Huy động nguồn lực cộng đồng trong xây dựng nông thôn mới tại huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

HOÀNG TRÍ THỨC

HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC CỘNG ĐỒNG

TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI

HUYỆN CẨM KHÊ, TỈNH PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

THÁI NGUYÊN - 2018

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

HOÀNG TRÍ THỨC

HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC CỘNG ĐỒNG

TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI

HUYỆN CẨM KHÊ, TỈNH PHÚ THỌ

Ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số: 8.62.01.15

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Đinh Ngọc Lan

2. TS. Nguyễn Văn Thái

THÁI NGUYÊN - 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này

là trung thực, hoàn toàn chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

Tôi cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ để thực hiện luận văn này đã được

cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc.

Tác giả luận văn

Hoàng Trí Thức

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước hết với tình cảm chân thành tôi xin gửi lời cảm ơn tới PGS. TS.

Đinh Ngọc Lan và TS. Nguyễn Văn Thái người đã hướng dẫn và giúp đỡ tôi

hoàn thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo trong Khoa Kinh tế

Nông nghiệp, các Thầy Cô thuộc phòng Đào tạo trường Đại học Nông lâm

Thái Nguyên đã trực tiếp giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập

và nghiên cứu.

Tôi xin cảm ơn UBND huyện Cẩm Khê; UBND các xã: Sai Nga,

Đồng Lương, Hương Lung huyện Cẩm Khê và các hộ gia đình ở 3 xã trên đã

cung cấp thông tin và số liệu thực tế cần thiết để tôi hoàn thành luận văn này.

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đồng nghiệp, bạn bè và người

thân đã động viên tôi trong thời gian học tập và nghiên cứu đề tài.

Thái Nguyên, ngày 26 tháng 12 năm 2017

Tác giả luận văn

Hoàng Trí Thức

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................. vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................ vii

DANH MỤC CÁC HÌNH................................................................................ ix

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài...................................................... 1

2. Mục tiêu của đề tài ........................................................................................ 3

3. Ý nghĩa của đề tài.......................................................................................... 3

Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................ 4

1.1. Tổng quan một số lý luận về huy động nguồn lực cộng đồng................... 4

1.1.1. Cộng đồng và nguồn lực cộng đồng ....................................................... 4

1.1.2. Huy động nguồn lực cộng đồng trong phát triển nông thôn................... 5

1.1.3. Sự tham gia của cộng đồng trong phát triển nông thôn .......................... 7

1.1.4. Cơ chế chính sách huy động nguồn lực cộng đồng trong xây dựng NTM..... 8

1.2. Một số cơ chế chính sách huy động sự tham gia của cộng đồng ở Việt Nam. 10

1.2.1. Quy chế tổ chức huy động, quản lý và sử dụng các khoản đóng góp

tự nguyện của nhân dân để xây dựng cơ sở hạ tầng ....................................... 11

1.2.2. Quy chế giám sát đầu tư của cộng đồng ............................................... 12

1.2.3. Quy chế dân chủ cơ sở .......................................................................... 12

1.2.4. Cơ chế huy động sự tham gia của cộng đồng trong chương trình thí

điểm xây dựng NTM thời kỳ CNH-HĐH....................................................... 14

1.2.5. Cơ chế huy động cộng đồng trong chương trình MTQG xây dựng NTM .... 15

1.3. Nội dung chủ yếu về chương trình xây dựng nông thôn mới .................. 17

1.3.1. Quy hoạch xây dựng nông thôn mới..................................................... 17

1.3.2. Xây dựng hạ tầng kinh tế - xã hội......................................................... 18

iv

1.3.3. Phát triển kinh tế, tổ chức sản xuất và nâng cao thu nhập.................... 19

1.3.4. Phát triển Văn hoá - Xã hội - Môi trường............................................. 20

1.3.5. Củng cố và xây dựng hệ thống chính trị xã hội vững mạnh................. 21

1.3.6. Các tiêu chí để xây dựng mô hình nông thôn mới................................ 22

1.4. Một số bài học kinh nghiệm trên Thế giới và trong nước ....................... 23

1.4.1. Bài học quốc tế...................................................................................... 23

1.4.2. Bài học trong nước................................................................................ 27

Chương 2. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.. 31

2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................ 31

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................ 31

2.1.2. Phạm vi nghiên cứu............................................................................... 31

2.2. Nội dung nghiên cứu................................................................................ 31

2.3. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 32

2.3.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 32

2.3.2. Phương pháp phân tích.......................................................................... 33

2.3.3. Phương pháp tổng hợp, phân tích thông tin, viết báo cáo .................... 33

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN........................ 35

3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Cẩm Khê .............................. 35

3.1.1. Điều kiện tự nhiên, tài nguyên và môi trường ...................................... 35

3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội...................................................................... 40

3.2. Tình hình xây dựng nông thôn mới huyện Cẩm Khê .............................. 48

3.2.1. Kết quả 3 năm thực hiện Chương trình xây dựng NTM của huyện ..... 48

3.2.2. Đánh giá chung ..................................................................................... 50

3.2.3. Kết quả huy động nguồn lực xây dựng nông thôn mới của huyện

Cẩm Khê.......................................................................................................... 51

3.3. Tình hình huy động nguồn lực cộng đồng xây dựng NTM ở 3 xã

nghiên cứu ...................................................................................................... 55

3.3.1. Khái quát chung 3 xã nghiên cứu.......................................................... 55

3.3.2. Đánh giá chung tình hình huy động nguồn lực từ cộng đồng tại 3 xã

nghiên cứu ....................................................................................................... 56

v

3.4. Tình hình huy động nguồn lực cộng đồng cho chương trình xây dựng

NTM của từng xã nghiên cứu ......................................................................... 67

3.4.1. Huy động nguồn lực ở xã Hương Lung ................................................ 67

3.4.2. Huy động nguồn lực ở xã Sai Nga ........................................................ 70

3.4.3. Huy động nguồn lực ở xã Đồng Lương ................................................ 75

3.5. Một số nguyên nhân dẫn đến việc huy động nguồn lực cộng đồng cho

chương trình xây dựng NTM còn khó khăn.................................................... 78

3.5.1. Nhóm nguyên nhân chủ quan................................................................ 78

3.5.2. Nhóm nguyên nhân khách quan............................................................ 79

3.6. Những giải pháp để huy động nguồn lực cộng đồng trong xây dựng

nông thôn mới tại huyện Cẩm Khê ................................................................. 80

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...................................................................... 82

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 85

PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nghĩa

BCĐ : Ban chỉ đạo

BQL : Ban quản lí

CNH-HĐH : Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa

CSHT : Cơ sở hạ tầng

HTX : Hợp tác xã

KT-XH : Kinh tế xã hội

MTQG : Mục tiêu quốc gia

NN&PTNT : Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

NTM : Nông thôn mới

PTNT : Phát triển nông thôn

TTCN : Tiểu thủ công nghiệp

UBND : Ủy ban nhân dân

VHXH : Văn hoá - Xã hội

VSMT : Vệ sinh môi trường

XĐGN : Xóa đói giảm nghèo

vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 3.1: Tình hình sử dụng đất huyện Cẩm Khê năm 2016................... 39

Bảng 3.2: Cơ cấu kinh tế huyện Cẩm Khê................................................ 40

Bảng 3.3: Cơ cấu giá trị sản lượng nông nghiệp trên địa bàn huyện

Cẩm Khê ................................................................................... 40

Bảng 3.4: Diện tích các loại cây trồng trên địa bàn huyện Cẩm Khê....... 41

Bảng 3.5: Số lượng gia súc, gia cầm huyện Cẩm Khê ............................. 43

Bảng 3.6: Dân số trung bình phân theo giới tính và phân theo

thành thị, nông thôn.................................................................. 45

Bảng 3.7: Kết cấu hạ tầng, dịch vụ của các xã, thị trấn trên địa bàn huyện........ 46

Bảng 3.8: Tổng hợp kết quả rà soát các tiêu chí NTM huyện Cẩm

Khê tính đến tháng 12/2016 .................................................... 50

Bảng 3.9: Kết quả huy động nguồn lực cộng đồng xây dựng NTM

huyện Cẩm Khê 2015 và 2016 ................................................. 52

Bảng 3.10: Một số thông tin 3 xã nghiên cứu thời điểm cuối năm 2016 ........ 56

Bảng 3.11: Sự hiểu biết của người dân về chương trình xây dựng NTM ....... 56

Bảng 3.12: Đánh giá của cán bộ và người dân về việc triển khai xây

dựng NTM tại địa phương........................................................ 58

Bảng 3.13: Những công việc người dân tham gia vào xây dựng

nông thôn mới tại địa phương mình ......................................... 59

Bảng 3.14: Ý kiến của cán bộ xã, thôn về khó khăn trong huy động

nguồn lực đóng góp bằng tiền (n = 30).................................... 60

Bảng 3.15: Ý kiến đánh giá của cán bộ xã, thôn về sự tham gia của

cộng đồng trong xây dựng NTM (n = 30)................................ 61

Bảng 3.16: Tổng hợp giá trị đóng góp của người dân cho xây dựng

NTM ở 3 xã nghiên cứu (tính đến hết tháng 12/2016)............ 62

Bảng 3.17: Tổng hợp giá trị đóng góp của doanh nghiệp, HTX cho xây

dựng NTM ở 3 xã nghiên cứu (tính đến hết tháng 12/2016)........ 63

viii

Bảng 3.18: Ý kiến của các hộ dân về việc huy động nguồn lực cho

chương trình xây dựng NTM (n = 135).................................... 65

Bảng 3.19: Nguồn vốn cho xây dựng NTM tại xã Hương Lung tính

đến tháng 12/2016 .................................................................... 68

Bảng 3.20: Một số đóng góp của nhân dân xã Hương Lung trong

xây dựng NTM ......................................................................... 70

Bảng 3.21: Nguồn vốn cho xây dựng NTM tại xã Sai Nga tính đến

tháng 12/2016 ........................................................................... 72

Bảng 3.22: Đóng góp của nhân dân xã Sai Nga vào các công trình,

hoạt động xây dựng NTM (tính đến hết tháng 12/2016) ......... 74

Bảng 3.23: Nguồn vốn xây dựng NTM tại xã Đồng Lương đến

tháng 12/2016 ........................................................................... 76

ix

DANH MỤC CÁC HÌNH

Trang

Hình 2.1: Khung phân tích của đề tài ............................................................34

Hình 3.1: Biểu đồ diện tích các loại cây trồng của huyện Cẩm Khê.............42

Hình 3.2: Biểu đồ cơ cấu vốn đầu tư xây dựng NTM của huyện Cẩm

Khê năm 2015 và 2016..................................................................53

Hình 3.3: Biểu đồ cơ cấu vốn đầu tư xây dựng NTM của tỉnh Phú Thọ

năm 2015 và 2016..........................................................................53

Hình 3.4: Biểu đồ giá trị vốn góp của người dân cho xây dựng NTM

của 3 xã nghiên cứu tính đến tháng 12/2016.................................63

Hình 3.5: Biểu đồ cơ cấu vốn đầu tư xây dựng NTM xã Hương Lung

năm 20115 và 2016........................................................................69

Hình 3.6: Biểu đồ cơ cấu vốn đầu tư xây dựng NTM xã Sai Nga năm

2015 và 2016..................................................................................73

Hình 3.7: Biểu đồ cơ cấu vốn đầu tư xây dựng NTM xã Đồng Lương

năm 2015 và 2016..........................................................................77

Hình 3.8: Biểu đồ so sánh cơ cấu các nguồn vốn đầu tư cho xây dựng

NTM của xã Hương Lung, xã Sai Nga xã Đồng Lương và

QĐ 800 năm 2015 và 2016............................................................77