(Luận Văn Thạc Sĩ) Nhân Thân Người Phạm Tội Trên Địa Bàn Huyện Củ Chi, Thành Phố Hồ Chí Minh.pdf

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

ĐẶNG THANH VŨ

NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TỘI PHẠM HỌC VÀ PHÒNG NGỪA TỘI PHẠM

HÀ NỘI, năm 2019

ĐẶNG THANH VŨ NGÀNH T

ỘI PH

ẠM H

ỌC VÀ PHÒNG NG

ỪA T

ỘI PH

ẠM KHÓA II/2017

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

ĐẶNG THANH VŨ

NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm

Mã số: 8.38.01.05

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS Nguyễn Thanh Dương

HÀ NỘI, năm 2019

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số

liệu thống kê, kết quả đề cập trong Luận văn này là trung thực, chính xác và có nguồn

gốc trích dẫn rõ ràng.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

ĐẶNG THANH VŨ

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1

Chương 1. LÝ LUẬN VỀ NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI ........................... 6

1.1. Khái niệm nhân thân người phạm tội và ý nghĩa của việc nghiên cứu nhân thân

người phạm tội ...................................................................................................... 6

1.2. Các đặc điểm nhân thân của người phạm tội ..................................................... 11

1.3. Các yếu tố tác động đến việc hình thành các đặc điểm nhân thân tiêu cực ở người

phạm tội .............................................................................................................. 19

Chương 2. THỰC TRẠNG NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .............................................. 27

2.1. Khái quát đặc điểm kinh tế, xã hội và tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Củ

Chi, Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn năm 2014 - năm 2018 ........................ 27

2.2. Đặc điểm nhân thân người phạm tội trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ

Chí Minh giai đoạn năm 2014-2018 .................................................................. 32

2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc hình thành các đặc điểm nhân thân tiêu cực ở

người phạm tội trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh .............. 44

Chương 3. DỰ BÁO VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG PHÒNG NGỪA TÌNH

HÌNH TỘI PHẠM TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ

MINH TỪ GÓC ĐỘ NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI .................................. 63

3.1. Dự báo về tình hình tội phạm, đặc điểm nhân thân người phạm tội và một số yếu

tố ảnh hưởng đến việc hình thành các đặc điểm nhân thân tiêu cực của người

phạm tội trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh ......................... 63

3.2. Các giải pháp tăng cường phòng ngừa tình hình tội phạm từ góc độ nhân thân

người phạm tội ................................................................................................... 69

KẾT LUẬN ............................................................................................................. 80

TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 81

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

1. NPT : Người phạm tội

2. TAND : Tòa án nhân dân

3. THTP : Tình hình tội phạm

4. TP.HCM : Thành phố Hồ Chí Minh

5. VKSND : Viện kiểm sát nhân dân

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1. Diễn biến tình hình tội phạm rõ trên địa bàn huyện Củ Chi, TP.HCM (Giai

đoạn từ năm 2014 đến năm 2018);

(Giai đoạn từ năm 2014 đến

năm 2018);

Bảng 2.3. Thống kê tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi đã bị xét xử (Giai đoạn từ

năm 2014 đến năm 2018);

Bảng 2.4. Cơ cấu tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi xét theo tiêu chí loại

tội phạm (Giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018);

Bảng 2.5. Cơ cấu tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi xét theo tiêu chí địa

bàn nơi xảy ra tội phạm (Giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018);

Biểu 2.1. Cơ cấu tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi xét theo tiêu chí giới

tính của người phạm tội (Giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018);

Biểu 2.2. Cơ cấu tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi xét theo tiêu chí độ

tuổi của người phạm tội (Giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018);

Biểu 2.3. Cơ cấu tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi theo tiêu chí giới tính

của người phạm tội (Giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018);

Biểu 2.4. Cơ cấu tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi theo tiêu chí nghề

nghiệp của người phạm tội (Giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018);

Biểu 2.5. Cơ cấu tình hình tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi theo tiêu chí đặc điểm

tiền án, tiền sự của người phạm tội (Giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018)

Bảng 2.6. Thống kê về đặc điểm giới tính của người phạm tội trên địa bàn huyện Củ

Chi (Từ năm 2014 đến năm 2018);

Bảng 2.7. Thống kê về độ tuổi của người phạm tội trên địa bàn huyện Củ Chi (Từ

năm 2014 đến năm 2018);

Bảng 2.8. Thống kê về trình độ học vấn của người phạm tội trên địa bàn huyện Củ

Chi (Từ năm 2014 đến năm 2018);

Bảng 2.2 Cơ số tội phạm rõ trên địa bàn huyện Củ Chi

Bảng 2.9. Thống kê về đặc điểm nghề nghiệp của người phạm tội trên địa bàn huyện

Củ Chi (Từ năm 2014 đến năm 2018);

Bảng 2.10. Thống kê về đặc điểm hoàn cảnh gia đình của người phạm tội trên địa bàn

huyện Củ Chi (Từ năm 2014 đến năm 2018);

Bảng 2.11. Thống kê về đặc điểm nơi cư trú của người phạm tội trên địa bàn huyện

Củ Chi (Từ năm 2014 đến năm 2018);

Bảng 2.12. Thống kê về đặc điểm về sở thích, thói quen của người phạm tội trên địa

bàn huyện Củ Chi (Từ năm 2014 đến năm 2018);

Bảng 2.13. Thống kê về đặc điểm động cơ của người phạm tội trên địa bàn huyện Củ

Chi (Từ năm 2014 đến năm 2018);

Bảng 2.14. Thống kê về đặc điểm tiền án, tiền sự của người phạm tội trên địa bàn

huyện Củ Chi (Từ năm 2014 đến năm 2018).

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài

Nhân thân NPT là một nội dung nghiên cứu quan trọng của khoa học Tội phạm

học. Theo đó, nhân thân NPT là yếu tố quan trọng trong cơ chế hành vi phạm tội và

có liên quan trực tiếp đến nguyên nhân, điều kiện của THTP, bởi “… không thể nhận

thức, hiểu biết được các nguyên nhân và điều kiện đó nếu thiếu việc cân nhắc nhân

thân người phạm tội” [44, tr. 127]. Chính vì thế, trong quá trình tiến hành các hoạt

động phòng ngừa THTP ở một địa bàn cụ thể thì không thể không nghiên cứu đến

nhân thân NPT.

Nằm ở phía Tây Bắc của Thành phố Hồ Chí Minh, Củ Chi là huyện ngoại

thành có diện tích khoảng 435 km2

, dân số trên 403.000 người, với 20 đơn vị hành

chính cấp xã và 01 thị trấn, vị trí tiếp giáp với huyện Hóc Môn (TP.HCM) và nhiều

tỉnh khác như Tây Ninh, Bình Dương, Long An. Trong những năm qua, cùng với việc

đầu tư cơ sở hạ tầng và thực hiện chuyển đổi cơ cấu kinh tế với nhiều khu công nghiệp

lớn đã mọc lên trên địa bàn, Củ Chi đã vươn lên từ một huyện nghèo trở thành địa

phương có mức tăng trưởng kinh tế khá ấn tượng, trên 14%/năm; đời sống vật chất,

tinh thần của nhân dân trên địa bàn ngày càng được nâng cao [16]. Tuy nhiên, bên

cạnh đó, tình hình an ninh trật tự, an toàn xã hội của địa phương cũng cho thấy những

tác động tiêu cực do quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa nhanh chóng mang lại mà

rõ nét nhất là diễn biến phức tạp của THTP trên địa bàn với tổng số 1095 vụ và 1682

NPT bị đưa đưa ra xét xử [Xem bảng phụ lục 2.1], nghĩa là trung bình hàng năm có

hơn 336 người thực hiện tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi với những đặc điểm

khác nhau về xã hội - nhân khẩu, đạo đức – tâm lý và pháp lý hình sự khác nhau, dẫn

đến việc thực hiện hành vi phạm tội. Việc nhận thức một cách đầy đủ và đúng đắn về

nhân thân của NPT trên địa bàn huyện Củ Chi là đòi hỏi tất yếu nhằm hoạch định kế

hoạch và triển khai các biện pháp phòng ngừa THTP một cách hiệu quả hơn.

Từ những lẽ trên, học viên cho rằng việc nghiên cứu đề tài “Nhân thân người

phạm tội trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh” là rất cần thiết cả về

2

mặt lý luận và thực tiễn, góp phần nâng cao hiệu quả phòng ngừa THTP trên địa bàn

huyện Củ Chi trong thời gian tới, đáp ứng được những đòi hỏi của cuộc đấu tranh

phòng, chống tội phạm ở địa phương này và trên toàn quốc.

2. Tình hình nghiên cứu

Nhân thân NPT là vấn đề được quan tâm nghiên cứu ở các khía cạnh, góc độ

khác nhau trong nhiều công trình khoa học, điển hình như:

- “Tội phạm học, Luật Hình sự, Luật Tố tụng Hình sự Việt Nam” Nxb. Chính

trị quốc gia, 1994;

- “Tội phạm học Việt Nam - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của Viện Nhà

nước và Pháp luật, Nxb. CAND, năm 2000;

- “Một số vấn đề lý luận về tình hình tội phạm ở Việt Nam” của TS. Phạm Văn

Tỉnh, Nxb.CAND, 2007;

- Một số vấn đề tội phạm học Việt Nam (2013), Học viện Cảnh sát nhân dân;

- “Nhân thân người phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe

cho người khác trên địa bàn Thành phố. Hồ Chí Minh”, Luận văn thạc sĩ của Nguyễn

Xuân Bá, Học viện khoa học xã hội (2017).

- “Nhân thân người phạm các tội xâm phạm tình dục trẻ em trên địa bàn tỉnh

Đồng Nai”, Luận văn thạc sĩ của Nguyễn Ngọc Thắm, Học viện khoa học xã hội

(2016).

Ngoài những công trình kể trên, còn có khá nhiều bài viết về nhân thân NPT

được đăng tải, công bố trên các tạp chí khoa học, hội thảo khoa học về Luật học, Tội

phạm học. Tuy nhiên, hiện chưa có công trình nào nghiên cứu về nhân thân NPT trên

địa bàn huyện Củ Chi. Chính vì thế, việc nghiên cứu đề tài này không bị trùng lắp

với bất kỳ công trình khoa học nào đã được công bố trước đây..

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

- Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở nghiên cứu, làm sáng tỏ những vấn đề lý

luận về nhân thân NPT và thực trạng nhân thân NPT trên địa bàn huyện Củ Chi,

TP.HCM để tìm ra được những giải pháp, kiến nghị hiệu quả góp phần nâng cao hiệu

quả phòng ngừa THTP trên địa bàn này từ góc độ nhân thân NPT.

3

- Nhiệm vụ nghiên cứu: Để đạt được các mục đích trên, Luận văn giải quyết

các nhiệm vụ cụ thể sau:

Một là, nhiệm vụ nghiên cứu về lý luận, bao gồm những hoạt động cụ thể như:

Tìm, thu thập và nghiên cứu tài liệu về tội phạm học và những tài liệu khác liên quan

đến đề tài làm để thống nhất nhận thức, làm cơ sở cho việc nghiên cứu về thực trạng.

Hai là, nhiệm vụ nghiên cứu về thực tiễn, bao gồm những hoạt động cụ thể

như: Tìm kiếm, thu thập, xử lý, phân tích, so sánh số liệu thống kê hình sự, các tài

liệu, bản án, thông tin về các vụ án hình sự trong phạm vi nghiên cứu; Xử lý, phân

tích, so sánh các số liệu, thông tin theo các tiêu thức tội phạm học để làm rõ các đặc

điểm nhân thân NPT trên phạm vi không gian và thời gian nghiên cứu.

Ba là, dự báo xu hướng của THTP trên địa bàn nghiên cứu, tập trung vào xu

hướng của những yếu tố tác động đến sự hình thành các đặc điểm nhân thân tiêu cực

của con người.

Bốn là, đề xuất một số giải pháp, kiến nghị góp phần nâng cao hiệu quả phòng

ngừa THTP trên địa bàn nghiên cứu từ góc độ nhân thân NPT.

4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là nhân thân

NPT trên địa bàn huyện Củ Chi, TP.HCM.

- Phạm vi nghiên cứu:

+ Về mặt nội dung, đề tài nghiên cứu dưới góc độ tội phạm học, thuộc chuyên

ngành Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm;

+ Về thời gian, đề tài sử dụng chất liệu nghiên cứu trong vòng 05 năm, từ năm

2014 đến năm 2018;

+ Về không gian, đề tài luận văn được thực hiện trong phạm vi huyện Củ Chi,

TP. HCM.

5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

- Cơ sở lý luận: Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận là

quan điểm duy vật biện chứng của triết học Mác – Lê nin; quan điểm của Đảng và

Nhà nước ta về đấu tranh phòng, chống tội phạm; các tri thức khoa học của Tội phạm