Hoàn thiện kiểm soát chi bảo hiểm xã hội tại bảo hiểm huyện An Lão, tỉnh Bình Định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

NGUYỄN THỊ NHƢ Ý

HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI

TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN AN LÃO,

TỈNH BÌNH ĐỊNH

Chuyên ngành: Kế Toán

Mã số: 8.34.03.01

Ngƣời hƣớng dẫn: PGS. TS. Trần Thị Cẩm Thanh

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập do tôi tự thực

hiện. Mọi số liệu, kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và chƣa đƣợc

ai công bố trong bất cứ một công trình khoa học nào khác.

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Nhƣ Ý

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành bài luận văn này, tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến Lãnh

đạo Trƣờng Đại học Quy Nhơn, Phòng Đào tạo Sau đại học, Khoa Kinh tế và

Kế toán và quý thầy/cô giảng viên tham gia giảng dạy đã tận tình truyền đạt

những kiến thức quý báu cũng nhƣ tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho tôi

trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại Trƣờng Đại học Quy Nhơn.

Xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS. TS. Trần Thị Cẩm Thanh, ngƣời

đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn quý Ban lãnh đạo, quý

anh/chị/em tại các phòng chuyên môn/nghiệp vụ của BHXH huyện An Lão đã

hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành luận văn này.

Bình Định, ngày .... tháng ..... năm 2022

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Nhƣ Ý

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

MỞ ĐẦU........................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài.......................................................................... 1

2. Mục tiêu đề tài......................................................................................... 3

3. Tổng quan các nghiên cứu có liên quan đến đề tài đã đƣợc công bố ..... 3

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu........................................................... 5

5. Phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................ 5

6. Ý nghĩa khoa học của đề tài.................................................................... 6

7. Kết cấu đề tài........................................................................................... 6

CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI

TRONG CƠ QUAN BẢO HIỂM XÃ HỘI ..................................................... 7

1.1. Khái quát về kiểm soát trong công tác quản lý......................................... 7

1.1.1. Khái niệm và mục tiêu kiểm soát..................................................... 7

1.1.2. Quy trình kiểm soát........................................................................ 10

1.2. Khái quát về hoạt động chi bảo hiểm xã hội ........................................... 11

1.2.1. Khái niệm Bảo hiểm xã hội và chi Bảo hiểm xã hội ..................... 11

1.2.2. Đặc điểm chi Bảo hiểm xã hội ....................................................... 12

1.2.3. Nội dung chi Bảo hiểm xã hội ....................................................... 13

1.3. Khái quát về kiểm soát chi bảo hiểm xã hội ........................................... 15

1.3.1. Yêu cầu của kiểm soát chi Bảo hiểm xã hội .................................. 15

1.3.2. Mục tiêu của kiểm soát chi Bảo hiểm xã hội ................................. 15

1.3.3. Hệ thống kiểm soát nội bộ chi Bảo hiểm xã hội ............................ 16

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ............................................................................... 23

CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI

BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN AN LÃO, TỈNH BÌNH ĐỊNH ..................... 24

2.1. Khái quát chung về BHXH huyện An Lão, tỉnh Bình Định ................... 24

2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Bảo hiểm xã hội huyện An

Lão, tỉnh Bình Định ................................................................................. 24

2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của Bảo hiểm xã hội huyện An Lão, tỉnh

Bình Định ................................................................................................. 24

2.1.3. Cơ cấu tổ chức của Bảo hiểm xã hội huyện An Lão, tỉnh Bình Định 28

2.1.4. Đặc điểm về chi Bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện An

Lão, tỉnh Bình Định ................................................................................. 29

2.2. Thực trạng kiểm soát chi BHXH tại Bảo hiểm xã hội huyện An Lão, tỉnh

Bình Định ....................................................................................................... 31

2.2.1. Đặc điểm kiểm soát chi BHXH tại Bảo hiểm xã hội huyện An Lão,

tỉnh Bình Định .......................................................................................... 31

2.2.2. Quy trình kiểm soát chi BHXH tại Bảo hiểm xã hội huyện An Lão,

tỉnh Bình Định .......................................................................................... 42

2.3. Đánh giá thực trạng kiểm soát chi tại Bảo hiểm xã hội huyện An Lão,

tỉnh Bình Định ................................................................................................ 59

2.3.1. Những ƣu điểm trong kiểm soát chi BHXH tại Bảo hiểm xã hội

huyện An Lão, tỉnh Bình Định ................................................................. 59

2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân tồn tại trong kiểm soát chi BHXH

tại Bảo hiểm xã hội huyện An Lão, tỉnh Bình Định ................................ 60

2.3.3. Nhận dạng rủi ro ............................................................................ 64

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ............................................................................... 67

CHƢƠNG 3. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN

KIỂM SOÁT CHI BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN

AN LÃO, TỈNH BÌNH ĐỊNH ....................................................................... 68

3.1. Phƣơng hƣớng chung nhằm hoàn thiện kiểm soát chi BHXH tại Bảo hiểm

xã hội huyện An Lão, tỉnh Bình Định ............................................................ 68

3.1.1. Mục tiêu chiến lƣợc phát triển của Bảo hiểm xã hội huyện An Lão,

tỉnh Bình Định .......................................................................................... 68

3.1.2. Phƣơng hƣớng hoàn thiện tại Bảo hiểm xã hội huyện An Lão, tỉnh

Bình Định …………………………………………………………………69

3.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện kiểm soát chi BHXH tại Bảo hiểm xã

hội huyện An Lão, tỉnh Bình Định ................................................................. 70

3.2.1. Môi trƣờng kiểm soát ..................................................................... 70

3.2.2. Đánh giá rủi ro ............................................................................... 76

3.2.3. Thủ tục và quy trình kiểm soát ...................................................... 77

3.2.4. Cơ sở dữ liệu và ứng dụng công nghệ thông tin ............................ 82

3.2.5. Hoạt động kiểm soát giám sát chi BHXH ...................................... 84

3.3. Điều kiện thực hiện các giải pháp ........................................................... 86

3.3.1. Đối với nhà nƣớc ............................................................................ 86

3.3.2. Đối với cơ quan Bảo hiểm xã hội .................................................. 87

3.3.3. Đối với đơn vị sử dụng lao động ................................................... 88

3.3.4. Đối với ngƣời lao động .................................................................. 89

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ............................................................................... 90

KẾT LUẬN .................................................................................................... 91

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 92

QUYẾT ĐỊNH GIAO TÊN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN THẠC SĨ (bản sao)

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

STT Chữ viết tắt Nội dung chữ viết tắt

1 BHTN Bảo hiểm thất nghiệp

2 BHXH Bảo hiểm xã hội

3 BHYT Bảo hiểm y tế

4 CBVC Cán bộ viên chức

5 DVKT Dịch vụ kỹ thuật

6 HSBA Hồ sơ bệnh án

7 KCB Khám chữa bệnh

8 KHTC Kế hoạch tài chính

9 KSNB Kiểm soát nội bộ

10 NSNN Ngân sách nhà nƣớc

11 TNHS&TKQ Tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả

12 TTTT Thanh toán trực tiếp

13 UBND Uỷ ban nhân dân

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Trình tự của quy trình kiểm soát ................................................... 10

Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy BHXH huyện An Lão.............................. 28

DANH MỤC BẢNG BIỀU

Bảng 2.1: Công tác giải quyết và chi trả chế độ, chính sách BHXH, BHTN. 30

Bảng 2.2: Công tác giám định, kiểm soát chi phí khám chữa bệnh BHYT;

quản lý dƣợc và vật tƣ y tế............................................................ 30

DANH MỤC HÌNH ẢNH

Hình 2.1: Đơn đề nghị hƣởng BHXH một lần................................................ 47

Hình 2.2: Giấy tiếp nhận hồ sơ và hẹn trả kết quả.......................................... 48

Hình 2.3: Quyết định hƣởng BHXH một lần.................................................. 49

Hình 2.4: Bảng quá trình đóng BHXH ........................................................... 50

Hình 2.5: Danh sách chi trả trợ cấp BHXH một lần....................................... 51

Hình 2.6: Giấy ra viện..................................................................................... 57

Hình 2.7: Danh sách giải quyết hƣởng chế độ thai sản................................... 58

Hình 2.8: Ủy nhiệm chi chi trả trợ cấp chế độ ốm đau, thai sản, nghỉ dƣỡng

sức phục hồi sức khỏe................................................................... 59

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Ngành BHXH đã có chặng đƣờng phát triển một phần tƣ thế kỷ, với

mục tiêu lớn nhất đặt ra là góp phần xây dựng sự nghiệp an sinh xã hội bền

vững, trong đó BHXH, BHYT là những trụ cột chính.

Bảo hiểm xã hội là chính sách an sinh xã hội quan trọng trong hệ thống

chính sách xã hội đƣợc Đảng và Nhà nƣớc đặc biệt quan tâm. Chính sách bảo

hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT) ra đời thể hiện quan điểm nhân

văn mang ý nghĩa nhân đạo và có tính chia sẻ cộng đồng sâu sắc. Quỹ BHXH,

BHYT, BHTN (bảo hiểm thất nghiệp) là quỹ tài chính độc lập ngoài ngân

sách nhà nƣớc do các bên tham gia đóng góp theo Luật BHXH, luật BHYT

với nguyên tắc “lấy số đông bù số ít”. Con ngƣời vừa là mục tiêu, vừa là động

lực trong sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa, là yếu tố quan trọng nhất,

có ý nghĩa quyết định trong quá trình phát triển đất nƣớc, vì vậy việc chăm

sóc sức khỏe và bảo đảm an sinh xã hội là một trong những nhiệm vụ hàng

đầu của Đảng, Nhà nƣớc và cộng đồng xã hội. Chính sách bảo hiểm xã hội

hiện nay đƣợc mở rộng đến mọi ngƣời lao động thuộc các thành phần kinh tế.

Vì thế, số ngƣời lao động tham gia BHXH ngày càng gia tăng, tạo nên một

lƣợng quỹ BHXH rất lớn. Đồng thời để đảm bảo việc chi trả kịp thời, chính

xác, đúng đối tƣợng, tận tay cho ngƣời đƣợc hƣởng cũng là một việc không

mấy giản đơn. Cho nên việc kiểm soát chi BHXH là một quy trình không thể

thiếu trong hoạt động BHXH.

BHXH huyện An Lão là đơn vị sự nghiệp có thu trực thuộc BHXH tỉnh

Bình Định. Toàn bộ kinh phí hoạt động đều do BHXH tỉnh Bình Định với

nhiệm vụ quản lý chi các đối tƣợng hƣởng chế độ BHXH và khai thác thu tại

các đơn vị sử dụng lao động trên địa bàn huyện An Lão. Với quy mô ngày

càng mở rộng, hoạt động chi BHXH của đơn vị diễn ra nhiều hơn với các nội

2

dung ngày càng đa dạng. Bên cạnh đó công tác kiểm tra, kiểm soát hoạt động

thu, chi BHXH đã đƣợc đặt ra tại BHXH huyện An Lão. Tuy nhiên việc thực

hiện vẫn còn một số hạn chế nhất định. Nhƣ quá trình giải quyết chế độ chính

sách của hệ thống BHXH còn lỏng lẻo, tạo nhiều khe hở để ngƣời sử dụng lao

động và ngƣời lao động có cơ hội chiếm dụng một lƣợng quỹ khá lớn. Các

khoản chi nhƣ: lƣơng hƣu và trợ cấp BHXH hàng tháng, chế độ ốm đau - thai

sản - nghỉ dƣỡng sức, chế độ bảo hiểm thất nghiệp, chế độ trợ cấp 1 lần, chi

phí khám chữa bệnh… chƣa kiểm soát đƣợc làm thất thoát một lƣợng quỹ

BHXH, quỹ BHYT rất lớn và tình trạng đó kéo dài rất nhiều năm qua.

Công tác tự kiểm tra, kiểm soát nội bộ, kiểm soát chi BHXH tại BHXH

huyện An Lão đã có sự quan tâm và tổ chức triển khai nhƣng vẫn chƣa

thƣờng xuyên, công tác tự kiểm tra đôi khi còn xem nhẹ dẫn đến việc chấp

hành một số quy chế, quy trình nghiệp vụ chƣa tốt. Chính vì thế việc thiết lập

và không ngừng hoàn thiện hệ thống kiểm soát trong quá trình quản lý và điều

hành hoạt động là yếu tố cần thiết đối với đơn vị BHXH.

Đề tài nghiên cứu hoàn thiện kiểm soát chi BHXH tại BHXH huyện An

Lão có ý nghĩa rất quan trọng trong hệ thống quy trình kiểm soát, nhằm tìm ra

những tồn tại trong công tác quản lý chi của BHXH huyện An Lão và đƣa ra

những giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống kiểm soát chi BHXH, đáp ứng kịp

thời và làm giảm những thất thoát quỹ BHXH cho quá trình quản lý quỹ

BHXH tại BHXH huyện trong giai đoạn kinh tế phát triển mạnh nhƣ hiện

nay. Việc tăng cƣờng kiểm soát sẽ giúp BHXH huyện An Lão chi kịp thời,

đúng đối tƣợng, đủ, đúng mục đích, đúng nội dung hoạt động, đúng quy định,

hạn chế những sai sót, cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho lãnh đạo,

đáp ứng yêu cầu của Ngành BHXH.

Trƣớc tình hình đó, tôi chọn đề tài “Hoàn thiện kiểm soát chi Bảo

hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện An Lão, tỉnh Bình Định” làm đề tài

nghiên cứu nhằm hạn chế đƣợc các sai phạm trong hoạt động chi BHXH,