(Luận Văn Thạc Sĩ) Tội Lừa Đảo Chiếm Đoạt Tài Sản Từ Thực Tiễn Thành Phố Biên Hòa, Tỉnh Đồng Nai.pdf

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN TRÍ TÂN

TỘI LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN

TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ BIÊN HÒA,

TỈNH ĐỒNG NAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ

Chuyên ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự

Mã số: 8.38.01.04

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Cao Thị Oanh

HÀ NỘI, NĂM 2020

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các

kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào

khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác,

tin cậy và trung thực.

NGƯỜI CAM ĐOAN

NGUYỄN TRÍ TÂN

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1

CHƯƠNG 1................................................................................................................ 6

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ TỘI LỪA ĐẢO

CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN ......................................................................................... 6

1.1. Khái niệm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản ......................................................... 6

1.2. Khái quát lịch sử về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định của

pháp luật hình sự Việt Nam trước khi ban hành BLHS năm 2015 ....................... 7

1.2.1. Quy định về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định của PLHS Việt

Nam trước khi ban hành BLHS năm 2015 .................................................................. 7

1.2.2. Quy định của BLHS năm 2015 về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản .................. 10

1.3. Định tội danh tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản .................................................. 11

1.3.1. Khái niệm ........................................................................................................ 11

1.3.2. Dấu hiệu pháp lý của tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản ....................................... 12

1.3.3. Đặc điểm và ý nghĩa của định tội danh tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản ........... 16

1.4. Quyết định hình phạt đối với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản ......................... 17

1.4.1. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa của quyết định hình phạt ................................. 17

1.4.2. Căn cứ và nguyên tắc của quyết định hình phạt ............................................. 18

1.4.3. Hình phạt đối với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản ............................................ 20

1.5. Phân biệt tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản với một số tội phạm khác .............. 24

1.5.1. Phân biệt tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản với tội lạm dụng tín nhiệm chiếm

đoạt tài sản ................................................................................................................. 25

1.5.2. Phân biệt tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản với tội lừa dối khách hàng............... 27

1.5.3. Phân biệt tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản với tội lạm dụng chức vụ quyền

hạn chiếm đoạt tài sản ............................................................................................... 27

1.5.4. Phân biệt tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản với tội sử dụng mạng máy tính,

mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản ........... 28

1.5.5. Phân biệt tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản với tội cướp tài sản, tội trộm cắp

tài sản......................................................................................................................... 29

Tiểu kết Chương 1 ..................................................................................................... 31

CHƯƠNG 2.............................................................................................................. 32

THỰC TIỄN ÁP DỤNG QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM

VỀ TỘI LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN TỪ THÀNH PHỐ BIÊN

HÒA, TỈNH ĐỒNG NAI ........................................................................................ 32

2.1. Thực tiễn định tội danh tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản từ thành phố Biên

Hòa ........................................................................................................................... 32

2.1.1. Thực tiễn định tội danh Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo cấu thành cơ

bản ............................................................................................................................. 33

2.1.2. Thực tiễn định tội danh tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong những trường

hợp đặc biệt ............................................................................................................... 38

2.2. Thực tiễn quyết định hình phạt đối với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản từ

thành phố Biên Hòa ................................................................................................ 40

2.2.1. Quyết định hình phạt theo cấu thành tội phạm cơ bản (khoản 1). ................. 41

2.2.2. Quyết định hình phạt cấu thành tội phạm tăng nặng ...................................... 43

2.2.3. Quyết định hình phạt cấu thành tội phạm tăng nặng, phạm nhiều tội, có

đồng phạm ................................................................................................................. 44

2.3. Những vi phạm, sai sót; những hạn chế, vướng mắc trong định tội danh

và quyết định hình phạt đối với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản từ thành phố

Biên Hòa .................................................................................................................. 46

2.3.1. Những vi phạm, sai sót về định tội danh và quyết định hình phạt đối với

tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản từ thành phố Biên Hòa .............................................. 46

2.3.2. Những hạn chế, vướng mắc và nguyên nhân của nó trong định tội danh và

quyết định hình phạt từ thành phố Biên Hòa ............................................................ 48

Tiểu kết Chương 2 ..................................................................................................... 53

CHƯƠNG 3.............................................................................................................. 54

YÊU CẦU VÀ CÁC GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO ÁP DỤNG ĐÚNG QUY

ĐỊNH VỀ TỘI LỪA ĐẢO CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN ......................................... 54

3.1. Yêu cầu nâng cao chất lượng và đảm bảo đúng quy định về định tội danh

tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản ................................................................................. 54

3.1.1. Tôn trọng và bảo vệ quyền con người, quyền sở hữu về tài sản hợp pháp;

bảo đảm công lý, công bằng xã hội ........................................................................... 54

3.1.2 Bảo đảm pháp chế XHCN trong thực tiễn định tội danh và quyết định hình

phạt. ........................................................................................................................... 55

3.1.3. Yêu cầu phòng, chống tội phạm đối với loại tội xâm phạm sở hữu có tính

chiếm đoạt. ................................................................................................................ 55

3.2. Các giải pháp đảm bảo áp dụng đúng quy định của pháp luật hình sự về

tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. ................................................................................ 56

3.2.1. Hoàn thiện pháp luật Hình sự. ..................................................................... 56

3.2.2. Tăng cường và nâng cao chất lượng hướng dẫn áp dụng pháp luật hình sự

về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. .............................................................................. 58

3.2.3. Nâng cao năng lực chủ thể tiến hành tố tụng, đặc biệt là thẩm phán. ............. 64

3.2.4. Các giải pháp khác. ......................................................................................... 65

Tiểu kết Chương 3 ..................................................................................................... 67

KẾT LUẬN .............................................................................................................. 68

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BLHS: Bộ luật hình sự

BLTTHS: Bộ luật tố tụng hình sự

ĐTD: Định tội danh

LĐCĐTS: Lừa đảo chiếm đoạt tài sản

PLHS: Pháp luật hình sự

TAND: Toà án nhân dân

TNHS: Trách nhiệm hình sự

XHCN: Xã hội chủ nghĩa

QĐHP: Quyết định hình phạt

CTTP: Cấu thành tội phạm

HĐXX: Hội đồng xét xử

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1: Bảng thống kê tình hình tội phạm và số liệu số vụ án, bị cáo phạm tội

LĐCĐTS được giải quyết trên địa bàn thành phố Biên Hòa từ năm 2015-2019.

Bảng 2: Phân loại tội phạm tội LĐCĐTS theo mức hình phạt (CTTP cơ bản và

tăng nặng) tại thành phố Biên Hòa, từ năm 2015-2019.

Bảng 3: Hình phạt áp dụng đối với tội phạm LĐCĐTS tại thành phố Biên Hòa,

từ năm 2015-2019.

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Tình hình tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên địa bàn thành phố Biên Hòa,

tỉnh Đồng Nai trong thời gian qua diễn biến phức tạp và chưa có xu hướng giảm,

các đối tượng thực hiện hành vi phạm tội với nhiều thủ đoạn khác nhau, rất tinh vi

xảo quyệt, đã gây ra hậu quả to lớn, có những vụ thiệt hại lên đến hàng trăm tỷ

đồng, có nhiều nạn nhân, … gây ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình an ninh trật tự tại

địa phương. Trong lĩnh vực thương mại, mặc dù tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản là tội

phạm truyền thống, phổ biến, nhưng hiện nay với xu thế hội nhập quốc tế, xuất hiện

ngày càng nhiều những vụ việc phức tạp, các vấn đề liên quan đến xâm phạm sở

hữu về tài sản hợp pháp của người sở hữu, đã kéo theo nhũng hệ lụy cho sự ổn định

phát triển kinh tế. Tính chất phạm tội ngày càng có quy mô, tinh vi và đa dạng, có

tổ chức-câu kết chặt chẽ dưới nhiều hình thức nhằm lừa đảo chiếm đoạt tài sản: hoạt

động tổ chức tín dụng đen, cho vay vốn với lãi suất cao không có sự đảm bảo của

pháp luật, ngụy tạo các thông tin thanh toán qua hệ thống thanh toán trực tuyến

ngân hàng (internet Banking, thanh toán online, …).

Trước tình hình trên, các lực lượng chức năng trên địa bàn thành phố Biên

Hòa đã tiến hành đồng bộ nhiều biện pháp nhằm phòng ngừa, ngăn chặn, phát hiện

xử lý kịp thời. Tuy nhiên, thực tiễn thì việc định tội danh và quyết định hình phạt

đối với tội này còn có những hạn chế nhất định, chưa đáp ứng được các yêu cầu đặt

ra. Do đó, tác giả chọn đề tài “Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản từ thực tiễn thành

phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai” làm luận văn cao học với mong muốn góp phần

làm rõ cơ sở lý luận của Bộ luật Hình sự hiện hành về tội lừa đảo chiếm đoạt tài

sản, thực tiễn trong hoạt động định tội danh và áp dụng pháp luật trong hoạt động

xét xử tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên địa bàn thành phố Biên Hòa; từ đó đề xuất

những ý kiến cụ thể góp phần đảm bảo áp dụng đúng quy định pháp luật thời gian

tới.