(Luận Văn Thạc Sĩ) Kiểm Soát Chi Thường Xuyên Ngân Sách Nhà Nước Qua Kho Bạc Nhà Nước Si Ma Cai.pdf

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

ĐỖ HẢI CHÂU

KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH

NHÀ NƯỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC SI MA CAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020

ii

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

ĐỖ HẢI CHÂU

KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH

NHÀ NƯỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC SI MA CAI

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Lê Thị Yến

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, không sao

chép của tổ chức, cá nhân khác. Những nội dung, kết quả nêu trong luận văn là

trung thực, rõ ràng, với nguồn gốc thực tế, cụ thể và chưa từng được ai công bố

trong bất kỳ một công trình nào khác.

Lào Cai, ngày tháng năm 2020

Tác giả luận văn

Đỗ Hải Châu

ii

LỜI CẢM ƠN

Bằng sự trân trọng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám

hiệu, Phòng Đào tạo, các khoa chuyên môn của Trường Đại học Kinh tế &

Quản trị kinh doanh- Đại học Thái Nguyên đã truyền thụ, trang bị cho tôi những

kiến thức, kinh nghiệm quý báu, tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá

trình học tập và hoàn thành luận văn này.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hướng

dẫn TS Lê Thị Yến Trong suốt quá trình nghiên cứu, thực hiện luận văn, tôi

đã được sự hướng dẫn rất bài bản và khoa học của Cô, tôi đã tiếp thu, học hỏi

được những kiến thức hết sức bổ ích và phương pháp nghiên cứu khoa học.

Tôi vô cùng cảm ơn gia đình, bạn bè, các đồng nghiệp và Ban Lãnh đạo

Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai đã tạo điều kiện, hỗ trợ tôi trong

việc thu thập số liệu để tôi hoàn thành tốt bản luận văn này.

Trong quá trình nghiên cứu, thực hiện đề tài nghiên cứu, mặc dù tôi đã

hết sức cố gắng để hoàn thiện luận văn, trao đổi và tiếp thu các ý kiến đóng góp

của Quý Thầy, Cô và bạn bè, tham khảo nhiều tài liệu tuy nhiên cũng không

thể tránh khỏi thiếu sót, rất mong nhận được những ý kiến đóng góp, phản hồi

quý báu từ Quý Thầy, Cô và bạn đọc.

Xin chân thành cảm ơn./.

Lào Cai, ngày tháng năm 2020

Tác giả luận văn

Đỗ Hải Châu

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii

MỤC LỤC.......................................................................................................iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................... vii

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ...............................................................viii

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ ..........................................................................viii

LỜI MỞ ĐẦU.................................................................................................. 1

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ KIỂM SOÁT

CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA KHO BẠC

NHÀ NƯỚC..................................................................................................... 6

1.1. Một số vấn đề lý luận về Ngân sách Nhà nước và chi NSNN................... 6

1.1.1. Khái niệm về Ngân sách Nhà nước và vai trò của NSNN...................... 6

1.1.2. Khái niệm, đặc điểm, phân loại chi Ngân sách Nhà nước ...................... 7

1.2. Kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN ....................................... 8

1.2.1. Đặc điểm, phân loại chi thường xuyên ngân sách nhà nước .................. 8

1.2.2. Điều kiện và nguyên tắc chi trả các khoản chi thường xuyên NSNN qua

KBNN .............................................................................................................. 10

1.2.3. Nội dung, quy trình kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN........ 11

1.2.4. Trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan, đơn vị trong quản lý, kiểm soát

thanh toán các khoản chi NSNN..................................................................... 12

1.2.5. Vai trò của KBNN trong quá trình kiểm soát chi NSNN ..................... 15

1.3. Sự cần thiết phải tăng cường kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà

nước qua Kho bạc nhà nước............................................................................ 16

1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến KSC thường xuyên NSNN qua Kho bạc Nhà

nước…............................................................................................................. 17

1.4.1. Nhân tố khách quan ............................................................................... 17

1.4.2. Nhân tố chủ quan .................................................................................. 21

iv

1.5. Kinh nghiệm về công tác KSC thường xuyên NSNN qua Kho bạc Nhà

nước tại một số địa phương............................................................................. 24

1.5.1. Kinh nghiệm của Kho bạc Nhà nước Gia Lâm, Hà Nội ....................... 24

1.5.2. Kinh nghiệm của Kho bạc Nhà nước Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh ........ 25

1.5.3. Bài học kinh nghiệm cho Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai ...................... 27

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1.............................................................................. 29

Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 30

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 30

2.2. Các phương pháp nghiên cứu ................................................................... 30

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 30

2.22. Phương pháp cách thức xử lý thông tin ................................................. 31

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................... 31

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 32

2.3.1. Chỉ tiêu về kinh tế xã hội ...................................................................... 32

2.3.2. Chỉ tiêu về công tác KSC NSNN đối với đơn vị sử dụng ngân sánh qua

Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai ......................................................................... 32

Chương 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG

XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC

SI MA CAI ..................................................................................................... 33

3.1. Tổng quan về về huyện Si Ma Cai và Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai ..... 33

3.1.1.Tổng quan về huyện Si Ma Cai.............................................................. 33

3.1.2. Tổng quan về Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai ........................................ 36

3.2. Thực trạng thực hiện chi NSNN của các đơn vị sử dụng NSNN huyện Si

Ma Cai............................................................................................................. 45

3.2.1 Nội dung quản lý chi NSNN trên địa bàn .............................................. 45

3.2.2. Thực trạng chi NSNN của các đơn vị sử dụng NSNN huyện

Si Ma Cai ......................................................................................................... 47

3.3. Thực trạng công tác Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước qua

Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai giai đoạn 2016- 2018 ...................................... 49

v

3.3.1. Cơ sở pháp lý thực hiện nhiệm vụ KSC thường xuyên trên địa bàn huyện

Si Ma Cai ......................................................................................................... 49

3.3.2. Bộ máy tổ chức KSC thường xuyên tại Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai ....... 53

3.3.3. Quy trình KSC thường xuyên tại Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai .......... 55

3.3.4. Đánh giá thực trạng công tác KSC thường xuyên NSNN qua Kho bạc

Nhà nước Si Ma Cai ........................................................................................ 60

3.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến KSC thường xuyên NSNN qua Kho bạc Nhà

nước Si Ma Cai................................................................................................ 68

3.4.1. Các nhân tố khách quan ........................................................................ 68

3.4.2 Các nhân tố chủ quan ............................................................................. 69

3.5. Những kết quả đạt được, những tồn tại hạn chế và nguyên nhân........... 71

3.5.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 71

3.5.2. Những tồn tại, hạn chế .......................................................................... 75

3.5.3. Những nguyên nhân của những hạn chế............................................... 85

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3.............................................................................. 93

Chương 4. ĐỀ XUẤT NHỮNG GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC

KIỂM SOÁT CHI THƯỜNGXUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA

KHO BẠC NHÀ NƯỚC SI MA CAI .......................................................... 94

4.1. Những yêu cầu phát triển của huyện Si Ma Cai về phát triển kinh tế và chi

NSNN.. ............................................................................................................ 94

4.2. Định hướng của ngành Kho bạc và Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai nâng cao

hiệu quả KSC thường xuyên ngân sách nhà nước .......................................... 95

4.2.1. Định hướng của ngành Kho bạc............................................................ 95

4.2.2. Định hướng của Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai .................................... 97

4.3. Đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN

qua Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai................................................................... 98

4.3.1. Giải pháp chú trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nhất là cán bộ

KSC ................................................................................................................. 98

vi

4.3.2. Giải pháp để đổi mới cách thức tiếp nhận và thực hiện kiểm soát quản

lý hồ sơ chứng từ đối với các đơn vị sử dụng NSNN................................... 102

4.3.3. Giải pháp Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai ban hành văn bản để hướng dẫn

thực hiện chế độ về KSC thường xuyên ....................................................... 107

4.3.4. Giải pháp để cải cách thủ tục hành chính và hiện đại hóa tăng cường ứng

dụng tiến bộ công nghệ thông tin, triển khai thực hiện dịch vụ công trực tuyến cho

các đơn vị sử dụng ngân sách thuộc địa bàn huyện Si Ma Cai.......................... 109

4.4. Kiến nghị, đề xuất .................................................................................. 113

4.4.1. Kiến nghị với Chính phủ và các Bộ, ngành ........................................ 114

4.4.2. Kiến nghị với Kho bạc Nhà nước ....................................................... 116

4.4.3. Kiến nghị với Hội đồng Nhân dân và Uỷ ban Nhân dân tỉnh Lào Cai và

huyện Si Ma Cai ............................................................................................ 119

KẾT LUẬN CHƯƠNG 4............................................................................ 122

KẾT LUẬN .................................................................................................. 123

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 125

vii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

BTC Bộ Tài chính

CITAD Chương trình thanh toán Liên ngân hàng

HĐND Hội đồng nhân dân

KBNN Kho bạc Nhà nước

KTNN Kế toán Nhà nước

KTV Kế toán viên

KTT Kế toán trưởng

KT - XH Kinh tế - xã hội

KSC KSC

TABMIS Hệ thống thông tin quản lý ngân sách và kho bạc

NSNN NSNN

UBND Ủy ban Nhân dân

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU

Bảng 3.1: Phân loại cán bộ công chức Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai ........... 44

Bảng 3.2: Tình hình hoạt động Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai....................... 45

Bảng 3.3: Số liệu chi NSNN huyện Si Ma Cai từ năm 2016-2018 ............ 48

Bảng 3.4: Kết quả từ chối thanh toán chi NSNN qua Kho bạc Nhà nước

Si Ma Cai Giai đoạn 2016 - 2018 ................................................. 49

Bảng 3.5: KSC NSNN trên địa bàn huyện Si Ma Cai .................................... 60

Bảng 3.6: KSC thường xuyên theo nhóm mục chi cá nhân ............................ 61

Bảng 3.7 Cơ cấu chi thường xuyên NSNN trên địa bàn huyện Si Ma Cai..... 62

Bảng 3.8: Kết quả giải quyết thủ tục hành chính lĩnh vực KSC thường xuyên . 65

Bảng 3.9: Tổng hợp báo cáo tự kiểm tra nội bộ Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai 66

Bảng 3.10: Kết quả từ chối qua KSC thường xuyên....................................... 72

Bảng 3.11. Số liệu thanh toán bằng tiền mặt tại Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai

giai đoạn 2016 – 2018 ..................................................................... 75

ix

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 3.1: Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai (H1)..... 42

Sơ đồ 3.2: Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai (H2)...... 43

Sơ đồ 3.1: Mô hình quan hệ của Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai..................... 54

Sơ đồ 3.2: Tổ chức bộ máy KSC thường xuyên NSNN của Kho bạc Nhà nước

Si Ma Cai ........................................................................................ 55

Sơ đồ 3.3: Mô hình kiến trúc nghiệp vụ Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai......... 56

Sơ đồ 3.4: Quy trình KSC thường xuyên........................................................ 57

1

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Chi Ngân sách nhà nước (NSNN) là công cụ chủ yếu của Đảng, Nhà

nước và cấp ủy, chính quyền cơ sở thực hiện nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh

tế- xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng góp phần thúc đẩy sự nghiệp xây dựng

và phát triển đất nước. Chi NSNN bao gồm hai bộ phận chính là chi thường

xuyên và chi đầu tư phát triển. Trong đó chi thường xuyên nhằm bảo đảm hoạt

động của bộ máy nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, hỗ trợ

hoạt động của các tổ chức khác và thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên của

Nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Trong những năm qua Hệ thống Kho bạc Nhà nước (KBNN) thực hiện

với vai trò là cơ quan Kiểm soát chi (KSC) NSNN, đã tăng cường công tác

kiểm tra, kiểm soát đối với các khoản chi NSNN bằng nhiều nỗ lực hoàn thiện

cơ chế, chính sách, cải tiến quy trình, thủ tục KSC NSNN của các đơn vị sử

dụng. Hệ thống KBNN đã tạo nên những bước đột phá để khẳng định vị trí, vai

trò, chức năng của mình trong công tác quản lý quỹ NSNN trong suốt quá trình

triển khai thực hiện cơ chế KSC. Trong thực tế, những năm qua, KSC thường

xuyên NSNN qua Kho bạc Nhà nước nói chung và Kho bạc Nhà nước Si Ma

Cai nói riêng đã có những chuyển biến tích cực, đạt được nhiều kết quả tốt, đã

từng bước được cụ thể theo hướng hiệu quả, ngày một chặt chẽ và đúng mục

đích hơn cả về quy mô và chất lượng.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được trong KSC thường xuyên

NSNN qua kho bạc nhà nước Si Ma Cai, hoạt động này cũng bộc lộ những hạn

chế như: Sử dụng NSNN còn kém hiệu quả, lãng phí; một số tiêu chuẩn định

mức chi tiêu của Nhà nước còn lạc hậu so với thực tế. Cơ chế quản lý chi ngân

sách trên địa bàn đôi lúc còn bị động, thiếu kiểm soát, còn nhiều bất cập gây ảnh

hưởng lớn tới công tác điều hành ngân sách trên địa bàn. Bên cạnh đó trình độ

nghiệp vụ của một số cán bộ làm nhiệm vụ chi ngân sách tại các đơn vị sử dụng

2

ngân sách và cán bộ thực hiện công tác KSC của Kho bạc Nhà nước chưa đáp ứng

được yêu cầu trong thời kỳ mới, ý thức trách nhiệm của các đơn vị sử dụng ngân

sách trong chấp hành chi ngân sách chưa cao…

Chính vì vậy, xuất phát từ cơ sở lý luận đã được tiếp thu và căn cứ công

việc thực tiễn tại cơ quan đơn vị tôi lựa chọn đề tài “Kiểm soát chi thường

xuyên ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Si Ma Cai” làm luận văn

cao học của mình, từ đó nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác KSC thường

xuyên NSNN trên địa bàn huyện Si Ma Cai.

2. Tổng quan các công trình nghiên cứu đến đề tài

Cho đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học, nhiều bài viết

trên tạp chí chuyên ngành về đề tài KSC thường xuyên NSNN. Có thể kể ra

đây một số công trình như sau:

Nguyễn Văn Quang và Hà Xuân Hoài (2010), “Tích hợp quy trình kiểm

soát cam kết chi và KSC NSNN qua Kho bạc Nhà nước phù hợp với lộ trình

triển khai chiến lược phát triển Kho bạc Nhà nước đến năm 2020”, đề tài

nghiên cứu khoa học của Kho bạc Nhà nước.

Dương Thị Kiều Loan (2014) “KSC thường xuyên bằng dự toán qua Kho bạc

Nhà nước Vĩnh Phúc”. Luận văn Thạc sỹ quản lý kinh tế - Đại học Thái Nguyên.

Nguyễn Thị Minh Hiền (2014) “Hoàn thiện công tác KSC thường xuyên

các đơn vị thuộc ngành Nông nghiệp tại Kho bạc Nhà nước Khánh Hòa’’. Luận

văn Thạc sỹ - Đại học Nha Trang.

Phạm Thị Tuyết (2015) “KSC thường xuyên qua Kho bạc Nhà nước

huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội”.

Trần Thị Hồng (2014) “KSC NSNN qua Kho bạc Nhà nước Nghệ An”,

Luận văn Thạc sĩ Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội.

Nhìn chung mỗi đề tài đều có một cách tiếp cận và nội dung nghiên cứu

khác nhau do thực trạng của từng địa phương khác nhau và các tác giả đã đưa

ra những vấn đề quan trọng liên quan đến công tác KSC thường xuyên NSNN.