Đánh giá tác động của chính sách hỗ trợ tín dụng của thành phố Hồ Chí Minh đến thu nhập người dân nông thôn huyện Củ Chi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THANH BẢO

ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH

HỖ TRỢ TÍN DỤNG CỦA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ

MINH ĐẾN THU NHẬP NGƯỜI DÂN NÔNG

THÔN HUYỆN CỦ CHI

Chuyên ngành : Kinh tế học

Mã số chuyên ngành : 60 03 01 01

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ HỌC

Người hướng dẫn khoa học:

TS. TRẦN TIẾN KHAI

Thành phố Hồ Chí Minh – 2015

iii

TÓM TẮT

Đề tài nghiên cứu nhằm đánh giá tác động của chính sách hỗ trợ tín dụng

của Thành phố Hồ Chí Minh đến thu nhập người dân nông thôn huyện Củ Chi,

đồng thời xác định các yếu tố ảnh hưởng làm gia tăng thu nhập trong nông nghiệp

của người dân vùng nông thôn huyện Củ Chi. Từ đó đề xuất các giải pháp nhằm

nâng cao năng suất lao động, năng suất cây trồng, vật nuôi nhằm nâng cao thu

nhập trong nông nghiệp của người dân vùng nông thôn.

Dựa trên phương pháp khác biệt trong khác biệt và các nghiên cứu trước

đề tài đã xây dựng mô hình và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập trong

nông nghiệp của người dân vùng nông thôn. Trên cơ sở 92 hộ gia đình được khảo

sát trên địa bàn Củ Chi, số liệu thu thập tại Chi cục Phát triển nông thôn – Sở

Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Phòng Kinh tế huyện - Ủy ban nhân dân

huyện Củ Chi tại 2 thời điểm năm 2011 và năm 2014 với 184 quan sát xác định

mô hình chuẩn theo phương pháp khác biệt trong khác biệt (DID) kết hợp với hồi

quy OLS. Kết quả hồi quy cho thấy 6 trong tổng số 12 yếu tố của mô hình có ảnh

hưởng đến thu nhập trong nông nghiệp của người dân vùng nông thôn đã được

kiểm định đủ điều kiện: (1) Vay vốn, (2) Tương tác, (3) Đào tạo tập huấn, (4)

Khoa học công nghệ, (5) Lượng vốn vay, (6) Đối tượng sản xuất. Đây là những

yếu tố không thể thiếu cho mô hình nghiên cứu, chúng có tác động đến thu nhập

trong nông nghiệp của người dân vùng nông thôn Thành phố nói chung và huyện

Củ Chi nói riêng.

Từ kết quả nghiên cứu, đề tài đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao thu

nhập trong nông nghiệp của người dân vùng nông thôn. Kết quả và giải pháp

nghiên cứu sẽ giúp ích cho công tác tham mưu điều chỉnh, bổ sung chính sách, bổ

sung những giải pháp hỗ trợ cho chính sách hiện hành giúp cho người dân vùng

nông thôn gia tăng năng suất lao động, năng suất cây trồng vật nuôi từ đó nâng

iv

cao thu nhập trong nông nghiệp theo ý chí, nguyện vọng của người làm chính

sách và chính quyền sở tại.

v

MỤC LỤC

LỜI CAM KẾT ....................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................ii

TÓM TẮT ............................................................................................................iii

MỤC LỤC............................................................................................................ v

DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................... vii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ............................................................................viii

CHƯƠNG 1: ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................. 1

1. Bối cảnh nghiên cứu......................................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu......................................................................................... 2

3. Câu hỏi nghiên cứu .......................................................................................... 2

4. Ý nghĩa nghiên cứu .......................................................................................... 2

5. Thiết kế nghiên cứu.......................................................................................... 3

6. Giới hạn của đề tài ........................................................................................... 3

7. Kết cấu đề tài.................................................................................................... 4

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT – TỔNG QUAN TÀI LIỆU.................. 5

1. Các khái niệm................................................................................................... 5

2. Các lý thuyết về thị trường tín dụng nông thôn ............................................... 9

3. Sơ lược một số nghiên cứu trước ..................................................................... 17

4. Các nhân tố ảnh hưởng tới thu nhập hộ gia đình ............................................. 20

CHƯƠNG 3: DỮ LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................... 26

1. Dữ liệu nghiên cứu........................................................................................... 26

vi

2. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................. 28

3. Cấu trúc của mô hình nghiên cứu .................................................................... 33

4. Các bước phân tích xử lý số liệu...................................................................... 38

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN.................................................... 40

1. Giới thiệu về chính sách hỗ trợ tín dụng cho chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp

của Thành phố Hồ Chí Minh................................................................................ 40

2. Phân tích các yếu tố liên quan đến đặc trưng của lao động chính hộ gia đình 42

3. Phân tích các yếu tố liên quan đến đặc trưng của hộ gia đình ......................... 44

4. Phân tích các yếu tố liên quan đến đặc trưng sản xuất và nhu cầu vay vốn hộ47

5. Phân tích khác biệt thu nhập giữa các nhóm hộ gia đình................................. 51

6. Tác động của chính sách hỗ trợ tín dụng đến thu nhập của người dân nông thôn

.............................................................................................................................. 55

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.................................................... 69

1. Kết luận ............................................................................................................ 69

2. Giải pháp nhằm nâng cao thu nhập từ việc sử dụng vốn vay của chính sách hỗ

trợ tín dụng của thành phố.................................................................................... 70

3. Hạn chế của nghiên cứu ................................................................................... 72

4. Hướng nghiên cứu tiếp theo............................................................................. 73

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 74

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1: Tóm tắt ước lượng DID .......................................................................... 31

Bảng 2: Kỳ vọng dấu từ mô hình nghiên cứu ...................................................... 35

Bảng 3: Các yếu tố liên quan đến đặc điểm của lao động chính hộ gia đình ...... 42

Bảng 4: Các yếu tố liên quan đến đặc điểm của hộ gia đình ............................... 44

Bảng 5: Thu nhập so sánh từ quy mô hộ gia đình................................................ 46

Bảng 6: Diện tích đất sản xuất tại các hộ............................................................. 46

Bảng 7: Các yếu tố liên quan đến đặc trưng sản xuất và nhu cầu vay vốn hộ..... 47

Bảng 8: Khoa học công nghệ so sánh từ các đặc trưng của hộ............................ 48

Bảng 9: Thu nhập so sánh từ số hoạt động sản xuất của hộ ................................ 50

Bảng 10: Khác biệt thu nhập giữa các nhóm ....................................................... 51

Bảng 11. Kiểm định tự tương quan...................................................................... 56

Bảng 12. Kiểm định tự tương quan sau khi mô hình khắc phục.......................... 56

Bảng 13. Kiểm định phương sai sai số thay đổi của mô hình.............................. 57

Bảng 14. Kiểm định phương sai sai số thay đổi của mô hình sau khi khắc phục

.............................................................................................................................. 57

Bảng 15. Kết quả hồi quy các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập trong nông nghiệp

của người dân ....................................................................................................... 59

Bảng 16. Kết quả kiểm định độ phù hợp chung của mô hình.............................. 60

Bảng 17. Tổng hợp kết quả kỳ vọng của mô hình nghiên cứu ............................ 61

viii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu 1: Cơ cấu trình độ lao động chính của hộ gia đình...................................... 41

Biểu đồ 2: Cơ cấu đối tượng cây trồng vật nuôi chính của hộ............................. 48

Biểu đồ 3a: Biểu đồ tần số Histogram ................................................................. 55

Biểu đồ 3b: Biểu đồ phân phối tích l y P-P Plot ................................................. 55

1

CHƢƠNG 1. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Bối cảnh nghiên cứu

Chính sách khuyến khích chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo

hướng nông nghiệp đô thị tại Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những chính

sách thể hiện sự quan tâm của thành phố đối với người dân nông thôn. Nhằm

khuyến khích người dân phát triển sản xuất nâng cao thu nhập và hướng người

dân vào những cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế cao, áp dụng biện pháp khoa

học, kĩ thuật cao vào sản xuất nông nghiệp phù hợp với nền nông nghiệp đô thị

của thành phố, để từ đó nâng cao thu nhập cho người dân vùng nông thôn. Trong

tình hình khó khăn về kinh tế, một chính sách kích cầu khuyến khích, tạo động

lực cho người dân phát triển sản xuất nâng cao thu nhập là rất cần thiết - và đó là

một niềm an ủi đối với người dân về tái phân phối thu nhập của thành phố cho

người dân vùng nông thôn, góp phần giảm khoảng cách thu nhập giữa khu vực

thành thị và nông thôn. Hơn nữa, khu vực nông thôn thành phố là một vùng rộng

lớn chiếm 76,4% diện tích tự nhiên của thành phố (160.170/209.555 ha), chiếm

16% số dân của toàn thành phố (1,2/7,5 triệu dân) và cung cấp 17,18% lao động

cho thành phố (số liệu của Tổng cục thống kê năm 2011); do đó, một chính sách

hỗ trợ vùng nông thôn góp phần an sinh xã hội là một điều rất cần thiết. Trong

tình trạng thiếu vốn sản xuất tại khu vực nông thôn, thay vì người dân phải đối

mặt với việc vay vốn lãi suất cao để phát triển sản xuất hoặc ngưng sản xuất thì

đã có sự hỗ trợ lãi suất cho vay từ chính quyền thành phố khuyến khích người dân

phát triển sản xuất. Chính sách khuyến khích chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông

nghiệp theo hướng nông nghiệp đô thị thực chất là một chương trình hỗ trợ lãi

vay cho người dân nông thôn trong phát triển sản xuất, thể hiện một phần mong

muốn của thành phố về nâng cao thu nhập và đời sống cho người dân vùng nông

thôn. Chính sách bắt đầu từ năm 2006 và vẫn tiếp tục duy trì cho đến hôm nay

(qua từng giai đoạn chính sách có sự điều chỉnh, bổ sung để phù hợp hơn với đặc