Huy động nguồn lực cộng đồng trong xây dựng nông thôn mới tại huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

HOÀNG QUỐC VIỆT

HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC CỘNG ĐỒNG

TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI

HUYỆN TRẤN YÊN, TỈNH YÊN BÁI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

THÁI NGUYÊN, NĂM 2019

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

HOÀNG QUỐC VIỆT

HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC CỘNG ĐỒNG

TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI

HUYỆN TRẤN YÊN, TỈNH YÊN BÁI

Ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số ngành: 8.62.01.15

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học: TS. HÀ QUANG TRUNG

THÁI NGUYÊN, NĂM 2019

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan, các số liệu và kết quả nghiên cứu trình bày trong luận văn là

trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ bất kỳ một học vị nào.

Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ

rõ nguồn gốc.

Tác giả luận văn

Hoàng Quốc Việt

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước hết với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin gửi lời

cảm ơn đến TS. Hà Quang Trung - Người trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn

thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo Khoa Kinh tế và Phát

triển nông thôn, các Thầy Cô giáo phòng Đào tạo trường Đại học Nông Lâm

Thái Nguyên đã trực tiếp giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập

và nghiên cứu.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ủy ban nhân dân huyện Trấn Yên; Ủy ban

nhân dân các xã: Nga Quán, Hòa Cuông, Việt Hồng huyện Trấn Yên và các hộ

gia đình ở 3 xã đã cung cấp số liệu thực tế và thông tin cần thiết để tôi hoàn

thành luận văn này.

Trong quá trình làm nghiên cứu, mặc dù đã có nhiều cố gắng để hoàn thành

luận văn, đã tham khảo nhiều tài liệu và đã trao đổi, tiếp thu ý kiến của Thầy, Cô và

bạn bè. Song, do điều kiện về thời gian và trình độ nghiên cứu của bản thân còn

nhiều hạn chế nên nghiên cứu khó tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, tôi rất mong

nhận được sự quan tâm giúp đỡ, tạo điều kiện đóng góp ý kiến của Thầy Cô và các

bạn để luận văn được hoàn thiện hơn.

Cuối cùng, tôi xin trân trọng cảm ơn đồng nghiệp, bạn bè, cùng toàn thể gia

đình, người thân đã động viên tôi trong thời gian học tập và nghiên cứu đề tài.

Thái Nguyên, tháng 08 năm 2019

Tác giả luận văn

Hoàng Quốc Việt

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

iii

MỤC LỤC

Trang

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT.............................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................vii

TRÍCH YẾU LUẬN VĂN.........................................................................................ix

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................3

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn.................................................................................4

Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI......................................................5

1.1. Cơ sở lý luận về huy động nguồn lực cộng đồng.................................................5

1.1.1. Cộng đồng và nguồn lực cộng đồng .................................................................5

1.1.2. Huy động nguồn lực cộng đồng trong phát triển nông thôn .............................6

1.1.3. Sự tham gia của cộng đồng trong phát triển nông thôn ....................................8

1.1.4. Cơ chế chính sách huy động nguồn lực cộng đồng trong xây dựng NTM.......9

1.1.5. Một số cơ chế chính sách huy động sự tham gia của cộng đồng ở Việt Nam.......14

1.1.6. Nội dung chủ yếu về chương trình xây dựng nông thôn mới .........................11

1.2. Cơ sở thực tiễn của vấn đề nghiên cứu ..............................................................14

1.2.1. Cơ sở thực tiễn phong trào xây dựng nông thôn mới của quốc tế ..................14

1.2.2. Kinh nghiệm huy động nguồn lực cho xây dựng nông thôn mới tại một

số tỉnh trong nước......................................................................................................25

1.3. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan ................................................27

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

iv

1.4. Bài học kinh nghiệm cho huy động nguồn lực trong xây dựng nông thôn

mới tại huyện Trấn Yên tỉnh Yên Bái.......................................................................28

Chương 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU.........................................................................................................31

2.1. Đặc điểm địa bàn huyện Trấn Yên tỉnh Yên Bái ...............................................31

2.1.1. Điều kiện tự nhiên...........................................................................................31

2.1.2. Kinh tế - xã hội................................................................................................35

2.2. Nội dung nghiên cứu..........................................................................................40

2.3. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................41

2.3.1. Phương pháp tiếp cận......................................................................................41

2.3.2. Phương pháp thu thập số liệu..........................................................................41

2.3.3. Phương pháp phân tích và xử lý......................................................................44

2.3.4. Phương pháp tổng hợp tài liệu ........................................................................44

2.4. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu.......................................................................45

2.4.1. Nhóm chỉ tiêu về nguồn lực tài chính .............................................................45

2.4.2. Nhóm chỉ tiêu về nguồn vật lực (đất đai)........................................................45

2.4.3. Nhóm chỉ tiêu về nguồn nhân lực ...................................................................45

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ..................................46

3.1. Thực trạng xây dựng nông thôn mới tại huyện Trấn Yên - tỉnh Yên Bái..........46

3.1.1. Kết quả xây dựng nông thôn mới huyện Trấn Yên hết năm 2018..................46

3.1.2. Đánh giá chung ...............................................................................................53

3.2. Thực trạng huy động nguồn lực cộng đồng cho xây dựng nông thôn mới ở

huyện Trấn Yên tỉnh Yên Bái ...................................................................................54

3.2.1. Kết quả huy động nguồn lực cộng đồng cho xây dựng nông thôn mới

của huyện 2016 - 2018 ..............................................................................................54

3.2.2. Tình hình huy động nguồn lực cộng đồng xây dựng NTM ở 3 xã nghiên cứu .....56

3.2.3. Huy động và sử dụng nguồn vật lực (đất đai).................................................64

3.2.4. Huy động và sử dụng nguồn nhân lực ............................................................65

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến huy động và sử dụng nguồn lực cho xây dựng

nông thôn mới tại huyện Trấn Yên ...........................................................................69

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

v

3.3.1. Ảnh hưởng của cơ chế, chính sách và năng lực ban quản lý chương trình

xây dựng nông thôn mới ...........................................................................................69

3.3.2. Ảnh hưởng của các yếu tố về phía cộng đồng ................................................70

3.4. Các giải pháp tăng cường huy động nguồn lực cộng đồng cho xây dựng

nông thôn mới tại huyện Trấn Yên trong thời gian tới .............................................73

3.4.1. Mục tiêu ..........................................................................................................73

3.4.2. Các giải pháp thực hiện...................................................................................73

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.........................................................................77

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................81

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

vi

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nghĩa

BCĐ : Ban chỉ đạo

BQL : Ban quản lý

CNH-HĐH : Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa

CSHT : Cơ sở hạ tầng

HTX : Hợp tác xã

KT-XH : Kinh tế xã hội

MTQG : Mục tiêu quốc gia

NN&PTNT : Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

NTM : Nông thôn mới

PTNT : Phát triển nông thôn

TB : Trung bình

TTCN : Tiểu thủ công nghiệp

UBND : Ủy ban nhân dân

VHXH : Văn hoá - Xã hội

VSMT : Vệ sinh môi trường

XĐGN : Xóa đói giảm nghèo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Tình hình sử dụng đất của huyện Trấn Yên qua 3 năm

(2016 - 2018).............................................................................. 33

Bảng 2.2: Giá trị sản xuất ngành kinh tế huyện Trấn Yên giai đoạn

2016 -2018 .................................................................................. 36

Bảng 2.3: Cơ cấu ngành kinh tế huyện Trấn Yên giai đoạn 2016 -2018 .... 37

Bảng 2.4: Dân số và lao động của huyện Trấn Yên giai đoạn 2016 - 2018..... 38

Bảng 2.5. Cơ cấu mẫu điều tra .................................................................... 42

Bảng 2.6: Giá trị của thang đo Likert 4 mức độ.......................................... 43

Bảng 2.7: Các mức đánh giá theo thang đo Likert 5 mức độ...................... 43

Bảng 3.1: Tổng hợp kết quả rà soát các tiêu chí NTM huyện Trấn Yên

tính đến tháng 12/2018................................................................ 52

Bảng 3.2. Kết quả huy động vốn cho xây dựng NTM huyện Trấn Yên

năm 2016- 2018........................................................................... 54

Bảng 3.3. Quy định về vốn và nguồn vốn thực hiện chương trình xây

dựng NTM................................................................................... 55

Bảng 3.4. Điều kiện kinh tế, thực trạng nông thôn mới của 3 xã năm 2018.... 56

Bảng 3.5. Tỷ lệ vốn ngân sách huy động cho xây dựng cơ sở hạ tầng

tại 3 xã chương trình xây dựng nông thôn mới (2016-2018)...... 57

Bảng 3.6. Kết quả huy động vốn ngân sách thực hiện các mô hình phát

triển sản xuất thuộc chương trình xây dựng nông thôn mới

năm 2018..................................................................................... 58

Bảng 3.7. Đánh giá kết quả huy động nguồn lực từ ngân sách Nhà

nước cho xây dựng nông thôn mới ............................................. 59

Bảng 3.8. Kết quả huy động vốn đối ứng của nhân dân cho xây dựng

cơ sở hạ tầng thuộc chương trình xây dựng nông thôn mới

tai 3 xã ......................................................................................... 59