Luận văn thạc sĩ thành lập bản đồ phân hạng thích nghi đất trồng chè của xã lục ba huyện đại từ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

LÝ TÀ KHÉ

Tên đề tài:

THÀNH LẬP BẢN ĐỒ PHÂN HẠNG THÍCH NGHI ĐẤT CHÈ

XÃ LỤC BA, HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo : Chính quy

Chuyên ngành : Quản lý Đất đai

Lớp : K43 - QLĐĐ - N01

Khoa : Quản lý Tài nguyên

Khoá học : 2011 – 2015

Giảng viên hƣớng dẫn : ThS. Trần Thị Mai Anh

Thái Nguyên, năm 2015

e

i

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ của các thầy cô

giáo giảng dạy trong trƣờng Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, phòng Nghiên

cứu và Chuyển giao công nghệ - Khoa Quản lý Tài nguyên và Khoa Môi trƣờng,

phòng Tài Nguyên Môi Trƣờng huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên, Ủy Ban Nhân

Dân xã Lục Ba cùng toàn thể các ban ngành và nhân dân trong xã. Đặc biệt là sự

quan tâm giúp đỡ của cô giáo hƣớng dẫn Th.S Trần Thị Mai Anh đã tận tình

hƣớng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn

Khoa Quản lý tài nguyên, Khoa Môi trƣờng, phòng Tài Nguyên Môi Trƣờng

huyện Đại Từ, toàn thể nhân dân xã Lục Ba và các thầy cô giáo, các bạn đồng

nghiệp, gia đình đã động viên giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài này.

Do hạn chế về thời gian và điều kiện nghiên cứu nên luận văn này sẽ

không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp

chân thành của các nhà khoa học, các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp để

luận văn này hoàn thiện hơn.

Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng…. năm 2015

Tác giả

Lý Tà Khé

e

ii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Trang

Bảng 2.1: Yêu cầu sử dụng đất đối với cây chè ............................................. 20

Bảng 4.1: Cơ cấu lao động của xã năm 2012................................................. 26

Bảng 4.2: Hiện trạng sử dụng đất vùng nghiên cứu năm 2012...................... 32

Bảng 4.3: Hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp năm 2012............................. 34

Bảng 4.4: Bảng thuộc tính bản đồ loại đất ..................................................... 36

Bảng 4.5: Bảng thuộc tính bản đồ mùn .......................................................... 37

Bảng 4.6: Bảng thuộc tính bản đồ thành phần cơ giới ................................... 38

Bảng 4.7: Bảng thuộc tính bản đồ pH ............................................................ 39

Bảng 4.8: Bảng thuộc tính bản đồ phân cấp địa hình..................................... 40

Bảng 4.9: Bảng thuộc tính bản đồ độ dày tầng đất ........................................ 41

Bảng 4.10: Bảng thuộc tính bản đồ chế độ tƣới............................................. 42

Bảng 4.11: Tổng hợp phân cấp các chỉ tiêu xây dựng bản đồ đơn vị đất đai 44

Bảng 4.12: Số lƣợng và diện tích đơn vị bản đồ đất đai theo các chỉ tiêu phân cấp

...............................................................................................................................46

Bảng 4.13: Yếu tố chẩn đoán cho loại hình sử dụng đất trồng chè................ 48

Bảng 4.14: Xếp hạng các yếu tố chẩn đoán đối với yêu cầu sử dụng đất của

cây chè..................................................................................................... 48

Bảng 4.15: Kết quả phân hạng thích nghi hiện tại loại hình sử dụng đất trồng

chè ........................................................................................................... 51

Bảng 4.16: Tổng hợp mức độ thích nghi hiện tại của đất trồng chè .............. 52

e

iii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Trang

Hình 2.1: Mô hình chồng ghép bản đồ..................................................................8

Hình 2.2: Các thành phần chính của GIS............................................................11

Hình 2.3: Tổng quan các ứng dụng của ArcGis Desktop ...................................14

Hình 2.4: Tổng quan Arcmap.............................................................................14

Hình 2.5: Cấu trúc GeoDatabase.........................................................................16

Hình 3.1: Mô hình chồng ghép bản đồ đơn tính .................................................24

Hình 4.1: Biểu đồ cơ cấu lao động của xã năm 2012. ........................................26

Hình 4.2: Biểu đồ tỷ trọng giá trị sản xuất các ngành kinh tế của xã năm 2012..........29

Hình 4.3: Biểu đồ hiện trạng sử dụng đất năm 2012 ..........................................33

Hình 4.4: Biểu đồ hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp năm 2012 .....................34

Hình 4.5: Bản đồ đất xã Lục Ba..........................................................................36

Hình 4.6: Bản đồ mùn xã Lục Ba........................................................................37

Hình 4.7: Bản đồ thành phần cơ giới xã Lục Ba.................................................38

Hình 4.8: Bản đồ pH đất xã Lục Ba ....................................................................39

Hình 4.9: Bản đồ phân cấp địa hình xã Lục Ba ..................................................40

Hình 4.10: Bản đồ thành độ dày tầng đất xã Lục Ba ..........................................41

Hình 4.11: Bản đồ chế độ tƣới xã Lục Ba...........................................................42

Hình 4.12: Quy trình chồng xếp bản đồ đơn vị đất đai xã Lục Ba .....................43

Hình 4.13: Bản đồ đơn vị đất đai xã Lục Ba.......................................................45

Hình 4.14: Bản đồ phân hạng thích nghi đất chè xã Lục Ba...............................52

e

iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CSDL : Cơ sở dữ liệu.

D : Đất thung lũng do sản phẩm dốc tụ.

Fa : Đất vàng đỏ trên đá macma a xit.

FAO : Tổ chức Lƣơng thực và Nông nghiệp Liên hiệp quốc.

Fe : Đất nâu tím trên đá sét màu tím.

Fk : Đất nâu đỏ và nâu vàng trên đá macma bazo và trung tính.

Fp : Đất nâu vàng trên phù sa cổ.

Fq : Đất vàng nhạt trên đá cát.

Fs : Đất đỏ vàng trên đá phiến sét.

Fl : Đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa.

GIS : Hệ thống thông tin địa lý.

KHCN : Khoa học công nghệ.

LMU : Land Mapping Unit (Đơn vị bản đồ đất đai).

LUM : Land Unit Map (Bản đồ đơn vị đất đai).

LUT : Land Use Type (Loại hình sử dụng đất).

LUS : Land Use System (Hệ thống sử dụng đất).

N : Hạng không thích nghi.

NR : Hạng không liên quan.

N1 : Không thích nghi hiện tại.

N2 : Không thích nghi vĩnh viễn.

Pc : Đất phù sa không đƣợc bồi chua.

Py : Đất phù sa ngòi suối.

S : Hạng thích nghi.

Sc : Thích nghi có điều kiện.

S1 : Thích nghi nhất.

S2 : Thích nghi trung bình.

S3 : Ít thích nghi.

e

v

MỤC LỤC

Trang

PHẦN 1: MỞ ĐẦU...............................................................................................1

1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................1

1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI............................................2

1.3. Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI........................................................................2

1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học ...................................2

1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn ........................................................................2

PHẦN 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU....................................................................3

2.1. KHÁI NIỆM ĐÁNH GIÁ THÍCH NGHI ĐẤT ĐAI.............................3

2.1.1. Định nghĩa............................................................................................3

2.1.2. Phân loại thích nghi đất đai .................................................................3

2.2. ĐÁNH GIÁ ĐẤT THEO FAO...............................................................3

2.2.1. Các khái niệm sử dụng trong đánh giá đất. .........................................3

2.2.2. Mục đích của đánh giá đất...................................................................4

2.2.3. Quy trình đánh giá đât .........................................................................4

2.3. CÁC QUAN ĐIỂM ĐÁNH GIÁ ĐẤT TRÊN THẾ GIỚI....................5

2.3.1. Đánh giá đất đai ở Canada...................................................................5

2.3.2. Đánh giá đất đai ở Liên Xô (cũ) ..........................................................5

2.3.3. Đánh giá đất đai ở Anh........................................................................6

2.3.4. Đánh giá đất đai ở Ấn Độ ....................................................................6

2.3.5. Đánh giá đất của tổ chức FAO ............................................................6

2.4. CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ ĐẤT ĐAI Ở VIỆT NAM .............................6

2.5. BẢN ĐỒ ĐƠN VỊ ĐẤT ĐAI, PHÂN HẠNG THÍCH NGHI ĐẤT ĐAI

........................................................................................................................8

2.5.1. Bản đồ đơn vị đất đai (Land Unit Map – LUM)..................................8

2.5.2. Phân hạng thích nghi/hợp đất đai ........................................................9

2.6. HỆ THỐNG THÔNG TIN ĐỊA LÝ....................................................10

e

vi

2.6.1. Khái niệm GIS ...................................................................................10

2.6.2. Các thành phần chính của GIS...........................................................11

2.6.3. Cơ sở dữ liệu của GIS .....................................................................12

2.6.4. Một số phần mềm ứng dụng GIS.......................................................13

2.7. YÊU CẦU SINH THÁI CỦA CÂY CHÈ............................................17

2.7.1. Yếu tố khí hậu....................................................................................17

2.7.2. Yêu cầu về đất trồng chè ...................................................................18

2.7.3. Độ cao và địa hình .............................................................................20

2.8. YÊU CẦU SỬ DỤNG ĐẤT CỦA CÂY CHÈ.....................................20

PHẦN 3: ĐỐI TƯỢNG - NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.22

3.1. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU .....................................22

3.2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU.................................................................22

3.3. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................................................22

3.3.1. Điều tra thu thập tài liệu ....................................................................22

3.3.2. Phƣơng pháp phân tích thống kê, xử lý số liệu .................................22

3.3.3. Phƣơng pháp điều tra thực địa...........................................................22

3.3.4. Phƣơng pháp áp dụng trong đánh giá đất ..........................................24

3.3.5. Phƣơng pháp xây dựng các bản đồ đơn tính.....................................24

3.3.6. Phƣơng pháp chồng ghép bản đồ bằng công nghệ GIS.....................24

3.3.7. Phƣơng pháp chuyên gia chuyên khảo ..............................................24

PHẦN 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ...............................25

4.1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI...................................25

4.1.1. Điều kiện tự nhiên..............................................................................25

4.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ..................................................................26

4.1.3. Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của xã .........................30

4.2. ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP.........32

4.2.1. Hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp vùng nghiên cứu......................32

4.2.2. Đánh giá hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp của vùng nghiên cứu 34

e