Đánh giá tác động của chính sách khuyến nông đối với thu nhập hộ nông dân trồng táo huyện Ninh Phước tỉnh Ninh Thuận

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-------------

TRẦN THỊ THANH THỦY

ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH KHUYẾN NÔNG

ĐỐI VỚI THU NHẬP HỘ NÔNG DÂN TRỒNG TÁO HUYỆN

NINH PHƢỚC TỈNH NINH THUẬN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH-NĂM 2016

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của tác giả. Các số liệu

và kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ

công trình nào khác. Các số liệu trích dẫn trong quá trình nghiên cứu đều đƣợc ghi rõ

nguồn gốc.

Tác giả

Trần Thị Thanh Thủy

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình nghiên cứu và viết luận văn tôi đã nhận đƣợc sự quan tâm

hƣớng dẫn của nhiều tập thể , cá nhân trong và ngoài trƣờng.

Tôi xin chân thành cảm ơn sự quan tâm dạy bảo của các thầy cô trƣờng đại học

Mở thành phố Hồ Chí Minh, xin chân thành cảm ơn đến UBND huyện Ninh Phƣớc,

Phòng NN&PTNT huyện Ninh Phƣớc, Trạm Khuyến nông huyện Ninh Phƣớc đã giúp

đỡ tôi hoàn thành luận văn một cách tốt nhất.

Đặc biệt tôi xin đƣợc gửi lời cảm ơn đến PGS.TS Nguyễn Thuấn đã trực tiếp

hƣớng dẫn, chỉ bảo tận tình cho tôi trong quá trình thực tập để tôi hoàn thành tốt luận

văn này. Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn các anh chị, bạn bè đã tạo điều kiện và

khích lệ tôi hoàn thành khóa luận.

TP. Hồ Chí Minh, ngày 26 tháng 10 năm 2016

Tác giả

Trần Thị Thanh Thủy

iii

TÓM TẮT

Đề tài “Đánh giá tác động của chính sách khuyến nông đối với thu nhập hộ

nông dân trồng táo huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận” đƣợc thực hiện nhằm tìm

hiểu ảnh hƣởng của chính sách khuyến nông và nhận diện các nhân tố có tác động đến

thu nhập ngƣời nông dân trồng táo.

Đề tài sử dụng phƣơng pháp định lƣợng để xây dựng mô hình kinh tế lƣợng kết

hợp với phƣơng pháp định tính lấy ý kiến các chuyên gia, cán bộ ban ngành để có cơ

sở xây dựng bảng câu hỏi. Bằng phƣơng pháp lấy mẫu thuận tiện, 300 hộ nông dân

trồng táo đã đƣợc phỏng vấn, sau đó số liệu khảo sát đƣợc xử lý bằng phƣơng pháp

bình phƣơng bé nhất (OLS) và phần mềm SPSS.

Kết quả nghiên cứu cho thấy có 07 nhân tố có tác động đến thu nhập trồng táo

của hộ nông dân đó là : Tập huấn khuyến nông, Tƣ vấn kỹ thuật, Chuyển giao khoa

học công nghệ, Diện tích đất trồng táo, Máy móc, Học vấn và Kinh nghiệm của chủ

hộ. Với R2

= 0.7725 cho thấy 77,25% thay đổi của biến phụ thuộc đƣợc giải thích bởi

các biến số độc lập trong mô hình. Điều này cho thấy, chính sách khuyến nông đã cải

thiện rõ rệt thu nhập của ngƣời nông dân và giúp họ nâng cao nhận thức trong việc giữ

gìn, bảo vệ môi trƣờng và phát triển sản xuất một cách bền vững.

Thông qua đề tài, tác giả đề xuất một số kiến nghị đến các cơ quan ban ngành

xây dựng những biện pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của công tác

khuyến nông giúp nông dân tin tƣởng, thay đổi tập quán canh tác cũ mạnh dạn áp dụng

tiến bộ khoa học công nghệ vào sản xuất, nâng cao năng suất cây táo, từ đó góp phần

gia tăng thu nhập cho hộ gia đình.

iv

MỤC LỤC

Trang

CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU......................................................................................................1

1.1 Lý do nghiên cứu...............................................................................................................1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu...........................................................................................................3

1.3 Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................................3

1.4 Phạm vi nghiên cứu............................................................................................................3 2

1.5 Phƣơng pháp nghiên cứu....................................................................................................3

1.6 Ý nghĩa nghiên cứu ............................................................................................................3

1.7 Kết cấu luận văn.................................................................................................................3

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN .............................................................................................5

2.1 Các khái niệm.....................................................................................................................5

2.1.1 Khuyến nông ..................................................................................................................5

2.1.1.1 Nguồn gốc của thuật ngữ khuyến nông.......................................................................5

2.1.1.2 Định nghĩa...................................................................................................................5

2.1.1.3 Nội dung của hoạt động khuyến nông .........................................................................6

2.1.1.4 Phƣơng pháp khuyến nông...........................................................................................8

2.1.1.5 Đặc trƣng của khuyến nông .........................................................................................9

2.1.1.6 Vài nét về khuyến nông ở một số nƣớc trên thế giới.................................................10

2.1.1.7 Khuyến nông Việt Nam .............................................................................................12

2.1.2 Đánh giá tác động..........................................................................................................14

2.1.3 Hộ nông dân .................................................................................................................14

2.2 Lý thuyết về thu nhập ......................................................................................................14

v

2.3 Các nghiên cứu trƣớc .......................................................................................................17

2.3.1 Lƣợc khảo các nghiên cứu trƣớc...................................................................................17

2.3.2 Đề xuất mô hình nghiên cứu .........................................................................................23

CHƢƠNG 3: TỔNG QUAN KHU VỰC NGHIÊN CỨU VÀ PHƢƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU.......................................................................................................................24

3.1 Tổng quan khu vực nghiên cứu........................................................................................24

3.1.1 Vị trí địa lý ...................................................................................................................24

3.1.2 Kinh tế ..........................................................................................................................24

3.1.3 Văn hóa – xã hội ...........................................................................................................24

3.1.4 Tình hình sản xuất nông nghiệp ...................................................................................25

3.1.5 Hoạt động khuyến nông ...............................................................................................26

3.2 Phƣơng pháp nghiên cứu..................................................................................................28

3.2.1 Giả thuyết nghiên cứu ...................................................................................................28

3.2.2 Phƣơng pháp nghiên cứu...............................................................................................29

3.2.3 Mô hình nghiên cứu chính thức ....................................................................................30

CHƢƠNG 4: PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .......................................................35

4.1 Phân tích thống kê mô tả..................................................................................................35

4.1.1 Thống kê mô tả biến định tính ......................................................................................35

4.1.1.1 Giới tính của chủ hộ ...................................................................................................35

4.1.1.2 Nhận chuyển giao kết quả KHCN..............................................................................35

4.1.1.3 Tuyên truyền chuyển đổi cơ cấu cây trồng và CS xây dựng – bảo vệ nhãn hiệu

hàng hóa .................................................................................................................................36

vi

4.1.1.4 Nhận thông tin thị trƣờng...........................................................................................36

4.1.1.5 Tƣ vấn kỹ thuật ..........................................................................................................37

4.1.1.6 Thu nhập so với trƣớc khi trồng táo...........................................................................37

4.1.1.7 Nguồn thông tin nắm bắt kỹ thuật SX........................................................................38

4.1.1.8 Hình thức truyền đạt hoạt động khuyến nông............................................................38

4.1.1.9 Cơ quan tổ chức bồi dƣỡng, tập huấn ........................................................................39

4.1.2 Thống kê mô tả biến định lƣợng ...................................................................................39

4.2 Phân tích ma trận tƣơng quan ..........................................................................................42

4.3 Phân tích hồi quy..............................................................................................................43

4.3.1 Kết quả hồi quy trƣớc kiểm định sai phạm...................................................................43

4.3.2 Kết quả hồi quy sau kiểm định sai phạm ......................................................................46

4.3.3 Thảo luận ý nghĩa các biến số trong mô hình ...............................................................47

CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................52

5.1 Kết luận ............................................................................................................................52

5.2 Kiến nghị..........................................................................................................................52

5.3 Giới hạn và nghiên cứu tiếp của đề tài.............................................................................57

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................................59

PHỤ LỤC A...........................................................................................................................63

PHỤ LỤC B...........................................................................................................................64

PHỤ LỤC C...........................................................................................................................68

PHỤ LỤC D...........................................................................................................................71

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ HÌNH

Bảng 2.1 Tổng hợp các biến trong mô hình nghiên cứu trƣớc và cơ sở chọn biến ...............21

Bảng 3.1 Mô tả biến và kỳ vọng dấu .....................................................................................31

Bảng 4.1 Giới tính chủ hộ ......................................................................................................35

Bảng 4.2 Nhận chuyển giao kết quả KHCN ..........................................................................35

Bảng 4.3 Tuyên truyền chuyển đổi cơ cấu cây trồng và CS xây dựng – bảo vệ nhãn

hiệu hàng hóa .........................................................................................................................36

Bảng 4.4 Đƣợc cung cấp thông tin thị trƣờng........................................................................37

Bảng 4.5 Tƣ vấn kỹ thuật ......................................................................................................37

Bảng 4.6 Thu nhập hộ nông dân so với trƣớc khi trồng táo .................................................38

Bảng 4.7 Nguồn thông tin nắm bắt kỹ thuật SX ...................................................................38

Bảng 4.8 Hình thức truyền đạt hoạt động khuyến nông .......................................................39

Bảng 4.9 Cơ quan tổ chức bồi dƣỡng, tập huấn ....................................................................39

Bảng 4.10 Thống kê mô tả biến định lƣợng ..........................................................................40

Hình 4.1 Diện tích đất trồng táo ............................................................................................41

Bảng 4.11 Ma trận tƣơng quan các biến số độc lập ..............................................................42

Bảng 4.12 Kết quả hồi quy trƣớc kiểm định sai phạm .........................................................44

Bảng 4.13 Kết quả kiểm định đa cộng tuyến ........................................................................44

Bảng 4.14 Kiểm định phƣơng sai sai số thay đổi .................................................................45

Bảng 4.15 Kết quả hồi quy sau xử lý sai phạm ....................................................................46

viii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

UBND : Ủy ban nhân dân

KTNN : Kiến thức nông nghiệp

TCĐP : tổ chức xã hội địa phƣơng

ND : nông dân

CBKN : cán bộ khuyến nông

TBKT : tiến bộ kỹ thuật

KN : khuyến nông

BVTV : bảo vệ thực vật

KHCN : khoa học công nghệ

HH : hàng hóa

XD : xây dựng

CS : chính sách

DT : diện tích

ĐTM : Đồng Tháp Mƣời

VH-XH : văn hóa – xã hội