Luận văn thạc sĩ tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật cho sinh viên trường đại học, cao đẳng trên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ

…………/………… ……/……

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

MAI THỊ LAN HƢƠNG

TỔ CHỨC THỰC HIỆN GIÁO DỤC PHÁP LUẬT

CHO SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÀO CAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

Chuyên ngành: Quản lý công

Mã số: 60 34 04 03

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ ANH XUÂN

HÀ NỘI – NĂM 2018

e

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số

liệu nêu trong luận văn là trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn

chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Mai Thị Lan Hƣơng

e

TS. Lê Anh Xuân

Mai Thị Lan Hƣơng

e

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN

GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG........7

1.1. Quan niệm về giáo dục pháp luật cho sinh viên trường đại học, cao đẳng ...............7

1.2. Quan niệm về tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật cho sinh viên trường

đại học, cao đẳng............................................................................................19

1.3. Các yếu tố bảo đảm tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật cho sinh viên

trường đại học, cao đẳng................................................................................25

Chƣơng 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN GIÁO DỤC PHÁP LUẬT

CHO SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG TRÊN ĐỊA BÀN

TỈNH LÀO CAI.......................................................................................................29

2.1. Khái quát chung các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh Lào Cai

và đặc thù sinh viên các trường đại học, cao đẳng.........................................29

2.2. Thực tiễn tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường

đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh Lào Cai...................................................37

2.3.

các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh Lào Cai.................................60

Chƣơng 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM TỔ CHỨC GIÁO DỤC

PHÁP LUẬT CHO SINH VIÊN CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÀO CAI.........................................................................66

3.1. Quan điểm bảo đảm tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật cho sinh viên

các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh Lào Cai.................................66

3.2. Giải pháp đổi mới tổ chức giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường

đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh Lào Cai...................................................69

KẾT LUẬN..............................................................................................................90

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................92

e

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

GDPL Giáo dục pháp luật

HĐND Hội đồng nhân dân

QPPL Quy phạm pháp luật

TNXH Tệ nạn xã hội

UBND Ủy ban nhân dân

VPHC Vi phạm hành chính

VPPL Vi phạm pháp luật

XHCN Xã hội chủ nghĩa

CNH - HĐH Công nghiệp hóa – hiện đại hóa

ĐH, CĐ Đại học, cao đẳng

GD & ĐT Giáo dục và Đào tạo

HSSV Học sinh sinh viên

PBGDPL Phổ biến giáo dục pháp luật

KTX Ký túc xá

CBGV Cán bộ giáo viên

QH Quốc hội

TCGDPL Tổ chức giáo dục pháp luật

e

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Số lượng học viên đã được đào tạo tại khoa Pháp lý từ ngày

thành lập đến nay ....................................................................................40

Bảng 2.2. Kết quả học tập môn Pháp luật ................................................................42

Bảng 2.3. Chương trình đào tạo môn học Pháp luật .................................................45

Bảng 2.4. Chương trình đào tạo môn học Luật hành chính ......................................47

Bảng 2.5. Kết quả rèn luyện của học sinh, sinh viên ...............................................59

e

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Giáo dục pháp luật là một hoạt động có vai trò to lớn đối với sự phát triển

toàn diện của Việt Nam, trong đó có việc hình thành ý thức pháp luật và văn hóa

pháp lý trong nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Trong giai đoạn hiện nay, nước ta đang trong thời kỳ hội nhập thì việc giáo

dục pháp luật cho các đối tượng nói chung và cho sinh viên trường đại học, cao

đẳng nói riêng đã được coi là nhiệm vụ cấp bách hàng đầu. Các trường học đã xác

định đây là một hoạt động giáo dục quan trọng, cụ thể, không thể thiếu và gắn bó

hữu cơ với hoạt động giáo dục nói chung, mang tính định hướng, có tổ chức, có chủ

đích của các chủ thể giáo dục pháp luật. Thông qua các hoạt động giáo dục chính

khóa và ngoại khóa, bằng các phương pháp giáo dục khác nhau nhằm trang bị tri

thức pháp luật cơ bản, định hướng, phát triển nhân cách và tư cách công dân, nâng

cao nhận thức, góp phần điều chỉnh hành vi, hình thành thói quen tự giác xử sự

đúng pháp luật, có ý thức tuân thủ pháp luật và có tri thức pháp luật về chuyên môn

nghiệp vụ, ngành nghề lĩnh vực mình được đào tạo.

Thực tiễn cho thấy, giáo dục pháp luật trong các nhà trường, đặc biệt trong

các trường đại học và cao đẳng đã góp phần đào tạo nguồn nhân lực, hình thành một

cách vững chắc những thế hệ công dân đáp ứng những yêu cầu của xã hội hiện tại

và tương lai. Do đó, trong đường lối, chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng và

Nhà nước thường xuyên quan tâm đến hoạt động này thông qua việc ban hành các

loại nghị quyết, chỉ thị, trong đó xác định rõ muốn xây dựng và nâng cao ý thức

pháp luật cho nhân dân cần đưa việc giáo dục pháp luật vào các trường học, các cấp

học, từ phổ thông đến đại học, trung học chuyên nghiệp cùng toàn thể nhân dân.

Nghị quyết số 08 - NQ/TW ngày 02 tháng 01 năm 2002 của Bộ Chính trị về

một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới chỉ rõ cần:

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật với nhiều hình

thức phong phú, sinh động, đặc biệt là thông qua các phiên toà xét xử lưu động và

bằng những phán quyết công minh để tuyên truyền, nâng cao ý thức pháp luật cho

cán bộ và nhân dân [1].

e

2

Chỉ thị số 32 - CT/TW ngày 09/12/2003 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về

tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác PBGDPL, nâng cao ý thức chấp

hành pháp luật của cán bộ, nhân dân đã khẳng định: “Phổ biến, giáo dục pháp luật là

một bộ phận của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, là nhiệm vụ của toàn bộ hệ

thống chính trị đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng” [2].

Văn kiện Đại hội Đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ VII cũng nhấn mạnh: “coi

trọng công tác giáo dục tuyên truyền, giải thích pháp luật, đưa việc dạy pháp luật

vào hệ thống các trường của Đảng, của Nhà nước (kể cả các trường phổ thông, đại

học) của các đoàn thể nhân dân” [4].

Trên tinh thần ấy, các cơ quan chức năng đã phối hợp, từng bước triển khai

việc đưa phổ biến, giáo dục pháp luật vào các trường học thuộc hệ thống giáo dục

quốc dân. Đổi mới chương trình, mục tiêu giáo dục ở các hệ đại học, cao đẳng, trung

học chuyên nghiệp và dạy nghề. Trong các chương trình chính khóa, phổ biến, giáo

dục pháp luật trong nhà trường được thực hiện thông qua việc dạy và học các môn

học pháp luật; pháp luật đại cương hoặc lồng ghép, tích hợp vào các môn học có liên

quan. Bên cạnh đó, phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh, sinh viên được nhà

trường thực hiện thông qua các hoạt động ngoại khóa, giáo dục ngoài giờ lên lớp.

Trong thời kỳ hiện nay, có rất nhiều học sinh, sinh viên có ý chí vươn lên

trong học tập, có hoài bão khát khao lớn. Tuy nhiên, dưới tác động của nền kinh tế

thị trường, kinh tế mở cửa, sự du nhập của nhiều nền văn hóa và do nhiều nguyên

nhân khác, hành vi lệch chuẩn của thanh thiếu niên có xu hướng ngày càng tăng.

Hiện tượng vi phạm pháp luật, đặc biệt là pháp luật hình sự ngày càng trở thành

những vấn đề nhức nhối của xã hội. Một số hành vi vi phạm pháp luật của sinh viên

khiến gia đình và xã hội lo lắng như: vi phạm giao thông, đua xe trái phép, cờ bạc,

rượu chè, quay cóp bài… có lối sống hưởng thụ, chạy theo đồng tiền, xa hoa, lãng

phí, lười lao động và học tập dẫn đến những hành vi đặc biệt nguy hiểm cho xã hội

như: cướp của, giết người, hiếp dâm.... Những hành vi ấy là hậu quả của giáo dục

không đồng bộ giữa nhà trường, gia đình và xã hội. Bên cạnh đó, trong thời gian

khá dài, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho sinh viên còn hạn chế, chưa thực

e

3

sự được quan tâm dẫn tới tình trạng vi phạm pháp luật trong giới trẻ nói chung và

sinh viên nói riêng có chiều hướng gia tăng. Một tỷ lệ không nhỏ học sinh, sinh viên

còn hiểu về pháp luật một cách sơ sài, hời hợt. Nhiều sinh viên coi các môn học

pháp luật trong trường đại học, cao đẳng chỉ là môn học phụ, thậm chí có những

sinh viên chưa phân biệt được hành vi hợp pháp với hành vi không hợp pháp, giữa

các loại vi phạm pháp luật hành chính, dân sự, hình sự… dẫn đến hành vi vi phạm

pháp luật một cách đáng tiếc.

Mặc dù những hạn chế nêu trên do nhiều nguyên nhân khác nhau tác động

nhưng trong đó không thể không kể đến việc nhận thức về vai trò, vị trí, tầm quan

trọng của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật ở một số trường chưa đúng mức;

chương trình nội dung giáo dục pháp luật cho sinh viên còn dàn trải, chưa thống

nhất; hình thức và phương thức giáo dục còn chậm đổi mới; hoạt động giáo dục

ngoại khóa còn đơn điệu, thiếu hấp dẫn; đội ngũ nhà giáo và cán bộ làm công tác

giáo dục pháp luật còn thiếu cả về số lượng và chất lượng. Thể hiện ở vấn đề năng

lực của một số cán bộ, giảng viên chưa đáp ứng được nhu cầu trong công việc; cơ

chế phối hợp giữa các chủ thể giáo dục pháp luật còn thiếu đồng bộ… chính vì

những lý do trên mà tôi chọn đề tài: “Tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật cho

sinh viên trường Đại học, Cao đẳng trên địa bàn tỉnh Lào Cai” để đưa ra một số

giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và ý thức pháp luật nói

riêng cho sinh viên các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh Lào Cai.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Phổ biến giáo dục pháp luật luôn giữ vị trí quan trọng trong đời sống xã hội.

Đặc biệt, trong công cuộc đổi mới của nước ta hiện nay, hoạt động phổ biến giáo

dục pháp luật càng có vai trò quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

Đây là một trong những nội dung mà các nhà khoa học pháp lý đặc biệt quan tâm.

Thể hiện qua các công trình nghiên cứu như:

- Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về giáo dục pháp luật trong thời ký đổi

mới. Đề tài khoa học cấp Bộ, mã số 92 - 98 - 223 - ĐT của viện nghiên cứu khoa

học pháp lý - Bộ Tư pháp.

e

4

- Bàn về giáo dục pháp luật, của tác giả Trần Ngọc Đường và Dương

Thanh Mai.

- Giáo dục pháp luật trong các trường trung học chuyên nghiệp và dạy

nghề ở nước ta hiện nay, Luận án Phó tiến sĩ của Đinh Xuân Thảo, 1996.

- Xây dựng ý thức và lối sống pháp luật, do GS.TSKH Đào Trí Úc chủ biên, 1995.

- Vai trò của pháp luật trong quá trình hình thành nhân cách, Nxb Tư pháp,

Hà Nội.

- Đổi mới giáo dục pháp luật hệ đào tạo trung học chính trị ở nước ta hiện

nay, Luận văn thạc sỹ của Nguyễn Ngọc Hoàng, 2000.

- Mối quan hệ giữa pháp luật và đạo đức trong quản lý xã hội ở nước ta, Đề

tài khoa học cấp Bộ, Hoàng Thị Kim Quế chủ nhiệm, năm 2002.

- Vai trò của pháp luật trong quá trình hình thành nhân cách, Nguyễn Đặng

Đình Lục, Nxb Tư pháp, Hà Nội, năm 2005.

- “Sự hình thành ý thức pháp luật và giải pháp nâng cao ý thức pháp luật ở

nước ta trong thời kỳ đổi mới” - Đào Duy Tấn, Nxb Chính trị Quốc gia, 2004;

- “Giáo dục pháp luật cho học viên ở trường bồi dưỡng nghiệp vụ công an

nhân dân” - Luận văn thạc sĩ của Nguyễn Tiến Công, 2013;

- “Chất lượng giáo dục pháp luật cho học viên ở trường sỹ quan lục quân 1

- Quân đội nhân dân Việt Nam” - Luận văn thạc sỹ của Trịnh Văn Hưng, 2014;

Cho đến nay có rất nhiều đề tài nghiên cứu xung quanh vấn đề về tổ chức

thực hiện giáo dục pháp luật cho sinh viên. Mỗi đề tài nghiên cứu, có các cách tiếp

cận và mục tiêu khác nhau. Tuy nhiên, chưa có một tác giả nào nghiên cứu cơ bản

về tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại học và cao

đẳng trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Vì vậy, tác giả đã nghiên cứu có hệ thống và tương

đối hoàn thiện về tổ chức thực hiện giáo dục pháp luật cho sinh viên các trường đại

học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

Mục đích: Trên cơ sở phân tích lý luận và đánh giá thực trạng GDPL cho

sinh viên các trường đại học và cao đẳng trên địa bàn tỉnh Lào Cai, luận văn đề xuất

e