Đánh giá tác động một số yếu tố kinh tế vĩ mô đến thị trường chứng khoán Việt Nam - dự báo xu hướng thị trường :Luận văn thạc sĩ - Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng

BỘ CÔNG THƯƠNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

HOÀNG ANH TUẤN

ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MỘT SỐ YẾU TỐ

KINH TẾ VĨ MÔ ĐẾN THỊ TRƯỜNG

CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

- DỰ BÁO XU HƯỚNG THỊ TRƯỜNG

Chuyên ngành: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

Mã chuyên ngành: 6040201

LUẬN VĂN THẠC SĨ

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2019

Công trình được hoàn thành tại Trường Đại học Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh.

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Lê Thị Lanh

Người phản biện 1: TS. Nguyễn Vĩnh Hùng ................................................................

Người phản biện 2: TS. Nguyễn Hoàng Hưng..............................................................

Luận văn thạc sĩ được bảo vệ tại Hội đồng chấm bảo vệ Luận văn thạc sĩ Trường Đại

học Công nghiệp thành phố Hồ Chí Minh ngày 09 tháng 04 năm 2019

Thành phần Hội đồng đánh giá luận văn thạc sĩ gồm:

1. PGS.TS. Trần Huy Hoàng...............................- Chủ tịch Hội đồng

2. TS. Nguyễn Vĩnh Hùng...................................- Phản biện 1

3. TS. Nguyễn Hoàng Hưng................................- Phản biện 2

4. TS. Bùi Hữu Phước .........................................- Ủy viên

5. TS. Nguyễn Thị Tuyết Nga.............................- Thư ký

(Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị của Hội đồng chấm bảo vệ luận văn thạc sĩ)

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG TRƯỞNG KHOA

TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

NHIỆM VỤ LUẬN VĂN THẠC SĨ

Họ tên học viên: HOÀNG ANH TUẤN MSHV: 16003841

Ngày, tháng, năm sinh: 04 – 08 – 1974 Nơi sinh: TP. Hồ Chí Minh

Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân hàng Mã chuyên ngành: 60340201

TÊN ĐỀ TÀI:

ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MỘT SỐ YẾU TỐ KINH TẾ VĨ MÔ ĐẾN THỊ

TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM - DỰ BÁO XU HƯỚNG THỊ

TRƯỜNG.

NHIỆM VỤ VÀ NỘI DUNG:

TTCK Việt Nam ra đời và chính thức giao dịch từ T7/2000, đến nay, trải qua hơn 18

năm hoạt động, TTCK đã khẳng định vai trò và vị trí quan trọng trong nền kinh tế,

đặc biệt là nơi tập trung, cung cấp vốn cho nền kinh tế, là một trong những bộ phận

quan trọng của thị trường tài chính, nơi giúp các nhà đầu tư đến gần hơn với doanh

nghiệp, nhờ đó các doanh nghiệp có thể tiếp cận dễ dàng với nguồn vốn để mở rộng

sản xuất, kinh doanh.

Mặc dù vậy, TTCK Việt Nam vẫn được xem là một TTCK non trẻ, rất nhạy cảm

trước các thông tin từ biến động của kinh tế thế giới, giá cả các hàng hóa cơ bản trên

thế giới, các biến động của các yếu tố kinh tế vĩ mô trong nước, hành vi và tâm lý của

các nhà đầu tư…

Câu hỏi đặt ra là: có hay không sự tác động giữa các nhân tố vĩ mô trong nước, biến

động của TTCK quốc tế, giá dầu mỏ thế giới đến TTCK Việt Nam? Có khả năng dự

báo được xu hướng biến động của TTCK Việt Nam trước các yếu tố trên hay không?

Nhằm giải quyết những câu hỏi trên, đề tài lựa chọn các yếu tố kinh tế vĩ mô như lạm

phát, cung tiền, lãi suất, chỉ số DJIA và giá dầu WTI và tiến hành đo lường tác động

của các yếu tố này đến TTCK Việt Nam thông qua chỉ số VN-Index.

BỘ CÔNG THƯƠNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

Đề tài sẽ thực hiện xây dựng một phương pháp dự báo xu hướng VN-Index, đại diện

cho TTCK Việt Nam trước tác động của các yếu tố kinh tế vĩ mô bằng mô hình kinh

tế lượng. Mục tiêu là có thể áp dụng mô hình trong thực tiễn nhằm dự báo xu hướng

VN-Index. Thông tin dự báo từ mô hình có thể được xem là một kênh tham khảo cho

nhà đầu tư trong các quyết định đầu tư trên TTCK Việt Nam.

II. NGÀY GIAO NHIỆM VỤ: QĐ 523 / 26.01.2018

III. NGÀY HOÀN THÀNH NHIỆM VỤ: …./03/2019

IV. NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. Lê Thị Lanh.

Tp. Hồ Chí Minh, ngày .… tháng 03 năm 2019

NGƯỜI HƯỚNG DẪN

(Họ tên và chữ ký)

TRƯỞNG KHOA/VIỆN

(Họ tên và chữ ký)

i

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian học tập và nghiên cứu, tôi nhận được rất nhiều sự giúp đỡ từ

quý thầy cô, đồng nghiệp và gia đình. Đặc biệt, trong quá trình thực hiện luận văn

này, tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn sâu sắc đến:

Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh, Khoa Tài chính – Ngân

hàng đã tạo mọi điều kiện học tập tốt nhất và giúp đỡ tôi suốt quá trình theo học tại

trường.

PGS. TS. Lê Thị Lanh, người hướng khoa học, đã chỉ dẫn nhiệt tình, luôn tạo

mọi điều kiện thuận lợi và thường xuyên kiểm tra tiến độ, có những góp ý chuyên

môn trong quá trình tôi thực hiện luận văn.

Ban lãnh đạo Tổng công ty Thương mại Kỹ thuật và Đầu tư – CTCP (PETEC),

đặc biệt, TS. Huỳnh Đức Trường, TV.HĐQT, Tổng giám đốc PETEC, đã có những

góp ý, những nhận xét rất hữu ích để tôi hoàn chỉnh luận văn.

Cha mẹ, gia đình của tôi, những người luôn động viên, giúp đỡ tôi trong suốt

quá trình học tập và thực hiện luận văn.

Vì thời gian nghiên cứu và kiến thức chuyên môn còn nhiều hạn chế nên trong

quá trình nghiên cứu luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong được

sự góp ý quý báu của quý thầy cô và bạn bè.

ii

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ

Đề tài nghiên cứu này đo lường tác động của các yếu tố kinh tế vĩ mô gồm: chỉ số giá

tiêu dùng (đại diện cho yếu tố lạm phát), cung tiền M2, lãi suất cơ bản và chỉ số chứng

khoán Dow Jones, giá dầu thô WTI tác động đến sự biến động của Thị trường chứng

khoán Việt Nam (đại diện là chỉ số VN-Index) thông qua mô hình vector hiệu chỉnh

sai số (VECM) và sử dụng mô hình VECM để tiến hành dự báo VN-Index. Kết quả

nghiên cứu cho thấy, trong dài hạn, lạm phát có tác động tiêu cực đến VN-Index, các

yếu tố cung tiền, chỉ số DJIA và giá dầu WTI có tác động cùng chiều lên VN-Index,

yếu tố lãi suất cơ bản có tác động cùng chiều nhưng không đáng kể đến VN-Index.

Kết quả back-testing đối với dữ liệu quá khứ trong mẫu của mô hình VECM cho kết

quả đáng tin cậy, trên cơ sở đó đề tài đề xuất sử dụng mô hình VECM để dự báo xu

hướng VN-Index trong tuơng lai.

Từ khóa: yếu tố kinh tế vĩ mô, DJIA, WTI, chỉ số giá chứng khoán, VN-Index,

VAR/VECM, dự báo.

iii

ABSTRACT

The aim of this study is to measure the impact of macroeconomic factors to the

volatility of the Vietnam stock market (represented by VN-Index), including

consumer price index (as inflation), money supply M2, basic interest, Dow Jones

stock index, and WTI crude oil price. The study is implemented by the application of

Vector Error Correction Model (VECM) and conducted the forecast on VN-Index in

term of VECM’s results. The research shows that, in the long term, inflation has a

negative relationship on VN-Index. The money supply, DJIA and WTI have positive

relationship with VN-Index. The basic interest is not significantly positive related to

VN-Index. The back-testing result for the historical data in the VECM model shows

reliable results. Thus, there is a recommendation of using VECM to forecast the

future VN-Index trend.

Keywords: Macroeconomic factors, DJIA, WTI, stock market indices, VN-Index,

VAR/VECM, forecast

iv

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân tôi dưới sự hướng dẫn

khoa học của PGS.TS. Lê Thị Lanh. Các kết quả nghiên cứu và các kết luận trong

luận văn là trung thực, không sao chép từ bất kỳ một nguồn nào và dưới bất kỳ hình

thức nào. Việc tham khảo các nguồn tài liệu (nếu có) đã được thực hiện trích dẫn và

ghi nguồn tài liệu tham khảo đúng quy định.

Học viên

Hoàng Anh Tuấn

v

MỤC LỤC

MỤC LỤC...................................................................................................................v

DANH MỤC HÌNH ẢNH ...................................................................................... viii

DANH MỤC BẢNG BIỂU .......................................................................................ix

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT......................................................................................x

CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU ...........................................................1

1.1 Lý do chọn đề tài ................................................................................................1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu...........................................................................................3

1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................................3

1.3.1 Đối tượng nghiên cứu..............................................................................3

1.3.2 Phạm vi nghiên cứu .................................................................................4

1.4 Phương pháp nghiên cứu....................................................................................4

1.5 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn............................................................................4

1.6 Kết cấu................................................................................................................4

CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC YẾU TỐ

KINH TẾ VĨ MÔ VỚI TTCK.....................................................................................6

2.1 Tổng quan về TTCK Việt Nam..........................................................................6

2.1.1 Khái niệm, vai trò, chức năng của TTCK................................................6

2.1.2 Công thức tính VN-Index.........................................................................8

2.1.3 Diễn biến chỉ số VN-Index từ T7/2000 – T6.2018...................................9

2.2 Lý thuyết nền về mối quan hệ giữa các yếu tố kinh tế vĩ mô đến TTCK ........16

2.2.1 Lý thuyết Thị trường hiệu quả (EMH)...................................................16

2.2.2 Lý thuyết kinh doanh chênh lệch giá (APT) ..........................................16

2.3 Tác động của các yếu tố kinh tế vĩ mô đến TTCK...........................................17

2.3.1 Tác động của lạm phát đến TTCK.........................................................17

2.3.2 Tác động của Cung tiền đến TTCK.......................................................18

2.3.3 Tác động của lãi suất đến TTCK...........................................................19

2.3.4 Tác động của DJIA đến VN-Index.........................................................20

2.3.5 Tác động giá dầu thô đến TTCK ...........................................................21

TÓM TẮT CHƯƠNG 2............................................................................................24

CHƯƠNG 3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................................25

3.1 Quy trình nghiên cứu........................................................................................25

3.2 Các yếu tố trong mô hình nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu......................26

3.3 Dữ liệu nghiên cứu ...........................................................................................27

3.4 Phương pháp nghiên cứu..................................................................................28

vi

3.4.1 Thống kê mô tả ......................................................................................29

3.4.2 Kiểm định nghiệm đơn vị.......................................................................29

3.4.3 Xác định độ trễ tối ưu............................................................................31

3.4.4 Kiểm định đồng liên kết theo phương pháp Johansen ..........................31

3.4.5 Mô hình nghiên cứu...............................................................................32

3.4.5.1 Mô hình vector tự hồi quy VAR................................................32

3.4.5.2 Mô hình Vector hiệu chỉnh sai số VECM.................................34

3.4.6 Kiểm định nhân quả Granger Causality Test........................................34

3.4.7 Phân tích hàm phản ứng xung...............................................................35

3.4.8 Phân rã phương sai ...............................................................................35

3.4.9 Dự báo xu hướng thị trường..................................................................36

TÓM TẮT CHƯƠNG 3............................................................................................36

CHƯƠNG 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ..............................37

4.1 Thống kê mô tả và tương quan giữa các biến ..................................................37

Hệ số tương quan giữa các biến .......................................................................38

4.2 Kiểm định nghiệm đơn vị, tính dừng của các biến...........................................39

4.3 Kiểm định đồng liên kết theo phương pháp Johansen .....................................40

4.3.1 Xác định độ trễ tối ưu............................................................................40

4.3.2 Kết quả kiểm định đồng liên kết ............................................................40

4.4 Kết quả ước lượng mô hình VECM .................................................................42

4.4.1 Kết quả mô hình VECM giai đoạn T7/2000 – T6/2018.........................42

4.4.2 Kết quả mô hình VECM giai đoạn sau khủng hoảng 2008...................43

4.4.3 Kết quả mô hình VECM giai đoạn trước khủng hoảng 2008................45

Hệ số hiệu chỉnh sai số ECT của mô hình........................................................46

4.5 Kiểm định mô hình...........................................................................................47

4.5.1 Kiểm định sự phù hợp của mô hình.......................................................47

4.5.2 Kiểm định sự ổn định của mô hình........................................................47

4.6 Kiểm định nhân quả Granger ...........................................................................48

4.7 Kết quả hàm phản ứng xung.............................................................................49

4.8 Phân rã phương sai ...........................................................................................50

4.9 Dự báo xu hướng VN-Index.............................................................................51

TÓM TẮT CHƯƠNG 4............................................................................................54

CHƯƠNG 5 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.........................................................55

5.1 Kết luận ............................................................................................................55

5.2 Kiến nghị ..........................................................................................................56

5.2.1 Đối với các nhà đầu tư ..........................................................................56

5.2.2 Đối với các doanh nghiệp niêm yết và phát hành .................................58

vii

5.2.3 Đối với các công ty chứng khoán, tổ chức tín dụng..............................59

5.2.4 Đối với các cơ quan quản lý Nhà nước.................................................60

5.3 Những hạn chế của đề tài và đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo...................61

5.3.1 Hạn chế của đề tài.................................................................................61

5.3.2 Đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo .....................................................62

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................63

Tài liệu tiếng Việt..............................................................................................63

Tài liệu tiếng Anh..............................................................................................64

PHỤ LỤC..................................................................................................................69

LÝ LỊCH TRÍCH NGANG CỦA HỌC VIÊN .......................................................105