(Luận Văn Thạc Sĩ) Sàng Lọc Đột Biến Gen Rb1 Thể Di Truyền Trên Các Bệnh Nhân Ung Thư Tại Việt

BỘ GIÁO DỤC VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC

VÀ ĐÀO TẠO VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

-----------------------------

Họ và tên tác giả luận văn: Nguyễn Thị Thanh Hoa

TÊN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN:

SÀNG LỌC ĐỘT BIẾN GEN RB1 THỂ DI TRUYỀN TRÊN CÁC

BỆNH NHÂN UNG THƢ TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ: SINH HỌC THỰC NGHIỆM

Hà Nội- 2019

BỘ GIÁO DỤC VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC

VÀ ĐÀO TẠO VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

-----------------------------

Họ và tên tác giả luận văn: Nguyễn Thị Thanh Hoa

TÊN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN

SÀNG LỌC ĐỘT BIẾN GEN RB1 THỂ DI TRUYỀN TRÊN CÁC

BỆNH NHÂN UNG THƢ TẠI VIỆT NAM

Chuyên ngành: Sinh học thực nghiệm

Mã số: 8420114

LUẬN VĂN THẠC SĨ SINH HỌC THỰC NGHIỆM

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS.Nguyễn Hải Hà

Hà Nội- 2019

Lời cam đoan

Tôi xin cam đoan mọi kết quả của đề tài: “Sàng lọc đột biến gen RB1 thể

di truyền trên các bệnh nhân ung thƣ tại Việt Nam” là công trình nghiên cứu của

cá nhân tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa đƣợc

công bố trong các công trình khác. Nếu không đúng nhƣ đã nêu trên, tôi xin hoàn

toàn chịu trách nhiệm về đề tài của mình.

Hà Nội, tháng năm 2019

Học viên

Nguyễn Thị Thanh Hoa

Lời cảm ơn

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS.Nguyễn Hải Hà – Phó Trƣởng

Phòng phân tích hệ gen, Viện nghiên cứu hệ gen, ngƣời thầy - ngƣời chị không

chỉ hƣớng dẫn, tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ, chia sẻ những khó khăn

cùng tôi trong suốt quá trình làm việc và hoàn thành luận văn mà còn trong cuộc

sống hàng ngày. Thái độ làm việc chuyên nghiệp của chị đã truyền cảm hứng

cho tôi và giúp tôi cải thiện bản thân mình rất nhiều sau thời gian thực tập này.

Tôi cũng xin gửi lòng cảm ơn đặc biệt đến TS.Nguyễn Đăng Tôn –Trƣởng

Phòng phân tích hệ gen, Ths.Nguyễn Phƣơng Nhung, Ths.Ma Thị Huyền

Thƣơng và Ths. Trần Thị Bích Ngọc đã luôn theo sát giúp đỡ và chỉ bảo tôi

trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Qua đây tôi cũng xin cảm ơn tất cả các

cô, các anh, chị trong Viện Nghiên cứu hệ gen đã giúp đỡ tôi rất nhiều trong suốt

thời gian tôi thực tập tại đây. Để có đƣợc những hiểu biết về kiến thức chuyên

ngành, tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo ở khoa Công nghệ sinh học -

Học viện Khoa học và Công nghệ đã truyền đạt cho tôi những kiến thức bổ ích

trong suốt 2 năm học qua.

Cuối cùng, tôi xin gửi lời tri ân tới bố mẹ, những ngƣời thân trong gia đình

và bạn bè đã luôn ủng hộ, khích lệ và động viên tinh thần tôi trong suốt thời gian

thực tập để hoàn thành tốt luận văn thạc sĩ của mình.

Em xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, tháng năm 2019

Học viên

Nguyễn Thị Thanh Hoa

Danh mục các ký hiệu và chữ viết tắt

UNBVM U nguyên bào võng mạc

RB1 Retinoblastoma 1

DNA Deoxyribonucleic acid

RNA Ribonucleic acid

cDNA Complement deoxyribonucleic acid

mRNA Messenger ribonucleic acid -RNA thông tin

bp Base pair

dNTPS Deoxyribonucleotide Triphosphate

PCR Polymerase chain reaction

MLPA Multiplex ligation-dependent probe amplification

UV Ultra violet

TAE Tris-axit axetic-EDTA

qPCR Quantitative polymerase chain reaction

EDTA Ethylene Diamine Tetraacetic Acid

DMSO Dimethyl sulfoxide

Danh mục các bảng biểu và hình ảnh

BẢNG BIỂU

Bảng 1.1 Hệ thống phân loại Reese Ellsworth cho phân loại u nguyên bào võng

mạc ............................................................................................................................. 8

Bảng 1.2 Hệ thống phân loại quốc tế cho u nguyên bào võng mạc nội nhãn . …….10

Bảng 1.3 Đánh giá nguy cơ mang đột biến RB1 của các thành viên trong gia đình

có trẻ bị UNBVM ..................................................................................................... 14

Bảng 2.1 Các cặp mồi đặc hiệu cho phản ứng PCR……………………….……26

Bảng 3.1 Đặc điểm lâm sàng của các đối tƣợng nghiên cứu................................... 36

Bảng 3.2 Nồng độ DNA tổng số của các mẫu bệnh nhi UNBVM. .........................40

Bảng 3.3 Đột biến RB1 đƣợc xác định ở bệnh nhân UNBVM bằng phƣơng pháp

giải trình tự Sanger .......……………………………………………………………44

Bảng 3.4 Mối liên hệ giữa giá trị DQ và số bản sao. .............................................. .47

Bảng 3.5 Các đột biến mất đoạn lớn trên gen RB1 đƣợc xác định bằng phƣơng

pháp MLPA…………………………………………………………………......49

HÌNH ẢNH

Hình 1.1 Hình ảnh siêu âm của UNBVM .................................................................. 7

Hình 1.2 Hình ảnh cắt lớp vi tính của UNBVM ........................................................ 7

Hình 1.3 Soi đáy mắt trƣớc điều trị hóa chất giảm tế bào ....................................... 12

Hình 1.4 Soi đáy mắt trƣớc điều trị hóa chất giảm tế bào ....................................... 12

Hình 1.5 Giải th ch về mặt di truyền đột biến mất chức năng gen RB1 .................. 16

Hình 1.6 Tái tổ hợp trong nguyên phân ................................................................... 17

Hình 1.7 Hoạt động bất thƣờng của DNA polymerase trong sao ch p DNA.......... 18

Hình 1.8 Sự phân chia bất thƣờng của nhiễm sắc thể trong nguyên phân............... 19

Hình 1.9 Vị trí gen RB1 trên nhiễm sắc thể số 13.................................................... 19

Hình 1.10 Cấu trúc gen và protein RB1 ...................................................................20

Hình 3.1 Ảnh minh hoạ điện di đồ sản phẩm DNA tổng số tách chiết t mẫu máu

bệnh nhân và gia đình .............................................................................................. 39

Hình 3.2 Ảnh minh hoạ điện di đồ sản phẩm PCR t mẫu UNBVM ......................42

Hình 3.3 Sơ đồ biểu diễn các đột biến trên gen RB1 đƣợc phát hiện ở 23 bệnh

nhân. .........................................................................................................................44

Hình 3.4 Kết quả dạng biểu đồ sóng (electrophotogram) sau khi phân tích MLPA…49

Hình 4.1 Hình ảnh minh họa trình tự các đột biến mới đƣợc phát hiện ở bệnh

nhân UNBVM ..........................................................................................................52

Hình 4.2 Sơ đồ phả hệ của các gia đình mắc UNBVM. ..........................................53