Dấu hiệu định tội danh của tội ''chống người thi hành công vụ" theo luật hình sự Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ THÙY LINH

DẤU HIỆU ĐỊNH TỘI CỦA TỘI

“CHỐNG NGƯỜI THI HÀNH CÔNG VỤ”

THEO LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

CHUYÊN NGÀNH LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

DẤU HIỆU ĐỊNH TỘI CỦA TỘI

“CHỐNG NGƯỜI THI HÀNH CÔNG VỤ”

THEO LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM

Chuyên ngành: Luật Hình sự và Tố tụng hình sự

Định hướng ứng dụng

Mã số: 60380104

Người hướng dẫn khoa học: TS. Phan Anh Tuấn

Học viên: Nguyễn Thị Thùy Linh

Lớp: Cao học Luật, Tiền Giang Khóa 2

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2020

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn “Dấu hiệu định tội của tội “chống người

thi hành công vụ” theo luật hình sự Việt Nam” đây là công trình nghiên cứu

khoa học của riêng tôi. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn bảo đảm

độ tin cậy, chính xác và trung thực. Những kết luận khoa học của Luận văn

chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thùy Linh

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BLHS Bộ luật Hình sự

BLTTHS Bộ luật Tố tụng hình sự

Bộ CA Bộ Công an

Bộ NN&PTNT Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

Bộ TP Bộ Tư pháp

CA Công an

CP Chính phủ

KSND Kiểm sát nhân dân

Luật BV&PTR Luật Bảo vệ và Phát triển rừng

Luật BVMT Luật Bảo vệ môi trường

NĐ Nghị định

NĐ-CP Nghị định Chính phủ

NXB Nhà xuất bản

TAND Tòa án nhân dân

TANDTC Tòa án nhân dân tối cao

TNHS Trách nhiệm hình sự

TTHS Tố tụng hình sự

TTLT Thông tư liên tịch

Viện KSNDTC Viện kiểm sát nhân dân tối cao

VKSND Viện kiểm sát nhân dân

XPHC Xử phạt hành chính

XPVPHC Xử phạt vi phạm hành chính

MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................. 1

CHƯƠNG 1. DẤU HIỆU ĐỊNH TỘI “CÔNG VỤ” VÀ “NGƯỜI THI

HÀNH CÔNG VỤ” CỦA TỘI CHỐNG NGƯỜI THI HÀNH CÔNG VỤ

.......................................................................................................................... 8

1.1. Quy định về dấu hiệu định tội “công vụ” và “người thi hành công

vụ” của tội chống người thi hành công vụ trong Bộ luật hình sự năm

2015............................................................................................................... 8

1.2. Các vướng mắc trong thực tiễn dấu hiệu định tội “công vụ” và

“người thi hành công vụ” của tội chống người thi hành công vụ trong

Bộ luật hình sự năm 2015 ......................................................................... 13

1.3. Các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng dấu hiệu định tội “công

vụ” và “người thi hành công vụ” của tội chống người thi hành công vụ

..................................................................................................................... 18

Kết luận Chương 1 ....................................................................................... 20

CHƯƠNG 2. VỀ HÀNH VI KHÁCH QUAN CỦA TỘI CHỐNG NGƯỜI

THI HÀNH CÔNG VỤ................................................................................ 21

2.1. Quy định của pháp luật về hành vi khách quan của tội chống người

thi hành công vụ ........................................................................................ 21

2.2. Các vướng mắc trong thực tiễn áp dụng dấu hiệu hành vi khách

quan của tội chống người thi hành công vụ............................................ 24

2.3. Các giải pháp xác định đúng hành vi khách quan của tội chống

người thi hành công vụ ............................................................................. 32

Kết luận Chương 2 ....................................................................................... 34

KẾT LUẬN ................................................................................................... 35

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

1

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Từ sau Đại hội Đảng lần thứ VI, thực hiện Nghị quyết của Đại hội, đất

nước ta bước sang nền kinh tế thị trường, không những tiến bước trên con

đường đổi mới, tích cực, đời sống nhân dân từng bước được nâng cao, văn

hóa xã hội có nhiều tiến bộ, tình hình kinh tế - chính trị - xã hội tương đối ổn

định, an ninh quốc phòng được tăng cường, quan hệ đối ngoại không ngừng

được mở rộng, hợp tác quốc tế được tiến hành chủ động và đạt kết quả tốt.

Tuy nhiên, theo quy luật chung của hiện tượng xã hội, bất cứ vấn đề gì cũng

có tính hai mặt. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, chúng ta cũng phải

gánh chịu những ảnh hưởng không nhỏ do mặt trái của nền kinh tế thị

trường đem lại, cộng với sự thiếu kinh nghiệm trong quản lý kinh tế xã hội

đã làm cho đời sống xã hội có những biến động phức tạp: sự xuống cấp về

đạo đức và lối sống, tình trạng thiếu việc làm và thất nghiệp gia tăng, sự

phân hóa giàu nghèo sâu sắc… và đặc biệt trong mười năm trở lại đây, có

một hiện tượng tiêu cực của xã hội đã xuất hiện và không ngừng gia tăng về

số vụ việc và đa dạng hơn trong cách thức thực hiện hành vi nguy hiểm cho

xã hội, đó là hành vi chống người thi hành công vụ.

Pháp luật tồn tại với chức năng quan trọng nhất là điều chỉnh các quan

hệ xã hội, thông qua việc điều chỉnh hành vi của các chủ thể tham gia các

quan hệ xã hội đó. Việc thực hiện chức năng này nhằm đảm bảo cho chức

năng và nhiệm vụ của nhà nước được tiến hành phù hợp với bản chất của nhà

nước, thông qua một bộ máy nhà nước gồm những người thi hành công vụ sẽ

thay mặt nhà nước thực hiện chức trách được giao. Tuy nhiên, trong xã hội tất

yếu tồn tại một bộ phận các cá nhân nhằm bảo vệ quyền lợi riêng của mình

mà đi lệch chuẩn với quy định của pháp luật, và các lực lượng thi hành pháp

luật gặp rất nhiều khó khăn trong công tác phòng chống do phương thức, thủ

đoạn hoạt động và che giấu tội phạm của các đối tượng ngày càng tinh vi, xảo

quyệt, tính chống đối ngày càng manh động, liều lĩnh. Tình trạng chống người

thi hành công vụ có chiều hướng gia tăng và diễn biến rất phức tạp cả về số

2

vụ và tính chất phạm tội. Trong 10 năm trở lại đây (từ năm 2008 đến năm

2017), tội phạm thực hiện đối với người thi hành công vụ nói chung có chiều

hướng gia tăng về số vụ, tính chất nghiêm trọng, và phương thức, thủ đoạn

phạm tội mới. Trung bình mỗi năm xảy ra 500 vụ, đặc biệt từ năm 2015 đến

nay tình trạng chống người thi hành công vụ gia tăng, trung bình mỗi năm xảy

ra 700 vụ. Hành vi này đã xâm hại đến hoạt động bình thường và đúng đắn

của các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, đồng thời còn trực

tiếp xâm hại hoặc đe dọa xâm hại đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân

phẩm của cá nhân người thi hành công vụ cũng như những người thân thích

của họ. Điều này tác động xấu đến dư luận, thể hiện thái độ coi thường pháp

luật của một bộ phận người dân và làm cho tình hình an ninh trật tự ngày một

phức tạp. Bộ luật Hình sự Việt Nam hiện hành đã thể hiện thái độ của mình

thông qua việc quy định hành vi chống người thi hành công vụ là tội phạm,

tuy nhiên tùy vào tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi, phụ thuộc vào

các khách thể bị xâm hại cũng như động cơ, mục đích của người phạm tội,

nhà làm luật đã xây dựng các điều luật, các khoản khác nhau đối với những

hành vi có dấu hiệu "chống người thi hành công vụ". Từ những phân tích nêu

trên, việc nghiên cứu để làm rõ các vấn đề lý luận cũng như thực tiễn của

không chỉ riêng tội phạm Chống người thi hành công vụ nói riêng mà của dấu

hiệu "chống người thi hành công vụ" nói chung được quy định trong Luật

hình sự Việt Nam là thực sự cần thiết.

Chính vì vậy, học viên lựa chọn vấn đề "Dấu hiệu định tội của tội

chống người thi hành công vụ theo luật hình sự Việt Nam" làm đề tài luận văn

thạc sĩ luật học của mình.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Để thực hiện đề tài đã nêu, các công trình khoa học sau đây đã được

nghiên cứu, tham khảo:

- Các giáo trình luật hình sự của các cơ sở đào tạo như: (1) Võ Khánh

Vinh (2013), Giáo trình Lý luận chung về định tội danh, Nxb Khoa học xã

hội, Hà Nội; (2) Võ Khánh Vinh (chủ biên) (2014), Giáo trình luật hình sự

3

Việt Nam – Phần chung, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội; (3) Cao Thị Oanh

(Chủ biên) (2010), Giáo trình luật hình sự Việt Nam –các tội phạm, Nxb

Giáo dục Việt Nam, Hà Nội; (4) Trường Đại học Luật TP.Hồ Chí Minh

(2015), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam - Phần Các tội phạm, Nxb Hồng

Đức- Hội Luật gia Việt Nam, TP.HCM; (5) Trường Đại học Luật Hà Nội

(2017), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam- Phần Các tội phạm, NXB Công

an nhân dân, Hà Nội ...

Các giáo trình này cung cung những kiến thức lý luận cơ bản về dấu

hiệu định tội của tội chống người thi hành công vụ làm cơ sở tham khảo cho

luận văn nghiên cứu về lý luận và quy định của pháp luật hình sự về dấu hiệu

định tội của tội này.

- Các luận văn thạc sỹ có liên quan đến đề tài có thể kể đến như: (1) Lê

Thế Tiệm (1994), Đấu tranh phòng, chống tội phạm chống người thi hành

công vụ, Luận văn thạc sĩ Luật học, trường Đại học Luật Hà Nội; (2) Hoàng

Cao Thắng (2013), Phòng ngừa tội phạm chống người thi hành công vụ trên

địa bàn tỉnh Đồng Nai, Luận văn thạc sĩ Luật học, trường Đại học Luật Tp.

Hồ Chí Minh; (3) Trương Thị Ngọc Thanh (2013), Phòng ngừa tội phạm

chống người thi hành công vụ trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh, Luận văn thạc

sĩ Luật học, trường Đại học Luật Tp. Hồ Chí Minh; (4) Hà Thương Huyền

(2014), Tội chống người thi hành công vụ trên địa bàn Thành phố Hà Nội,

Luận văn thạc sỹ Luật học, Học viện Khoa học xã hội; (5) Lê Đức Sơn

(2016), Tội chống người thi hành công vụ theo pháp luật hình sự Việt Nam từ

thực tiễn Thành phố Hà Nội, Luận văn thạc sỹ Luật học, Học viện khoa học

xã hội; (6) Nguyễn Tuấn Long (2017), Tội chống người thi hành công vụ

trong luật hình sự Việt Nam, Luận văn thạc sĩ Luật học, trường Đại học Luật

Tp. Hồ Chí Minh ...

Các luận văn này, nghiên cứu tội chống người thi hành công vụ dưới

các góc độ khác nhau và ở các địa phương khác nhau là tài liệu quan trọng

cho tác giả tham khảo xây dựng phần lý luận về dấu hiệu định tội của tội

chống người thi hành công vụ.