển sẽ bảo đảm đáp ứng trực tiếp

nhu cầu đa dạng, phong phú và ngày càng tăng của xã hội. Từ nhu cầu đơn

giản, thông thường tối thiểu đến những nhu cầu cao cấp, phức tạp.

- Doanh nghiệp công nghiệp phát triển sẽ thúc đẩy sự phát triển của

các ngành kinh tế khác, nhất là nông, lâm, ngư nghiệp. Thông qua các doanh

nghiệp công nghiệp, các sản phẩm trung gian của các ngành đã trở thành

hàng hoá, thu nhập dân cư tăng lên.

- Doanh nghiệp công nghiệp phát triển sẽ góp phần nâng cao tỷ trọng xuất

khẩu vừa thay thế hàng nhập khẩu, tiết kiệm nhiều ngoại tệ. Qua đó có thể đổi mới

công nghệ, mua sắm máy móc thiết bị... Kinh nghiệm từ các nước công

- 9 -

nghiệp phát triển cho thấy tỷ lệ hàng hoá xuất khẩu góp phần rất quan trọng

trong cơ cấu nền kinh tế mà sản phẩm xuất khẩu được sản xuất từ các doanh

nghiệp công nghiệp.

- Doanh nghiệp công nghiệp phát triển sẽ góp phần tích luỹ vốn đầu tư

vào sản xuất, nâng cao tỷ trọng đầu tư trong GDP nhất là những ngành sản

xuất các sản phẩm tiêu dùng có giá trị thặng dư cao: thuốc lá, bia, chất dẻo.

Nếu có chính sách phát triển đúng sẽ góp phần lớn vào tích luỹ cho nền kinh

tế quốc dân.

- Doanh nghiệp công nghiệp phát triển sẽ thúc đẩy các ngành nghề

khác phát triển các mạng lưới gia công, sơ chế từ thành thị đến nông thôn,

thu hút nhiều lao động, góp phần rất lớn vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo

hướng công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ. Số lao động sẽ chuyển dịch từ

nông nghiệp sang công nghiệp có thể tiến hành ngày tại chỗ chứ không nhất

thiết phải thu hút vào thành thị.

1.1.2. Vốn của doanh nghiệp công nghiệp

1.1.2.1. Khái niệm, đặc điểm của vốn trong doanh nghiệp công nghiệp

a. Khái niệm của vốn

Bất kỳ một doanh nghiệp nào cũng cần có một nguồn lực tài chính

nhất định để tiến hành các hoạt động sản xuất kinh doanh. Nguồn lực tài

chính được thể hiện và sử dụng dưới các dạng khác nhau nhằm mục đích thu

được lợi ích lớn hơn trong tương lai được coi là vốn của doanh nghiệp.

Trong cuốn Từ điển Longman rút gọn về Tiếng Anh kinh doanh, vốn được

định nghĩa như sau: “Vốn là tài sản tích luỹ được sử dụng vào sản xuất nhằm tạo

ra lợi ích lớn hơn; đó là một trong các yếu tố của quá trình sản xuất (các yếu tố

khác là đất đai và lao động). Trong kinh doanh, vốn được coi là giá trị của tài sản

hữu hình được tính bằng tiền, nghĩa là tài sản dưới dạng không phải bằng tiền như

nhà xưởng, máy móc thiết bị, dự trữ nguyên vật liệu”.

Cũng trong cuốn Từ điển nêu trên, vốn của doanh nghiệp được hiểu là

“lượng tiền mà các chủ sở hữu doanh nghiệp bỏ vào để mua tài sản hữu hình

nhằm khởi sự và tiến hành kinh doanh”.

-10-

Các quan niệm đã nêu về vốn đều phản ánh được khía cạnh nào đó liên

quan đến nguồn lực tài chính của doanh nghiệp, tuy nhiên, các khái niệm đó được

trình bày dưới các góc nhìn khác nhau và mục tiêu nghiên cứu khác nhau, vì vậy

chưa thể hiện một cách nhìn tổng thể về vốn của doanh nghiệp.

Vốn có thể có nhiều dạng khác nhau, được phân nhóm thành hai loại:

Vốn bằng hiện vật và vốn bằng tiền. Vốn bằng tiền được coi là nguồn lực tài

chính của doanh nghiệp. Nguồn tài chính này là cơ sở để có được các điều

kiện sản xuất, tức là các yếu tố đầu vào như nhà xưởng, địa điểm sản xuất

kinh doanh, thiết bị, nguyên vật liệu và các điều kiện khác.

Vốn của doanh nghiệp còn có thể được hiểu theo nghĩa hẹp, là số tiền và tài

sản hữu hình khác doanh nghiệp có được nguồn tài chính của chính mình, tức là

không tính đến nguồn tài chính doanh nghiệp có được nhờ đi vay. Tuy nhiên, trên

thực tế, người ta thường dùng vốn theo nghĩa rộng để chỉ toàn bộ nguồn lực tài

chính của doanh nghiệp, không phân biệt nguồn huy động.

Từ những phân tích đã nêu trên có thể hiểu, vốn của doanh (theo cách

hiểu vốn tài chính) có thể coi là giá trị bằng tiền của tất các các nguồn lực có

thể chuyển thành tiền, được doanh nghiệp nắm giữ và sử dụng nhằm mục

đích thu được lợi ích lớn hơn trong tương lai, không phân biệt nguồn gốc

hình thành và không phân biệt hình thái biểu hiện.

Thông thường, giá trị doanh nghiệp bao gồm cả giá trị hữu hình và giá

trị vô hình của doanh nghiệp. Tuy vậy, trên thực tế, khi đánh giá vốn của

doanh nghiệp người ta chỉ tính đến các giá trị hữu hình, chính vì vậy, vốn

cũng có thể hiểu khác với phạm trù “giá trị doanh nghiệp”.

Vốn của doanh nghiệp được hình thành từ khi thành lập doanh nghiệp và

biến đổi theo thời gian. Với những doanh nghiệp kinh doanh thành công, vốn của

doanh nghiệp có chiều hướng tăng trưởng, vì sau mỗi chu kỳ kinh doanh, vốn ban

đầu lại bổ sung bằng một phần lợi nhuận thu được (lợi nhuận dùng để tái đầu tư).

Phần bổ sung này nhiều hay ít phụ thuộc vào mức độ sinh lợi trong kinh doanh và

chính sách tăng trưởng của doanh nghiệp. Những doanh nghiệp có chiến lược phát

triển dài hạn thường rất chú ý dùng lợi nhuận để tái đầu tư, vì nếu không tăng

cường tái đầu tư thì sớm hay muộn, doanh nghiệp đó sẽ thất bại. Ngoài ra, do nhu

cầu của đầu tư, của quá trình sản xuất kinh doanh, vốn có

-11-