Luận văn thạc sĩ so sánh một số giống dưa vàng và xác định một số biện pháp kỹ thuật trồng trọt cho

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐỖ TRUNG HIẾU

SO SÁNH MỘT SỐ GIỐNG DƯA VÀNG VÀ

XÁC ĐỊNH MỘT SỐ BIỆN PHÁP KỸ THUẬT

TRỒNG TRỌT CHO GIỐNG DƯA ƯU TÚ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CÂY TRỒNG

THÁI NGUYÊN - NĂM 2015

e

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

ĐỖ TRUNG HIẾU

SO SÁNH MỘT SỐ GIỐNG DƯA VÀNG VÀ

XÁC ĐỊNH MỘT SỐ BIỆN PHÁP KỸ THUẬT

TRỒNG TRỌT CHO GIỐNG DƯA ƯU TÚ

Chuyên ngành : Khoa học cây trồng

Mã số ngành: 60.62.01.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CÂY TRỒNG

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : TS. Lê Sỹ Lợi

THÁI NGUYÊN - NĂM 2015

e

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan kết quả nghiên cứu của riêng tôi. Những số liệu trình

bày trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa sử dụng để bảo vệ một

học vị nào.

Các thông tin, tài liệu trích dẫn trình bày trong luận văn này đều

được ghi rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, ngày 05 tháng 10 năm 2015

Tác giả

Đỗ Trung Hiếu

e

ii

LỜI CẢM ƠN

Được sự nhất trí của Ban Giám hiệu trường Đại học Nông Lâm Thái

Nguyên và sự quan tâm của Phòng Đào tạo, các thầy cô giáo Trường Đại

học Nông Lâm Thái Nguyên. Tôi đã tiến hành thực hiện đề tài: “So sánh

một số giống dưa vàng và xác định một số biện pháp kỹ thuật trồng trọt cho

giống dưa ưu tú ”.

Đến nay tôi đã hoàn thành đề tài của mình. Để có được kết quả như

vậy, trước hết tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các thầy cô giáo hướng

dẫn, Ban Giám hiệu Nhà trường, khoa Nông học và phòng Đào tạo, các tổ

chức cá nhân liên quan đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện

đề tài của mình.

Tôi xin chân thành cảm ơn:

1. Ban Giám hiệu Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên.

2. TS. Lê Sỹ Lợi – Viện Khoa học sự sống - Trường Đại học Nông

Lâm Thái Nguyên.

3. Phòng Đào tạo, Khoa Nông học - Trường Đại học Nông Lâm Thái

Nguyên.

4. Bạn bè, đồng nghiệp và gia đình.

Do còn hạn chế về trình độ lý luận và kinh nghiệm thực tế nên không

tránh khỏi thiếu sót, tôi rất mong được sự giúp đỡ, góp ý kiến bổ sung của các

thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày 05 tháng 10 năm 2015

Tác giả

Đỗ Trung Hiếu

e

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii

MỤC LỤC ............................................................................................................ iii

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT .....................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. vii

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ...............................................................................ix

MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1

1. Đặt vấn đề .................................................................................................................. 1

2. Mục tiêu ...................................................................................................................... 3

3. Yêu cầu của đề tài ..................................................................................................... 3

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu ........................................... 3

Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ................................................................. 4

1.1. Cơ sở khoa học ....................................................................................................... 4

1.2. Nguồn gốc và phân loại ........................................................................................ 7

1.3. Giá trị dinh dưỡng của dưa và ý nghĩa kinh tế của dưa .................................. 10

1.3.1. Giá trị dinh dưỡng của dưa ........................................................................10

1.3.2. Ý nghĩa kinh tế của dưa ................................................................................... 12

1.4. Điều kiện ngoại cảnh ........................................................................................... 14

1.5. Tình hình nghiên cứu dưa trên thế giới và trong nước .................................... 15

1.5.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ................................................................. 15

1.5.2. Tình hình nghiên cứu cây dưa ở Việt Nam ................................................... 16

1.6. Tình hình sản xuất và tiêu thụ dưa trên thế giới và trong nước ....................19

1.6.1. Tình hình sản xuất dưa trên thế giới ............................................................... 19

1.6.2. Tình hình sản xuất dưa ở Việt Nam ............................................................... 20

1.7. Dinh dưỡng đối với cây dưa vàng ..................................................................... 22

1.8. Mật độ trồng đối với cây dưa vàng .................................................................... 25

Chương 2: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................... 27

2.1. Đối tượng và vật liệu nghiên cứu ....................................................................... 27

2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ...................................................................... 27

e

iv

2.3. Nội dung nghiên cứu ........................................................................................... 27

2.4. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 28

2.4.1. Phương pháp bố trí thí nghiệm ....................................................................... 28

2.4.2. Các biện pháp kỹ thuật trồng trọt ................................................................... 30

2.4.3. Các chi tiêu và phương pháp theo dõi ............................................................ 32

2.4.4. Xử lý số liệu ...................................................................................................... 34

Chương 3 : KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................ 35

3.1. Khả năng sinh trưởng, phát triển của một số giống dưa vàng thí nghiệm tại

Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên ................................................................ 35

3.1.1. Khả năng sinh trưởng của một số giống dưa vàng thí nghiệm ở giai đoạn

vườn ươm ..................................................................................................................... 35

3.1.2. Các thời kỳ sinh trưởng và phát triển của một số giống dưa thí nghiệm giai

đoạn sản xuất ........................................................................................................38

3.1.3. Động thái tăng trưởng chiều cao thân chính của các giống dưa vàng thí

nghiệm .......................................................................................................................... 41

3.1.5 Tỷ lệ đậu quả của một số giống dưa vàng thí nghiệm ................................46

3.1.6 Năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất của các giống dưa thí nghiệm . 48

3.2. Nghiên cứu ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến khả năng sinh

trưởng, phát triển của giống dưa vàng Kim Cô Nương vụ Xuân - Hè năm 2014 tại

trường ĐH Nông Lâm Thái Nguyên ......................................................................... 50

3.2.1. Ảnh hưởng của tổ hợp phân bón đến các giai đoạn sinh trưởng phát triển

của giống dưa vàng Kim Cô Nương ......................................................................... 50

3.2.2 Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến động thái tăng trưởng chiều

cao cây của giống dưa vàng Kim Cô Nương ........................................................... 52

3.2.2. Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến tỷ lệ đậu quả của cây dưa vàng

Kim Cô Nương ............................................................................................................ 56

3.2.3 Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến năng suất và các yếu tố cấu

thành năng suất của giống dưa Kim Cô Nương ....................................................... 58

3.2.4 Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến hình thái, chất lượng quả của

dưa Kim Cô Nương ..................................................................................................... 59

e

v

3.3. Nghiên cứu ảnh hưởng của mật độ trồng đến khả năng sinh trưởng, phát triển

của giống dưa vàng Kim Cô Nương vụ Xuân - Hè 2015 61

3.3.1. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến các giai đoạn sinh trưởng phát triển của

giống dưa vàng Kim Cô Nương ................................................................................ 61

3.3.2. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến động thái tăng trưởng chiều cao cây của

giống dưa vàng Kim Cô Nương ...........................................................................63

3.3.3. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến động thái ra lá trên thân chính của giống

dưa vàng Kim Cô Nương ........................................................................................... 65

3.3.4. Ảnh hưởng của mật độ trồng đến tỷ lệ đậu quả của giống dưa Kim Cô Nương 66

3.3.5. Ảnh hưởng của mật độ đến năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất

của cây dưa Kim Cô Nương ....................................................................................... 68

3.3.4. Ảnh hưởng của mật độ đến hình thái, chất lượng của dưa Kim Cô Nương ..... 70

3.4. Tình hình sâu bệnh hại của các thí nghiệm ...................................................71

3.5. Sơ bộ hạch toán kinh tế ....................................................................................... 72

3.5.1. Sơ bộ hạch của giống dưa vàng Kim Cô Nương ở mức phân bón khác nhau 72

3.5.2. Sơ bộ hạch của giống dưa vàng Kim Cô Nương ở các mật độ trồng khác nhau .. 73

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ................................................................................ 74

1. Kết luận .................................................................................................................... 74

2. Đề nghị .............................................................................................................74

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 75

e

vi

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

BVTV : Bảo vệ thực vật

CSDTL : Chỉ số diện tích lá

CT : Công thức

DAP

NNPTNT

: Phân bón phức hợp Diammonium phosphate

: Nông nghiệp và phát triển nông thôn

NSLT

NSTT

: Năng suất lý thuyết

: Năng suất thực thu

VSV : Vi sinh vật

VTM : Vitamin

e

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Thành phần dinh dưỡng trong 100g dưa vàng .................................... 11

Bảng 1.3: Tình hình sản xuất rau và dưa ở Việt Nam .......................................... 20

Bảng 3.1: Các thời kỳ sinh trưởng của các giống dưa thí nghiệm trong

giai đoạn vườn ươm ................................................................................ 35

Bảng 3.2: Chiều cao cây qua các thời kỳ sinh trưởng của các giống dưa thí

nghiệm trong giai đoạn vườn ươm .......................................................... 37

Bảng 3.3: Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của một số giống dưa vàng

thí nghiệm vụ Xuân - Hè 2013 tại trường Đại học Nông Lâm Thái

Nguyên ..................................................................................................... 39

Bảng 3.4: Động thái tăng trưởng chiều cao thân chính của một số giống dưa

vàng thí nghiệm vụ Xuân - Hè 2013 tại trường Đại học Nông Lâm

Thái Nguyên ............................................................................................. 42

Bảng 3.5: Động thái ra lá trên thân chính của một số giống dưa vàng thí

nghiệm vụ Xuân - Hè 2013 tại trường Đại học Nông Lâm Thái

Nguyên .................................................................................................... 45

Bảng 3.6: Khả năng đậu quả của một số giống dưa vàng thí nghiệm vụ

Xuân - Hè 2013 tại trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên ................ 47

Bảng 3.7: Năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất của các giống dưa

thí nghiệm vụ Xuân - Hè 2013 tại trường Đại học Nông Lâm Thái

Nguyên .................................................................................................... 48

Bảng 3.8: Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến các giai đoạn sinh

trưởng, phát triển của dưa vàng Kim Cô Nương ..................................... 50

Bảng 3.9: Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến động thái tăng

trưởng chiều cao cây của giống dưa vàng Kim Cô Nương ..................... 52

Bảng 3.10 : Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến động thái ra lá trên

thân chính của giống dưa vàng Kim Cô Nương ...................................... 55

Bảng 3.11: Tỷ lệ đậu quả của dưa Kim Cô Nương .............................................. 57

e

viii

Bảng 3.12: Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến yếu tố cấu thành

năng suất và năng suất của giống dưa Kim Cô Nương ........................... 58

Bảng 3.13: Ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến hình thái, chất

lượng quả của dưa Kim Cô Nương ......................................................... 60

Bảng 3.14: Ảnh hưởng của mật độ trồng đến các giai đoạn sinh trưởng

phát triển của giống dưa vàng Kim Cô Nương vụ Xuân - Hè 2015 ....... 61

Bảng 3.15: Động thái tăng trưởng chiều cao cây của giống dưa vàng Kim

Cô Nương ................................................................................................ 63

Bảng 3.16: Ảnh hưởng của mật độ trồng đến động thái ra lá trên thân

chính của giống dưa vàng Kim Cô Nương vụ Xuân - Hè 2015 .............. 65

Bảng 3.17: Ảnh hưởng của mật độ trồng đến tỷ lệ đậu quả của giống dưa

Kim Cô Nương vụ Xuân Hè 2015 .......................................................... 67

Bảng 3.18: Ảnh hưởng của mật độ đến năng suất và các yếu tố cấu thành

năng suất của cây dưa Kim Cô Nương vụ Xuân - Hè 2015 .................... 68

Bảng 3.19: Ảnh hưởng của mật độ đến hình thái và chất lượng quả của

giống dưa Kim Cô Nương ....................................................................... 70

Bảng 3.20: Hiệu quả kinh tế của giống dưa vàng Kim Cô Nương ở mức

phân bón khác nhau ................................................................................. 73

Bảng 3.21: Hiệu quả kinh tế của giống dưa vàng Kim Cô Nương ở các mật

độ trồng khác nhau .................................................................................. 73

e

ix

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

Hình 3.1: Đồ thị biểu diễn động thái tăng trưởng chiều cao của mốt số

giống dưa vàng thí nghiệm vụ Xuân - Hè 2013 tại trường ĐH

Nông Lâm Thái Nguyên .......................................................................... 42

Hình 3.2: Đồ thị biểu diễn động thái ra lá trên thân chính của một số

giống dưa vàng thí nghiệm vụ Xuân - Hè 2013 tại trường Đại học

Nông Lâm Thái Nguyên .......................................................................... 45

Hình 3.3: Biểu đồ biểu diễn động thái tăng trưởng chiều cao cây của cây

dưa vàng Kim Cô Nương ........................................................................ 53

Hình 3.4: Đồ thị biểu diễn ảnh hưởng của một số tổ hợp phân bón đến

động thái ra lá trên thân chính của giống dưa vàng Kim Cô

Nương ...................................................................................................... 55

Hình 3.5: Biểu đồ thể hiện năng suất của dưa Kim Cô Nương vụ Xuân -

Hè năm 2014 tại Thái Nguyên ................................................................ 58

Hình 3.6: Biểu đồ biểu diễn động thái tăng trưởng chiều cao cây 64 của dưa Kim

Cô Nương ................................................................................................. 64

Hình 3.7: Biểu đồ biểu diễn động thái tăng trưởng số lá cây của dưa Kim

Cô Nương vụ Xuân Hè 2015 tại trường Đại học Nông Lâm Thái

Nguyên .................................................................................................... 66

Hình 3.8: Biểu đồ biểu diễn ảnh hưởng của mật độ đến năng suất và các

yếu tố cấu thành năng suất của cây dưa Kim Cô Nương vụ Xuân

- Hè 2015 ................................................................................................. 68

e

1

MỞ ĐẦU

1. Đặt vấn đề

Dưa vàng (Cucumis melo L) là một loại dưa thuộc họ bầu bí

(Cucurbitaceae) là loài cây có thân mọc bò, ra quả, có thời gian sinh trưởng ngắn

và trồng được nhiều vụ trong năm với năng suất khá cao. Dưa vàng là loại cây

cung cấp nhiều chất dinh dưỡng cho cơ thể, có nhiều tác dụng trong việc bồi bổ

sức khỏe kéo dài tuổi thọ, trị hiệu quả một số chứng bệnh theo quan điểm của Y

học dân gian. Giá trị dinh dưỡng của dưa phụ thuộc nhiều vào giống. Dưa vàng

chứa nhiều vitamin C và Potassium, những giống có vỏ màu vàng như

Cantaloupe chứa nhiều beta carotene, tiền tố của vitamin A.

Quả dưa vàng dễ ăn, có thể dùng để ăn tươi, chế biến nước giải khát…,

giá thành hợp lý, chất lượng quả, màu sắc, hình thái đa dạng và chịu được vận

chuyển, bảo quản được lâu hơn so với những loại khác. Hiện nay dưa vàng được

trồng tương đối phổ biến ở Việt Nam và nhiều nước trên thế giới.

Ngoài ra, dưa vàng còn là cây có giá trị xuất khẩu đã đem lại kinh tế cao

cho người trồng trọt. Đồng thời đây cũng là loại cây trồng quan trọng trong kế

hoạch chuyển dịch cơ cấu cây trồng của nhiều địa phương bởi kỹ thuật trồng dưa

đơn giản, cho năng suất cao, có thị trường tiêu thụ khá lớn và ổn định, góp thần

thúc đẩy xã hội phát triển.

Tuy nhiên việc sản xuất dưa vàng hiện nay vẫn gặp nhiều khó khăn, đặc

biệt là ở nước ta dưa được trồng theo quy mô hộ gia đình là chủ yếu, mang tính

tự cung tự cấp, một số nơi đã hình thành vùng trồng dưa theo hướng sản xuất

hàng hóa nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng, đặc biệt là các loại

dưa an toàn chất lượng cao. Trồng dưa vàng ngoài đồng ruộng chịu ảnh hưởng

trực tiếp của các yếu tố môi trường như sâu bệnh hại, điều kiện thời tiết bất

thuận,… khiến cho cây dưa sinh trưởng, phát triển kém, năng suất, chất lượng

giảm. Hơn nữa, dưa vàng là cây trồng rất khó tính, nếu như canh tác ngoài đồng

gặp mưa giai đoạn gần thu hoạch nên năng suất và phẩm chất đều kém.

e

2

Việc trồng cây trong nhà lưới, nhà kính đã được thế giới áp dụng từ lâu,

nhất là các nước ôn đới với việc trồng rau, quả trong nhà kính để tạo ra điều kiện

nhiệt độ thích hợp với sinh trưởng của cây. Đối với nước ta kỹ thuật trồng dưa

vàng trong nhà lưới mới được thực hiện mấy năm gần đây. Việc trồng dưa vàng

trong nhà lưới có một số đặc điểm sau:

Nhờ hệ thống lưới bao quanh nên cản trở được côn trùng xâm nhập nên

hạn chế được việc phá hoại của chúng, dẫn đến việc giảm tối đa sử dụng thuốc

bảo vệ thực vật. Do đó trồng dưa vàng dễ dàng đạt tiêu chuẩn an toàn và giá

thành hạ, công chăm sóc giảm. Việc trồng dưa vàng rất thích hợp với điều kiện

nhà lưới do thời gian sinh trưởng ngắn, hệ số quay vòng nhanh, chăm sóc, bón

phân đầy đủ năng suất rất cao dẫn đến hiệu quả cao. Về mùa mưa do có lưới che

nên khi mưa xuống lưới sẽ cản trở tốc độ rơi của mưa, lá cây ít bị rách lá, nổ lá,

màu sắc quả đẹp, ít bị thối, chất lượng đảm bảo hơn . Mặt khác trong nhà lưới

nếu được đầu tư hệ thống tưới phun tự động sẽ giảm đáng kể công lao động.

Chính vì có nhiều có nhiều ưu điểm vượt trội hơn so với canh tác ngoài đồng

ruộng thông thường nên các mô hình sản xuất dưa vàng trong nhà lưới có mái

che cần thiết được áp dụng, đặc biệt với những giống dưa vàng mới.

Thị trường có rất nhiều giống, hầu hết là giống lai nhập nội, nhu cầu của

người tiêu dùng ngày càng cao thì càng nhiều giống mới được du nhập, người

nông dân sẽ khó khăn trong việc chọn lựa giống thích nghi. Việc nghiên cứu,

tuyển chọn và phát triển các giống mới sẽ góp phần chủ động nguồn giống chất

lượng, phục vụ cho sản xuất.

Hiện nay có nhiều giống dưa vàng mới được nhập và trồng ở Việt Nam

trong một vài năm gần đây và đã cho kết quả khả quan về năng suất, chất lượng

quả, giá thành bán cao do đó được người trồng trọt rất quan tâm. Tuy nhiên, vấn

đề của sản xuất hiện nay là chúng ta chưa có được bộ giống tốt, chưa có quy trình

kỹ thuật phù hợp cho cây dưa nên năng suất, chất lượng của dưa vàng không cao

trong đó nguyên nhân chính có thể là do dinh dưỡng cung cấp cho cây và mật độ

trồng chưa phù hợp với sự sinh trưởng của cây dưa vàng. Nên việc lựa chọn phân

e

3

bón, mật độ trồng và đề xuất mức phân bón, mật độ trồng thích hợp để tăng năng

suất và chất lượng dưa vàng là rất cần thiết.

Xuất phát từ những vấn đề nêu trên tôi tiến thành thực hiện đề tài: “So

sánh một số giống dưa vàng và xác định một số biện pháp kỹ thuật trồng trọt

cho giống dưa ưu tú”.

2. Mục tiêu

Xác định được giống dưa vàng cho năng suất, chất lượng cao, thích hợp với

vụ Xuân - Hè trồng trong điều kiện nhà lưới mái che ở Thái Nguyên.

Xác định được mật độ trồng và tổ hợp phân bón hợp lý đối với giống dưa

vàng ưu tú.

3. Yêu cầu của đề tài

Nghiên cứu đặc điểm hình thái, khả năng sinh trưởng, phát triển, tiềm năng

cho năng suất của các giống dưa vàng.

Đánh giá được một số chỉ tiêu về sinh trưởng, phát triển, khả năng chống

chịu sâu, bệnh hại, và khả năng cho năng suất, chất lượng của giống dưa vàng

triển vọng ở các mật độ trồng và tổ hợp phân bón khác nhau.

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu

* Ý nghĩa khoa học của đề tài:

Kết quả nghiên cứu của đề tài cung cấp những dẫn liệu khoa học về khả năng

sinh trưởng, phát triển của một số giống dưa vàng làm cơ sở cho việc lựa chọn giống

tốt và bố trí cơ cấu giống hợp lý. Kết quả cũng cho biết được mật độ và mức phân

bón hợp lý để tăng năng suất, phẩm chất cho giống dưa vàng triển vọng.

* Ý nghĩa thực tiễn:

Nghiên cứu đề tài thành công giúp tìm ra được loại giống dưa vàng tốt và

mật độ trồng, tổ hợp phân bón thích hợp nhất cho dưa nhằm tăng năng suất, chất

lượng dưa.

Những kết quả thu được từ đề tài có thể được áp dụng khuyến cáo ngoài sản

xuất giúp nông dân đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn và cung cấp sản phẩm dưa

vàng cho thị trường đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.

e