(Luận văn thạc sĩ) Bộ Công An thực hiện chủ trương của Đảng về tập trung giáo dục, cải tạo

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

----------  ----------

NGUYỄN THÁI HÂỤ

BỘCÔNG AN THƢC̣ HIÊṆ CHỦ TRƢƠNG CỦA

ĐẢNG VỀ TÂP̣ TRUNG GIÁO DUC̣ , CẢI TẠO

NHƢ̃NG PHẦN TƢ̉ NGUY HAỊ CHO XÃHÔỊ

TƢ̀ NĂM 1961 ĐẾN NĂM 1975

LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ

Hà Nội - 2013

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

----------  ----------

NGUYỄN THÁI HÂỤ

BỘCÔNG AN THƢC̣ HIÊṆ CHỦ TRƢƠNG CỦA

ĐẢNG VỀ TÂP̣ TRUNG GIÁO DUC̣ , CẢI TẠO

NHƢ̃NG PHẦN TƢ̉ NGUY HAỊ CHO XÃHÔỊ

TƢ̀ NĂM 1961 ĐẾN NĂM 1975

Chuyên ngành: Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

Mã số: 60.22.56

LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. HOÀNG HỒNG

Hà Nội - 2013

NHỮNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

ANQG:

ANTT

CNXH:

CT/TW

NXB:

TTGDCT:

UBHC:

XHCN:

An ninh quốc gia

An ninh, trật tự

Chủ nghĩa xã hội

Chỉ thị Trung ương

Nhà xuất bản

Tập trung giáo dục, cải tạo

Ủy ban Hành chính

Xã hội chủ nghĩa

1

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 3

1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 3

2. Tình hình nghiên cứu.................................................................................... 4

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................... 6

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................ 7

5. Phương pháp nghiên cứu và nguồn tư liệu................................................... 7

6. Đóng góp của đề tài...................................................................................... 8

7. Kết cấu luận văn ........................................................................................... 8

Chƣơng 1. BỘ CÔNG AN THỰC HIỆN CHỦ TRƢƠNG CỦA ĐẢNG VỀ

TẬP TRUNG GIÁO DỤC, CẢI TẠO NHỮNG PHẦN TỬ NGUY HẠI

CHO XÃ HỘI GIAI ĐOẠN 1961 - 1964......................................................... 9

1.1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về

công tác tập trung giáo dục cải tạo. .............................................................. 9

1.1.1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về công tác tập trung, giáo dục

cải tạo.............................................................................................................. 9

1.1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác tập trung giáo dục, cải tạo. ........... 13

1.2. Chủ trƣơng của Đảng và quá trình thực hiện của Bộ Công an về tập

trung giáo dục, cải tạo. ................................................................................. 16

1.2.1. Chủ trương của Đảng và phương hướng, kế hoạch của Bộ Công an.16

1.2.2. Quá trình thực hiện của Bộ Công an................................................ 288

Chƣơng 2. BỘ CÔNG AN THỰC HIỆN CHỦ TRƢƠNG CỦA ĐẢNG VỀ

TẬP TRUNG GIÁO DỤC, CẢI TẠO NHỮNG PHẦN TỬ NGUY HẠI

CHO XÃ HỘI GIAI ĐOẠN 1965 - 1975....................................................... 45

2.1. Chủ trƣơng của Đảng và phƣơng hƣớng, kế hoạch của Bộ Công an.45

2.1.1. Chủ trương của Đảng ......................................................................... 45

2.1.2. Phương hướng, kế hoạch của Bộ Công an ......................................... 51

2

2.2. Quá trình thực hiện của Bộ Công an về tập trung giáo dục, cải tạo

giai đoạn 1965 - 1975 .................................................................................... 55

2.2.1. Công tác lập hồ sơ và bắt giữ đối tượng TTGDCT ............................ 55

2.2.2. Công tác quản lý, giáo dục cải tạo ..................................................... 57

2.2.3. Công tác xét tha và quản lý đối tượng được tha về địa phương......... 67

Chƣơng 3: MỘT SỐ NHẬN XÉT VÀ KINH NGHIỆM............................. 75

3.1. Một số nhận xét...................................................................................... 75

3.1.1. Ưu điểm............................................................................................... 75

3.1.2. Hạn chế………………………………………………………………80

3.2. Một số kinh nghiệm............................................................................... 82

3.2.1. Vận dụng sáng tạo chủ trương, quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước,

Chính phủ về công tác TTGDCT vào thực tiễn của ngành Công an. .............. 82

3.2.2. Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ trong công tác TTGDCT ......... 87

3.2.3. Phát huy sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị trong công tác

TTGDCT........................................................................................................ 92

3.2.4. Đảm bảo cơ sở vật chất đáp ứng yêu cầu công tác TTGDCT………...98

KẾT LUẬN.................................................................................................... 102

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 104

3

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng (tháng 9/1960) đã

khẳng định “Nhà nước dân chủ nhân dân dựa trên cơ sở liên minh công nông

và được ủng hộ của toàn thể nhân dân, phải thực hành chuyên chính với bọn

phản cách mạng, nghiêm trị những kẻ chống lại cách mạng xã hội chủ nghĩa

và công cuộc thực hiện thống nhất nước nhà. Phải kiện toàn cơ quan Công an

nhân dân, cơ quan Kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân; giáo dục nhân dân

nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng: động viên và tổ chức quần chúng

tham gia giữ gìn trật tự trị an, đấu tranh nhằm trừng trị bọn phản cách mạng

và cải tạo những phần tử lạc hậu” [37]. Như vậy, cùng với xây dựng nhà

nước dân chủ nhân dân cần phải thực hiện chuyên chính với kẻ chống lại cách

mạng XHCN. Ngày 04/10/1961, Ban Chấp hành Trung ương đã chỉ đạo: Vấn

đề tập trung giáo dục, cải tạo những phần tử nguy hại cho xã hội là một công

tác rất quan trọng và phải tiến hành một cách khẩn trương.

Trong 21 năm kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, dưới sự lãnh đạo của

Đảng Cộng sản Việt Nam, lực lượng Công an nhân dân đã tổ chức tập trung

giáo dục, cải tạo hàng vạn phần tử gây nguy hại cho xã hội trở thành những

người lương thiện, sống có ích cho gia đình và xã hội, góp phần giữ vững an

ninh, trật tự, an toàn xã hội. Đặc biệt từ năm 1961 đến năm 1975, công tác

giáo dục tập trung giáo dục, cải tạo đã đạt được những thành tựu to lớn góp

phần vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh giải

phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Nghiên cứu nhằm khẳng định vai trò quan trọng của Đảng đối với lĩnh

vực cải tạo những người lầm lỗi trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu

nước và rút ra những bài học kinh nghiệm phục vụ cho công tác giáo dục

phạm nhân trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước là cần

4

thiết. Vì vậy, tôi chọn đề tài “Bộ Công an thực hiện chủ trương của Đảng về

tập trung giáo dục, cải tạo những phần từ nguy hại cho xã hội từ năm 1961

đến năm 1975” làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành lịch sử Đảng Cộng sản

Việt Nam.

2. Tình hình nghiên cứu

Bản chất của công tác giáo dục, cải tạo người lầm lỗi là giáo dục làm

cho họ chuyển biến về mặt tư tưởng, nhận thức rõ bản chất nhân đạo của chế

độ xã hội chủ nghĩa để trở thành những người công dân lương thiện, có ích

cho xã hội. Nghiên cứu về công tác TTGDCT những phần tử gây nguy hại

cho xã hội đã có một số công trình nghiên cứu về đề tài tập trung giáo dục, cải

tạo của ngành Công an như:

- Đề tài “Tổng kết lịch sử 35 năm công tác tập trung giáo dục cải tạo

(1961 - 1995)”, đã tập trung nghiên cứu những Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng,

Nhà nước; Lực lượng Công an quán triệt và thực hiện chỉ đạo của Đảng, Nhà

nước về công tác TTGDCT từ thực tiễn rút ra bài học kinh nghiệm về công

tác TTGDCT từ năm 1961 đến năm 1995.

- Đề tài “Tổng kết lịch sử công tác TTGDCT đối tượng xâm phạm an

ninh quốc gia” đã nghiên cứu về các văn bản, Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng,

Nhà nước, Bộ Công an về công tác TTGDCT đối tượng xâm phạm an ninh

quốc gia và rút ra những bài học kinh nghiệm trong công tác TTGDCT đối

tượng xâm phạm ANQG trong 35 năm (1961 - 1995).

- Đề tài “Tổng kết lịch sử công tác tập trung giáo dục cải tạo đối tượng

hình sự 1945 - 2000”, công trình nghiên cứu khái quát về công tác TTGDCT

đối tượng hình sự: Sự hình thành và phát triển công tác TTGDCT 1945 -

1961; công tác tập trung giáo dục góp phần bảo vệ an ninh trật tự thực hiện

hai nhiệm vụ chiến lược 1961 - 1975; tập trung cải tạo đối tượng hình sự góp

phần bảo vệ an ninh trật tự trong giai đoạn xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt

5

Nam xã hội chủ nghĩa (1975 - 2000). Công trình nghiên cứu những Chỉ thị,

Nghị quyết của Đảng, Nhà nước và Bộ Công an về công tác TTGDCT đối

tượng hình sự trong suốt 55 năm từ năm 1945 đến năm 2000 và rút bài học

kinh nghiệm về công tác quản lý, giam giữ đối tượng hình sự trong giai đoạn

hiện nay.

- Cuốn sách “Lịch sử lực lượng Cảnh sát trại giam 60 năm xây dựng,

chiến đấu và trưởng thành”, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội 2005, đề cập

toàn diện các mặt công tác của lực lượng Cảnh sát trại giam trong từng giai

đoạn, sự ra đời trưởng thành của các đơn vị trại giam, cơ sở giáo dục, trường

giáo dưỡng trong từng thời kỳ.

- Kỷ yếu “Hội thảo lực lượng Cảnh sát quản lý trại giam trong sự

nghiệp kháng chiến chống Mỹ cứu nước năm 2010”, nghiên cứu về vai trò

của các trại giam trong việc quản lý, giam giữ, giáo dục, cải tạo phạm nhân và

đối tượng TTGDCT góp phần bảo vệ an ninh chính trị và trật tự an toàn xã

hội trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Qua đó rút ra những bài học

kinh nghiệm của lực lượng Cảnh sát trại giam trong công tác hiện nay.

- Cuốn sách “Đồng chí Trần Quốc Hoàn về công tác Công an”, Nxb

Công an nhân dân, Hà Nội 2011, với nội dung là những bài viết và bài phát

biểu của Đồng chí Trần Quốc Hoàn về những vấn đề mang tính chiến lược về

chủ trương, đường lối chính sách; nguyên tắc, phương châm, hình thức và

biện pháp đấu tranh chống phản cách mạng và các loại tội phạm khác nhằm

bảo vệ vững chắc an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội của đất nước trong

suốt hai cuộc kháng chiến và công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Cuốn

sách gồm 16 vấn đề cơ bản về công tác nghiệp vụ trên các lĩnh vực như chống

phản cách mạng, bảo vệ nội bộ, công tác sưu tra, vấn đề đấu tranh chống gián

điệp, chống phản động lợi dụng đạo Thiên chúa, đặc biệt là về công tác trại

giam… mang tính lý luận cao và giá trị thực tiễn sâu sắc. Trong cuốn sách có

6

một số bài viết về công tác trại giam như: Một số vấn đề căn bản về công tác

đánh địch (Bài nói chuyện của đồng chí Trần Quốc Hoàn trong Hội nghị Tổng

kết công tác cải cách ruộng đất đợt 5 của đoàn Bắc Ninh, tháng 6 năm 1956);

Tăng cường công tác đấu tranh chống phản cách mạng để bảo đảm thắng lợi

cho cách mạng xã hội chủ nghĩa (Tham luận tại Đại hội Đảng toàn quốc lần

thứ ba, tháng 9/1960); Bài nói chuyện của đồng chí Bộ trưởng với Hội nghị

tổng kết công tác trại giam lần thứ III (tháng 3/1971)…

Nói chung tình hình nghiên cứu về tập trung giáo dục, cải tạo đã được

quan tâm và có nhiều công trình nghiên cứu. Tuy nhiên, tập trung nghiên cứu

sâu vào sự lãnh đạo của Đảng và sự triển khai thực hiện của Bộ Công an đối

với tập trung giáo dục, cải tạo từ năm 1961 đến năm 1975 thì chưa có công

trình nào.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích nghiên cứu

- Làm rõ hệ thống các chủ trương của Đảng về công tác tập trung giáo

dục, cải tạo từ năm 1961 đến năm 1975 .

- Làm rõ quá trình thực hiện công tác tập trung giáo dục, cải tạo của Bộ

Công an và những kết quả đạt được.

- Nêu được những thành tựu, hạn chế và bài học kinh nghiệm nhằm

thực hiện có hiệu quả lĩnh vực này trong những năm tiếp theo.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Tập hợp những tư liệu liên quan đến chủ trương của Đảng Cộng sản

Việt Nam và quá trình thực hiện của lực lượng Công an nhân dân trong công

tác tập trung giáo dục, cải tạo thời gian từ năm 1961 đến năm 1975.

- Hệ thống hóa và trình bày quá trình Bộ Công an thực hiện chủ trương

của Đảng về tập trung giáo dục cải tạo những phần tử nguy hại cho xã hội qua

2 giai đoạn 1961 - 1964 và 1965 - 1975.

7

- Đánh giá những thành tựu, hạn chế và đúc rút những bài học kinh nghiệm.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

- Các chủ trương chính sách Đảng và Nhà nước về công tác tập trung

giáo dục, cải tạo.

- Các kế hoạch, biện pháp của Bộ Công an trong công tác tập trung giáo

dục cải tạo những phần tử nguy hại cho xã hội từ năm 1961 đến năm 1975.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Về nội dung:

- Bối cảnh lịch sử và những yêu cầu đặt ra đối với công tác tập trung

giáo dục, cải tạo trong những năm 1961 - 1975.

- Quá trình Bộ Công an quán triệt chủ trương chính sách của Đảng và

Nhà nước về công tác tập trung giáo dục, cải tạo và tiến hành tổ chức thực

hiện trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Về thời gian: Từ năm 1961 đến năm 1975

Về không gian: Ở miền Bắc Việt Nam.

5. Phƣơng pháp nghiên cứu và nguồn tƣ liệu

Phương pháp nghiên cứu chủ yếu là phương pháp lịch sử, phương pháp

lôgíc, ngoài ra trong đề tài còn sử dụng một số phương pháp như thống kê,

tổng hợp…

Nguồn tư liệu:

- Các Văn kiện, Nghị định, Chỉ thị, Quyết định của Đảng và Nhà nước

về công tác tập trung giáo dục, cải tạo.

- Các Nghị quyết, kế hoạch, báo cáo tổng kết của Bộ Công an về công

tác tập trung giáo dục cải tạo.

- Các công trình, bài viết của các chuyên gia nghiên cứu về tập trung

giáo dục, cải tạo.

8

6. Đóng góp của đề tài

- Hệ thống lại quá trình Bộ Công an chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác

tập trung giáo, cải tạo từ năm 1961 đến năm 1975.

- Chỉ rõ ưu điểm, hạn chế và nêu lên một số bài học kinh nghiệm phục

vụ cho công tác tập trung giáo dục, cải tạo trong giai đoạn tiếp theo.

7. Kết cấu luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, phần nội dung luận văn có 3 chương:

Chƣơng 1. Bộ Công an thực hiện chủ trương của Đảng về tập trung

giáo dục, cải tạo những phần tử nguy hại cho xã hội giai đoạn 1961 - 1964.

Chƣơng 2. Bộ Công an thực hiện chủ trương của Đảng về tập trung

giáo dục, cải tạo những phần tử nguy hại cho xã hội giai đoạn 1965 - 1975

Chƣơng 3. Một số nhận xét và kinh nghiệm.