Luận văn thạc sĩ UEB giải pháp tổ chức nhân sự trong tái cấu trúc tổng công ty cổ phần VINACONEX

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

---------------------

VŨ VĂN SƠN

GIẢI PHÁP TỔ CHỨC NHÂN SỰ TRONG TÁI CẤU

TRÚC TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN VINACONEX

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2014

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

---------------------

VŨ VĂN SƠN

GIẢI PHÁP TỔ CHỨC NHÂN SỰ TRONG TÁI CẤU

TRÚC TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN VINACONEX

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

Mã số: 60 34 05

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐỖ XUÂN TRƢỜNG

Hà Nội – 2014

Danh mục các ký hiệu viết tắt

Danh mục các bảng ..................................................................................................

Danh mục các hình vẽ .............................................................................................

Danh mục các biểu đồ .............................................................................................

MỞ ĐẦU…………………………………………………………………………… 1

CHƢƠNG 1 ………………………………………………………………………..12

CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN VỀ TÁI CẤU TRÚC

1.1 Cơ cấu tổ chức doanh nghiệp ..........................................................................

1.1.1 Khái niệm cơ cấu tổ chức trong doanh nghiệp ..........................................

1.1.2 Các mô hình tổ chức ..................................................................................

1.2 Tái cơ cấu doanh nghiệp ..................................................................................

1.3 Tái cấu trúc doanh nghiệp ...............................................................................

1.3.1 Phân biệt tái cơ cấu và tái cấu trúc ................................................................

1.3.2 Vì sao phải tái cấu trúc ..................................................................................

1.3.3 Rào cản, khó khăn khi tái cấu trúc doanh nghiệp..........................................

1.3.4 Các hoạt động chính của tái cấu trúc của doanh nghiệp ...............................

1.4 Nguồn nhân lực và tái cơ cấu nguồn nhân lực ...............................................

1.4.1 Khái niệm và phân loại nguồn nhân lực trong doanh nghiệp .......................

1.4.2 Nhận thức vai trò của nguồn nhân lực đối với hoạt động của DN…………23

1.4.3 Tái cơ cấu nhân lực trong doanh nghiệp .......................................................

1.5 Bài học kinh nghiệm tái cấu trúc từ các doanh nghiệp .................................

1.5.1 Tái cấu trúc doanh nghiệp nƣớc ngoài ..........................................................

1.5.2 Tái cấu trúc doanh nghiệp Việt Nam.............................................................

CHƢƠNG 2..............................................................................................................

THỰC TRẠNG CÔNG TÁC TỔ CHỨC NHÂN SỰ TRONG TÁI CẤU TRÚC

TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN VINACONEX

2.1 Giới thiệu khái quát về Tổng công ty VINACONEX ........................................

2.2 Phân tích cơ cấu tổ chức, nhân sự của Tổng công ty .........................................

2.2.1 Về mô hình tổ chức..................................................................................31

2.2.2 Về nhân sự...............................................................................................34

2.3 Tình hình sản xuất kinh doanh của Tổng công ty giai đoạn 2008-2013.......41

2.3.1 Một số chỉ kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh Tổng công ty............41

2.3.2 Tỷ trọng doanh thu các lĩnh vực hoạt động qua các năm 2011-2013.......42

2.4 Thực tiễn hoạt động tái cấu trúc Tổng công ty VINACONEX.....................43

2.4.1 Lý do tái cấu trúc VINACONEX.............................................................43

2.4.2 Những nội dung hoạt động tái cấu trúc của VINACONEX.....................44

2.4.3 Kết quả thực hiện tái cấu trúc...................................................................47

2.5 Khảo sát, đánh giá hoạt động tái cấu trúc VINACONEX............................66

2.6 Những tồn tại, bất cập về tổ chức -nhân sự trong tái cấu trúc……………….74

CHƢƠNG 3..........................................................................................................76

MỘT SỐ GIẢI PHÁP VỀ TỔ CHỨC, NHÂN SỰ

TRONG TÁI CẤU TRÚC TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN VINACONEX

3.1 Định hƣớng chiến lƣợc của Tổng công ty.....................................................76

3.2 Một số giải pháp về tổ chức - nhân sự trong tái cấu trúc.............................76

3.2.1 Về tổ chức – nhân sự khối cơ quan Tổng công ty:...................................76

3.2.2 Đối với các Công ty thành viên................................................................78

3.2.3 Kiện toàn mô hình hoạt động Công ty mẹ - Công ty con.........................83

3.2.4 Hoàn chỉnh Quy chế phân cấp quản lý giữa Tổng công ty và các đơn vị.86

3.2.5 Nâng cao vai trò và hiệu quả hoạt động của ngƣời đại diện quản lý vốn.87

3.2.6 Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý các cán bộ lãnh đạo……………87

3.1 Kế hoạch triển khai tái cơ cấu tổ chức, nhân sự trong thời gian tới:..........88

3.3.1 Kế hoạch tái cơ cấu tổ chức (Phụ lục 4 kèm theo)...................................88

3.3.2 Kế hoạch tái cơ cấu nhân lực (Phụ lục 5 kèm theo).................................89

KẾT LUẬN………………………………………………………………………...92

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………………….93-95

PHỤ LỤC…………………………………………………………………………….96-106

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT

STT

1

2

3

4

5

6

7

8

9

9

10

11

12

13

14

15

16

i

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT Bảng

1 Bảng 2.1

2 Bảng 2.2

3 Bảng 2.3

4 Bảng 2.4

5 Bảng 2.5

6 Bảng 2.6

7 Bảng 2.7

8 Bảng 2.8

9 Bảng 3.1

ii

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

STT Hình

1 Hình 1.1

2 Hình 1.2

3 Hình 1.3

4 Hình 1.4

5 Hình 2.1

6 Hình 2.2

7 Hình 2.3

8 Hình 3.1

9 Hình 3.2

iii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

STT Biểu đồ

1 Biểu đồ 2.1

2 Biểu đồ 2.2

3 Biểu đồ 2.3

4 Biểu đồ 2.4

5 Biểu đồ 2.5

6 Biểu đồ 2.6

7 Biểu đồ 2.7

8 Biểu đồ 2.8

9 Biểu đồ 2.9

10 Biểu đồ 2.10

iv

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong những năm qua, công tác sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt

động của doanh nghiệp Nhà nƣớc đặt biệt là các Tập đoàn, Tổng công ty nhà nƣớc

chƣa tƣơng xứng với kỳ vọng của các cấp lãnh đạo và nhân dân. Một số Tập đoàn,

Tổng công ty mở rộng địa bàn hoạt động, đa dạng ngành nghề, thành lập nhiều công

ty con hoạt động trên nhiều lĩnh vực khác nhau, đầu tƣ tràn lan mà không chú trọng

vào lĩnh vực ngành nghề kinh doanh chính. Hàng loạt đơn vị tập trung nguồn lực

vào những lĩnh vực ngoài ngành nhƣ bất động sản, tài chính…nhƣng lại thiếu năng

lực, kinh nghiệm, không có thế mạnh trong các lĩnh vực nêu trên nên hiệu quả hiệu

quả đầu tƣ không cao, không tạo đƣợc sản phẩm, dịch vụ đủ sức và có ƣu thế cạnh

tranh. Mặt khác, do năng lực quản trị doanh nghiệp yếu kém, bộ máy tổ chức, nhân

sự cồng kềnh kém hiệu quả, đầu tƣ dàn trải không thu hồi đƣợc vốn, cùng với việc

theo dõi, giám sát của cơ quan chức năng bị buông lỏng, không sâu sát và sự chỉ đạo

không kịp thời. Do vậy, dẫn đến tình trạng một số Tập đoàn, Tổng công ty nhà nƣớc

thua lỗ, phá sản ảnh hƣởng không nhỏ đến hoạt động của nền kinh tế.

Các Tập đoàn, Tổng công ty Nhà nƣớc là những doanh nghiệp có quy mô

lớn, hoạt động trong nhiều lĩnh vực then chốt trong nên kinh tế quốc dân và có vài

trò, vị trí quan trọng trong chính sách kinh tế vĩ mô của đất nƣớc. Bởi vậy, công tác

tái cấu trúc các Tập đoàn, Tổng công ty phải đƣa lên hàng đầu và cần làm ngay, làm

triệt để. Mặc dù chủ trƣơng của Nhà nƣớc là vậy. Tuy nhiên, thực tế các Tập đoàn,

Tổng công ty vẫn chỉ chú trọng tới chữa bệnh chứ chƣa thực sự quan tâm đến vấn

đề phòng bệnh. Điều này thể hiện qua việc các Tập đoàn, Tổng công ty chỉ bàn đến

đổi mới, sắp xếp và tái cấu trúc khi doanh nghiệp khi đã rơi vào tình trạng bế tắc, trì

trệ, chẳng hạn rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán hoặc thậm chí phá sản.

Hầu nhƣ chƣa có doanh nghiệp nào nghĩ tái cấu trúc công ty nhằm phục vụ chiến

lƣợc kinh doanh một cách có hiệu quả. Lại càng ít doanh nghiệp nhận ra việc cần

thiết tái cấu trúc định kỳ trong từng giai đoạn phát triển của doanh nghiệp.

Từ năm 2003, VINACONEX đã lần lƣợt cổ phần hoá các đơn vị thành viên

và đến cuối năm 2005 đã cổ phần hoá xong các đơn vị thành viên. Trên cơ sở cổ

1

phần hoá thành công các đơn vị thành viên, VINACONEX đã đƣợc Chính phủ và

Bộ Xây dựng lựa chọn là Tổng công ty Nhà nƣớc đầu tiên thí điểm thực hiện cổ

phần hóa và từ tháng 12/2006, VINACONEX chính thức chuyển sang hoạt động

theo mô hình Công ty cổ phần, hoạt động theo các quy định của Luật Doanh nghiệp.

Sau khi hoàn thành cổ phần hóa toàn, Tổng công ty cổ phần VINACONEX và các

đơn vị đi vào hoạt động theo Luật Doanh nghiệp, bình đẳng trƣớc pháp luật, không

còn cơ chế mệnh lệnh hành chính, xin - cho nhƣ trƣớc đây.

Sau cổ phần hoá, VINACONEX tiếp tục thực hiện công tác sắp xếp, đổi mới

doanh nghiệp và năm 2008, VINACONEX bắt đầu tiến hành tái cấu trúc doanh

nghiệp theo hƣớng thu gọn các đơn vị đầu mối, tập trung nguồn lực tổng hợp vào

lĩnh vực kinh doanh cốt lõi là xây lắp và kinh doanh bất động sản, đồng thời từng

bƣớc hoàn chỉnh mô hình tổ chức Công ty mẹ - Công ty con, xây dựng cơ chế vận

hành giữa Tổng công ty và các đơn vị thành viên phù hợp với các quy định của Luật

Doanh nghiệp và các quy định của pháp luật hiện hành. Tuy nhiên, do là đơn vị thực

hiện thí điểm cổ phần hóa, trong khi các quy định của Nhà nƣớc đối với các Tổng

công ty Nhà nƣớc sau cổ phần hoá, cũng nhƣ quy định về tổ chức, hoạt động theo

mô hình Công ty mẹ - Công ty con còn thiếu và chƣa hoàn chỉnh, nên trong quá

trình tái cấu trúc, VINACONEX gặp rất nhiều khó khăn, vƣớng mắc, nhất là trong

việc xây dựng bộ máy tổ chức – nhân sự và xây dựng cơ chế quản lý điều hành theo

mô hình Công ty mẹ - Công ty con. Ngoài ra, trƣớc tình hình kinh tế khó khăn của

đất nƣớc, chính sách thắt chặt chi tiêu công, hạn chế tín dụng của hệ thống ngân

hàng và tình hình bất động sản đóng băng…tạo ra áp lực rất lớn về tài chính cho các

doanh nghiệp xây dựng, bất động sản nói chung và VINACONEX nói riêng, buộc

các doanh nghiệp phải tập trung vào lĩnh vực kinh doanh chính, tổ chức lại bộ máy,

sắp xếp lại nhân sự để nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng năng lực cạnh tranh và

thích ứng với yêu cầu sản xuất kinh doanh trong thời kỳ mới.

Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của vấn đề, sau khi đƣợc lĩnh hội các kiến

thức quý báu do các thầy, cô truyền đạt trong quá trình học tập tại Trƣờng Đại học

kinh tế, tôi đã lựa chọn đề tài “Giải pháp Tổ chức nhân sự trong Tái cấu trúc

Tổng công ty cổ phần VINACONEX” làm đề tài nghiên cứu luận văn tốt nghiệp.

2

2. Tình hình nghiên cứu

2.1 Tình hình nghiên cứu quốc tế

Thông qua bài dịch đƣợc đăng trên trang Trung tâm thông tin và dự báo kinh

tế và xã hội quốc gia (http://www.ncseif.gov.vn/sites/vie/Pages/taicautrucdoanhnghiepo-

nd- 16410.html), giúp chúng ta nắm đƣợc bối cảnh tái cấu trúc, mục tiêu của các doanh

nghiệp khi tái cấu trúc, chính sách của các chính phủ khi tái cấu trúc các doanh nghiệp

và các bƣớc tiến hành tái cấu trúc của các doanh nghiệp ở Hàn Quốc, Trung Quốc.

Trên cơ sở đó các tác giả đƣa ra những bài học kinh nghiệm cho Việt Nam. Đây thực

sự là những phân tích hết sức ý nghĩa, là những bài học cho các Tập đoàn, Tổng công

ty của Việt Nam trong quá trình cải cách, đổi mới doanh nghiệp và hội nhập kinh tế

quốc tế.

Trên tạp chí nghiên cứu kinh doanh quốc tế số 2, năm 2011 của tác giả Long

Pham (New Mexico State University) tác giả nêu bối cảnh đổi mới cải cách nền

kinh tế Việt Nam, qua đó phân quá trình tái cấu trúc doanh nghiệp thông qua hoạt

động cổ phần hóa. Qua bài viết tác giả đã đề cập đến việc nâng cao công tác quản trị

doanh nghiệp, đặc biệt gắn với công tác quản trị nguồn nhân lực. Tuy nhiên trong

phân tích của tác giả chỉ nêu những nội dung lý thuyết giữa hoat động quản lý

nguồn nhân lực với hoạt động tài chính, không phân tích làm thế nào những hoạt

động quản trị nguồn nhân lực đi vào thực tế ở doanh nghiệp.

2.2 Tình hình nghiên cứu trong nƣớc

Hiện nay, các nội dung liên quan đến tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nƣớc đã

đƣợc khá nhiều tác giả quan tâm, nghiên cứu và phân tích rất kỹ thông qua các bài

viết trên các tạp chí chuyên ngành, qua các đề tài của nghiên cứu sinh hoặc thông

qua các cuộc hội thảo…Sau đây là một số nghiên cứu của một số tác giả nhƣ sau:

Tác giả Ngô Kim Thanh, trong bài viết “Tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nƣớc￾giải pháp phát triển bền vững” trên mục nghiên cứu và trao đổi, tạp chí kinh tế và

dự báo số 21/2009. Trong bài này, tác giả Ngô Kim Thanh đã đề cập các nội dung

cơ bản nhƣ: quan niệm về tái cơ cấu, sự cần thiết phải tái cơ cấu, nguyên nhân của

việc tái cơ cấu doanh nghiệp, những vấn đề lƣu ý thi tái cơ cấu doanh nghiệp ở Việt

Nam và ý nghĩa của việc tái cơ cấu doanh nghiệp. Tác giả đã liên hệ thực tế việc tái

cấu trúc một số ngân hàng Việt Nam nhƣ VIB Bank, VP Bank và Vietcombank và

3

cũng cho chúng ta thấy những lợi ích mang lại cho các ngân hàng khi thực hiện tái

cơ cấu. Tác giả đi đến kết luận để tái cấu trúc và cổ phần hoá thành công các doanh

nghiệp phải thực hiện một cách triệt để, toàn diện các giải pháp sau: thứ nhất, là tái

cơ cấu bộ máy quản lý và nguồn nhân lực, rà soát lại và phân công chức trách

nhiệm vụ, quyền hành của của các bộ phận lao động; thứ hai tái cơ cấu quản trị: cơ

chế, chính sách, rà soát và thay đổi hợp lý các quy trình công việc, quy chế, quy

định…thứ ba, tái cơ cấu các hoạt động: mục tiêu chiến lƣợc, kế hoạch kinh doanh,

chủng loại hàng hoá…; thứ tƣ, tái cơ cấu các nguồn lực: cơ cấu danh mục tài sản,

cơ cấu tài chính phù hợp với chiến lƣợc kinh doanh mới. Bài nghiên cứu trên giúp

chúng ta có cái nhìn toàn diện về hoạt động tái cơ cấu doanh nghiệp và các giải

pháp toàn diện liên quan đến hoạt động tái cơ cấu doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong

các ví dụ minh hoạ cho hoạt động tái cấu trúc ở các ngân hàng, tác giả mới chỉ tập

trung phân tích các giải pháp thay đổi hoạt động quản lý và mô hình quản lý nghiệp

vụ kinh doanh của ngân hàng. Chứ chƣa phân tích một cách toàn diện các giải pháp

liên quan đến tái cơ cấu tổ chức, đặc biệt là những giải pháp quan trọng liên quan

đến tổ chức, nhân sự.

Tác giả Đoàn Quỳnh Hƣơng - Học viên tài chính “Một số quan điểm cơ bản

về tái cơ cấu vốn của doanh nghiệp Nhà nƣớc” đƣợc đăng trên tạp chí Thanh tra tài

chính số 81 (tháng 3-2009). Trong bài viết của mình, tác giả Đoàn Quỳnh Hƣơng đi

sâu phân tích các quan điểm về tái cơ cấn vốn của doanh nghiệp nhà nƣớc. Tác giả

đã phân tích đƣợc ý nghĩa quan trọng của việc tái cơ cấu vốn của doanh nghiệp nhà

nƣớc và đề cập thực trạng những điểm bất cập trong hoạt động tái cơ cấu vốn của

các doanh nghiệp nhà nƣớc. Nội dung phân tích của tác giả giúp chúng ta nhìn nhận

vấn đề tái cấu trúc doanh nghiệp ở góc độ tài chính tuy nhiên trong phân tích chƣa

có liên hệ thực tế ở một doanh nghiệp cụ thể nào và chƣa đƣa ra đƣợc các lời

khuyên cụ thể về cách thức xây dựng cơ cấu vốn nhƣ thế nào là hợp lý để mang lại

hiệu quả cao cho các doanh nghiệp. Ngoài ra, bài viết trên chỉ dừng lại ở phân tích

tái cấu trúc doanh nghiệp nhà nƣớc ở khía cạnh tái cơ cấu vốn, chứ chƣa phân tích

đầy đủ các khía cạnh khác liên quan đến hoạt động tái cấu trúc.

4

Tác giả Phạm Mạnh Thƣờng, trong bài “Tái cơ cấu qua hoạt động mua bán

nợ: Một phƣơng thức thúc đẩy cổ phần hoá và phát triển doanh nghiệp nhà nƣớc”

đƣợc đăng trên tạp chí tài chính doanh nghiệp tháng 11/2009. Bài viết của tác giả

giúp chúng ta có cái nhìn khác liên quan đến hoạt động cổ phần hoá doanh nghiệp

nhà nƣớc đó là hoạt động mua bán nợ. Tác giả đã phân tích và liên hệ thực tế hoạt

động cổ phần hoá ở một số doanh nghiệp nhƣ: Công ty cổ phần Sadico Cần Thơ,

Công ty cổ phần Procimec. Trên cơ sở đó tác giả đƣa ra một số bài học kinh nghiệm

và kiến nghị về cơ chế, chính sách nhằm đƣa ra các hành lang pháp lý để xử lý các

vấn đề mua bán nợ khi tiến hành cổ phần hoá các doanh nghiệp.

Tác giả Thái Dƣơng, trong bài “Tái cơ cấu và cải cách doanh nghiệp” đăng

trên báo Diễn đàn doanh nghiệp số 12 (322) - Kỳ 4/3/2011. Tác giả đã phân tích

thực trạng tái cơ cấu, cải cách doanh nghiệp Việt Nam và giúp chúng ta thấy rõ

những mặt còn hạn chế của các doanh nghiệp Việt Nam về các mặt: đổi mới công

nghệ, hiệu quả đầu tƣ, hiệu quả quản lý điều hành, năng lực cạnh tranh của các

doanh nghiệp… Trên cơ sở đó, tác giả đƣa ra một số giải pháp dài hơi cho các

doanh nghiệp. Tuy nhiên, một số giải pháp đƣa ra tập trung vào việc thiết lập những

tiêu chuẩn đánh giá, giám sát doanh nghiệp và tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp

liên quan đến cơ chế chính sách vĩ mô của nhà nƣớc chứ chƣa đi vào phân tích ở

cấp độ vi mô, nội tại của từng doanh nghiệp.

Tác giả Hay Sinh (Đại học kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh) và tác giả

Nguyễn Kim Đức (Công ty TNHH thẩm định giá EIC VN) “Tái cấu trúc doanh

nghiệp nhà nƣớc dƣới góc nhìn của thẩm định giá trị doanh nghiệp” đăng trên Tạp

chí phát triển và hội nhập số 6 (16)- Tháng 9-10/2012. Các tác giả đã nêu nguyên

nhân và phân tích tính bức thiết phải tái cấu trúc doanh nghiệp nhà nƣớc, thực trạng

công tác tái cấu trúc doanh nghiệp nhà nƣớc liên quan đến các giải pháp về cổ phần

hoá, thoái vốn, mua bán, sáp nhập…và những bất cập trong công tác tái cấu trúc

doanh nghiệp nhà nƣớc. Tuy nhiên, trong phân tích các tác giả tập trung phân tích

khía cạnh thẩm định giá trị doanh nghiệp, liên quan đến các hoạt động tái cấu trúc

doanh nghiệp, từ đó đƣa ra một số giải pháp tháo gỡ khó khăn trong thẩm định giá

trị doanh nghiệp, giúp cho hoạt động cổ phần hoá DNNN đạt hiệu quả cao.

5