(Luận Văn Thạc Sĩ) Phát Triển Hợp Tác Xã Trong Xây Dựng Nông Thôn Mới Trên Địa Bàn Tỉnh Quảng

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

ĐẶNG THỊ KIM ANH

PHÁT TRIỂN HỢP TÁC XÃ TRONG XÂY DỰNG

NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

HÀ NỘI, năm 2019

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

ĐẶNG THỊ KIM ANH

PHÁT TRIỂN HỢP TÁC XÃ TRONG XÂY DỰNG

NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM

Ngành : Quản lý kinh tế

Mã số : 8 34 04 10

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS. PHẠM THỊ HỒNG YẾN

HÀ NỘI, năm 2019

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung

thực và chưa từng được sử dụng để bảo vệ bất kỳ một học vị nào. Các thông tin

trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc.

Tác giả luận văn

Đặng Thị Kim Anh

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được sự

giúp đỡ nhiệt tình của các cơ quan, tổ chức, cá nhân. Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn sâu

sắc nhất tới tất cả các tập thể, cá nhân đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá

trình thực hiện luận văn này.

Trước hết, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Khoa học xã

hội (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam), Khoa Kinh tế học của Học Viện

cùng các thầy, cô giáo, những người đã trang bị kiến thức cho tôi trong suốt quá

trình học tập.

Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất, tôi xin trân trọng cảm ơn cô

giáo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thị Hồng Yến, Trưởng ban Ban Hợp tác Quốc tế,

Liên minh Hợp tác xã Việt Nam đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và giúp đỡ tôi

trong suốt quá trình nghiên cứu hoàn thành luận văn này.

Xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến Liên minh Hợp tác xã tỉnh Quảng Nam,

Văn phòng Điều phối Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới

tỉnh Quảng Nam, Cục Thống kê tỉnh Quảng Nam đã giúp đỡ tôi về thông tin, số liệu

trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu luận văn.

Xin chân thành cảm ơn tất cả các bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ

nhiệt tình và đóng góp nhiều ý kiến quý báu để tôi hoàn thành luận văn này.

Do thời gian nghiên cứu có hạn, bản thân không chuyên sâu về lĩnh vực hợp

tác xã, nên luận văn của tôi chắc chắn không thể tránh khỏi những sơ suất, thiếu sót.

Tôi rất mong được sự đóng góp của các thầy cô và bạn đọc.

Xin trân trọng cảm ơn!

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN HỢP TÁC XÃ TRONG

XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI ............................................................................ 8

1.1. Những vấn đề chung về phát triển Hợp tác xã trong xây dựng nông thôn mới ... 8

1.2. Nội dung phát triển Hợp tác xã trong xây dựng nông thôn mới ........................ 16

1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc phát triển Hợp tác xã ..................................... 18

1.4. Kinh nghiệm phát triển Hợp tác xã trong xây dựng nông thôn mới ở nước

ngoài, các địa phương trong nước và bài học kinh nghiệm ...................................... 21

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN HỢP TÁC XÃ TRONG XÂY

DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM ................ 33

2.1. Những nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến sự phát triển Hợp tác xã trong xây dựng

nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ............................................................ 33

2.2. Thực trạng phát triển Hợp tác xã trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn

tỉnh Quảng Nam ........................................................................................................ 40

2.3. Đánh giá về phát triển Hợp tác xã trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn

tỉnh Quảng Nam ........................................................................................................ 49

CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG, GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HỢP TÁC XÃ NÓI

CHUNG VÀ PHÁT TRIỂN HỢP TÁC XÃ TRONG XÂY DỰNG NÔNG

THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM .......................................... 61

3.1. Định hướng phát triển Hợp tác xã nói chung và phát triển Hợp tác xã trong xây

dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh Quảng Nam .................................................. 61

3.2. Một số giải pháp phát triển Hợp tác xã trong xây dựng nông thôn mới trên địa

bàn tỉnh Quảng Nam. ................................................................................................ 65

3.3. Một số kiến nghị, đề xuất ................................................................................... 76

KẾT LUẬN .............................................................................................................. 79

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT Từ viết tắt Nghĩa đầy đủ

1 UBND Ủy ban nhân nhân

2 HĐND Hội đồng nhân dân

3 HTX Hợp tác xã

4 LHHTX Liên hiệp hợp tác xã

5 ĐH Đường huyện

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu

bảng

Tên bảng Trang

2.1 Tình hình phát triển Hợp tác xã tính đến năm 2018 41

2.2 Số lượng Hợp tác xã phân loại theo ngành nghề 45

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài nghiên cứu

Ngày 01/01/1997, tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng (cũ) chia tách thành hai đơn

vị hành chính là tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng. Khi chia tách, tỉnh Quảng

Nam có 264 Hợp tác xã (229 Hợp tác xã nông nghiệp và 35 Hợp tác xã phi nông

nghiệp). Đây cũng là thời điểm Luật Hợp tác xã năm 1996 có hiệu lực thi hành.

Luật Hợp tác xã năm 2003; Luật Hợp tác xã năm 2012 đã góp phần hoàn thiện

khung pháp lý về Hợp tác xã, phù hợp với hệ thống pháp luật hiện hành, đặc biệt là

hệ thống pháp luật kinh tế, cũng như phù hợp với pháp luật và thông lệ quốc tế về

Hợp tác xã. Đến nay, Hợp tác xã đã có một hệ thống văn bản pháp lý đầy đủ nhất.

Đây có thể được coi là dấu mốc lịch sử, thay đổi hoàn toàn diện mạo kinh tế hợp

tác, Hợp tác xã ở tỉnh Quảng Nam.

Những năm qua, khu vực kinh tế hợp tác, Hợp tác xã không ngừng được

củng cố và phát triển, ngày càng khẳng định được vai trò trong việc phát triển kinh

tế của địa phương. Tuy nhiên, kết quả phát triển Hợp tác xã trên địa bàn tỉnh Quảng

Nam, còn những vấn đề đáng quan tâm, tập trung giải quyết như: đa số Hợp tác xã

hoạt động mang tính đơn lẻ, thiếu sự liên kết theo hệ thống; phạm vi hoạt động nhỏ

hẹp, thiếu vốn để tổ chức các hoạt động sản xuất, kinh doanh; cơ sở vật chất còn

nghèo nàn; trình độ quản lý của đội ngũ cán bộ Hợp tác xã còn nhiều hạn chế;

ngành nghề sản xuất, kinh doanh, dịch vụ của hệ thống Hợp tác xã chưa đáp ứng

với nhu cầu xã hội.

Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 18 tháng 3 năm 2002, Hội nghị lần thứ 5,

Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng

cao hiệu quả kinh tế tập thể được ban hành; ngày 05/8/2008, Hội nghị Trung ương

Đảng lần thứ 7, khóa X đã ban hành Nghị quyết số 26 về nông nghiệp, nông dân và

nông thôn. Đây là Nghị quyết lịch sử đầu tiên của Đảng đề cập toàn diện tới cả 3

lĩnh vực nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Trong đó khẳng định nông dân là chủ

thể, xây dựng nông thôn mới là căn bản, phát triển toàn diện nông nghiệp là then

chốt, giải quyết tốt vấn đề nông nghiệp, nông dân và nông thôn là nhiệm vụ chính

2

trị quan trọng của Đảng, toàn dân không chỉ đến năm 2020 mà còn trong suốt chặng

đường xây dựng và phát triển đất nước". Ban Bí thư Trung ương Đảng Khóa X đã

thành lập Ban chỉ đạo đề án “Chương trình thí điểm xây dựng mô hình nông thôn

mới thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá” giai đoạn 2008 - 2010; Chính

phủ đã ra Nghị quyết số 24/NQ-CP ngày 28/10/2008 ban hành Chương trình hành

động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung

ương Đảng khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn.

Ngày 16/4/2009, Thủ tướng Chính phủ đã ra Quyết định ban hành Bộ tiêu

chí quốc gia về nông thôn mới. Trong đó, tiêu chí số 13 về hình thức tổ chức sản

xuất: “Có tổ hợp tác hoặc Hợp tác xã hoạt động có hiệu quả”; ngày 17/10/2016, Thủ

tướng Chính phủ có Quyết định số 1980/QĐ-TTg về ban hành Bộ tiêu chí Quốc gia

về xã nông thôn mới giai đoạn 2016-2018. Trong đó, quy định hình thức tổ chức

sản xuất (tiêu chí 13): (1) Xã có Hợp tác xã hoạt động theo đúng quy định Luật Hợp

tác xã năm 2012; (2) Xã có mô hình liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản chủ

lực đảm bảo bền vững. Ngày 20/12/2018, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam ra

Quyết định số 3816/QĐ-UBND về ban hành Tiêu chí “Xã đạt chuẩn nông thôn mới

nâng cao” và Quy định “Xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu” thực hiện trên địa

bàn tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2018-2020.

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các Kế hoạch tổ chức thực hiện phong

trào thi đua “Cả nước chung tay xây dựng nông thôn mới”; Kế hoạch tổ chức thực

hiện phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” giai đoạn

2016 – 2020; Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam đã tổ chức triển khai thực hiện tốt

phong trào “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” do Thủ tướng Chính phủ

phát động.

Là công chức của Ban Thi đua - Khen thưởng Quảng Nam, cơ quan thành

viên của Ban Chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia tỉnh Quảng Nam. Bản

thân nhận thức được tầm quan trọng trong việc phát triển Hợp tác xã nói chung,

phát triển Hợp tác xã trong việc xây dựng nông thôn mới trong giai đoạn hiện nay,

nên tôi chọn đề tài: “Phát triển Hợp tác xã trong xây dựng nông thôn mới trên địa

bàn tỉnh Quảng Nam” để làm Luận văn tốt nghiệp.