Luận văn thạc sĩ nghiên cứu kỹ thuật nâng cao hệ số nhân giống cây gừng núi đá (zingiber purpureum

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

MẠC VĂN DƢƠNG

Tên đề tài:

NGHIÊN CỨU KỸ THUẬT NÂNG CAO HỆ SỐ NHÂN GIỐNG CÂY

GỪNG NÚI ĐÁ (Zingiber purpureum Roscoe)

BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO THỰC VẬT

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo : Chính quy

Chuyên ngành : Công nghệ Sinh học

Khoa : CNSH-CNTP

Khóa học : 2011-2015

Thái Nguyên, 2015

n

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

MẠC VĂN DƢƠNG

Tên đề tài:

NGHIÊN CỨU KỸ THUẬT NÂNG CAO HỆ SỐ NHÂN GIỐNG CÂY

GỪNG NÚI ĐÁ (Zingiber purpureum Roscoe)

BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO THỰC VẬT

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo : Chính quy

Chuyên ngành : Công nghệ Sinh học

Lớp : K43 - CNSH

Khoa : CNSH-CNTP

Khóa học : 2011-2015

Giảng viên hƣớng dẫn : 1. PGS.TS. Ngô Xuân Bình

Bộ khoa học Công nghệ

2. Th.S Nguyễn Thị Tình

Khoa CNSH-CNTP - Trƣờng Đại học Nông Lâm Thái Nguyên

Thái Nguyên, năm 2015

n

i

LỜI CẢM ƠN

Kết thúc thời gian thực tập tại Phòng Thí nghiệm Khoa Công nghệ Sinh học và

Công nghệ Thực phẩm, đến nay tôi đã hoàn thành đề tài tốt nghiệp. Để đạt được kết

quả như ngày hôm nay, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban Giám hiệu

Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, Ban Chủ nhiệm Khoa Công nghệ Sinh

học và Công nghệ Thực phẩm cùng các thầy cô giáo trong Khoa đã tạo điều kiện tốt

nhất cho tôi trong suốt thời gian thực tập.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo Ngô Xuân Bình, cô giáo

Nguyễn Thị Tình và kỹ sư Lã Văn Hiền đã tận tình chỉ bảo, giúp đỡ và hướng dẫn

tôi trong thời gian thực hiện đề tài.

Cuối cùng, tôi xin cám ơn gia đình đã tạo điều kiện vật chất tốt nhất có thể và

luôn là chỗ dựa tinh thần cho em trong quá trình thực tập; cảm ơn bạn bè đã giúp đỡ

tôi trong thời gian vừa qua.

Do thời gian thực hiện đề tài có hạn nên không thể tránh được thiếu sót, tôi rất

mong nhận được sự đóng góp ý kiến chân thành từ các thầy cô và các bạn để đề tài

được hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 5 năm 2015

Sinh viên

Mạc Văn Dƣơng

n

ii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1: Bảng phân loại chi gừng theo Võ Văn Chi trong Sách tra cứu tên cây cỏ

Việt Nam (2007).................................................................................................4

Bảng 2.2. Thành phần trong 100 g phần củ ăn được của gừng...................................7

Bảng 4.1: Kết quả ảnh hưởng của thời gian khử trùng bằng dung dịch HgCl2 0,1%

đến khả năng tạo vật liệu vô trùng cây Gừng Núi Đá (Zingiber

purpureum Roscoe) (sau 7 ngày) .....................................................................27

Bảng 4.2: Kết quả ảnh hưởng của GA3 đến khả năng tái sinh chồi của cây Gừng Núi

Đá (Zingiber purpureum Roscoe) (sau 15 ngày) .............................................29

Bảng 4.3: Kết quả ảnh hưởng của GA3 kết hợp với Kinetin đến khả năng tái sinh

chồi của cây Gừng Núi Đá (Zingiber purpureum Roscoe) (sau 15 ngày) .......31

Bảng 4.4: Kết quả ảnh hưởng của BAP đến khả năng nhân nhanh chồi cây Gừng

Núi Đá (Zingiber purpureum Roscoe) (sau 50 ngày) ......................................34

Bảng 4.5: Kết quả ảnh hưởng của BAP kết hợp Kinetin đến khả năng nhân nhanh

chồi cây Gừng Núi Đá (Zingiber purpureum Roscoe) (sau 50 ngày)..............37

Bảng 4.6: Kết quả Nghiên cứu ảnh hưởng của BAP và Kinetin kết hợp với NAA

đến khả năng nhân nhanh chồi cây Gừng Núi Đá (Zingiber purpureum

Roscoe) (sau 50 ngày) ......................................................................................40

Bảng 4.7: Kết quả ảnh hưởng của một số giá thể tới sự sinh trưởng và phát triển của

Gừng Núi Đá (sau 20 ngày) .............................................................................43

n

iii

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1: Hình thái cây Gừng Núi Đá ........................................................................6

Hình 4.1: Ảnh chồi Gừng Núi Đá tái sinh trong môi trường MS có bổ sung GA3

(sau 15 ngày nuôi cấy)......................................................................................30

Hình 4.2: Ảnh chồi Gừng Núi Đá tái sinh trong môi trường MS có bổ sung GA3 kết

hợp với Kinetin (sau 15 ngày nuôi cấy) ...........................................................33

Hình 4.3: Ảnh chồi Gừng Núi Đá trong môi trường MS có bổ sung BAP (sau 50

ngày nuôi cấy) ..................................................................................................36

Hình 4.4: Ảnh chồi Gừng Núi Đá (Zingiber purpureum Roscoe) nhân nhanh trong

môi trường MS bổ sung BAP kết hợp Kinetin (Sau 50 ngày) .........................39

Hình 4.5: Ảnh chồi Gừng Núi Đá (Zingiber purpureum Roscoe) trong môi trường

nhân nhanh MS bổ sung BAP, Kinetin, NAA (trong 50 ngày)........................42

Hình 4.6. Cây Gừng Núi Đá trồng trên giá thể đất + mùn cưa (1:1) ( sau 20 ngày)........44

n

iv

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

2,4 D : 2,4 Diclorophenoxy acetic acid

BAP : 6-Benzylaminopurine

Cs : Cộng sự

CT : Công thức

CV : Coeficient of Variation

Đ/c : Đối chứng

GA3 : Gibberellic acid

HSN : Hệ số nhân

IAA : Indole-3-acetic acid

IBA : Indole butyric acid

Kinetin : 6-Furfurylaminopurine

LSD : Least Singnificant Difference Test

MS : Murashige & Skoog (1962)

MT : Môi trường

NAA : α-Naphthalene acetic acid

TDZ : Thidiazuron

n

v

MỤC LỤC

Phần 1: MỞ ĐẦU......................................................................................................1

1.1. Đặt vấn đề ........................................................................................................1

1.2. Mục tiêu và yêu cầu của đề tài.........................................................................2

1.2.1. Mục tiêu đề tài...............................................................................................2

1.2.2. Yêu cầu đề tài...............................................................................................2

1.3. Ý nghĩa của đề tài.............................................................................................2

Phần 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ...........................................................................4

2.1. Giới thiệu chung về chi Gừng (Zingiber).........................................................4

2.1.1. Nguồn gốc và phân loại.................................................................................4

2.1.2. Đặc điểm hình thái chung của các cây họ Gừng (Zingiberraceae) ..............4

2.1.3. Giới thiệu về cây Gừng Núi Đá (Zingiber purpureum Roscoe) ...................5

2.1.4. Thành phần hóa học, giá trị dinh dưỡng, kinh tế và y dược của gừng..........7

2.3. Khái niệm và cơ sở khoa học của nuôi cấy mô - tế bào thực vật.....................8

2.3.1. Khái niệm......................................................................................................8

2.3.2. Cơ sở khoa học của nuôi cấy mô - tế bào thực vật .......................................9

2.3.3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến quá trình nuôi cấy mô tế bào thực vật...........9

2.3.4. Môi trường dinh dưỡng...............................................................................10

2.5. Các giai đoạn chính trong nuôi cấy mô tế bào thực vật.................................14

2.5.1. Giai đoạn chuẩn bị ......................................................................................14

2.5.2. Tái sinh mẫu nuôi cấy .................................................................................14

2.5.3. Giai đoạn nhân nhanh chồi..........................................................................15

2.5.4. Tạo cây hoàn chỉnh .....................................................................................15

2.5.5. Giai đoạn đưa cây ra đất..............................................................................16

2.6. Tình hình nghiên cứu một số cây thuộc chi Gừng (Zingiber) trên thế giới và

ở Việt Nam............................................................................................................16

2.6.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới..............................................................16

2.6.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam ..............................................................17

n