(Luận Văn Thạc Sĩ) Giải Pháp Thúc Đẩy Dịch Vụ Thanh Toán Bằng Phương Thức Quét Mã Vnpay-Qr.pdf

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY DỊCH VỤ THANH TOÁN BẰNG

PHƯƠNG THỨC QUÉT MÃ VNPAY-QR

NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH

CHƯƠNG TRÌNH ĐIỀU HÀNH CAO CẤP – EMBA

NGUYỄN NGỌC ANH THƯ

Thành Phố Hồ Chí Minh – Năm 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ

GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY DỊCH VỤ THANH TOÁN BẰNG

PHƯƠNG THỨC QUÉT MÃ VNPAY-QR

NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH

CHƯƠNG TRÌNH ĐIỀU HÀNH CAO CẤP – EMBA

MÃ SỐ: 8340101

Họ và tên học viên : NGUYỄN NGỌC ANH THƯ

Người hướng dẫn khoa học : PGS.TS LÊ THÁI PHONG

Thành Phố Hồ Chí Minh – Năm 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình do tôi tự nghiên cứu kết hợp với

sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS Lê Thái Phong. Số liệu nêu trong luận văn được

thu thập từ nguồn thực tế, được công bố trên các báo cáo của các cơ quan nhà nước;

được đăng tải trên các tạp chí, báo chí, các website hợp pháp. Những thông tin và nội

dung nêu trong đề tài đều dựa trên nghiên cứu thực tế và hoàn toàn đúng với nguồn

trích dẫn.

Tp HCM, ngày tháng năm 2019

Tác giả luận văn

Nguyễn Ngọc Anh Thư

ii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .................................................................................... v

DANH MỤC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ .................................................. vii

TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................................................. ix

PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1

CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỊCH VỤ THANH TOÁN BẰNG

PHƯƠNG THỨC QUÉT MÃ QR ........................................................................... 5

1.1 Tổng quan về dịch vụ thanh toán bằng phương thức quét mã QR ........... 5

1.1.1 Khái niệm về mã QR ............................................................................ 5

1.1.2 Vai trò của việc thanh toán bằng mã QR ........................................... 5

1.1.3 Đặc điểm nhận dạng mã QR trên thị trường trong và ngoài nước .. 6

1.1.4 Phân loại các mã QR ............................................................................ 8

1.1.5 Các thiết bị, ứng dụng thanh toán bằng mã QR ................................ 9

1.1.6 Các hình thức thanh toán bằng phương thức quét mã QR ............ 10

1.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến thanh toán bằng mã QR ................................. 12

1.2.1 Các đối tượng doanh nghiệp triển khai và sử dụng ........................ 12

1.2.2 Sự sẵn sàng của khách hàng .............................................................. 13

1.2.3 Năng lực cạnh tranh của công ty cung cấp dịch vụ thanh toán bằng

phương thức quét mã QR ................................................................................ 13

1.2.4 Khả năng cạnh tranh của dịch vụ thanh toán bằng mã QR ........... 15

1.2.5 Điều kiện vĩ mô .................................................................................... 16

1.3 Lợi ích và mức độ rủi ro đối với phương thức thanh toán bằng mã QR ....

........................................................................................................................ 18

1.4 Kinh nghiệm triển khai dịch vụ thanh toán bằng mã QR ở một số quốc

gia ........................................................................................................................ 19

1.4.1 Kinh nghiệm triển khai tại Trung Quốc ........................................... 19

1.4.2 Kinh nghiệm triển khai tại Ấn Độ ..................................................... 20

1.4.3 Kinh nghiệm triển khai tại Hàn Quốc .............................................. 21

1.4.4 Một số bài học ..................................................................................... 21

1.5 Kết luận ......................................................................................................... 22

CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG TRIỂN KHAI DỊCH VỤ THANH TOÁN

BẰNG PHƯƠNG THỨC QUÉT MÃ VNPAY-QR ............................................. 24

iii

2.1 Sự hình thành và phát triển dịch vụ thanh toán bằng phương thức quét

mã VNPAY-QR .................................................................................................... 24

2.1.1 Tổng quan về công ty cung cấp dịch vụ thanh toán bằng phương

thức quét mã VNPAY-QR ............................................................................... 24

2.1.2 Sự ra đời và phát triển của dịch vụ thanh toán bằng phương thức

quét mã QR tại Việt Nam ................................................................................ 27

2.2 Tình hình triển khai dịch vụ thanh toán bằng phương thức quét mã

VNPAY-QR .......................................................................................................... 30

2.2.1 Chức năng thanh toán bằng mã VNPAY-QR (QR Pay) ................. 30

2.2.2 Các loại hình thức thanh toán bằng mã VNPAY-QR cho Doanh

nghiệp 32

2.2.3 Kết quả đạt được ................................................................................. 40

2.3 Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến việc triển khai dịch vụ thanh toán

bằng phương thức quét mã VNPAY-QR ........................................................... 41

2.3.1 Tình hình về các doanh nghiệp triển khai và sử dụng .................... 41

2.3.2 Sự sẵn sàng của Khách hàng ............................................................. 48

2.3.3 Năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Giải pháp Thanh toán

Việt Nam ............................................................................................................ 51

2.3.4 Thực trạng cạnh tranh của Công ty Cổ phần Giải pháp Thanh toán

Việt Nam ............................................................................................................ 60

2.3.5 Đánh giá các điều kiện vĩ mô ............................................................. 64

2.3.6 Một số nhận xét ................................................................................... 67

2.4 Kết luận ......................................................................................................... 68

CHƯƠNG III. GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY DỊCH VỤ THANH TOÁN BẰNG

PHƯƠNG THỨC QUÉT MÃ VNPAY-QR .......................................................... 70

3.1 Định hướng phát triển dịch vụ thanh toán bằng phương thức quét mã

VNPAY-QR trong thời gian tới. ......................................................................... 70

3.2 Một số cơ hội và thách thức trong quá trình triển khai dịch vụ .............. 72

3.3 Một số đề xuất thúc đẩy dịch vụ thanh toán bằng phương thức quét mã

VNPAY-QR. ......................................................................................................... 75

3.3.1 Đẩy mạnh truyền thông, quảng cáo, khuyến mãi ............................ 75

3.3.2 Mở rộng thị trường thanh toán bằng phương thức quét mã VNPAY￾QR ............................................................................................................... 80

3.3.3 Tuyển dụng, đào tạo đội ngũ nhân viên phát triển thị trường. ...... 85

3.4 Kết luận ......................................................................................................... 85

iv

KẾT LUẬN 87

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 88

v

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Tên viết tắt Diễn giải

ABBank Ngân hàng TMCP An Bình

Agribank Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn

AirPay

Ví điện tử AirPay của Công ty Cổ phần Phát triển thể thao điện

tử Việt Nam

ASCII

(American Standard Code for Information Interchange - Chuẩn

mã trao đổi thông tin Hoa Kỳ

Bharat QR Mã phản hồi nhanh của Ấn Độ

BIDV Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam

Bit Bit viết tắt của Binary digIT là đơn vị thông tin

EMV

EMV là một tiêu chuẩn thanh toán bảo mật, tương tác toàn cầu.

Nhân tố chủ chốt của EMV là dữ liệu kỹ thuật số linh động

trong mỗi giao dịch. Điều này giúp cho các giao dịch chip cực

kỳ bảo mật và giảm nguy cơ gian lận giả mạo.

Eximbank Ngân hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam

FNC1

Dữ liệu có cấu trúc cờ nhân vật cho biết định dạng và phân tách

nhóm GS1 (Hiệp hội mã số châu Âu

GPRS Dịch vụ vô tuyến gói tổng hợp

IVB Ngân hàng TNHH Indovina

Mobile Banking Ứng dụng điện thoại Ngân hàng

MoMo

Ví điện tử MoMo của Công ty Cổ phần Dịch vụ Di động trực

tuyến

MSB Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam

Nam A Bank Ngân hàng TMCP Nam Á

Napas Công ty Cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam

vi

OCB Ngân hàng TMCP Phương Đông

Payoo

Ví điện tử Payoo của Công ty Cổ phần dịch vụ trực tuyến Cộng

đồng Việt

PCI DSS

Chuẩn mực an toàn quốc tế: Security Standards Council (bao

gồm các thành viên là các tổ chức thẻ quốc tế: Visa Inc,

MasterCard Worldwide, American Express, Discover Financial

Services, JCB International).

QR Quick Response - Mã phản hồi nhanh

Sacombank Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín

SCB Ngân hàng TMCP Sài Gòn

Viet Capital Bank Ngân hàng TMCP Bản Việt

Vietcombank Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam

Vietinbank Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam

Viettel Pay Ví điện tử của Tập đoàn Công nghiệp Viễn thông Quân Đội

VNPAY Công ty Cổ phần Giải pháp Thanh toán Việt Nam

VNPAY-QR Mã phản hồi nhanh của VNPAY

VPBank Ngân hàngViệt Nam Thịnh Vượng

Zalo Pay Ví điện tử Zalo của Công ty TNHH Zion

vii

DANH MỤC BẢNG, BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ

Hình 1: Các hình ảnh nhận dạng các mã QR trên thị trường

Hình 2: Sơ đồ tổ chức công ty VNPAY

Hình 3: Một số giao diện màn hình ứng dụng Mobile Banking triển khai QR Pay

Hình 4: Các bước thanh toán bằng quét mã VNPAY-QR

Hình 5: Thanh toán bằng mã VNPAY-QR tại quán cà phê

Hình 6: Thanh toán bằng mã VNPAY-QR tại quầy bán hàng

Hình 7: Thanh toán mã VNPAY-QR sản phẩm trên menu

Hình 8: Thanh toán mã VNPAY-QR trên máy bán hàng

Hình 9: Mẫu hóa đơn có chứa mã VNPAY-QR

Hình 10: Thanh toán tiện lợi bằng cách quét mã VNPAY-QR trên website thương

mại điện tử www.vban.vn

Hình 11: Số liệu thống kê thị trường dùng smartphone năm 2018

Hình 12: Quét mã QR thanh toán cho giao dịch mua vé máy bay của Vietnam Airlines

Hình 13: Quét mã QR thanh toán cho giao dịch mua vé máy bay của VietJet Air

Hình 14: Khách hàng quét mã VNPAY-QR thanh toán hóa đơn ăn uống

Hình 15: Khách hàng thanh toán hóa đơn của FPT Telecome

Hình 16: Khách hàng thanh toán hóa đơn của MobiFone

Hình 17: Khách hàng thanh toán hóa đơn cước taxi Mai Linh

Hình 18: Các thế mạnh giải pháp của VNPAY – Nguồn VNPAY

Hình 19: Mẫu Logo VNPAY-QR

Hình 20: Mẫu Mika đặt tại các cửa hàng/ điểm kinh doanh vật lý

Hình 21: Mẫu sticker dán/ treo trên cửa tại các cửa hàng

Hình 22: Logo VNPAY-QR trên website thương mại điện tử

Hình 23: Mã VNPAY-QR xuất hiện trong chương trình Táo Quân 2018

Hình 24: Mẫu quảng cáo Quý II/2018 - Mua sắm bằng QR Pay

Hình 25: Chương trình khuyến mãi Quý III/2018 “QR Pay – Quét mã trúng vàng

Hình 26: Mẫu quảng cáo chương trình khuyến mãi Quét QR Pay giảm ngay 10%

Quy trình 1: Giao dịch thanh toán bằng mã VNPAY-QR tại cửa hàng

Quy trình 2: Giao dịch thanh toám bằng mã VNPAY-QR sản phẩm

viii

Quy trình 3: Giao dịch thanh toán bằng VNPAY-QR có in trên hóa đơn

Quy trình 4: Giao dịch thanh toán bằng mã VNPAY- QR trên website thương mại

điện tử.

ix

TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Để thực hiện đề tài: “Giải pháp thúc đẩy dịch vụ thanh toán bằng phương thức

quét mã VNPAY-QR”, tác giả đã phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến phương thức

thanh toán bằng mã VNPAY-QR trên thị trường của Công ty Cổ phần Giải pháp

Thanh toán Việt Nam (VNPAY). Tác giả đã sử dụng phương pháp so sánh và phương

pháp phân tích để phân tích các nội dung nghiên cứu về các giải pháp thúc đẩy dịch

vụ thanh toán bằng phương thức quét mã VNPAY-QR, đồng thời đưa ra những giải

pháp để đẩy mạnh dịch vụ đến các đối tác và khách hàng, gia tăng nhận diện thương

hiệu và doanh thu cho VNPAY.

Trong phạm vi của một luận văn thạc sỹ, tác giả đã liệt kê các hình thức triển

khai thanh toán bằng mã VNPY-QR, tình hình triển khai của một số đơn vị chấp nhận

thanh toán; sự sẵn sàng của khách hàng đối với phương thức thanh toán bằng mã

VNPY-QR; năng lực cạnh tranh cũng như thực trạng cạnh tranh của Công ty Cổ phần

Giải pháp thanh toán qua đó đề xuất những giải pháp thúc đẩy dịch vụ thanh toán

bằng phương thức quét mã VNPAY-QR.

Trên cơ sở nghiên cứu những lý luận cơ bản về dịch vụ thanh toán bằng mã

VNPAY-QR tại Công ty Công ty Cổ phần Giải pháp Thanh toán Việt Nam. Từ đó,

tác giả đề xuất những giải pháp phát triển phương thức thanh toán này, trong đó cụ

thể là các giải pháp sau: Phối hợp cùng các ngân hàng gia tăng số lượng khách hàng

sử dụng tính năng QR Pay trên ứng dụng Mobile Banking của các Ngân hàng; Đẩy

mạnh việc triển khai giải pháp thanh toán bằng mã QR đến các đơn vị chấp nhận

thanh toán từ Bắc đến Nam; Định vị dịch vụ thanh toán của VNPAY trên thị trường

thanh toán bằng mã QR tại Việt Nam.