(Luận văn thạc sĩ) Nghiên cứu cải tạo, phục hồi môi trường trong hoạt động khai thác than Lộ Thiên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG

NGUYỄN QUANG DŨNG

TÊN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN:

NGHIÊN CỨU CẢI TẠO, PHỤC HỒI MÔI TRƢỜNG

TRONG HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC THAN LỘ THIÊN

TẠI MỎ NGÃ HAI CỦA CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN MỘT

THÀNH VIÊN THAN QUANG HANH – VINACOMIN, THÀNH PHỐ

CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG

Hà Nội- Năm 2013

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƢỜNG

TÁC GIẢ LUẬN VĂN: NGUYỄN QUANG DŨNG

TÊN ĐỀ TÀI:

NGHIÊN CỨU CẢI TẠO, PHỤC HỒI MÔI TRƢỜNG

TRONG HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC THAN LỘ THIÊN

TẠI MỎ NGÃ HAI CỦA CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN MỘT

THÀNH VIÊN THAN QUANG HANH – VINACOMIN, THÀNH PHỐ

CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH

Chuyên ngành: Môi trƣờng trong phát triển bền vững

(Chƣơng trình đào tạo thí điểm)

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. ĐẶNG KIM CHI

Hà Nội- Năm 2013

i

LỜI CÁM ƠN

Qua việc thực hiện đề tài “Nghiên cứu Cải tạo, phục hồi môi trƣờng trong hoạt

động khai thác than lộ thiên tại mỏ Ngã Hai của Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Một

thành viên than Quang Hanh - Vinacomin, Thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh”.

Tác giả muốn gửi lời cảm ơn tới cô giáo GS.TS. Đặng Kim Chi. Cô đã giúp đỡ

tận tình, chỉ bảo sát sao trong việc định hƣớng đề tài và hoàn thành luận văn tốt

nghiệp.

Tác giả xin trân trọng cảm ơn những tình cảm và sự giúp đỡ quý báu của các

thầy cô, các anh chị đồng nghiệp trong Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi

trƣờng, Đại học Quốc gia Hà Nội.

Xin cảm ơn sự giúp đỡ quý báu về tài liệu của Công ty Trách nhiệm Hữu hạn

Một thành viên than Quang Hanh – Vinacomin.

Do thời gian và trình độ còn nhiều hạn chế nên luận văn sẽ không tránh khỏi

những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc sự đóng góp tích cực của quý thầy cô và các

bạn để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn!

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan nội dung luận văn “Nghiên cứu cải tạo, phục hồi môi trƣờng

trong hoạt động khai thác than lộ thiên tại mỏ Ngã Hai của Công ty Trách nhiệm

Hữu hạn Một thành viên than Quang Hanh - Vinacomin, thành phố Cẩm Phả, tỉnh

Quảng Ninh” là công trình nghiên cứu của riêng tôi, với các số liệu, tài liệu trung

thực, không sử dụng số liệu của các tác giả khác chƣa đƣợc công bố. Kết quả

nghiên cứu không trùng lặp với công trình nghiên cứu nào đã công bố trƣớc đây.

Nội dung luận văn có tham khảo và sử dụng các tài liệu theo danh mục tài liệu tham

khảo của luận văn.

Quảng Ninh, tháng 11 năm 2013

Học viên

Nguyễn Quang Dũng

iii

MỤC LỤC

LỜI CÁM ƠN ..................................................................................................................i

LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................ii

MỤC LỤC......................................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT...........................................................v

DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................................vi

DANH MỤC HÌNH ......................................................................................................vii

DANH MỤC HÌNH ......................................................................................................vii

MỞ ĐẦU.........................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết...............................................................................................................1

2. Mục tiêu và nhiệm vụ nhiên cứu.................................................................................2

3. Phạm vi và đối tƣợng nghiên cứu ...............................................................................3

5. Cấu trúc luận văn ........................................................................................................4

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU.................................................5

1.1 Cơ sở lý luận .............................................................................................................5

1.2 Tổng quan về cải tạo, phục hồi môi trƣờng trong khai thác than lộ thiên trên thế

giới...................................................................................................................................6

1.3 Tổng quan về cải tạo, phục hồi môi trƣờng trong khai thác than lộ thiên tại Việt

Nam...............................................................................................................................16

1.4 Tổng quan về cải tạo, phục hồi môi trƣờng đối với mỏ than Ngã Hai ...................20

CHƢƠNG 2: ĐỊA ĐIỂM, THỜI GIAN, NỘI DUNG, PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ

PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................................................................................22

2.1 Địa điểm nghiên cứu ...............................................................................................22

2.2 Thời gian nghiên cứu ..............................................................................................22

2.3 Nội dung nghiên cứu...............................................................................................22

2.4 Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu......................................................23

2.4.1 Phương pháp luận .......................................................................................23

2.4.2 Phương pháp nghiên cứu ............................................................................26

CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.....................................................................29

3.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội khu vực mỏ than Ngã Hai ................................29

3.1.1. Điều kiện tự nhiên khu vực mỏ than Ngã Hai ............................................29

3.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội............................................................................34

3.2 Hiện trạng công tác khai thác và và đổ thải tại các lộ vỉa mỏ Ngã Hai của Công

ty TNHH MTV than Quang Hanh - Vinacomin ...........................................................36

iv

3.2.1 Khái quát chung về khu vực khai thác khoáng sản .....................................36

3.2.2 Phương pháp khai thác................................................................................43

3.3 Tác động của khai thác lộ thiên mỏ than Ngã Hai đến chất lƣợng môi trƣờng

khu vực nghiên cứu .......................................................................................................52

3.3.1. Tác động của khai thác lộ thiên đến môi trường không khí.......................52

3.3.2 Tác động của khai thác lộ thiên đến môi trường nước ...............................53

3.3.3 Tác động của khai thác lộ thiên đến môi trường đất ..................................55

3.3.4 Tác động của khai thác lộ thiên đến hệ sinh thái........................................56

3.3.5 Tác động của khai thác lộ thiên đến kinh tế - xã hội...................................56

3.3.6 Các rủi ro, sự cố môi trường do hoạt động khai thác lộ thiên gây ra ........57

3.4 Đề xuất giải pháp, phƣơng án cải tạo, phục hồi môi trƣờng cho mỏ than Ngã Hai58

3.4.1 Lựa chọn phương án....................................................................................58

3.4.2 Nội dung, khối lượng công việc để cải tạo, phục hồi môi trường ...............60

3.4.3 Kế hoạch phòng ngừa, ứng phó với sự cố trong quá trình cải tạo, phục

hồi môi trường ......................................................................................................76

3.5 Kinh phí thực hiện cải tạo, phục hồi môi trƣờng mỏ than Ngã Hai........................77

3.5.1 Cơ sở tính toán ............................................................................................77

3.5.2 Chi phí cải tạo phục hồi môi trường bãi thải và moong khai thác .............78

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.......................................................................................79

Kết Luận........................................................................................................................79

Kiến Nghị ......................................................................................................................79

TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................81

PHỤ LỤC......................................................................................................................83

v

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

BTNMT Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng

CBCNV Cán bộ công nhân viên

CHLB Cộng hòa liên bang

CTNH Chất thải nguy hại

CP Cổ phần

HL Hầm lò

KTKT Kết thúc khai thác

MBSCN Mặt bằng sân công nghiệp

MXTLGN Máy xúc thủy lực gàu ngƣợc

LK Lỗ khoan

LV Lộ vỉa

QCVN Quy chuẩn Việt Nam

QCCP Quy chuẩn cho phép

TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam

TCCP Tiêu chuẩn cho phép

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

TKCS Thiết kế cơ sở

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

VAC Vƣờn, ao, chuồng

VINACOMIN Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam

VLXD Vật liệu xây dựng

VSLĐ Vệ sinh lao động

XDCB Xây dựng cơ bản

TNHH MTV Trách nhiệm hữu hạn một thành viên

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1 Đánh giá ưu, nhược điểm các phương án cải tạo, phục hồi môi trường ..13

Bảng 1.2 Sự khác biệt trong công tác đổ thải tại Việt Nam và các nước công nghiệp

phát triển ...................................................................................................................19

Bảng 3.1 Tọa độ ranh giới mỏ than Ngã Hai - Quang Hanh ...................................29

Bảng 3.2 Lịch khai thác than ....................................................................................39

Bảng 3.3 Khối lượng than (tấn) và đất (m3) theo tầng.............................................41

Bảng 3.4 Các yếu tố hệ thống khai thác của phương án ..........................................44

Bảng 3.5 Hộ chiếu khoan nổ mìn ..............................................................................45

Bảng 3.6 Thông tin về các bãi thải dự án sử dụng đổ thải .......................................48

Bảng 3.7 Khối lượng đất đá thải, lịch đổ thải và khu vực đổ thải của mỏ ...............49

Bảng 3.8 Lưu lượng nước chảy vào khai trường ......................................................51

Bảng 3.9 Bảng tổng hợp khối lượng công tác cải tạo, phục hồi môi trường............69

Bảng 3.10 Chi phí cải tạo, phục hồi môi trường bãi thải và mong khai thác...........83

Bảng 3.11 Tổng tiền ký quỹ có tính đến yếu tố trượt giá..........................................83

vii

DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1 Gia cố sườn bãi thải tại CHLB Đức ............................................................9

Hình 1.2 Sườn đồi và các ô bê tông đã trồng cỏ.......................................................10

Hình 1.3 Khả năng xói mòn bãi thải khi không có thực vật che phủ........................11

Hình 1.4 Hạn chế xói mòn đất sau cải tạo phục hồi môi trường mỏ........................11

Hình 1.5 Quá trình phát triển thiết kế bãi thải .........................................................12

Hình 1.6 Khai thác than ở Quảng Ninh ....................................................................17

Hình 1.7 Khai thác Titan ở Bình Thuận....................................................................17

Hình 1.8 Khai thác quặng sắt ở Thái Nguyên...........................................................17

Hình 1.9 Khai thác Apatit ở Lào Cai ........................................................................17

Hình 3.1 Khu trung tâm mỏ than Ngã Hai................................................................31