Luận văn thạc sĩ UEB dịch vụ thanh toán thẻ ATM tại ngân hàng ngoại thương việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

*******

HỒ THỊ NHƯ QUỲNH

DỊCH VỤ THANH TOÁN THẺ ATM TẠI NGÂN

HÀNG NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN TRỊ KINH DOANH

Hà Nội – 2007

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

*******

HỒ THỊ NHƯ QUỲNH

DỊCH VỤ THANH TOÁN THẺ ATM TẠI NGÂN

HÀNG NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

Mã số: 60 34 05

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS. TRỊNH THỊ HOA MAI

Hà Nội – 2007

MỤC LỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1

Sơ đồ 2.1

Sơ đồ 2.2

Sơđồ2.3

MỤC LỤC BẢNG

Bảng 1.1 Bảng tổng kết và dự báo các thị trường thẻ trên thế giới

Bảng 1.2 Thực trạng sử dụng thẻ ngân hàng trong dân cư

Bảng 1.3 Mức độ nhận thức của người dân về tiện ích cơ bản của thẻ

thanh toán

Bảng 1.4

Mức độ nhận thức của người dân về các điều kiện để sử

dụng thẻ thanh toán

Bảng 2.1 Số thẻ và số máy ATM và số máy dự kiến lắp thêm của một

số ngân hàng tại Việt Nam

Bảng 2.2 Hoạt động của Hệ thống ATM tại VCB năm 2003-2006

Bảng 2.3 Tình hình tra soát và khiếu nại tại VCB

Bảng 2.4 Mức phí ATM của các Ngân hàng tại Việt Nam

Bảng 2.5 Số lượng máy ATM tại Việt Nam 31/12/2002

1

2

3

4

5

6

7

Chương 1

1.1

1.1.1

1.1.2

1.1.3

1.2

1.2.1

1.2.2

MỤC LỤC

Mở đầu

Sự cần thiết nghiên cứu của đề tài

Tình hình nghiên cứu

Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu

Dự kiến những đóng góp mới của luận văn

Bố cục của luận văn

Tổng quan về dịch vụ thanh toán thẻ của ngân hàng thương

mại

Giới thiệu chung thanh toán thẻ

Sự ra đời và phát triển của thẻ

Các loại thẻ

Quy trình thanh toán thẻ

Vai trò của dịch vụ thanh toán thẻ

Lợi ích từ phát triển thanh toán thẻ

Xu thế phát triển của thẻ tín dụng tại một số khu vực trên

thế giới

1.3 Các nhân tố cơ bản ảnh hưởng đến sự phát triển của dịch vụ

thanh toán thẻ của Ngân hàng thương mại

1.3.1 Các nhân tố khách quan

1.3.2 Các nhân tố chủ quan

Chương 2 Thực trạng phát triển dịch vụ thanh toán thẻ ATM tại ngân

hàng Ngoại thương Việt Nam

2.1 Khái quát về hoạt động dịch vụ thanh toán thẻ tại Việt Nam

2.1.1 Giai đoạn thâm nhập vào thị trường

(từ những năm 90 đến đầu thế kỉ 21)

2.1.2 Giai đoạn đầu phát triển (từ 2003 đến nay)

2.2 Hoạt động thanh toán thẻ ATM của ngân hàng Ngoại

thương

Việt Nam

2.2.1 Khái quát về Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam

2.2.2 Tình hình phát hành thẻ

2.2.3 Thu nhập từ hoạt động thanh toán thẻ ATM

2.2.4 Các rủi ro trong hoạt động thanh toán thẻ ATM

2.2.5 Thực trạng cạnh tranh của hoạt động thanh toán thẻ ATM

2.3 Đánh giá chung

2.3.1 Kết quả đạt được

2.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân

Chương 3 Giải pháp nhằm phát triển dịch vụ thanh toán thẻ ATM tại

ngân hàng Ngoại thương Việt Nam

3.1 Bối cảnh và định hướng phát triển thẻ ATM tại ngân hàng

Ngoại thương

3.1.1 Bối cảnh phát triển thẻ ATM tại Ngân hàng Ngoại thương

Việt Nam

3.1.2 Định hướng phát triển thẻ ATM tại Ngân hàng Ngoại

thương

Việt Nam

3.2 Giải pháp phát triển dịch vụ thanh toán thẻ ATM tại Ngân

hàng Ngoại thương

3.2.1 Nhóm giải pháp chủ yếu

3.2.2 Nhóm giải pháp bổ trợ

3.3 Kiến nghị

3.3.1 Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước

3.3.2 Kiến nghị với Chính phủ

Kết luận

Tài liệu tham khảo

BẢNG GIẢI NGHĨA CÁC TỪ VIẾT TẮT

TỪ VIẾT TẮT

ACB

AGRIBANK

BCEL

BIDV

EAB

ICB

SACOMBANK

TECHCOMBANK

ATM

Banknet

CSCNT

ĐVCNT

VCB

NHNN

NHTM

NHTTT

POS

ODA

WB

Dịch vụ thanh toán thẻ ATM tại Ngân hàng ngoại thƣơng Việt

Nam

MỞ ĐẦU

1.Sự cần thiết nghiên cứu của đề tài

Hoạt động ngân hàng là lĩnh vực không thể thiếu được đối với sự phát triển

kinh tế – xã hội. Trong những năm qua, kết quả từ hoạt động kinh doanh của

ngành Ngân hàng đã đóng góp một phần hết sức quan trọng vào sự phát triển

chung của đất nước.

Tuy nhiên, cùng với sự phát triển kinh tế – xã hội, nhu cầu, đòi hỏi của khách

hàng ngày càng cao trong sử dụng sản phẩm, dịch vụ…Có thể thấy rằng, nhu cầu

của khách hàng ở các ngân hàng hiện nay hết sức đa dạng, phức tạp. Họ đòi hỏi

từ phía ngân hàng những sản phẩm chất lượng cao với nhiều tiện ích, lợi ích.

Như vậy, nhu cầu cao của khách hàng vừa là thách thức vừa là căn cứ quan trọng

đối với các ngân hàng trong việc hoàn thiện, phát triển các dịch vụ mới. Trong

đó, thanh toán thẻ là một dịch vụ đang được ưa chuộng nhất hiện nay trên thế

giới và đem lại không ít những tiện ích vượt trội hơn hẳn so với các phương tiện

thanh toán không dùng tiền mặt trước đó. Nó thể hiện sự thành công to lớn trong

việc ứng dụng những tiến bộ vượt bậc của ngành công nghệ thông tin và điện tử

viễn thông vào hoạt động ngân hàng.

Kinh nghiệm các nước phát triển cho thấy kinh tế càng phát triển, tỷ lệ thanh

toán bằng tiền mặt càng giảm và tỷ lệ sử dụng các công cụ thanh toán không

dùng tiền mặt càng tăng. Đỉnh cao của sự phát triển các công cụ thanh toán

không dùng tiền mặt là sự ra đời của tiền điện tử – thẻ thanh toán.

Theo xu thế phát triển tài chính ngân hàng thế giới, trong những năm qua dịch

vụ thẻ được triển khai mạnh ở Việt Nam. Hầu hết các ngân hàng đều ý thức được

1

Dịch vụ thanh toán thẻ ATM tại Ngân hàng ngoại thƣơng Việt

Nam

tiềm năng to lớn của thị trường này, từng bước xâm nhập, hoàn thiện và mở rộng

các dịch vụ cung ứng. Tuy nhiên, đây là lĩnh vực còn khá mới mẻ ở Việt Nam, nó

tạo ra nhiều cơ hội phát triển nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức đòi hỏi các

ngân hàng phải có những chiến lược và bước đi phù hợp.

Với những lợi thế của một ngân hàng thương mại nhà nước về vốn, mạng

lưới chi nhánh rộng, nguồn nhân lực, Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (VCB)

đã sớm gia nhập thị trường này và đạt được những thành công nhất định. Dịch vụ

thẻ được khách hàng biết đến và sử dụng ngày càng nhiều. Tuy là một ngân hàng

tham gia thanh toán thẻ ngay từ những năm đầu tiên nhưng VCB cũng phải đối

mặt với không ít những khó khăn. Và trong thời gian tới, VCB không những phải

giải quyết khó khăn chung mà còn phải cạnh tranh với những ngân hàng trong

nước và ngoài nước cùng tham gia dịch vụ thanh toán thẻ. Ý thức được tầm quan

trọng của vấn đề, tôi quyết định chọn đề tài “Dịch vụ thanh toán thẻ ATM tại

Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam” để tìm hiểu sâu hơn về thị trường thẻ nói

chung và thị trường thẻ ATM ở ngân hàng Ngoại thương nói riêng để có thể đưa

ra một số định hướng và giải pháp nhằm phát triển hơn nữa dịch vụ thẻ của ngân

hàng.

2. Tình hình nghiên cứu

Tại Việt Nam, thẻ thanh toán đã được biết đến hơn 10 năm trước đây, nhưng

phải đến năm 1998 thị trường thẻ mới trở nên sôi động khi có sự tham gia của

nhiều ngân hàng. Bởi lợi nhuận từ dịch vụ này rất hấp dẫn đối với các ngân hàng

và đó chính là cơ hội để các Ngân hàng thương mại Việt Nam nâng cao khả năng

cạnh tranh và đây cũng là một trong những nghiệp vụ ngân hàng hiện đại giúp

2

Dịch vụ thanh toán thẻ ATM tại Ngân hàng ngoại thƣơng Việt

Nam

Việt Nam đi tắt đón đầu trong dịch vụ ngân hàng, giúp hoạt động ngân hàng

trong nước có sức mạnh cạnh tranh về công nghệ với các ngân hàng nước ngoài

trong lĩnh vực mới mẻ này. Tuy nhiên, đây cũng là dịch vụ đem lại không ít

những khó khăn cho các ngân hàng Việt Nam như: khó khăn về kinh tế xã hội,

khoa học công nghệ nói chung và bản thân ngân hàng nói riêng đã gây nhiều trở

ngại đối với việc thúc đẩy hoạt động kinh doanh thẻ đạt tới những giá trị tiềm

năng vốn có của nó, buộc ngân hàng phải không ngừng tự mình nhìn lại và đưa

ra các biện pháp giải quyết để có thể đứng vững và khẳng định vị thế của mình

trên thị trường. Hoạt động sôi nổi của thị trường thẻ những năm qua đã thu hút

sự chú ý của nhiều nhà nghiên cứu. Đã có nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề

thẻ, có thể tổng hợp các công trình đó như sau:

- Nguyễn Danh Lương (2003), Luận án tiến sĩ kinh tế, Hà Nội – “Những giải

pháp nhằm phát triển hình thức thanh toán thẻ ở Việt Nam”, công trình phân tích

đánh giáthực trạng của hình thức thanh toán ở nước ta, đặc biệt là nghiên cứu,

phân tích tranh chấp và rủi ro trong nghiệp vụ thẻ. Qua đó đưa ra những bài học

kinh nghiệm, giải pháp và kiến nghị nhằm giảm thiểu tổn thất, hạn chế rủi ro, mở

rộng và hoàn thiện thị trường thanh toán thẻ ở nước ta.

- Trần Tấn Lộc (2004), Luận án tiến sĩ Khoa học, Thành phố Hồ Chí Minh -

“Giải pháp cơ bản nhằm phát triển thị trường thẻ Ngân hàng tại Việt Nam”,

công trình đề cập những lý luận tổng quan về thẻ ngân hàng. Khảo sát thị trường

thẻ tại ngân hàng Việt Nam từ đó đưa ra những giải pháp cơ bản nhằm phát triển

thị trường thẻ ngân hàng tại Việt Nam.

- Lê Văn Tề, Trương Thị Hồng (1999), NXB trẻ Thành phố Hồ Chí Minh -

“Thẻ thanh toán quốc tế và việc ứng dụng thẻ thanh toán quốc tế tại Việt Nam”,

3

Dịch vụ thanh toán thẻ ATM tại Ngân hàng ngoại thƣơng Việt

Nam

cuốn sách đề cập lịch sử ra đời quy trình phát hành và thanh toán thẻ quốc tế.

Một số giải pháp nhằm phát triển hoạt động kinh doanh thẻ trong tương lai ở Việt

Nam. Nghiệp vụ kinh doanh thẻ quốc tế và ứng dụng thẻ thanh toán tại VCB –

Hồ Chí Minh.

- Trần Mai Ước (01-02/2006), “ Phát triển thanh toán thẻ tại Việt Nam thách

thức và cơ hội” đăng trên tạp chí Công nghệ ngân hàng, tác giả tổng quan về tình

hình phát triển trong lĩnh vực thanh toán thẻ tại Việt Nam trong thời gian qua,

bên cạnh đó đề cập những tiện ích, cũng như thách thức và đưa ra những gợi ý

phát triển lĩnh vực này trong thời gian tới .

- Nguyễn Đức (8/2006), “Để phát triển thị trường thẻ ngân hàng” đăng trên

Diễn đàn Thị trường chủ nhật, tác giả nêu lên thực trạng hoạt động thị trường thẻ

ngân hàng các ngân hàng và đưa ra những giải pháp để phát triển thị trường thẻ

ngân hàng.

- Trần Tấn Lộc (2003), “Một số vấn đề về phát triển hệ thống ATM tại Việt

Nam” đăng trên Chuyên đề Tạp chí ngân hàng, tác giả đưa ra những nguyên nhân

dẫn đến hạn chế và thực hiện kết nối hệ thống ATM để khắc phục đề xuất một số

giải pháp, bốn phương án cơ bản góp phần đưa dịch vụ ATM phát triển mạnh mẽ

tại Việt Nam trong thời gian tới.

- Trung Kiên (02/2006), “Thị trường thẻ ATM vẫn còn nhiều thách thức”

đăng trên tạp chí Thời báo kinh tế Việt Nam, bài báo đề cập đến những khó khăn

khi sử dụng thẻ ATM.

- Lê Ngọc Sơn (08/2006), “Thẻ ATM- “chiếc ví hiện đại” đăng trên Xã hội

thông tin, bài viết nêu lên những ưu điểm, tiện ích khi sử dụng thẻ ATM và một

số cách thức để sử dụng thẻ an toàn.

4

Dịch vụ thanh toán thẻ ATM tại Ngân hàng ngoại thƣơng Việt

Nam

Các công trình trên đã nghiên cứu thẻ ngân hàng nói chung ở góc độ khác

nhau,tuy nhiên hiện vẫn chưa có tài liệu nào tập trung nghiên cứu một cách hệ

thống vai trò hoạt động dịch vụ thẻ ATM của Ngân hàng Ngoại thương Việt

Nam. Vì vậy, đề tài này được lựa chọn để tìm hiểu đánh giá vai trò của việc phát

triển dịch vụ thanh toán thẻ ATM nói chung và Ngân hàng Ngoại thương Việt

Nam nói riêng, định hướng và đề xuất giải pháp nhằm đẩy mạnh, đổi mới hiệu

quả phát triển dịch vụ thẻ ATM trong thời gian tới.

3.Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

Mục đích:

Đề tài tiến hành phân tích tình hình và đánh giá thực trạng dịch vụ thanh toán

thẻ ATM tại Việt Nam nói chung và Ngân hàng Ngoại thương nói riêng trong

thời gian qua để từ đó đề xuất định hướng và giải pháp nhằm đổi mới và phát

triển dịch vụ thanh toán thẻ ATM tại ngân hàng Ngoại thương Việt Nam.

Nhiệm vụ nghiên cứu:

- Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn trong xây dựng và phát triển dịch vụ

thẻ.

- Phân tích thực trạng của dịch vụ thẻ ATM ở Việt Nam và ngân hàng Ngoại

thương, đưa ra những đánh giá cần thiết làm cơ sở để tiếp tục sắp xếp, tổ chức

hoạt động thanh toán thẻ ATM theo yêu cầu khách quan.

- Đề xuất phương án đổi mới tổ chức hoạt động dịch vụ thanh toán thẻ ATM

ở Việt Nam và ngân hàng Ngoại thương nhằm thúc đẩy việc áp dụng có hiệu

quả.

5