Luận văn thạc sĩ qlnn về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện ba bể, tỉnh bắc kạn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

TRẦN THỊ NGỌC ÁNH

QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC KẠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

HÀ NỘI, NĂM 2019

e

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

TRẦN THỊ NGỌC ÁNH

QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC KẠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

Chuyên ngành: Quản lý công

Mã số: 8 34 04 03

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS. NGÔ THÚY QUỲNH

HÀ NỘI, NĂM 2019

e

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiêm cứu khoa học của riêng tôi.

Các số liệu, tƣ liệu đƣợc sử dụng trong luận văn là trung thực, có xuất xứ rõ

ràng.

Những kết quả khoa học của luận văn chƣa đƣợc công bố trong bất kỳ

công trình nào.

Tác giả luận văn

Trần Thị Ngọc Ánh

e

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành Luận văn tốt nghiệp tại

Học viện Hành chính quốc gia Hà Nội, em luôn nhận đƣợc sự quan tâm, tạo điều

kiện giúp đỡ của các thầy cô trong Ban giám đốc Học viện, các thầy cô Khoa

sau Đại học, các thầy cô trong các khoa thuộc Học viện. Em xin bày tỏ lòng biết

ơn sâu sắc và em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Ngô Thúy Quỳnh –

Giảng viên cao cấp Khoa QLNN về xã hội - Phó Giám đốc Trung tâm Ngoại

ngữ – Tin học và Thông tin – Thƣ viện – Ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn khoa học

đã luôn dành nhiều thời gian, công sức hƣớng dẫn em trong suốt quá trình thực

hiện nghiên cứu và hoàn thành đề tài luận văn này.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, những

ngƣời đã động viên, hỗ trợ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại Học

Viện Hành chính Quốc gia.

Tuy có nhiều cố gắng, nhƣng trong đề tài nghiên cứu khoa học này không

tránh khỏi những thiếu sót. Em kính mong Quý thầy cô, các chuyên gia, những

ngƣời quan tâm đến đề tài, đồng nghiệp, gia đình và bạn bè tiếp tục có những ý

kiến đóng góp, giúp đỡ để đề tài đƣợc hoàn thiện hơn.

Một lần nữa em xin chân thành cảm ơn!

Tác giả luận văn

Trần Thị Ngọc Ánh

e

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU............................................................................................................... 1

Chƣơng 1. CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG

NÔNG THÔN MỚI .............................................................................................. 9

1.1. Một số khái niệm liên quan............................................................................ 9

1.1.1. Khái niệm về quản lý và quản lý nhà nƣớc................................................. 9

1.1.2. Khái niệm về nông thôn và nông thôn mới............................................... 10

1.1.3. Xây dựng nông thôn mới .......................................................................... 14

1.2. Quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới............................................ 16

1.2.1. Vai trò của quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới....................... 16

1.2.2. Nội dung quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới.......................... 19

1.3. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng khác và bài học kinh nghiệm cho

huyện ba bể trong quá trình xd ntm giai đoạn hiện nay...................................... 24

1.3.1 Kinh nghiệm của một số địa phƣơng khác về XD NTM........................... 24

1.3.2. Bài học kinh nghiệm cho quá trình thực hiện XD NTM ở huyện Ba Bể. 29

Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY DỰNG NÔNG

THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC KẠN ................. 31

2.1. Đặc điểm chủ yếu của huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn ..................................... 31

2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ..................................................................................... 31

2.1.2. Đặc điểm xã hội......................................................................................... 32

2.1.3. Đặc điểm kinh tế ....................................................................................... 33

2.2. Thực trạng về phát triển kinh tế - xã hội nông thôn của huyện Ba Bể, tỉnh

Bắc Kạn giai đoạn 2013 - 2019........................................................................... 33

2.2.1. Phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội................................................. 33

2.2.2. Tình hình phát triển kinh tế và tổ chức sản xuất....................................... 35

2.2.3. Tình hình phát triển văn hóa - xã hội........................................................ 38

2.3. Phân tích thực trạng qlnn về xd ntm của huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn giai

đoạn 2013 – 2019 ................................................................................................ 39

e

2.3.1. Những việc UBND huyện Ba Bể đã thực thi............................................ 39

2.3.2. Đánh giá kết quả XD NTM theo tiêu chí của nhà nƣớc ........................... 40

2.3.3. Xây dựng bộ máy quản lý và đội ngũ cán bộ quản lý xây dựng nông thôn

mới....................................................................................................................... 70

2.3.4. Thanh tra, kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm ............... 73

2.3.5. Đánh giá chung về quản lý nhà nƣớc về XD NTM trên địa bàn huyện Ba

Bể giai đoạn 2013 - 2019 .................................................................................... 74

Chƣơng 3. GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ XÂY

DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC

KẠN GIAI ĐOẠN 2020 – 2025 ......................................................................... 85

3.1. Quan điểm, mục tiêu của tỉnh Bắc Kạn về xây dựng nông thôn mới đến năm

2025..................................................................................................................... 85

3.1.1. Quan điểm về xây dựng NTM và QLNN về xây dựng NTM................... 85

3.1.2. Mục tiêu xây dựng nông thôn mới............................................................ 85

3.2. Một số giải pháp chủ yếu quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới ở

huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn. ................................................................................ 91

3.2.1. Giải pháp về nâng cao nhận thức về xây dựng nông thôn mới, đẩy mạnh

tuyên truyền và tổ chức các phong trào thi đua .................................................. 91

3.2.2. Đổi mới công tác quy hoạch phát triển nông thôn theo hƣớng công nghiệp

hóa, hiện đại hóa.................................................................................................. 92

3.2.3. Đổi mới công tác quản lý nhà nƣớc ở huyện Ba Bể. ................................ 97

3.2.4. Xây dựng kế hoạch thực hiện phát triển kinh tế -xã hội nông thôn................ 99

3.2.5. Huy động vốn đầu tƣ và điều chỉnh cơ cấu đầu tƣ cho việc xây dựng nông

thôn mới............................................................................................................. 100

3.2.6. Tăng cƣờng công tác đào tạo, nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực đáp

ứng yêu cầu xây dựng nông thôn mới............................................................... 102

3.2.7. Đổi mới hoạt động quản lý nhà nƣớc ở cấp xã ....................................... 103

3.2.8. Phát huy sức mạnh của các tổ chức chính trị - xã hội............................. 103

3.3. Kiến nghị.................................................................................................... 104

e

3.3.1. Đối với các Bộ, ngành ở Trung Ƣơng..................................................... 104

3.1.2. Đối với tỉnh ............................................................................................. 105

3.1.3. Đối với cấp xã ......................................................................................... 105

KẾT LUẬN....................................................................................................... 107

TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................. 109

e

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BCĐ Ban chỉ đạo

BCH Ban Chấp hành

CDCCKT Chuyển dịch cơ cấu kinh tế

CHQS Chỉ huy quân sự

CNH-HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CTMT Chƣơng trình mục tiêu

DN Doanh nghiệp

GTNT Giao thông nông thôn

HĐND Hội đồng nhân dân

HTX Hợp Tác xã

KT-XH Kinh tế xã hội

MTQG Mục tiêu quốc gia

MTTQ Mặt trận Tổ quốc

NNLN Nông nghiệp lâm nghiệp

NNNDNT Nông nghiệp, nông dân, nông thôn

NSNN Ngân sách Nhà nƣớc

NT Nông thôn

PT Phát triển

TDP Tổ dân phố

THCS Trung học cơ sở

TW Trung Ƣơng

UBND Ủy ban nhân dân

XDNTM Xây dựng nông thôn mới

e

DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH

Hình 2.1. Địa giới hành chính huyện Ba Bể tỉnh Bắc Kạn..................................... 34

Bảng 2.2. Đánh giá các tiêu chí đã đạt trong bộ tiêu chí quốc gia về XD NTM

của Huyện Ba Bể bình đến 31/12/2018 .................................................................. 46

Bảng 2.3. Các chỉ tiêu cơ sở hạ tầng giao thông huyện Ba Bể năm 2015-2018 .... 49

Biểu đồ 2.4. Diện tích gieo trồng cây ..................................................................... 51

Bảng 2.5. Trƣờng học của huyện Ba Bể 2015-2018............................................... 53

Bảng 2.6 Kết quả điều tra hộ nghèo hộ cận nghèo năm 2015-2018 ....................... 56

Bảng 2.7. Kết quả thực hiện giáo dục và đào tạo huyện Ba Bể 2018..................... 70

Bảng 2.8. Tình hình huy động vốn XD NTM trên địa bàn huyện Ba Bể giai đoạn

2015 - 2018.............................................................................................................. 75

Biểu đồ 2.9: Tình hình XD NTM trên địa bàn huyện Ba Bể năm 2015-2018 ....... 76

Bảng 2.10: Tồng hợp XD NTM ở huyện Ba Bể .................................................... 83

Bảng 3.1: Cơ cấu đầu tƣ XD NTM huyện Ba Bể đến năm 2025............................ 112

e

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài.

Trƣớc xu thế hội nhập và phát triển, nƣớc ta đang nỗ lực thực hiện thành

công tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa để trở thành một nƣớc công nghiệp

hƣớng tới dân giàu, nƣớc mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Dƣới sự lãnh đạo của Đảng, nông nghiệp, nông dân, nông thôn đã có bƣớc

phát triển khá toàn diện, song cũng nảy sinh nhiều vấn đề cả về lý luận và thực

tiễn cần quan tâm giải quyết. Xây dựng nông thôn mới là một mục tiêu quan

trọng trong chủ trƣơng của Đảng Cộng sản Việt Nam về nông nghiệp, nông dân

và nông thôn, đƣợc xác định trong Nghị quyết số 26 - NQ/TƢ ngày 5/8/2008

của Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ƣơng khóa X. Trong đó xác định

những quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ của toàn hệ thống chính trị đối với nông

nghiệp, nông dân, nông thôn trong bối cảnh phát triển mới. Đại hội XI của Đảng

Cộng sản Việt Nam chỉ rõ “Triển khai chƣơng trình xây dựng nông thôn mới

phù hợp với đặc điểm của từng vùng theo các bƣớc đi cụ thể vững chắc trong

từng giai đoạn; giữ vững và phát huy những truyền thống văn hóa tốt đẹp của

nông thôn Việt Nam”.

Không thể có một nƣớc công nghiệp nếu nông nghiệp, nông thôn lạc hậu,

nông dân có đời sống văn hóa và vật chất thấp. Việc xây dựng nông thôn mới

đòi hỏi phải có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội từng bƣớc hiện đại; cơ cấu kinh

tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển

nhanh công nghiệp và dịch vụ; gắn phát triển nông thôn với đô thị theo quy

hoạch; xã hội nông thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; môi

trƣờng sinh thái đƣợc bảo vệ; an ninh trật tự đƣợc giữ vững; đời sống vật chất và

tinh thần của ngƣời dân ngày càng đƣợc nâng cao theo định hƣớng xã hội chủ

nghĩa. Muốn thực hiện đƣợc nộidung trên, đòi hỏi nền kinh tế - xã hội phải phát

triển bền vững. Một nền kinh tế phát triển bền vững là cơ sở khoa học cho việc

thực hiện thành công xây dựng nông thôn mới. Trên cơ sở đó Chính phủ đã ban

e

2

hành Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 ban hành Bộ tiêu chí quốc gia

về nông thôn mới (đến nay đã đƣợc thay thế bằng Quyết định số 1980/QĐ-TTg

ngày 17/10/2016), Quyết định 800/QĐ-TTg ngày 4/6/2010 (Nay là quyết định

1600/QĐ-TTg ngày 16/8/2016) phê duyệt chƣơng trình Mục tiêu quốc gia về

xây dựng nông thôn mới 2010-2020.

Nông thôn có vai trò đặc biệt quan trọng đối với đời sống của dân cƣ sinh

sống ở nông thôn mà sinh kế của họ chủ yếu là làm việc trong lĩnh vực nông

nghiệp. Nƣớc ta hiện nay vẫn là một nƣớc nông nghiệp với hơn 70% dân cƣ

đang sông ở nông thôn. Phát triển nông nghiệp nông thôn đã, đang và sẽ là mối

quan tâm hàng đầu, vai trò quyết định đối với việc ổn định kinh tế - xã hội đất

nƣớc. Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã xác định

mục tiêu xây dựng nông thôn mới là “xây dựng nông thôn mới giàu đẹp, dân

chủ, công bằng, văn minh, có cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất phù hợp,

kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội phát triển ngày càng hiện đại”. Thực hiện đƣờng

lối của Đảng, trong thời gian qua phong trào xây dựng nông thôn mới đã diễn ra

sôi nổi ở khắp các địa phƣơng trên cả nƣớc nói chung và ở huyện Ba Bể, tỉnh

Bắc Kạn – một trong 61 huyện nghèo theo nghị quyết 30a của Chính phủ nói

riêng.

Sau 8 năm thực hiện Chƣơng trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông

thôn mới giai đoạn 2010-2018, diện mạo nông thôn trên địa bàn huyện Ba Bể đã

có những thay đổi rõ rệt góp phần làm thay đổi nếp sống, nếp nghĩ, cách làm của

ngƣời dân, bộ mặt làng, xã cũng đƣợc thay đổi rõ rệt, cảnh quan môi trƣờng

đƣợc bảo vệ... từ đó góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân

trên địa bàn huyện; Tuy nhiên là một huyện miền núi về cơ bản vẫn thuộc diện

nghèo, dân trí còn thấp, chuyển đổi cơ cấu nền nông nghiệp còn chậm… nên đến

nay huyện chỉ có 2/15 xã đạt nông thôn mới.

Qua thực tiễn các năm trong việc xây dựng nông thôn mới trên địa bàn

huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn có nhiều khó khăn trong việc tổ chức quản lý nhà

nƣớc và thực hiện. Từ những thực tế trên đặt ra vấn đề cần thiết phải nghiên cứu

e

3

làm rõ vấn đề “Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn

huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn”, nhằm đề ra những giải pháp để đƣa các xã thuộc

huyện Ba Bể nhanh chóng đạt xã nông thôn mới thật sự hiệu quả.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài.

Khi đặt vấn đề nghiên cứu đề tài này, tác giả đã tiếp cận khá nhiếu công

trình khoa học của các nhà khoa học ở nhiều khía cạnh khác nhau, trong đó có

thể kể đến một số công trình tiêu biểu sau:

Cuốn sách “Chính sách nông nghiệp trong các nƣớc đang phát triển”của

Frans Elltis đã nêu lên những vấn đề cơ bản của chính sách nông nghiệp ở các

nƣớc đang phát triển thông qua việc nghiên cứu lý thuyết, khảo cứu thực tiễn ở

nhiều quốc gia châu Á, châu Phi, Châu Mỹ La Tinh. Cuốn sách đã đề cập những

vấn đề về chính sách phát triển vùng, chính sách hỗ trợ đầu vào, đầu ra cho sản

xuất nông nghiệp, chính sách thƣơng mại nông sản, những vấn đề phát sinh

trong quá trình đô thị hóa. Điều đặc biệt đáng lƣu ý là công trình này đã xem xét

nền nông nghiệp của các nƣớc đang phát triển trong quá trình chuyển sang sản

xuất hàng hóa gắn liền với phát triển thƣơng mại nông sản trên thế giới; đồng

thời, nêu lên mô hình thành công, thất bại trong việc phát triển nông nghiệp,

nông thôn và giải quyết vấn đề nông dân.

Công trình “Một số vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn ở các nƣớc

và Việt Nam” của Benedict J.tria Kerrkvliet, Jamesscott do Nguyễn Ngọc và Đỗ

Đức Định sƣu tầm và giới thiệu, đã nghiên cứu về vai trò, đặc điểm của nông

dân, thiết chế nông thôn ở một số nƣớc trên thế giới và những kết quả bƣớc đầu

trong nghiên cứu làng truyền thống ở Việt Nam. Những điểm đáng chú ý của

công trình này có giá trị tham khảo cho việc giải quyết những vấn đề của chính

sách phát triển nông thôn nƣớc ta hiện nay nhƣ: tƣơng lai của các trang trại nhỏ,

nông dân với khoa học, hệ tƣ tƣởng của nông dân, các hình thức sở hữu đất đai,

những mô hình tiến hóa nông thôn ở các nƣớc nông nghi ệp trồng lúa.

Dự án MISPA 2006 với vấn đề “Lý luận và thực tiễn xây dựng nông thôn

mới xã hội chủ nghĩa” do dịch giả Cù Ngọc Hƣởng đã nghiên cứu vấn đề xây

e